Ziektekosten-dekkend werken
Kerstmis is - gelukkig - weer voorbij
PZC
Reformseksueel
of homotorisch?
opinie en achtergrond
VNZ-topman De Jong: Verandering heus nog wel ingrijpend
Goede voornemens?
franchise
Winter in Zeeland... tropische hitte in Domburg
ZATERDAG 28 DECEMBER 1991
van onze redacteur
volksgezondheid
Kees Cornelisse
We hadden gedacht dat er
per 1 januari meer zou ge
beuren met de Ziektekostenver
zekeringen. Maar wie denkt dat
het niets voorstelt, heeft het
mis. Het gaat heus om ingrij
pende veranderingen. Om maar
iets te noemen: een nominale
(vaste) jaarpremie voor de awbz
is volkomen nieuw voor ieder
een. Plus dan de mogelijkheden
voor ziekenfondsverzekerden
om eigen risico's te gaan nemen.
Aan het woord algemeen direc
teur mr. Nico de Jong van de
Vereniging van Nederlandse
Zorgverzekeraars (VNZ), de or
ganisatie van ziekenfondsen. De
Jong en zijn organisatie behoren
tot de voorzichtige voorstanders
van de plannen van staatssecre
taris Simons (volksgezondheid)
voor een basisverzekering ziek
tekosten. Het liefst hadden zij
gezien dat per 1 januari de huis
artsenhulp ook uit het zieken
fonds 'over zou gaan' naar de Al
gemene Wet Bijzondere Ziekte
kosten (awbz). Gewend in de
loop der jaren soepel de ontwik
kelingen te volgen, aanvaarden
zij dat er op het ogenblik politiek
niet meer inzit dan de 'farmacie',
het vakjargon voor de genees
middelen.
De Jong: ,,We zijn dus straks al
lemaal via de awbz wettelijk ver
plicht verzekerd voor genees
middelen. Een volgend punt is
dat ziekenfondsverzekerden een
eigen risico kunnen nemen. Al
gemeen, voor alle voorzieningen
die onder de awbz vallen, en spe
cifiek. bijvoorbeeld alleen voor
medicijnen. Maar als je voor een
speciale voorziening een eigen
risico wilt nemen, moet er wel
een restitutiestelsel zijn. Dat wil
zeggen je moet dan eerst zelf je
rekeningen gaan betalen en het
geld van de verzekeraar
terugkrijgen".
Dat restitutiestelsel kan nu nog
niet? De Jong: „Het vergt een gi
gantische ingreep in de admini
stratieve organisatie en zover
zijn we nog niet. We hebben in
1992 dus veel werk te doen. De
regeling moet zorgvuldig wor
den opgezet. We moeten de con
sument niet voor de gek hou
den".
Advertenties
Simons zei laatst in een Twee
de-Kamerdebat dat hij nog geen
advertenties van de verzeke
raars had gezien om die eigen ri-
BEGIN HET NIEUWE JAAR GOED DOOR EEN
CONTRACT AF TE SLUITEN MET
"PROFUSION SYSTEMS" IN VOORHOUT.
Onze wereldwijde organisatie met inmiddels meer dan 20 vestigingen, ver
spreid over héél Nederland, houdt zich bezig met het onderhouden en
repareren van leer- en kunstleren meubilair bij de mensen thuis, op kan
toor of in de auto. In miljoenen huizen en minstens evenzoveel auto's
ontstaan dagelijks beschadigingen die alléén wij met de unieke "Profusion"
methode, zonder ook maar iets te demonteren, kunnen repareren Op
onze onzichtbare reparaties geven wij levenslange garantie. Onze service
houdt tevens in het bij- en herkleuren van leer en kunstleer, het herbe-
kleden van meubilair, stoppage en reinigen van vaste tapijten en kleden.
Voor de volgende regio zoeken wij aktieve mensen met minimaal een
eigen kapitaal van t 10.000,- (restant kan via ons bij banken gefinancieerd
worden) en een personen- of bestelauto.
