Othene verliest laatste winkel
Bibliotheek varenden bedreigd
PZC
Huis Heikant
in de pallets
Chantal Pijcke zoekt
toekomst in Canada
streek woensdag 4 december 1991 za
Minister: verzorgen boekenkisten geen taak meer voor Rijk
Bakkersechtpaar Bril sloot de deuren
Fanfare Clinge
haalt spullen
rommelmarkt op
van onze verslaggever
Wout Bareman
OTHENE - Vroeger had je er
meer winkels. Behalve de bak
ker was er een kruideniertje
en nog zo 't een en 't ander. En
bij fietsenmaker Kees Klaas-
en kon je ook terecht voor een
buze verf. Maar later ging het
bergafwaarts met de nering
doenden op Othene ('Noten', in
de volksmond). En nu heeft
ook de laatste ondernemer z'n
deuren gesloten. Bakker Bril,
de tulbandspecialist van
Zeeuwsch-Vlaanderen, heeft
z'n bakblikken overgedaan
aan collega's in de omgeving.
En ook de langmaakmachine,
de opbolmachine en de rijs-
kast zijn onttakeld.
Vorige week vrijdag' bakte
Adrie Bril z'n laatste taarten
en z'n laatste kruidenbrood.
Zaterdag ging de winkel dicht.
In de rekken stonden 's avonds
alleen nog wat pakken frites-
vet, want Adrie en z'n vrouw
Maatje speelden ook een
beetje kruidenier, wat potten
rolmops enzo. En in hoekje
stond, eenzaam, een zakje pe
pernoten-
De Bressiaander Adrie Bril
bouwde door de jaren heen een
mooie reputatie op. Hij zat 46
jaar in het vak en heeft daar
geen dag spijt van gehad. „Nee,
wantje Wist immers niet beter.
Ik vind dit nog steeds een
prachtig vak; je kunt er gewel
dig creatief in zijn, maar het is
inderdaad wel flink aanpak
ken. Dat vind ik trouwens zo
jammer... bij jongere collega's
vind je die mentaliteit nauwe
lijks nog terug, uitzonderingen
daargelaten natuurlijk. Die
kiezen na verloop van tijd voor
vastigheid, voor een baan met
vaste werktijden. Op een fa
briek of zo. En zo gaat het vak
manschap langzaam verloren.
Ik voorspel dat er over pakweg
vijf jaar geen echte bakkers
meer zijn. Iedereen wil plotse
ling kok worden. Dat schijnt
nu mode te zijn. Jammer!"
Eigenlijk is de sluiting van de
bakkerswinkel voor Othene
een kleine ramp. Maatje Bril:
..Kijk, wij zullen de mensen
missen, maar de mensen ons
zeker ook. Want op zo'n dorp
ben je natuurlijk meer dan al
leen maai- bakker en bakkers
vrouw. Het kon gebeuren dat
mensen hier een half uur of lan
ger bleven staan praten. Dan
moest ik soms tussendoor zeg
gen: wacht eens even. dan zet
ik even d'erpels op... We had
den eigenlijk een sociale func
tie en die valt nu weg."
En er is door de jaren heen toch
Chantal Pijcke en Klaas van der Molen in Biervliet: ...toekomst in
Canada... foto Camile Schelstraete
van onze medewerkster
Mariëlle de Jonge
BIERVLIET - Over ruim een
maand ruilt ze het Zeeuws-
Vlaamse dorpje Biervliet in
voor het Canadese Ponoko, een
dorp met vijfduizend inwoners
in de buurt van Calgary. Een be
slissing waarover de 20-jarige
Chantal Pijcke wel even heeft
nagedacht. In augustus 1989
ging ze voor het eerst naar Ca
nada. Ze volgde er het laatste
jaar van de highschool.
„Gewoon om eens in het buiten
land te zijn. Ik hou van reizen",
zegt Chantal. „Je kunt er voor de
rest niet zoveel mee. Het niveau
ligt lager dan in Nederland. De
bedoeling was om daarna weer
hier verder te gaan." Dat liep
even anders. De jonge Biervliet-
se kwam in huis bij de Friese fa
milie Van der Molen. Zij emi
greerden in 1983. Op 6 december
trouwt Chantal met de zoon des
huizes, Klaas van der Molen.
