RaRa: omdat woorden niet helpen
Exodus intellectuelen Oost-Europa
.AKODOVJt
PO!.UK Iu&ski
Bestrijding van
kernramp is nog
steeds gebrekkig
RaRa-aanslagen
Kosto is wars van
halfzacht links
opinie en achtergrond
4
odrodzlNJJt.
DONDERDAG 14 NOVEMBER 1991
door Gerard Chel
RaRa, de Revolutionaire An
ti Raeistiese Aktie, was in
de jaren '84 tot '87 betrokken bij
ettelijke brandstichtingen te
gen Makro-vestigingen. Tussen
'87 en '90 waren benzinestations
van Shell het doelwit. Beide
multinationals waren door Ra-
Ra 'uitverkoren' vanwege hun
aanwezigheid in Zuid-Afrika.
De terreur leidde er uiteindelijk
toe dat Makro's eigenaar SHV
zich uit Zuid-Afrika terugtrok,
Shell echter hield voet bij stuk
en bleef. In de zeven jaar van
haar bestaan heeft RaRa voor
meer dan 150 miljoen gulden
schade veroorzaakt, slachtof
fers zijn tot op heden nooit ge
vallen.
RaRa eiste de branden bij diver
se SHV-complexen in onder
meer Nuth, Duiven en Duiven-
drecht op. 'Vele acties zullen
moeten volgen', zo schreef het
RaRa-actieblad Bluf! in 1987.
RaRa pleegde de aanslagen 'uit
solidariteit met de anti-apart
heidsbeweging in Zuid-Afrika'.
In bulletins die in 1987 naar di
verse media werden verstuurd
zei RaRa onder meer: 'Omdat
woorden niet helpen is besloten
over te gaan tot acties'. Volgens
Voorzover valt na te gaan heeft RaRa, dan wel hun sympa
thisanten, de volgende aanslagen geclaimd of is hun betrok
kenheid aangetoond:
1985 n september 1985, brand Makro Duivendrecht, 48
miljoen schade
1986 9 juli 1986, brand Van Leer Amsterdam. 750.000 gul
den
18 december 1986, brand Makro Duiven, 49 miljoen
18 december 1986, brand Makro Duivendrecht,
100.000 gulden
1987 10 januari 1987, brand Makro Nuth. 39 miljoen
19 juni 1987, vernieling bij Shell Nieuwegein, 35.000
gulden
26 juni 1987, brand Shell, Alphen a/d Rijn, 550.000
gulden
1988 25 januari 1988, inbraak en brand bij drukkerij Elba
Schiedam
7 maart 1988, vernieling bij Shell Amsterdam
7 maart 1988, vernieling bij Shell Muiden
11 april 1988, vernieling bij Shell Almere-Haven
24 augustus 1988, brand bij Philips Amsterdam,
500.000 gulden
21 september 1988, vernieling Shell Nieuwegein
1989 16 april 1989, brand bij Shell Hilversum, 1,5 miljoen
gulden
17 april 1989, vernielingen bij Shellstations in Nieu-
werkerk aJd IJssel, Leiderdorp, Waddinxveen, Lei
den, Hazerswoude, Reeuwijk en Bodegraven
19 april 1989, vernielingen bij Shell Hoofddorp, Aals
meer en Nieuw-Vennep
1990 18 maart 1990, aanslag marechaussee-kantoor Arn
hem
18 maart 1990, aanslag marechaussee-kantoor Ol-
denzaal
26 maart 1990, bomaanslag Ministerie van Justitie,
Den Haag
26 maart 1990, brand op Byzantium-complex Am
sterdam
1991 13 november 1991, woning Kosto Grootschermer
13 november 1991, Ministerie van Binnenlandse Za
ken Den Haag
Oud papier
/k kon er niet langer omheen:
het was definitief mijn beurt
om een handje te helpen met de
inzamelingsactie oud papier
van de basisschool. Een klasse
moeder van groep 1 had me on
langs met strenge blik op mijn
sociale verantivoordélijkheid
gewezen. Eén keer in de maand
trekken de vaders van vijf leer
lingen er met een vrachtwagen
op uit om de oude kranten i?i het
dorp te verzamelen. Van de op
brengsten kunnen dan bijvoor
beeld computers worden aange
schaft, hoorde ik van de klasse-
moeder.