Aanpakkers uit Zeeland kunnen, samen met ons, een goede toekomst op
bouwen. Schrijf, fax of bel met:
SYSTEMS
ONS WERK, DAT ZIE JE NIET.
's Gravendamseweg 38c, 2215 TD Voorhout. Tel. 02522 -18000, Fax 02522 - 18080
Laat 1992 voor u het begin worden van
leen lukratieve, interessante en zelfstandige onderneming.
sico's aan te bieden. De Jong:
„Dat was een aardige plagerij.
Maar ik zeg dan: een wet in de
Kamer aannemen en de uitvoe
ring op een verantwoorde ma
nier regelen, zijn twee verschil
lende dingen. We komen er wel
mee. Binnenkort houden we een
publiciteitscampagne".
Elke verzekerde moet straks een
nominale premie voor de awbz
gaan betalen vanwege de gelei
delijke overgang naar de basis
verzekering. De ziekenfondsver
zekerden betalen al enkele jaren
zo'n vaste premie voor hun pak
ket. Hoe gaat' het daarmee in
1992?
De Jong: „Die premie wordt ook
volgend jaar weer geheven. Het
verschil is dat de ziekenfondsen
dit bedrag zelf vaststellen. De
VNZ heeft daarvoor een bereke
ning gemaakt, rekening hou
dend met de kostenontwikke
ling in de gezondheidszorg die in
1992 te verwachten is. We moe
ten kostendekkend werken, dat
verwacht de overheid ook van
ons. Maar de overheid zelf gaat
van nogal wat krappe ramingen
uit. Voor 1991 zijn we daar net
iets boven gaan zitten en dat
bleek achteraf verstandig. Dat
doen we dus nu maar weer".
Monopolies?
In het kader van de plannen-Si-
mons vervalt straks het onder
scheid tussen ziekenfondsen en
particuliere ziektekostenverze
keraars. Het worden allemaal
'zorgverzekeraars'. Nu al zien we
dat verzekeraars zich steeds
nauwer aaneensluiten. Fusie en
samenwerkingen zijn niet van
de lucht. Zijn er geen monopo
lies op komst? Ontstaat niet het
gevaar dat straks verzekeraars
en aanbieders van zorg (artsen
bijvoorbeeld) onder één hoedje
gaan spelen bij het vaststellen
van te berekenen tarieven?
De Jong: „Er zijn nu nog 25 zie
kenfondsen. Ooit waren er enke
le honderden, maar dat is lang
geleden. Daarnaast zijn er ruim
60 particuliere verzekeraars. Fu
sies en dwarsverbanden zijn lo
gisch, die roept de politieke ont
wikkeling op. Samenbundeling
geeft grotere draagkracht. Maar
men hoeft niet ongerust te zijn.
De verzekerden zullen goed wor
den bediend. Ze hoeven niet
bang te zijn voor monopolies
waar ze niet tegen op kunnen. Of
voor het op een akkoordje gooi
en tussen verzekeraars en
zorgaanbieders. Ze moeten
straks samen overeenkomsten
sluiten. Ook hebben beiden be
lang bij goede contracten en ge
zondheidszorg die is toegesne
den op de wensen van de burger.
Zorg op maat".
Consument/patient
- Waf kunnen de organisaties
van consumenten en patiënten
straks nog doen?
De Jong: „Veel. Ze hebben een
belangrijke rol bij het volgen
van de ontwikkelingen in de ge
zondheidszorg vanuit hun in
valshoek. Als een luis in de pels
zullen ze zich moeten gedragen.
Maar. dat wil nog niet zeggen
dat ze met de verzekeraars en de
aanbieders van zorg om tafel
moeten gaan zitten om contrac
ten over de zorg en de te bereke
nen tarieven te sluiten".
- Die rol ziet hij dus niet wegge-
Mr Nico de Jong, directeur van de Vereniging van Nederlandse
Zorgverzekeraars (VNZ) foto AP
legd voor de regionale platforms
van consumenten en patiënten
die Simons voorstaat?