•Voor de bruiloft is hij overgeko
men, maar hij wil in geen geval
terug naar Nederland. Samen
met zijn vader runt hij in Ponoko
een boerenbedrijf met een op
pervlakte van driehonderd hec
tare. In Friesland was de vader
van Klaas timmerman. „Je bent
daar heel vrij", vertelt Klaas. „Je
kunt mest rijden wanneer je wilt.
Er zijn veel minder regels en wet
ten."
Hollandse kroketten en frikan-
dellen. die mist Klaas nog wei
eens. Chantal weet zeker dat ze
haar familie en vrienden het
meest zal missen. „En de televi
sie. Je hebt daar maar drie kana
len. Een echte popzender zoals
radio 3 is er ook niet. Ze draaien
vooral countrymuziek. Veel
mannen in Ponoko dragen een
cowboyhoed en -laarzen."
„De polder zal ik ook missen",
vervolgt Chantal. „Hier ging ik
iedere week een eind lopen. In
Canada zijn alle wegen recht.
Bovendien kan het er 's winters
tot min vijfenveertig graden
vriezen. Dan blijf je liever bin
nen. De winters duren lang in Al
berta; van oktober tot mei. Maar
's zomers is het er dertig gra
den."
Helpen op de boerderij is iets dat
de Zeeuwse emigrante zeker niet
van plan is. Ze gaat werken bij
een reisbureau: „Ik heb voor re-
ceptioniste-informatrice ge
leerd, dus dat sluit wel aan."
Volgens Chantal werken in Ca
nada relatief minder vrouwen
dan in Nederland: „Daar streven
ze niet naar. Meisjes trouwen
vaak als als ze zeventien of acht
tien zijn. Ik vind mezelf met mijn
twintig jaar nog erg jong."
Conservatief
Ze vindt ook dat de Canadezen
vrij conservatief zijn: „Over eu
thanasie of abortus wordt niet
eens gepraat. Tijdens mijn jaar
highschool raakten tien meisjes
zwanger. Vaak durven ze hun
dokter niet om de pil te vragen."
„Drank kopen mag ook niet voor
je achttien bent", vult Klaas
aan. „Maar je mag weer wel be
ginnen met autorijden op je
veertiende. Je krijgt dan een
learnerspas. Als er iemand van
achttien jaar of ouder naast je
zit, mag je gewoon rijden. Op je
zestiende doe je examen." Chan
tal haalde haar rijbewijs in Ca
nada: „Het is daar nogal rustig.
Toen ik hier voor het eerst reed,
was de bietencampagne net be
gonnen. Ik moest een tractor in
halen. Dat had ik nog nooit ge
daan."
Vanwege de lange afstanden is
een auto onmisbaar. Openbaar
vervoer is er in Alberta nauwe
lijks. Brommers zie je bijna niet
en fietsen al helemaal niet; Po
noko ligt aan de rand van de
Rocky Mountains. Red Deer, de
dichtstbijzijnde stad, is twee uur
rijden. Edmonton en Calgary
zijn verder weg. „Het is heel nor
maal om uren in de auto te zitten
wanneer je ergens naar toe
gaat", vertelt Chantal.
Edmonton heeft de grootste
'mail' van de wereld. Een over
dekt winkelparadijs, compleet
met ijsbaan en tropisch zwem
bad. Dat ziet ze wel zitten. In
Calgary kan ze skieën.
Chantal Pijcke heeft er zin in:
„Helemaal opnieuw beginnen,
dat vind ik het leukste. Nieuwe
vrienden maken en vooral veel
reizen. Ik wil in ieder gevabnog
meer van Amerika zien. Hawaï
en Alaska trekken me ook wel.
De eerste tien jaar kan ik voor
uit..."
„Ik heb na de bekeuring onmid
dellijk een foto genomen. Je kan
daarop zien, dat mijn auto
I slechts een meter voor het geslo
pen hek staat geparkeerd. Ik
idenk, dat de agent een hele
slechte rijder is, want hij had
(met de auto daaruit moeten
kunnen uitkomen", verdedigde
I De M. zich.
