Mythen en vormen
JFK haalt veel boven tafel
Vlissingen
en Goes
Benauwd
Europa
kunst cultuur
expositie
Oreel
De Zeeuwse fotograaf Ruben
Oreel exposeert vanaf maan
dag in de expogang van het
Oosterscheldeziekenhuis. De
tentoonstelling is getiteld 1000
Zeeuwse persfoto's. Luitenant
ter zee lste klas bdH. J. B. Pe
ters opent de expositie maan
dag om 17 uur. Te zien fm 10
april.
Verwey
Tekeningen van Stefan Verwey
zijn vanaf maandag te zien in
de Zeeuwse Bibliotheek. De
reizende tentoonstelling be
staat uit tekeningen die Ver
wey de afgelopen 25 jaar maak
te voor de Volkskrant. Te zien
tot 30 maart. Openingstijden:
openingsuren bibliotheek.
Duvekot
Adriaan Willem Duvekot expo
seert vanaf maandag zijn" werk
in de hal van het kantoor van
de Rabobank (Lange Geere).
De exposant toont schilderijen
van visioenen van bomen. Te
zien tot 31 maart. Openingstij
den: tijdens bankuren.
CLINGE
ESPRIT: Jean Opgenhaffen
(keramische beelden en wand-
panelen). t/m 1 maart. Open:
do. fzo. 13.30-17.30 uur. do.av.
19-21 uur.
OOSTBURG
NMB-BANK: (Nieuwstraat)
Maike van Eek (zijdeschilderij
en). tot eind februari. Open: tij
dens bankuren.
TERNEUZEN
TROUVAILLE: Horst de Blae-
re (grafiek), t/m 7 maait. Open:
dagelijks tijdens winkeluren,
ma. gesloten.
STADHUISHAL: Eric Brandts
(objecten), tot 28 februari.
Open: tijdens kantooruren.
MIDDELBURG
MULTI COLOUR: Frans van
der Kop (koperwerk), W. F. van
der Kop jr. (decoupagewerk),
t/m 29 februari. Open: di. t/m
zat. 10-17 uur.
ABN-AMRO: schilderijen Joh.
den Herder, tot eind maart.
Open: tijdens bankuren.
ZEEUWSE BIBLIOTHEEK:
Mixed media. Luc Willem, t/m
29 februari. Open. ma. 10.30-21
uur. di. t/m vri. 10-21 uur. zat.
10-13 uur.
HET GOUDEN BRIEFKE:
(St. Jansstraat) etsen van
Yvonne Borgers, tot 16 april.
Open: ma. 13.30-18 uur. di. t/m
vri. 10-18 uur, zat. 10-17 uur.
ZEEUWS MtJSEUM: Itena-
rium Willem Buijs. t/m 15
maart. Open: di. t/. vri. 10-17
uur, zat. tma 13.30-17 uur,
KOFFIEHUIS. Alexander de
Groot (schilderijen), tot 18
maart. Open: dagelijks, zo. ge
sloten.
DELTA GALERIE: Hannie Jo-
ziasse (fotografie), t/m 28 fe
bruari. Open: kantooruren.
VLISSINGEN
SOIF: Lex de Meester (fotogra
fie), tot eind februari. Open: ca
fé-uren, dinsdag gesloten.
KUNSTUITLEEN: Bedels aan
banden (kleine objecten), t/m
29 februari. Open: wo. t/m vri
12-17 uur, zat. 10-12.30 uur.
DAS-AULA: schilderijen, Leen
van Duyvendijk, t/m 15 maart.
Open: dagelijks 8-15 uur, ma. t
m don. ook 18-22 uur.
BELLAMY 19: Boudewijn
Wolthuis (recente werken, te
keningen), t/m 17 maart. Open:
ma. t/m vri. 10-17 uur, zat. en
zon. 13-17 uur.
GALERIE GLERUM: Ge
brandschilderde kerkramen.
Reimond Kimpe. Open: vri.
13.30 - 18.00 uur.
GOES
WINOWAH: Peter Weststrate
(pentekeningen) tot eind
maart. Open: di. t/m zon. vanaf
16 uur.
OOSTERSCHELDEZIEKEN
HUIS: (Expogang) Jan van
Nes, (Van fixie naar werkelijk
heid), t/m 28 februari.