De Jong: „Nee. Ze moeten wel
aan de bel trekken bij de regio
nale verzekeraars als iets hen
niet zint. Maar niet bij de onder
handelingen gaan zitten. Dan
worden ze ingepakt. Bovendien
moeten ze niet gedwongen wor
den te kiezen voor een van de
partijen. Ze kunnen beter de
handen vrij houden. Kritisch in
spelen op wat er gebeurt. Een
verstandige verzekeraar zal
trouwens zijn oor tevoren te luis
teren leggen bij de opvattingen
van de consumenten en patiën
ten".
- Hoe ziet hij de krachtsverhou
dingen dan in de toekomst?
De Jong: „Zoals ik al zei, de con
sumenten- en patiëntenplat
forms hebben een belangrijke
taak. Zij moeten signaleren als
er iets niet goed gaat. Dat komt
dan meestal in de publiciteit en
dan gaat de bal rollen. Voor de
provinciebesturen zie ik niet
zo'n grote rol meer in het nieuwe
stelsel. Die deden tot dusver de
planning in de gezondheidszorg,
maar die komt in handen van de
verzekeraars: betalen en bepa
len in één hand".
- Maar Simons ziet toch wel een
grote rol voor de provincies?
„De provincies moeten een soort
plan opstellen. Dat wordt dan de
regiovisie genoemd. Daarover
gaan de verzekeraars dan met
hen aan tafel. Er zijn trouwens al
gebieden waai' dit nu ook al zo
gaat. Het ziekenfonds Amster
dam bijvoorbeeld heeft een over
eenkomst met de gemeente ge
sloten. En de Groningse verze
keraars hebben ook al nauwe
contacten met hun provincie.
Elders zal dat ook gaan groeien,
vanuit de verantwoordelijkhe
den die iedereen heeft".
OOK IN DE WEEKENDS! KINDEREN TOT 2 JAAR 2,50
Openingstijden Dorimare: IË
24-25-26 dec. 31 dec. 10.00-18.00 1 jan. 12.00-22.00
Babelweg - 4357 BT Domburg. Tel. (01188) 3230
t ^NDÊRFN~~MI XanAF
t/m 12 JAARÊÊl -j2 JAAR
door Ger Wolters
Heel wat mensen zullen blij
zijn dat de kerstdagen
weer achter de rug zijn. De
kerstbomen kunnen worden af
getuigd en verbrand, nog even
oud en nieuw en dan hebben we
het weer gehad. Het normale le
ven kan weer beginnen.
Heeft u prettige kerstdagen ge
had?
Was het gezellig, lekker gege
ten?
Nog leuke cadeautjes gekregen?
Nog tijd genomen voor wat rust
en bezinning?
De viering van Kerstmis begint
ook in Nederland langzamer
hand een enorme omvang te
krijgen. Het is een niet te onder
schatten onderdeel van onze in
dustrie en economie geworden.
Uit onderzoeken van de belang
hebbende winkeliersorganisa
ties is gebleken dat, net als in de
Verenigde Staten, ook in Neder
land Kerstmis hèt 'cadeaufeest'
begint te worden.
Sinterklaas moet daar steeds
meer voor opzij. De intocht van
Sint Nicolaas was altijd een 'nor
maal' verschijnsel, maar nu is
blijkbaar de kerstman aan de
beurt. Hij kreeg dit jaar voor het
eerst in Amsterdam een heuse
intocht in een open rijtuig. Blijk
baar was deze kerstman niet zo
bedreven in het berijden van een
rendier, want eigenlijk hoort dat
er toch wel bij.
Maanden tevoren zijn alle
vakantiebungalowparken vol
geboekt. Tegen tarieven die
vaak hetzelfde zijn als in het zo-
merhoogseizoen. De brieven
bussen puilen uit van glanzende
reclamefolders van allerlei
prachtige cadeaus, waarvan ver
ondersteld wordt dat wij die aan
elkaar zouden willen geven. Het
zijn geen foldertjes méér, maar
complete boekwerken in een
'glossy' kleurendruk. Wat gaat
het toch slecht met de economie
in Nederland
Als je de radio aanzet (of heeft u
inmiddels ook zo'n eigentijdse
geluidsinstallatie met cd-spe-
ler?) hoor je om de haverklap
kerstliedjes in alle soorten. In
een jazz-uitvoering. reggae,
hard-rock, country, romantisch,
het maakt echt niet uit; iedere
artiest lijkt een graantje mee te
willen pikken. De speciale
kerst-cd's liggen bij de kassa,
dat is makkelijk, dan kun je er
nog even eentje meenemen.