Zaterdag was het hondeweer.
De wind joelde in de takken van
de bomen en de regen zwiepte
door de straten. Gehuld in laar
zen en regenpak kwam ik op de
school aan. waar de andere va
ders de koffie al bruin hadden.
Er heerste een melige stemming.
Laat het papier eerst maar flink
nat regenenzei de een, dan
brengt het des te meer op. Laten
we nog even wachten, zei een aii-
der, tot de mensen al die dikke
zaterdagkranten hebben uitge
lezen. De mededeling van de
chauffeur dat oud papier niet
meer dan een halve cent per kilo
opbracht, deed de animo nog
verder zakken. De opbrengst
van de vorige maand was niet
hoger geweest dan honderdvijf
endertig gulden. Daar kon je
nog niet eens het snoer van een
computer voor kopen. Toch was
er meer dan vierduizend kilo op
gehaald, maar na aftrek van al
le kosten bleef er een schertsbe-
drag over.
De laatste keer dat ik oud papier
ophaalde was vijfendertig jaar
geleden. Als jongetje van acht
trok ik met een oude kindenva-
gen langs de deuren en maakte
de inhoud bij een rommelige
zaak in een achterbuurt te gelde.
Daarna ging ik naar de boek
handel en kocht van het zelfver
diende duimkruid enige Kuifjes
en Enk de Noormannen.
Te vroeg
De storm ranselde de ruiten van
de onderwijzerskamerIk stelde
voor per man dertig gulden op
tafel te leggen. Dan had de
school zijn computergeld en dan
konden wij weer naar huis. De
chauffeur en de baas van een
oud papierhandel, was natuur
lijk tegen. Hij dreigde daardoor
de post „aftrek overige kosten"
mis te lopen. Bovendien zat hij
hoog en droog in de cabine. En
het ivas natuurlijk waar, wal
een van de vaders opmerkte, dai
ive de stapels klaargezette oude
kranten niet aan hun lot konden
overlaten.
Va?i die kranten viel de eerste ki
lometers echter niets te bespeu
ren, Wist het dorp eigenlijk wel
dat wij onderweg warenOf wa
ren wij veel te vroeg? Hoewel het
de groep maakte Makro's eige
naar SHV winst 'door gebruik te
maken van het fascistoïde Zuid-
afrikaanse staatsapparaat'.
Zo'n bedrijf verdient geen steun,
aldus Rara en zal daarom 'moe
ten instaan voor de gevolgen'.
Direct nadat SHV bekend
maakte zich uit Zuid-Afrika te
rug te trekken, barstten de nega
tieve commentaren in ons land
los. 'Zwichten voor terreur', 'Ra
ra heeft succes', 'Een politie
staat?', 'Onbevredigende af
loop', 'Tandenknarsend' en 'Ter
reur loont', waren de koppen bo
ven de krantecommentaren van
links tot rechts.
Tolerantie
In Elsevier van 24 januari 1987
schreef het toenmalige kamerlid
Aad Kosto onder de kop 'De
Tolerantie voorbij' naar aanlei
ding van de Makro-branden on
der meer: 'De grens van aan
vaardbaar politiek activisme is
overschreden en het gebied van
politiek terrorisme is bereikt'.
En even verder: 'De democrati
sche overheid is enerzijds ver
plicht zich tegen geweld te ke
ren, anderzijds moet zij ervoor
waken zich niet nodeloos te la
ten provoceren'.
In juni van dit jaar herhaalde de
RaRa, in een vraaggesprek met
het links-radicale blad Konfron-
tatie, dat zij haar activiteiten zal
verleggen. De actiegroep zei de
ze zomer dat zij zich vooral richt
op de positie van vluchtelingen
en illegale vreemdelingen. Mili
tante acties werden niet uitge
sloten, maar omdat 'het draag
vlak' daarvoor zou ontbreken
zag men daar weinig heil in.