MUSEUM VOOR NOORD- EN
ZUID-BEVELAND: wenskaar
ten. t/m 29 februari. Open: di. t
m vri. 11-17 uur, zat. 11-16 uur.
KAPELLE
BEKENES: Annie Dominicus
(aquarellen, pastels en pente
keningen, tot 9 maart. Open:
zat. en zon. 14-17 uur.
DE BOCK: Diana Capello van
Stevens (aquarellen), t/m 22 fe
bruari. Open: 10-17 uur.
KAMPERLAND
PAPILLON: Wim Duine, olie
verven. Open: openingsuren
restaurant.
NEELTJE JANS
DELTA EXPO: (koffieshop)
Maaike Alma. Margriet Pijnap
pel. Maria Strik. Paulien Wit-
tenrood en Elsbeth Zimmer
man (vijf prenten), tot 1 maart.
Open: wo. t/m zon. 10-17 uur.
ZIERIKZEE
RODE KRUIS ZIEKENHUIS'
(Expogang) Gert Jan Bakker
(airbrush-technieken), t/m 17
april.
BERGEN OP ZOOM
MARKIEZENHOF: Rijke
oogst van schrale grond, t/m 23
februari. Potleutlijntjes. 44
jaar..., t/m 8 maart.
HARLINGEN
GALERIE DE VIS: Reimond
Kimpe. olieverfschilderijen.
Vanaf 7 maart t/m 11 april.
Open: wo. t/m vri. 13-17 uur. za
terdag 10-17 uur.
VRIJDAG 28 FEBRUARI 1992 2 7
In Bellamy 19 voert
Boudewijn Wolthuis
het publiek binnen in een
mythische wereld. En in
Ad-hoc te Goes tonen
Georg Schade en Leendert
Buth een momentopname
van nieuwe
ontwikkelingen in hun
werk.
In de tekeningen van Boudewijn
Wolthuis leven onaardse we
zens. Ze hebben weliswaar hoofd,
romp, armen en benen, maar zijn
vaak naakt noch gekleed - alleen
voorzien van kleuren of patronen -
en door stevige lijnen omgeven.
Schaduwen en stofuitdrukking-
ontbreken. Hun wereld is tijdloos;
je ziet geen objecten waarmee wij
ons dagelijks omringen. De wezens
dartelen om elkaar heen, bevech
ten elkaar, gaan in elkaar op. Wolt
huis brengt hen samen in een zelf
geschapen universum. In één van
de werken, een vijfluik, zijn we wel
licht getuige van het ontstaan van
leven in dat universum. Rond een
centraal geplaatst vel karton, zijn
vier andere stukken tegen de muur
geprikt, zodat een kruisvorm ont
staat. In het centrale, blauwe deel
maken tere lijnen een eivorm
zichtbaar, terwijl de vier eromheen
geplaatste wezens mij doen den
ken aan de ontwikkelingsstadia
van menselijk leven. Ze zijn opge
nomen in een patroon van ritmi
sche kronkels met een witte kern,
die ik met zaad- en eicellen asso
cieer. Talloze détails geven aan
knopingspunten voor het uitbrei
den en preciseren van dit verhaal.
Want verhalend zijn de werken van
Wolthuis. Niet dat hij illustraties
maakt; nee, hij laat figuren met el
kaar, zich of hun omgeving in rela-
Werk van Boudewijn Wolthuis in Bellamy 19. foto Lex de Meester
tie treden op zo'n manier datje als
toeschouwer zelf je 'verhaal' kunt
construeren. Ik ervaar dat als een
oproep tot betekenisgeven, een
vraag om stil te staan bij verschijn
selen die de waan van de dag over
stijgen.
Het sterkst vind ik het werk wan
neer Wolthuis met acrylverf, vet
en pastelkrijt op flinke stukken
karton tekent en schildert. De vor
men zijn dan krachtig en duidelijk,
ze hebben een eigen, expressief ka
rakter. In een 'zevenluik' en een
'vijfluik' plaatst Wolthuis binnen
elk van de delen een aparte voor
stelling die echter wel samenhangt
met de andere. Zo benadrukt hij
bijna filmisch de veelheid en de
veelvormigheid van gebeurtenis
sen en stemmingen. De twee ge
stalten in het twaalfluik benade
ren elkaar bijvoorbeeld steeds an
ders; hun rol wordt weerspiegeld in
'de kleuren en patronen op hun lij
ven. Ze vrijen, ze vechten en ze trei
teren. Door kleurnuances blauw
en door toevoegingen als druppel-
vormen, flitsjes of stippels bena
drukt Wolthuis het karakter van
het moment, maar houdt het uni
verseel. Je kunt zijn wereld verge
lijken met de mythen van de Grie
ken of van volkeren uit het Oosten.