De agent, die als getuige aanwe-
I zig was, hield zich bij zijn eerdere
verklaring. „Ik kon er met de
j mercedesbus en aanhangwagen
amper langs en dan zit ik nog
met de draaicirkel."
Officier van justitie mr H. F. Mos
eiste het tarief van de bekeuring
(35 gulden). Kantonrechter mr
rA. L. R. Melens hield rekening
I met de reis van De W. en veroor
deelde haar tot schuldverkla-
ring zonder toepassing van straf.
I Eerder kreeg J. de R. uit Terneu
zen, in het kader van de parkeer
problemen in de Terneuzense
I binnenstad, voor foutief parke-
ren van zijn auto aan de Blokken
dezelfde straf opgelegd.
van onze verslaggever
René Hoonhorst
HEIKANT - De familie Wal-
hout-de Visser uit Heikant oor
deelde de tijd rijp om het woon
huis eens een beetje te verbou
wen en op te knappen. Een nieu
we muur zou geen kwaad kun
nen en ook aan het dak moest
het een en ander gebeuren. Fa
milie en vrienden genoeg om
een handje toe te steken en het
metselen verliep dan ook vrij
vlot.
Zo vlot dat binnen de kortste
zelfs door uit de mouwen gesto
ken handen geen nieuwe stenen
meer op de bovenste konden
worden gelegd. Niet vanaf de
grond althans. Een steiger huren
is wat begrotelijk en bovendien
beschik je dan nog maar over be
perkte werkruimte. Walhout
heeft echter een koelhuis voor de
opslag van aardappels en uien.
Om de produkten op te slaan,
maakt hij gebruik van pallets.
En die laadborden kunnen pri
ma als loopplanken worden ge
bruikt. „Ach ja, je moet roeien
met de riemen die je hebt", is het
nuchtere commentaar van M.
Walhout over zijn 'pallethuis'.
f CLINGE - Fanfare Weldoen
door Vermaak in Clinge gaat op
i een andere wijze de spullen op-
I halen voor de jaarlijkse veiling
i en rommelmarkt. Vele jaren is
deze activiteit verricht door L.
i Seghers, E. Ivens en R. Luijcks,
beter bekend als De Drie Muske-
I" fiers.
Mede gezien hun leeftijd heeft
het drietal besloten deze activi-
teit niet meer uit te oefenen. Wel-
I doen door Vermaak zal nu
P maandelijks, telkens op de twee
de zatérdag van de maand, een
ophaaldienst laten functioneren
om de oude spullen bij de men-
sen op te halen. Degenen die
thuis oude spullen hebben
staan, kunnen volstaan met een
telefoontje naar het secretariaat
van de muziekvereniging of een
briefje in de bus doen op Kenne-
dylaan 14. De spullen worden
dan elke tweede zaterdag van de
maand vanaf 10.00 uur opge-
haald,
Pallets fungeren als steiger bij de verbouwing van het woonhuis
van de familie Walhout in Heikant. foto Camile Schelstraete
Het bakkersechtpaar Bril helpt een van de laatste klanten in de inmiddels gesloten winkel in Othene.
al zoveel weggevallen op Othe
ne. Ruim een jaar geleden leid
de dat tot een bescheiden ac
tie, opgezet door een groepje
verontruste Notenaars. Ze
klaagden bij de gemeente hun
nood over de verkoop van
steeds meer woningen aan met
name Duitsers. Zomerwonin
gen dus. Gaat dat zo door, dan
is Othene straks ten dode op
geschreven, vreesden de bewo
ners. En trouwens, op welke
manier wilde de gemeente het
dorp eigenlijk inpassen in de
plannen voor de zogenaamde
'sprong over de Otheense
Kreek', de omvangrijke wo
ningbouwplannen noordelijk
en zuidelijk van Othene... Ook
daarop wilden de Notenaars
een antwoord. En zoals zo
vaak... hoorden ze niets meer.
Actie voerster Jeanne Menu
wacht al meer dan een jaar op
enig levensteken vanuit het
stadhuis in Terneuzen, Op No
ten zijn ze, weet Maatje Bril.
daar verontwaardigd over.