Volgens RaRa, nog steeds in
Kronfontatie, 'is de linkse poli
tiek een mengelmoes geworden
van het maatschappelijke, afge
roomd met een life-style sausje'.
RaRa zei ook tijdens de Golfoor
log nog acties te hebben voorbe
reid 'tot in een vergevorderd sta
dium'. Uiteindelijk gingen deze
acties niet door wegens tijdge
brek en de 'als-mijn-haar-maar-
goed-zit-mentaliteit' van links.
De woordvoerders toen: 'Met
een aanslag bereik je niets, als
die aanslag alleen maai- materië
le schade oplevert en geen poli
tiek effect heeft'.
Afsplitsing
De aanslag in maart 1990 op het
Ministerie van Justitie werd op
geëist door 'Crespo Galende',
een afsplitsing van Rara. Toen al
werd het beleid van Justitie je
gens asielzoekers 'misdadig' ge
noemd. De Spanjaard Crespo
Galende, naar wie de groep is
vernoemd, was een lid van de
guerrilla-beweging Grapo, die
onder meer aanslagen pleegde
op Spaanse militairen. Galende
stierf op 19 juni 1981 aan de ge
volgen van een hongerstaking.
Het heeft jaren geduurd voordat
de politie enig greep kreeg op de
groep. Pas in april 1987, driejaar
na de eerste aanslag, arresteerde
een Landelijk Coördinatieteam
10 personen, van wie vermoed
werd dat zij bij de terreur van
RaRa betrokken waren. Echter,
afdoend bewijsmateriaal ont
brak en de advocaten van de ver
dachten, onder wie de bekende
Bakker Schut, wraakten met
succes het politie- en justitiebe-
leid.
Zo oordeelde het Gerechtshof
Amsterdam in september '88 dat
een huiszoeking bij hoofdver
dachte R. R. om procedurele re
den onrechtmatig was geweest.
Uiteindelijk werd R, wel veroor
deeld tot 18 maanden cel, waar
van zes voorwaardelijk, wegens
zijn betrokkenheid bij een "po
ging om brand te stichten bij de
Schiedamse drukkerij Elba,
waai- destijds het nieuwe pas
poort gefabriceerd zou worden.
De brand bij de Makro-vestiging in Duivendrecht was het eerste wapenfeit van de actiegroep, foto ANP
al half tien in de morgen was. ke
ken we meer dan eens in de on
gewassen gezichten van mensen
die ongerust en verstoord hei
gordijn van hun slaapkamer op
zij schoven. Opeens werd duide
lijk ivaarom ojis dorp een slaap-
satelliet van Groningen wordt
genoemd.
Intussen klaagde de chauffeur
steen en been. Hij vermorste hier
zijn benzine, de route klopte niet
en waarom was er geen koffie-
adres geregeld? Toen er in een
nieuwbouwwijk een deur open
ging en een vrouw in ochtendjas
ons een plastic- tasje met drie oj
vier kranten voorhield, barstte
hij in een honend gelach uit. Het
ivas een armzalig gezicht, dat
flinterdunne tasje in de enorme
leegte van de laadbak.
Met een kwaaie kop gaf hij mij
een bel waarmee in de kroeg het
laatste rondje ivordt ingeluid.
Hij wilde dat ik honderd meter
voor de wagen ging uit lopen en
al kleppend onze komst zou aan
kondigen. Ik moest niet alleen
luid om oude kranten roepen,
maar de kreet uitbreiden met
„Kranten, lompen en oude meta
len!" Papier was immers niks
Gerrit Jan Zwier
waard en al helemaal niet als je
bijna geen krant ophaalde. Mis
schien dat hij, met wat vodden
en oud roest, het verlies van deze
ochtend nog een beetje goed kon
maken. Ik weigerde beslist. Ik
vertikte het om als dorpsidioot
door de straten te trekken. „Dat
noem ik broodroof', beet de han
delaar mij toe en zette mij uit de
cabine. Een andere vader nam
mijn plaats in en ik verhuisde
naar de winderige laadbak.