In kleinere, aparte tekeningen ver
kent Wolthuis verschillende ge
daanten en situaties, steeds ver
beeld door één 'persoon' die soms
wel uit meerdere kan bestaan. Het
grootste werk 350 bij 257 cm
waarvan hierbij een foto, boeit mij
het minst. In tegenstelling tot de
rest is het geschilderd op gekleurd
vliegerpapier, waarvan de glans
mij afleidt. De figuren blijven in
mijn ogen ook maar een beetje
zweven, de voorstelling mist het
compacte en overtuigende van de
andere werken.
Wolthuis maakt ook beelden. Het
zijn platte, uitgesneden vormen,
beschilderde wezens die zó uit de
tekeningen zijn gestapt. In het ge
meentehuis staan 'Wachters', in
Bellamy 19 de veel kleinere 'pedde
laars': een groep gestalten met
peddels in een boot.
Georg Schade toont in de tijde
lijke expositie-ruimte Ad-hoc
een model van een beeld dat te ma
ken heeft met zijn hoofdthema
'Genesis'. Het gaat om een golf.
een rollende muur van water.
De kleine maquette laat het aan
zwellen van de golf zien tot het mo
ment dat hij zich vanaf het hoogste
punt weer naar beneden stort.
Dat speelt zich af vanuit een recht
hoekig grondvlak. Schade laat één
segment op ware grootte zien. Hij
heeft met krijt tweemaal de projec
tie van de contouren op de zwarte
muren getekend en hing ook een
tekening op met een reeks golven:
een studie voor een in marmer uit
te voeren beeld.
De presentatie is een momentop
name in het ontstaan van een
werk. Het produkt zelf valt dan
ook niet te beoordelen.
Hoogstens kan ik melden dat, ze
ker als het op groot formaat wordt
uitgevoerd, het beslist impact kan
hebben.
Maar of het goed wordt hangt sterk
af van definitieve uitvoering en
plaats.
Leendert Buth's bijdrage is een 'af
beeld, dat enkele nieuwe aspecten
laat zien ten opzichte van de rest
van zijn werk. Hij plaatste drie
naar binnen neigende en naar bo
ven wat smaller toelopende hard
stenen zuilen om een berg van
steenbrokken. Daarboven lijkt een
witte bol te zweven. Die indruk
wordt mede bepaald door de span
nende verlichting. Buth werkt wel
eens vaker met losse beelden,
maai- het combinen van steen en
gips (de bol) en het gebruik van
restmateriaal is nieuw. In zijn stre
ven naar helderheid heeft Buth
met dit eenvoudige, maar overtui
gende beeld een stap vooruit gezet.
Qua thema is hij op 'vertrouwd'
terrein gebleven. Het gaat ook nu
om de verbeelding van krachten in
natuur en heelal, hier wat mij be
treft verbonden met gedachten
over materie en geest, vorm en ont
staan ervan.
Nico Out
Boudewijn Wolthuis, Bellamy 19 en ge
meentehuis, Vlissingen. Tot en met 17
maart Georg Schade, Leendert Buth,
Ad-hoc, Spiegelstraat, Goes. Nog tot en
met zondag.
filmwijzer
1 II I I
Kevin Costner speelt de rol van officier van justitie Jim Garrison in de speelfilm JFK van Oliver Stone
Alhambra
VLISSINGEN (01184-18810
J.F. K. Vandaag (vrijdag) zater
dag en zondag 18 en 21.30 uur,
maandag tot en met donderdag
20 uur.
Babar het olifantje, zaterdag
tot en met donderdag 14 uur.
Prince of tides. Vandaag (vrij
dag) 19 en 21.30 uur, zaterdag en
zondag 14,19 en 21.30 uur, maan
dag tot en met donderdag 14 en
20 uur.