Na de bevrijding startte Adrie
Bril z'n bakkerscarrière. Hij
verhuisde naar Sluiskil en ging
aan de slag bij bakker Van
Hoeve. In de jaren vijftig hoor
den Maatje (toen nog) Scheele
en Adrie dat de bakkerij 'van
de ouwe bakker Wisse' op
Othene beschikbaar kwam.
Op 6 november 1958 trouwden
ze en op 10 november trokken
ze in het pand in de Brugstraat.
Adrie, grinnikend: „Op de och
tend na onze huwelijksnacht
werden we gewekt door de
kneedmachine!"
De zaken gingen voorspoedig.
Ze hadden een meisje in dienst
en in de bakkerij liep een
knecht rond. Adrie en Maatje
bezorgden zelf. De ene dag ging
de een op ronde, de andere dag
de ander. Eerst op de motor
fiets, maai" toen de klanten
kring zich steeds uitbreidde,
kochten ze een auto. Ze bezorg
den in de polder en door heel
Terneuzen.
De laatste jaren is de klad een
beetje in de bezorging geko
men. Veel gezinnen halen hun
brood in de supermarkt. Het
aantal bakkers in Terneuzen
nam dan ook af. Maar Adrie en
Maatje werkten stug door. Op
den duur zonder personeel, dat
maakte het werk nog zwaar
der. Maai" goed, ze vonden het
leuk dus dan klaag je niet...
Cruiser
Maar 's zaterdagsmiddags
werd alles anders. Om drie uur
ging de winkel dicht en om zes
uur zaten ze steevast aan
boord van hun 'bootje', een
motorcruiser in de jachthaven
in Terneuzen. Eerst hadden ze
een zeilsloep. maar later kwam
die cruiser. Adrie Bril: „Zo'n
boot was ideaal voor ons. Dan
ben je echt weg uitje eigen om
geving, word je ook niet zo ge
makkelijk gestoord. De laatste
jaren, tijdens de vakantie, voe
ren we naar de Grevelingen, En
TERNEUZEN - Mevrouw M. de
W. uit Breda had er alles voor
over om dinsdag tijdens de zit
ting van het kantongerecht in
Terneuzen haar gelijk te bewij
zen. Op 6 mei van dit jaar had de
ex-Terneuzense haar auto ge
parkeerd op het witte kruis
voor de uitrit van het politiebu
reau aan de Rosegracht in Ter
neuzen. Volgens de verbalisant
zou de auto van De W. tweee-
neenhalve meter op het witte
i kruis zijn geparkeerd.
we lagen ook vaak bij het Goe-
se Sas. bij het Loze Vissertje ja.
Heerlijk."
Dat gaan ze straks ook weer
doen. Maar dan waarschijnlijk
veel langer dan die paar vakan
tieweken. En verder? Adrie
Bril: „Een paar weken geleden
hebben we zo'n gasfornuis ge
kocht. Ik heb er aleens een ro
zijnenbroodje en een tulband
in gebakken. En een paar krui
denbroodjes. Nou. dat lukt aar
dig."
Het afscheid, zaterdag, viel ze
toch wel zwaar. Maatje: „We
hebben een zee van bloemen
gekregen. Of dat nu was omdat
ze zo blij waren dat we stop
ten... Nee, gekkigheid! Maar
het was toch wel moeilijk."
Maandagmiddag gingen ze bij
kennissen op verjaarsvisite.
Daar hadden ze nu eindelijk
eens tijd voor... En in januari
laat Adrie zich aan z'n heup
opereren. Want dat was eigen
lijk de belangrijkste reden om
ermee te stoppen.
Fout parkeren
bij politiebureau
mild bestraft
van een medewerker
foto Camile Schelstraete
Carnaval in Clinge gered
van een medewerker
CLINGE - Het carnaval in Clin
ge gaat door. Na een paar span
nende weken, waarbij het al of
niet doorgaan van het carna
valsfeest centraal stond, is er
eindelijk een besluit gevallen.
De belangrijkste reden dat het
hele feest niet door zou gaan,
was een gebrek aan medewer
kers om de vele voorbereidende
werkzaamheden goed te kun
nen afronden. Het stichtingsbe
stuur van de Kriekeputtex-s
deed een uiterste poging bij de
Clingse bevolking om nieuwe
leden in het stichtingsbestuur
te kunnen benoemen.