Daar zat de stemming er inmid
dels goed in. Geregeld sprong
men van de klep af om in berm of
plantsoentje een doorweekt stuk
karton of een leeg pakje vloei op
te rapen en dat in triomf naar de
auto te brengen. In de gerefor
meerde wijken stond ook niets
op ons te wachten, want de gere
formeerde scholen hebben hun
eigen inzamelingsactie. In de rij
ke wijken was schraalhans
eveneens keukenmeester. Hoe
meer geld, hoe minder oud pa
pier, zei een vader. En dat geld is
straks ook oud papier, bromde
een ander, die economie stu
deerde.
Na de koffiepauze kwam het
toch nog goed met onze actie.
Toen had iedereen de slaap en
de krant uit, en konden wij een
stukje van het ruim vullen met
dikke zaterdagbijlage7i.
van onze correspondente
in Budapest
Runa Hellinga
De innigste wens van de
Roemeense student Cor
nel Hoffman, een veelbelo
vende aankomende wiskun
dige in Bukarest, is volgend
jaar hoog te eindigen op de
Wiskunde Olympiade. Samen
met een goede vriend bereidt
hij zich voor op deze interna
tionale wedstrijd. „Als ik
daar iets bereik, maak ik een
zeer goede kans op een Ameri
kaanse studiebeurs en moge
lijk zelfs een baan in de Ver
enigde Staten".
Bladerend door de vale foto
kopieën die zijn studieboek
voorstellen, praat hij cynisch
over de omstandigheden
waaronder hij moet studeren.
Ook de faculteit .heeft geen
geld om de nieuwste weten
schappelijke publicaties te
kunnen aanschaffen. Wiskun-
deboeken kennen geen massa
le oplagen en zijn daarom
duur. De vijftig tot honderd
dollar die een wetenschappe
lijke uitgave al snel kost, zijn
in Roemenië een enorm be
drag.
Voor Hoffman zijn de beperkte
omstandigheden waarin hij
zijn vak kan uitoefenen de be
langrijkste reden om weg te
willen, al was het maar voor
een paar jaar. Het rijke westen
lokt hem, zeker, maar hij zou
er zijn vak niet voor over heb
ben. Als hij weggaat, is het als
wiskundige, zeker niet als
straatveger.
Er is in Oost-Europa een zorg
wekkende migratie van acade
mici en intellectuelen aan de
gang. Door geldgebrek zijn sa
larissen en onderzoeksmoge
lijkheden zo gering, dat veel
wetenschappers zwichten
voor de aantrekkelijkere per
spectieven die het westen hen
biedt.
De term exodus is niet over
dreven. Eind 1990 hadden zes
van de acht onderzoekers van
een medisch onderzoeksinsti
tuut in Bukarest hun heil in
het westen gezocht. Een groot
ziekenhuis in de stad raakte
ernstig in de problemen toen
vier van de zes chirurgen naar
het buitenland vertrokken.
Bij een enquête die de Hon
gaarse academie van weten
schappen vorig jaar onder
haar leden hield, verklaarde 15
procent in het buitenland te
willen blijven en op korte ter
mijn in ieder geval niet van
plan te zijn terug te keren. In
1985 had slechts 0,5 procent
van de Hongaarse weten
schappers plannen in het bui
tenland te blijven.
ftIS ft
Studenten van de universiteit van Warschau demonstreren voor beter hoger onderwijs in Polen.
foto ANP/EPA
Het zijn vooral mensen uit de
exacte en de medische weten
schappen die naar het westen
gaan, veelal de Verenigde Sta
ten en Duitsland. Onderzoek
in de exacte wetenschappen is
duur en dus al snel een bezui
nigingspost. Laboratoria in
het westen zijn vaak veel beter
uitgerust. Bovendien liggen
de salarissen zoveel hoger dat
de verleiding enorm is.
„Nu verdien ik nog geen 150
dollar per maand, terwijl ik
een tijd als arts in Afrika heb
gewerkt en daar met 2000 dol
lar per maand naar huis ging",
vertelt een chirurg uit een zie
kenhuis in Warschau, „Na
tuurlijk denk ik erover om
weer naar het buitenland te
gaan als ik de kans krijg".