Fievel in het Wilde Westen. Za
terdag tot en met donderdag 14
uur.
De Johnsons. Vandaag (vrijdag)
zaterdag en zondag 19 en 21.30
uur, maandag tot en met donder
dag 20 uur.
Hot Shots. Vandaag (vrijdag), 19
uur, zaterdag en zondag 14 en 19
uur, maandag t/m donderdag 14
uur.
Kiss before dying. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 21.30
uur, maandag t/m donderdag 20
uur.
't Beest
GOES (01100-28142)
La double vie de Veronique.
Vandaag (vrijdag) en zaterdag
20.30 uur.
Rebel winthout a cause. Woens
dag 20.30 uur.
Boy'z in the hood. Donderdag
20.30 uur.
Grand Theater
GOES (01100-15165)
The Addams Family. Vandaag
(vrijdag), zaterdag en zondag 19
en 21.30 uur, maandag t/m don
derdag 20 uur.
De reddertjes in Kangoeroe-
land. Zaterdag, zondag en
woensdag 14 uur.
Schuttershof
MIDDELBURG (01180-13482)
Europa. Vandaag (vrijdag) en za
terdag 20 en 22.30 uur, zondag,
maandag, woensdag en donder
dag 20.30 uur.
De kleine zeemeermin. Zater
dag, zondag, woensdag en don
derdag 14 uur.
Rebel winthout a cause. Dins
dag 20,30 uur (Filmmonumen
ten).
Electro
MIDDELBURG (01180-38900)
Toto le Héros. Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 19.30 en 22 uur, zon
dag t/m donderdag 20.30 uur.
Daantje de Wereldkampioen.
Zaterdag tot en met donderdag
14 uur.
Roxy
BERGEN OP ZOOM (01640-
33434)
What about Bob. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19 uur. zondag
16.30 uur, woensdag en donder
dag 20.15 uur.
Thelma en Louise. Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 21.30 uur,
zondag, woensdag en donderdag
20 uur.
De reddertjes in kangoeroeland.
Zondag en donderdag 14 uur.
Hot shots. Vandaag (vrijdag) en
zaterdag 19 en 21.30 uur. zondag
16.30 en 20.15 uur, woensdag 14
uur.
Bingo. Zondag, woensdag en
donderdag 14 uur.
Cinem'actueel
BERGEN OP ZOOM (01640-
54886)
De Johnsons Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 19 en 21.30 uur, zon
dag 16.30,19 en 21.30 uur, woens
dag en donderdag 20 uur.
Fievel in het Wilde Westen. Za
terdag, zondag, woensdag en
donderdag 14 uur.
J.F. K. Vandaag (vrijdag) 20.30
uur, zaterdag, zondag en woens
dag 14 en 20.30 uur, donderdag 20
uur.
Ricochet. Vandaag (vrijdag) za
terdag en zondag 21.30 uur,
woensdag en donderdag 20 uur.
Don't tell mom the babysitter is
dead. Vandaag (vrijdag) 19 uur,
zaterdag en woensdag 14 uur.
De Koning
HULST (01140-12030)
Drop dead Fred. Vandaag (vrij
dag) 19.30 en 22 uur, zaterdag 20
en 22.15 uur, zondag 19 en 21.30
uur, woensdag 20 uur.
Harley Davidson and the Marl
boro man. Vandaag (vrijdag)
19.30 uur. zaterdag 20 en 22.15
uur, zondag 19 en 21.30 uur.
The Johnsons. Vandaag (vrijdag)
19.30 en 22 uur, zaterdag 20 en
22.15 uur, zondag 19 en 21.30 uur,
maandag t/m woensdag 20 uur.
Billy Bathgate. Vandaag (vrij
dag) 19.30 en 22 uur, zaterdag
20.00 uur. zondag 19 uur. maan
dag en woensdag 20 uur.
Silence of the lambs. Vandaag
(vrijdag) 22 uur. zaterdag 22.15
uur, zondag 21.30 uur, dinsdag en
woensdag 20 uur.
Luxor Theater
TERNEUZEN (01150-20505)
Hot shots. Vandaag (vrijdag) en
zaterdag 19 en 21.30 uur. zondag
en maandag 20 uur.