Koordirigenten lopen op hun
tandvlees, zij hebben met Kerst
een verschrikkelijk druk bezet
programma.
De horeca beleeft drukke, maar
ook gouden tijden. Het schijnt
dat je toch minstens één dag
buiten de deur moet eten met
Kerstmis.
Kranten en tijdschriften beste
den aandacht aan Kerst met
De fik kan in de kerrstboom. Nog even, en we hebben het allemaal weer gehad....
speciale bijlagen en artikelen.
Ook elk jaar weer dezelfde voor
de hand liggende stukken over
de eenzaamheid, armoede en ou
den van dagen. Het leger des
Heils in Amsterdam organiseer
de een feestelijke maaltijd voor
ouderen en eenzamen, ook al is
dat geen nieuws, het stond in de
krant. Op de voorpagina zelfs,
mèt foto waarop een heilsoldate
het varkenshaasje voor de oude
vrouw fijn snijdt.
Er worden Kerst-inns voor aller
lei doelgroepen georganiseerd.
Ooit hoorde ik een mevrouw ver
twijfeld uitroepen: „Help. ik ben
geloof ik een doelgroep!" Want,
ook al was zij alleen achtergeble
ven na het overlijden van haar
man, ze voelde zich echt niet
eenzaam Ze kon zich in haar
eentje uitstekend redden en
moest er niet aan dénken om
met allerlei onbekende mensen
op zo'n bijeenkomst te zitten. Al
leen de gedachte al aan zo'n op
gefokt lief en gezellig sfeertje, ze
zat net zo lief alleen!
Er is ooit een boekje verschenen
met als titel: 'Wat doen we met
moeder met de Kerst'. De
schrijfster zette zich daar fel te
gen af.
Cultus
Kerstmis is aan het verworden
tot een cultus; we lijken wel col
lectiefbesmet te worden met een
kerst-virus. De vredesgedachte
bijvoorbeeld vaart dan plotse
ling in ons allen. Maar waarom
zo nadrukkelijk en vaak uitslui
tend met Kerstmis?
U kent vast nog wel dat romanti
sche verhaal van de soldaten die
in een of andere oorlog uit de
loopgraven kwamen om samen
met. hun vijanden van de andere
kant, te zingen, te bidden, te
drinken, te eten en zo kerst
avond te vieren. Maar Kerst was
nog niet afgelopen of de oorlog
brak weer in alle hevigheid uit
en de soldaten schoten elkaar,
zoals ook daarvoor, weer aan
flarden.
Bij al die valse, schijnheilige en
materialistische bijkomende
verschijnselen mag je je natuur
lijk wel eens afvragen wat dat
foto Camile Schelstraete
nog heeft te maken met de oor
sprong van het kerstfeest. Geen
wonder dat mensen zich vaak
'dubbel' voelen in die dagen.
Liefde en aandacht voor eenza
men. ouderen, ol wie dan, is pri
ma. Maar dan ook in andere pe
rioden van het jaar!
Onthand
Veel humanisten en buitenker
kelijken, ongeveer de helft van
de bevolking, voelen zich wat
onthand tijdens de kerstdagen.
De meesten hebben ook een
paar dagen vrij en zullen heus
wel lekker gegeten en gedron
ken hebben, daar hoeft u niet
over in te zitten.
Ook al is het kerstfeest beïn
vloed door allerlei van oor
sprong heidense gebruiken, zo
als het zetten van een kerst
boom bijvoorbeeld, het zijn toch
bij uitstek christelijke feestda
gen.