Ook sociale wetenschappers
verhuizen wel eens naar het
westen, maar hun uittocht is
veel geringer. De salarissen
die zij aan een Westeuropese of
Amerikaanse universiteit
kunnen verdienen, zijn welis
waar hoger. Maar het gaat in
die sector toch eerder om tien
duizenden dollars en niet om
de tonnen die exacte weten
schappers soms geboden krij
gen.
Heel gezond
„Er is niets tegen als weten
schappers een tijd in het bui
tenland zijn, integendeel",
meent dr. Sylvester Vizi, direc
teur van een farmaceutisch
onderzoeksinstituut in Buda
pest, „Ik heb zelf een deel van
mijn opleiding elders gevolgd.
Ik ben nu gastdocent bij een
universiteit in de Verenigde
Staten en met veel plezier. Het
is heel gezond voor de ontwik
keling van je vakkennis om
een tijd ergens anders te zijn".
Iets anders wordt het volgens
Gizi als wetenschappers zich
permanent elders vestigen. De
verleiding is groot, weet hij uit
eigen ervaring. Zelfheeft hij in
de Verenigde Staten aanbie
dingen van farmaceutische
bedrijven afgeslagen met een
jaarsalaris van 250.000 dollar
(450.000 grilden). Dat is na
tuurlijk iets anders dan de
25.000 forint, haast 600 gulden,
die hij als vooraanstaand on
derzoeker in Hongarije ver
dient.
Maar Gizi heeft er bewust voor
gekozen in zijn vaderland te
blijven en hij spant zich er nu
voor in anderen daar ook van
te overtuigen. „Ik ben Hon
gaar en wil mijn energie ge
bruiken om deze samenleving
op te bouwen. De uittocht van
intellectuelen is trouwens niet
echt een zaak van vandaag.
Hongarije heeft inmiddels ze
ven Nobelprijswinnaars ge
had, waarvan er slechts één
ten tijde van de uitreiking echt
in dit land woonde".
Het zijn over het algemeen de
beste wetenschappers die in
het westen aantrekkelijke ba
nen vinden. Laboratoria bij
voorbeeld kunnen alleen maar
goede medewerkers vinden als
ze geleid worden door mensen
van faam.
Tweederangs
Niet alleen het huidige onder
zoekswerk, maar ook de oplei
ding van nieuwe mensen komt
volgens Gizi door de 'brain-
drain' in gevaar. Als aan uni
versiteiten alleen nog maar
tweederangs mensen les ge
ven, krijgt ook de nieuwe gene
ratie tweederangs onderwijs.
„Wat dat betreft, is het kort
zichtig van het westen om alle
goede Oost-Europeanen vast
te houden. Daarmee raakt on
ze wetenschappelijke ontwik
keling achter en dat bedreigt
de wetenschappelijke uitwis
seling in de toekomst".
Het westen zou de terugkeer
van Oosteuropese weten
schappers naar hun eigen land
moeten stimuleren, meent Gi
zi. Dat kan door de ondersteu
ning van onderzoeksprojecten
of door het creëren van beur
zen voor mensen die terug
gaan. De Oosteuropese rege
ringen op hun beurt moeten
geld ter beschikking stellen
voor onderzoek. Dat is natuur
lijk een probleem. Een armlas
tig land als Hongarije heeft ei
genlijk nauwelijks geld voor
kostbaar wetenschappelijk
onderzoek.
Gizi constateert desondanks
dat in Budapest langzaam het
besef begint door te dringen
dat er iets moet gebeuren. „Er
is bijvoorbeeld net geld ter be
schikking gesteld voor nieuw
hersenonderzoek. Dat is een
interessant project, dat kan
mensen hier vasthouden of
weer naar huis teruglokken".
„Het is belangrijk dat er snel
iets gebeurt, want hoe langer
mensen van huis zijn, hoe
moeilijker de terugkeer wordt.
Als de kinderen eenmaal ge
wend zijn aan het Amerikaan
se onderwijs en de banden met
thuis zijn gesleten, besluiten
ie meesten voorgoed weg te
blijven, zelfs al waren ze oor
spronkelijk van plan ooit te-
ug te komen".