De openbare bijeenkomst, waar
bij meer dan vijftig aanwezigen
waren, gaf duidelijk te kennen
dat het carnaval in Clinge niet
verloren mocht gaan. Vooral uit
de diverse buurtverenigingen
kwamen positieve reacties.
Kriekeputtersvoorzitter G. van
de Velde verzocht de aanwezi
gen zowel om uitbreiding van
het stichtingsbestuur als de
Raad van Elf. Het koortsachtig
overleg van de laatste weken
heeft ertóe geleid dat het be
stuur zal worden uitgebreid met
leden van de diverse buurtver
enigingen, maar of dit zal leiden
tot vorming van een voltallige
Raad van Elf, is nog zeer de
vraag.
Dit werd overigens al duidelijk
tijdens de bijeenkomst, waarbij
men wel genegen was om voor
bereidende werkzaamheden te
verrichten, maar de viering van
het carnavalsfeest zou uiteinde
lijk toch met de eigen buurtver
eniging gebeuren. Deze ontwik
keling heeft er wel toe geleid, dat
er enkele activiteiten tijdens het
carnaval vervallen, met name
enkele kroegentochten. De tra-
ditonele optocht op zaterdag
middag, het limonadebal voor
de jeugd op maandagmiddag en
het bezoek aan De Sterre op car
navalsdinsdag gaan gewoon
door. Ook de kroegentocht op de
sluitingsdag gaat door.
De heer Tanis, mede-beheerder van de Bibliotheek voor Varenden, sorteert boeken in het Varenscentrum in Terneuzen. fotoCamileSchel
straete.
!/an onze medewerker
Pierre Eijsackers
- Als minister
haar plannen doorzet,
vanaf 1 januari 1993
en zeevarenden geen
boeken meer kunnen lenen, een
die landelijk wordt ge
regeld door de Bibliotheek voor
Varenden (BvB) in Rotterdam.
De minister is van oordeel dat
de kosten van deze dienstverle
ning niet meer verantwoord
zijn, dit op basis van argumen
ten die zij aanvoert in de notitie
Openbaar Bibliotheekwerk van
22 oktober.
De minister, die behalve welzijn
en volksgezondheid ook cultuur
in haar portefeuille heeft, moti
veert haai" voornemen als volgt:
maatschappelijke ontwikkelin
gen leiden ertoe dat steeds meer
categorale voorzieningen wor
den beëindigd; de bijzondere
werk- en leefomstandigheden
van weleer zijn tegenwoordig
eerder uitzondering dan regel.
Gezien deze gewijzigde en verbe
terde werk- en leefomstandighe
den acht zij de voorziening geen
rijkstaak. Zo vindt zij het verzor
gen van boekenkisten voor zee
varenden een taak van werkge
vers en werknemers.
De zeemanshuizen hebben als
steunpunten van de Bibliotheek
voor Varenden altijd een belang-,
rijke rol gespeeld bij het uitle
nen. Zo ook het Varenscentrum
in Terneuzen, dat voor schippers
en zeevarenden de lectuurbelan-
gen behartigt. Van maandag tot
en met zaterdag tussen 14.00 en
18.00 uur kunnen de liefhebbers
er terecht om leesvoer te verga
ren. De beide beherende echtpa
ren zijn ook niet te beroerd bui
ten deze tijden te helpen: de
vaart laat zich tenslotte niet
strikken binnen uren.
Beheerster Claudette Tanis be
treurt het besluit van de minis
ter. „Meer nog voor de zeevaart
dan voor de binnenvaart, omdat
de binnenschipper nog wel eens
aan de wal kan om een krantje of
boekje te kopen. Maar de jon
gens van de grote vaart zijn ge
durende enkele weken helemaal
verstoken van contact met de
wal."
Een andere groep die volgens
haai" ernstig wordt gedupeerd
door de bezuinigingsdrang van
de minister van WVC is de jeugd
aan boord van binnenschepen.