The Fisher King. Vandaag (vrij
dag) 21.15 uur. Maandag 20 uur.
V.I. Warshawski. Vrijdag 19 uur,
zaterdag 19 en 21.30 uur, zondag
20 uur.
Porgy and Bess
TERNEUZEN (01150-13293)
Longtime Companion. Woens
dag 20 uur.
Ledel Theater
OOSTBURG (01170-2735/3377)
The Addams family. Vandaag
(vrijdag) 20 uur, zondag 14.30 en
20 uur.
Max Havelaar. Maandag 19.30
uur.
ANTWERPEN
Rex - The prince of tides, 11.45,
14, 16.30.19 en 21.30 uur.
Rex-club - The silence of the
lambs, 16 jr. 12.14.20,16.40,19 en
21.20 uur.
Odeon 1 - La double vie de Vero
nique, 14,16.30,19 en 21.30 uur.
Odeon 2 - Thelma Louise, 16 jr.
14, 16.30,19 en 21.30 uur.
Odeon 3 - Little man Tate, 14,
16.30,19 en 21.30 uur.
Odeon 4 - Impromptu,, 14, 16.30,
19 en 21.30 uur.
Astrid - Hot shots, 14,16,18.20 en
22 uur.
Rubens - J.F.K., 14.30 en 20.30
uur.
Quellinl-Curly Sue, 14,16,18,20
en 22 uur.
Quellin 2 - Frankie Johnny. 14,
16.20, 18.40 en 21 uur.
Quellin 3 - Don't tell mom the ba
bysitter's dead, 14,16,18,20 en 22
uur.
Metro 1 - The Addams family. 14,
16. 18. 20 en 22 uur.
Metro 2-The last boy scout, 16 jr.
14. 16.20, 18.40 en 21 uur.
Brabo - The doctor, 14. 16.30, 19
en 21.30 uur.
Tijl - The plastic nightmare, 14,
16, 18, 20 en 22 uur.
Wapper - The lover, 14, 16.20,
18.40 en 21 uur.
Sinjoor - Don't tell her it's me, 14,
16.18, 20 en 22 uur.
Ambassadesclub 1 - De redder
tjes in Kangoeroeland, 14. 16 en
18 uur; A kiss before dying. 16 jr.
20 en 22 uur.
Ambassadesclub 2 - Boys, 14, 16,
18, 20 en 22 uur.
Ambassadesclub 3 - V.I Wars
hawski, 14,16,18. 20 en 22 uur.
Ambassadesclub 4 - Fievel goes
West. a.l. 14. 15.45 en 17.30 uur;-
Harley Davidson and the Marl-
boroman, 16 jr. 20 en 22 uur.
Kan een politieke speelfilm de
waarheid aan het licht bren
gen? Niet echt, want hoeveel feiten
er ook verwerkt zijn, film blijft de
interpretatie van de regisseur. Dat
probleem kleeft ook aan Oliver
Stone's JFK. Hoe een land zijn on
schuld verloor door zijn president
te vermoorden, en hoe de ware toe
dracht zo snel mogelijk in de doof
pot werd gestopt, daar gaat de film
over.
De maker van Salvador, Platoon
en Bom on the Fourth of July heeft
nog steeds een rekening te vereffe
nen met de Amerikaanse politiek.
Uit ieder beeld van JFK spreekt
zijn gedrevenheid om het mysterie
rond de moord op John F. Kenne
dy te ontrafelen.
JFK is gebaseerd op twee boeken
over de Kennedy-moord, On the
Trail of the Assassins van Jim Gar
rison en Crossfire: The Plot That
Killed Kennedy. Garrison was des
tijds officier van justitie in New Or
leans en de enige die een rechts
zaak in verband met de Kennedy-
moord begon. Daarnaast gebruik
te Stone onderzoeksgegevens die
na het omstreden Warren Report
aan het licht kwamen. Materiaal
dat de officiële conclusie dat Lee
Harvey Oswald (in de film Gary
Oldman) de moord op eigen houtje
pleegde, twijfelachtig maakt.
Stone heeft de gebeurtenissen zo
als die mogelijk plaatsvonden
knap gereconstrueerd. Hij heeft
documentaire en semi-documen-
taire beelden op geraffineerde wij
ze verweven met het nagespeelde
onderzoek van Garrison. De rol
van Garrison wordt vertolkt door
Kevin Costner, de rechtschapen
held van de huidige Amerikaanse
film. Daarmee is de vermenging
van feit en fictie compleet.