Omdat hij negen maanden in.
voorarrest had gezeten, werd hij
direct in vrijheid gesteld. Na de
ze processen in '88 en '89 bleef
RaRa doorgaan met acties,
waarbij hoofdzakelijk benzine
stations van Shell het moesten
ontgelden.
Krakers
Toch bleef RaRa voor de politie,
Binnenlandse Veiligheidsdienst
(BVD) en Centrale Recherche
Informatiedienst (CRI) een niet
te traceren beweging. Dat RaRa
relaties had en heeft met de har
de kern van Amsterdamse en
Nijmeegse krakers werd alge
meen aangenomen, maar veel
hebben politie en justitie met
deze wetenschap niet kunnen
doen. RaRa bleef, geheel con
form de naam, een vraagteken,
hun leden grote onbekenden.
Activist R. legde tijdens zijn pro
cessen al uitvoerig de nadruk op
de gevolgen van het Akkoord
van Schengen voor met name
vreemdelingen. Hij gaf daarmee
al aan dat RaRa de koers wij
zigt: van anti-apartheid naar
vreemdelingen. 'Het beleid van
de staat ten aanzien van migran
ten uit de drie continenten is een
snijpunt van racisme, seksisme,
kolonialismne en neo-koloniale
politiek en deze tegenstellingen
verscherpen zich onder de para
plu van de Europese eenwor
ding', aldus R.
Deze uitgangspunten kwamen
gisteren terug in de tien kantjes
tellende verklaring die RaRa bij
het ANP-kantoor in Utrecht liet
bezorgen. 'Het asielbeleid
schrijft mensen af, sluit ze uit en
ontmenselijkt ze', aldus de ver
klaring. 'Vluchtelingen worden
gedegradeerd tot een niet-be-
staan'. Zo verwachtte de CRI vo
rig jaar al dat 'in de jaren negen
tig de acties zich zullen verhevi
gen rond het thema Europese
eenwording'.
Dreigementen
En diegene die in juni '91 het
blad Konffontatie goed heeft in
gezien kon daarin al lezen dat
Kosto als de grote boosdoener
werd gezien. 'Kosto wil helemaal
niet dat er een .regeling komt
voor de rechtspositie van vluch
telingen. Dat betekent namelijk
toetsbaarheid aan Europese
wetgeving en dat zou wel eens
een juridische versterking van
de positie van vluchtelingen tot
gevolg kunnen hebben'. Kosto
heeft aan den lijve ondervonden
wat het betekent als RaRa haar
dreigementen daadwerkelijk
uitvoert.
yan onze
parlementsredactie
Wanneer er gesproken
wordt over over twee
kampen in de Partij van de
Arbeid, die van de funda
mentalisten en de realisten,
dan staat in elk geval vast
dat staatssecretaris Aad
Kosto tot de laatste catego
rie behoort. Na een studie
theologie en rechten aan de
Universiteit van Amster
dam belandde hij in 1967
kortstondig op het Binnen
hof waar hij het een jaartje
uithield als fractiemede
werker. Na een vierjarige
carrière als directie-secre
taris in de houthandel keer
de hij in 1972 als Tweede-
Kamerlid terug terug naar
Den Haag. Daar ontpopte
hij zich in de loop van de ja
ren als een welsprekend en
intelligent justitiewoord-
voerder.
Binnen de PvdA lag zijn
naam op ieders tong toen hij
in 1985 in een interview in
Vrij Nederland een scherpe
aanval opende op Marcel
van Dam, die destijds getipt
werd als opvolger van wijlen
Joop den Uyl. Kosto betitel
de Van Dam als een machts
wellusteling en hekelde
diens drankgebruik. Hij
noemde het gevaarlijk een
leider van de PvdA te benoe
men die vitale beslissingen
moet nemen op het ogenblik
dat hij klapwiekt van de
whisky. Van Dam vertrok
uiteindelijk naar de Vara, en
Kosto hield'Tiet nog enkele
jaren uit in de Tweede-Ka
merbankjes.
Daar werd hij steeds onte
vredener, en het moet dan
ook een groot genoegen heb
ben gedaan dat partijleider
Kok hem vroeg om staatsse
cretaris te worden in het ka
binet Lubbers/Kok. Dat hem
het in socialistische kring
impopulaire departement
van justitie werd toegewe
zen, en hij zodoende onder
werpen als het vreemdelin
genbeleid en het gevange
niswezen in portefeuille
kreeg, mocht de pret niet
drukken.