Het Humanistisch Verbond wor
stelt al jaren met de viering van
een alternatief kerstfeest. Het
lukt steeds maar niet om daar
een beetje landelijke eendracht
in te brengen. Dit jaar zeker niet,
want de brochure met sugges
ties komt pas na Kerst uit. Som
mige afdelingen van het ver
bond vieren bijvoorbeeld een
Midwinterfeest. Maar de datum,
de vorm of de naam van het al
ternatieve kerstfeest is overal
weer anders. Het feest wordt
door de Belgische humanisten
bijvoorbeeld Lichtfeest ge
noemd.
Volgens D. Metselaar van het
Landelijk Humanistisch Cen
trum in Utrecht is er de laatste
jaren onder de humanisten
vraag naar meer verbondenheid
rond kersttijd. Op zo'n viering
zouden de thema's verbonden
heid, de terugkeer van het licht
(vandaar de naam Lichtfeest) en
de vredesgedachte aan de orde
kunnen komen. „De verbonden
heid zou je concreet, kunnen ma
ken door de vierders een spel
met elkaar te laten doen en sa
men te laten zingen. Dit is voor
humanisten nieuw, want zij wil
len eigenlijk alleen maar praten
en verder geen gezeur", zegt
Metselaar.
Het is nog maar de vraag of zo'n
brochure een landelijke lijn in de
viering van het Midwinterfeest
of Lichtfeest zal kunnen bren
gen. Humanisten zijn van nature
vrij eigenzinnige mensen, die
zich niet makkelijk op één lijn
laten brengen. Het heeft ook zijn
charme dat humanisten indivi
dueel en afdelingen gezamenlijk
op verschillende manieren een
alternatief kerstfeest vieren. Er
blijkt nogal wat verscheiden
heid: kunstveiling, optreden van
leerlingen van een conservato
rium, stampot-maaltijd, er wor
den gedichten voorgedragen of
verhalen voorgelezen.
Het is niet aannemelijk dat hu
manisten volgend jaar plotse
ling allemaal op eendrachtige
manier een alternatief kerstfeest
zullen vieren onder een zelfde
naam. Dat hoeft toch ook niet?
Kerstfeest kan voor iedereen
een moment van bezinning zijn,
of je nou gelooft in Jezus, God of
niet.
Misschien geloof je wel in men
sen en in hun mogelijkheden.
Misschien ben je wel zo'n onver
beterlijke optimist die blijft ge
loven dat het beter kan worden
in de wereld en in de samenle
ving. Welke bijdrage ga jij daar
aan leveren?
Die paar dagen vrij kun je heel
goed gebruiken om daar over na
te denken. Ook om weer eens
even tijd en rust te nemen en stil
te staan bij je eigen leven en de
kleine en de grote wereld waarin
je leeft.
Ik wens u een goed 1992!
door
ds J. E. L. Brummelkamp
De PZC bestraft in zijn
hoofdartikel van 19 de
cember jl. de reformato-
risch-gezinden scherp over
hun onverdraagzaamheid.
De schrijver maakt echter
mijn inziens enkele fouten.
Hij vermengt homoseksua
liteit met een schoolkwes
tie, Zeeland met Nederland
en veegt al wat 'reformato
risch' heet op één hoop. Dit
woord omvat ook de gere-
formeerd-synodalen, uit
wier kring (Ridderbos e.a.)
omstreeks 1960 de eerste po
gingen tot eerherstel voor
homofielen kwam, tot ver
bazing van tallozen in ons
volk en de kerken.
De schrijver van het hoofd
artikel vergeet dat toen, en
kortgeleden nog, haast ie
dereen in Nederland dacht
over homoseksualiteit als
ds. Van Stuyvenberg en de
zijnen thans. Ik tenminste
wel: ook als je er begrip voor
had, was het toch niet juist.
Negentien eeuwen zijn wij zo
opgevoed. Pas de laatste ja
ren gingen de grote kerken
'om'. Net afgelopen week
schrapte de Wereld Gezond
heidsorganisatie homosek
sualiteit van haai' lijst van
bekende ziekten
Binnen- en buitenlandse
TV-kanalen informeren - he
laas soms op weerzinwek
kende wijze - ons over homo
seksualiteit, geslachtsve
randering, transvestitisme,
pedofilie. Maar deze groep
reformatorisch gezinden
heeft geen tv en hoort bij ge
ruchte natuurlijk alleen over
uitwassen die vertoond wor
den. Wij, de rest van Neder
land, hebben ons er al wat
aan gewend, of vergaapt en
bij neergelegd omdat het
'out' is ergens tegen te zijn of
conservatief te heten.