Want ouders die een jaarabon
nement nemen voor 25 gulden,
krijgen daarbij een gratis kin
derabonnement. En daarin zijn
ook leermateriaal en spelletjes
inbegrepen. Tanis: „Daarbij
moet je ook het sociale contact
niet vergeten dat een bezoek aan
ons centrum voor de schipper
betekent."
De schippersbibliotheek heeft
een basisvoorraad van 2000 boe
ken die regelmatig door ruiling
andere titels bevat. In 1990 wer
den 4.351 boeken uitgeleend.
Maar ook videobanden (1646
stuks), spelletjes (258) en tijd
schriften 165 sets) vinden gretig
aftrek. Deze aantallen worden
jaarlijks groter. In 1986 werden
nog maar 2.417 boeken uitge
leend. Dat aantal was een jaar
later met duizend toegenoemen.
In 1989 gingen 3.913 boeken aan
boord. De 'omzet' van videoban
den is sinds het eerste jaar dat
deze in het pakket zaten (1986)
verzesvoudigd.
Landelijk gezien scoort Terneu
zen hoog met deze aantallen; de
uitleen staat na Rotterdam en
Amsterdam op een derde plaats.
Ook de mensen van de grote
vaart wisten het centrum in de
Westkolkstraat te vinden. Vorig
jaar gingen vanuit Terneuzen 51
kisten de reis op, twintig meer
dan het jaar daarvoor.
Vaak gaat het om schepen die
niet eens in Terneuzen komen.
Voorzitter Piet van Driel van de'
Stichting Varenscentrum Ka
naalzone Zeeuwsch-Vlaande
ren: „Coasters die Franse ha
vens aandoen maar zich laten
bevoorraden door bij voorbeeld
de Bonded Stores in Terneuzen,
vragen de leverancier van de
proviand een kist boeken mee te
nemen. Hieruit blijkt dat ook
het bedrijfsleven het nut van een
dergelijke voorziening inziet en
kosteloos een verlengstuk wil
zijn van het Varenscentrum."
Van Driel noemt het biblio
theekwerk een nevenservice die
uitstekend past in het dienstver
leningspakket, waarvoor het va
renscentrum overigens niets
vergoed krijgt. De rederij be
taalt de kosten van een kist, 120
g-ulden, die 40 boeken plus tijd
schriften bevat.
Het stichtingsbestuur over
weegt ernstig te protesteren bij
de minister, maar neemt geen
snelle stappen omdat de kwestie
landelijk speelt. Wel wordt over
wogen op lokaal niveau een op
lossing te zoeken, waarbij ge
dacht zou kunnen worden aan
een vrijage met de plaatselijke
openbare bibliotheek. Voorheen
is ook al eens toenadering ge
zocht met de Terneuzense bi
bliotheek maar dat liep op niets
uit. Toch zijn er landelijk al 24
bibliotheken die als ruilpunt
fungeren, maai' dan alleen voor
de binnenschippers, De zeevaart
valt geheel buiten de boot.
Alternatief
Een door de Bibliotheek voor
Varenden uitgegeven kwartaal
blad, 'Boek aan boord', stelt in
haar laatste editie dat er geen al
ternatief is. De redactie vindt
dat de bibliotheek voorziet in
een grote vraag: 65.650 boeken
op jaarbasis. Het blad vindt het
op zijn minst bedenkelijk dat er
geen sprake is van een echte be
zuiniging, maar van een herver
delen van het geld voor een nieu
we prioriteit. En die zou gericht
moeten zijn op leesbevorde
ring....
De Bibliotheek voor Varenden
heeft bij monde van haar direc
teur Wulfred C. G. Hofland di
rect zowel bestuur als beheer
ders van het Terneuzense cen
trum geïnformeerd over de plan
nen van de minister. Hij hoopt
met een reactie van dit en ande
re ruilpunten op zak de minister
alsnog te kunnen overtuigen
van de noodzaak van deze servi
ceverlening. Hij vindt de argu
mentatie en de aangedragen al
ternatieven niet haalbaar.
En de betrokkenen zelf? De
schippers missen niet alleen de
romans, maar wellicht meer nog
de informatieve boeken. De zee
varenden bereiden zich weer
voor op een tijdperk van scheep
jes in een fles bouwen.