Je zou willen dat het allemaal fan
tasie was. Dan was JFK een razend
knappe film. een gecompliceerde
en intrigerende detective met een
open eind. Hoogstens zouden er
kanttekeningen gemaakt kunnen
worden bij de braafheid van Garri
son en de nadruk op zijn huisva
derschap (Sissy Spacek speelt zijn
echtgenote). De held van JFK is
moralistisch en de tegenpool van
de hoofdpersoon uit Stone's eerde
re film 'Salvador'. Daarin gebruik
te Stone een dubieuze fotojourna
list (James Woods) om zijn kriti
sche boodschap uit te dragen. Dat
werkte beter.
Feiten
Stone laat in het midden wie de
moordenaars waren, maar onder
steunt de samenzweringstheorie
van harte. En al zou de helft ver
zonnen zijn, dan blijft genoeg ver
bijsterend materiaal over. Politie
verhoren die nooit op schrift ge
steld zijn, foto's van de lijkschou
wing die door niemand gezien mo
gen worden, vervalst bewijsmate
riaal, vermoorde of verongelukte
getuigen, afluisterapparatuur in
Garrison's kantoor en een verdwe
nen telexbericht waarin voor de
moord werd gewaarschuwd.
Dan hebben we het nog niet over
het feit dat Oswald met zijn ouder
wetse geweer niet in staat was zo'n
bloedbad te veroorzaken in de
paar seconden die de aanslag
duurde. Nog veel meer wordt op
een indringende manier boven ta
fel gehaald, Dat alleen al maakt
JFK een belangrijke film.
Leo Bankersen
JFK, te zien in Alhambra Vlissingen
en m Cinem'actueel Bergen op Zoom).
Lars Von Trier was één van de
genen, die vorig jaar na het fes
tival van Cannes riep dat de film
Barton Fink daar teveel belangrij
ke palmen had weggesleept. Zijn
eigen film Europa zou beter zijn,
maar door politiek gemarchan
deer in de jury met een speciale ju-
rypalm zijn afgescheept.
Europa is het laatste deel van een
door Von Trier opgezette trilogie
over Europa. Het is de eerste film
van Von Trier waar je zou kunnen
spreken van een duidelijk plot. Het
verhaal speelt in de eerste maan
den in het naoorlogse Duitsland,
waar de jonge Amerikaan Leopold
Kessler denkt mee te kunnen hel
pen aan de Duitse wederopbouw
door, wat in het Duits veel mooier
klinkt, slaapwagonbegeleider te
worden bij de firma Zentropa. Zijn
eerste klant is meteen de mooie
dochter van de baas van de zaak,
Katharina Hartmann. Haar vader
Max Hartmann zit met Zentropa
in de problemen, omdat de firma
nog gedenazificeerd moet worden.
Colonel Harris, een oude vriend
van Hartmann en nu van het Ame
rikaanse leger is daarom een vaste
gastin het huis van de Hartmanns,
waar ook nog zoon Lawrence zijn
uiterste best doet om niets te doen.
Von Trier filmt vooral in zwart-wit
en gebruikt als hij iets extra wil be
nadrukken voor- of achtergrond
projectie in kleur. Realisme is ver
te zoeken in deze artificiële wereld
van Von Trier, maar hij creëert wel
een beangstigende benauwdheid
in het overduidelijke studiodecor,
dat aan Kafka doet denken.
De casting van de film valt te prij
zen en past binnen het thema.
Kessler wordt gespeeld door de
Amerikaanse Fransman Jean-
Marc Barr, Colonel Harris door de
Franse Amerikaan Eddie Con-
stantine, de Duitsers Barbara Su-
kowa en Udo Kier zijn broer en zus
Hartmann, terwijl de rest van de
cast bestaat uit gerenommeerde
Deense acteurs. Een mooie Euro
pese co-produktie, die volgens de
jury in Cannes nog niet goed ge
noeg was voor de belangrijkste Eu
ropese filmprijs.
Piet van de Merwe
Europa: te zien in Schuttershof Middel
burg.
Scène uit de film Europa.
foto GPD