Zij hebben daar geen last
van, ze willen alleen orde op
zaken houden in eigen kring
(overigens net als allochto
nen die dit vanuit de pro
gressiviteit juist weer wél
mogen of moeten doen).
Moet uitgerekend het
Streekziekenhuisbestuur
door de PZC worden gepre
zen? Door fusiedwang van
de regering heeft dit Bethes-
da-St.-Joseph in handen ge
kregen, in welks vroegere be
stuur de gereformeerde ge
meenten goed vertegen
woordigd waren. Zij hebben
nu praktisch hun zeggen
schap verloren, door nièt-
zelf-gekozen isolement en
reageren dienovereenkom
stig.
Hun oproep treft alleen hun
eigen voorgangers die hier
door meer werk krijgen. Dus
waarom zo zwaai- heenvallen
over een binnengemeentelij
ke Kerkbode-vermaning in
deze groep?
De buitenwacht begrijpt ook
niet dat het niet alleen een
kwestie is van moraal, maar
veel zwaarder wegend: van
bijbelbeschouwing. Be
schouwt men de bijbel als to
taal bindend of als richtlijn?
Als wet of evangelie? Letter
lijk of aan tijd en cultuur ge
bonden? Vervallen met het
Nieuwe Testament stukken
uit het Oude? Juist de laat-
ste dertig jaar zijn de grote
kerken hier sterk aan het
nuanceren. De rechtse groe-
pen en de EO-leden niet.
Overal komen velen in een
geloofscrisis waar men al
leen met veel denken en ge
sprekken doorheen kan ko
men. Heeft de PZC, heeft het
Ziekenhuisbestuur dit over-
wogen? En ook dat de vrij
heid van godsdienst niet uit
de grondwet voortkomt,
maar de grondwet uit de Re
formatie van Luther en Cal-
vijn? Als die er niet geweest
waren, zaten we nu nog on
der de knoet van Spanje en
de Inquisitie of van Opus
Dei.
Helaas zijn de gereformeer
de gemeenten en aanver-
wante groepen niet meer re-
formatorisch. doch totaal in
het slop geraakt van de zoge
naamde 'Nadere' Reforma
tie waarin wet en gevoel de
toon aangeven. Hiertegen
helpen geen banvloeken - al- i
leen vriendelijke omgang en
gesprek.
Ook hebben deze soort chris
tenen een flink aantal socia
le voortreffelijkheden: zij
zijn spaarzaam, zij lanterfan
ten niet in de tijd van hun ba
zen, die bazen werken zelf I
meestal ook hard. Zonder
fyun vrouwen en dochters
konden we de meeste ver-
pleeghuizen, ook algemene, j
wel sluiten en zat half Wal
cheren en Zuid-Beveland
zonder huishoudelijke hulp
of oppas. Zonder haar kon
den de meer verlichte dames
van minister d'Ancona geen
volledige 'baan' nemen en
zouden ze öf voor hun eigen
kinderen moeten zorgen öf j
die nóg meer aan de tv, de
straat of de buren moeten
prijsgeven.
Tenslotte betalen 'reforma- j
torischen' op bevel van Pau-
lus (Rom. 13) trouw belas
ting voor door hen niet-ge-
wenste subsidies voor
schertskunst, voor door hen
afgekeurde emancipatori
sche bewegingen en voor het
hun aanstootgevende om
roepbestel. Wat kan de bui
tenwacht meer wensen...
Wanneer de PZC kritiek
heeft op hun isolement, laat
zij dan aan 'rechts Zeeland'
evenveel schrijf- en speel
ruimte geven als aan links en
aan ohs ongevaarlijke 'mid
den'. Of aan de al 30,40 jaren
durende voorspelbare kritie
ken van H.W. over onze trau
ma- en seksrijke vaderland
se prul-literatuur. Of aan de
bomen en bossen verslin
dende pagina's over goaltjes
en voetballerstranen. De
PZC zou ons en hen dan mis
schien aan het denken en
veranderen zetten.
Onze geachte, bescheiden,
wijze en innemende collega
ds. Boomer heeft als zieken
huispredikant terecht geen
actie ondernomen. Hij heeft
Walcheren lief en hij kende
het goed genoeg om te weten
dat hij hier zoiets wel eens
kon ondervinden in ons aller
midden. Anders was hij heus
wel in Amsterdam gebleven.
Ik wens hem sterkte toe en
Gods bijstand in zijn pasto
raat in ons nieuwe Streekzie
kenhuis aan steeds meer: al
le patiënten.
(De schrijver van deze reac
tie, ds. J. E. L. Brummelkamp
is emeritus-predikant van
de Nederlandse hervormde
kerk te Middelburg)
redactie
N I I I I I I II I I I I I'
Hoofdredactie: M. P. Dieleman, algemeen hoofdredacteur;
C. van der Maas, hoofdredacteur commentaar;
A. L. Oosthoek, adjunct-hoofdredacteur.
Eindredactie: K. Cijsouw en J. D. van Scheijen.
Bureauredactie provincie: F. P. J. Doeleman;
M. E. Ernens-Abrahamse; B. Goudswaard; P. C. de Jonge;
A. W. C. Mullink; I. D. A. M. Russel; J. P. van de Sande;
J. A. M. Tabbers; J. P. Verbeek.
Redactie binnen- en buitenland: M. S. van Reems (chef);
G. J. Kers; J. P. H. Noot; C. J. Schets; W. P. Staat.
Redactie bijlagen: A. L. Kroon (chef); J. van Damme;
M. T. O. Renes-van der Vleuten; A. Zevenbergen.
Sportredactie: J. M. van den Berg (chef); J. F. D. Bakker;
J. M. Gommeren; E. L. Ramakers; R. Thannhauser;
T. J. van den Velde.
Vormgeving: A. A. Adriaanse; N. Geelhoed; A. F. Schreurs;
W. M. J. Verstuyf.
Nieuwsdienst: A. J. Snel (chef).
Algemeen verslaggevers (Vlissingen): M. Antonisse (plv. chef
nieuwsdienst); J. C. M. Cats; A. M. van der Jagt; B. Jansen;
H. O. Postma; M. J. Schrier; M. van Zuilen (Den Haag).
Regio Bevelanden/Tholen (Goes): W. J. van Dam (chef);
F. B. Balkenende; M. A. de Jongh; M. P. D. M. Mol;
M. E. Woudenberg.
Regio Schouwen-Duiveland (Zierikzee): M. van Houten (chef);
J. P. Jongschaap; J. Versluis.
Regio Walcheren (Vlissingen): A. A. van der Sluis (chef);
Y. Hoekstra; N. J. C. Kluijtmans (Ondernemend Zeeland);
L. J. Meinardi; C. M. J. Sondervan; H. van der Werf.
Regio Zeeuwsch-Vlaanderen (Terneuzen): W. A. Bareman
(chef); C. A. M. van Gremberghe; R. E. A. Hoonhorst;
T. Konings; M. Modde.
Correspondenten Gemeenschappelijke Persdienst (GPD):
J. A. M. de Bruijn (Brussel); P. de Vries (Brussel);
I. Holtwijk (Sao Paulo); H. B. Hoogendijk (Berlijn); H. Gertsen
(Parijs); C. van Zweeden (Londen); R. Hellinga (Boedapest);
A. Bloemendaal (Tel Aviv); E. J. A. van der Linden (Rome);
S. Slooten (Willemstad); J. A. Geleijnse (Moskou);
D. R. M. de Wit (Madrid); M. A. van Grunsven (Paramaribo);
H. M. Dam (Washington);
P. G. W. van Nuijsenburg (Johannesburg); E. Fennema (Tokyo).