Op zijn nieuwe post bleek
Kosto wars van halfzachte
linksigheid. Illegalen zijn
legalen en moeten het land
uit. Punt uit. Na een jaar
staatssecretaris zei hii: „Et
ging de mare, dat Nederland
een zacht eitje was, dat je
hier zo kon binnenkomen,
dat het goed toeven was in
dit- land. Mijn eerste behoef
te was om dat onjuiste ima
go te corrigeren".
Rechtse CDA'ers
VVD'ers moeten gedacht
hebben dat hier een partijge
noot van hen aan het woord
was, ouderwets-linkse par
tijgenoten hadden grotel
moeite met de stoere taal
van Kosto. Maar de „nieuw-
Qinkse" Kosto zit nog op zijn
post, terwijl de fundamenta-i
listen de partij verlaten.
Staatssecretaris Aad Kosto
van onze redacteur
Rinus Antonisse
Sinds 1973 draait in het Sloe-
gebied een kernenergiecen
trale. Ernstige incidenten met
gevolgen voor de omgeving
hebben zich tot nu toe niet voor
gedaan. Dat het ook anders kan,
hebben de ongelukken in de
kerncentrales bij Harrisburg
(1979) en Tsjernobyl (1986) aan
getoond. Bij Harrisburg bleven
de gevolgen beperkt tot de di
recte omgeving; bij Tsjernobyl
was sprake van een wereldwij
de uitstraling. Of het nu van na
bij of verre is: gelet op de effec
ten van een ongeval in een kern
centrale, is een goede rampen
regeling van levensbelang.
Het is uiterst merkwaardig dat
er voor de bestrijding van een ca
lamiteit in de Borsselse kerncen
trale nog altijd geen allesomvat
tende, sluitende rampenrege
ling beschikbaar- is. De autoritei
ten in Nederland vinden het de
normaalste zaak van de wereld
een vergunning te geven voor-
het produceren van atoom-
stroom, maar koppelen daaraan
niet de verplichting van een
doeltreffend rampenplan. Er is
wel een conglomeraat aan af
spraken en regelingen. Maar die
zeeuws spoor
i i i i i i ii i rr
hangen als los zand aan elkaar.
Slechts enkele maanden gele
den is een concept-rampenbe
strijdingsplan kernenergiecen
trale Borssele gepresenteerd.
Bijna 20 jaar na Borsseles begin.
En zelfs aan dit concept-plan
mankeert nog wel het een en an
der, zoals burgemeester ir J. L.
M. Mandos van Borsele ruiter
lijk toegaf. Zo is er geen uitsluit
sel over de manier waarop jo
diumpillen aan de bevolking
moeten worden uitgereikt, als
de nood aan de man komt. En
een goede voorlichtingscampag
ne over de maatregelen ingeval
van een ramp ontbreekt. Burge
meester J. C. T. van der Doef van
Vlissingen heeft zich daar te
recht verbolgen over getoond.
Uitvoering van een rampenplan
mislukt bij voorbaat als de be
volking niet weet hoe te hande
len. Paniek i's nooit te voorko
men; wel te beperken en daar
voor is voorlichting een belang
rijk instrument.
Forse kritiek
In 1986 onderzocht een Opera
tional Safety Review Team van
het Internationale Atoomagent
schap in Wenen het beheer van
de kerncentrale Borssele. Er was
onder meer forse kritiek op het
ontbreken van op elkaar afge
stemde calamiteitenregelingen.
De exploitant van de centrale -
thans NV Elektriciteits Produk-
tiemaatschappij Zuid-Neder
land - trof in de ogen van de des
kundigen nog de minste blaam;
de overheid schoot tekort. 1
jaar later is het concept-ramp
bestrijdingsplan het result
van de kritiek. Welk een voo
varende aanpak! 0 Het pl
moet nog door verschillende i
nisteries van advies word
voorzien. Dat kan leuke resul
ten opleveren, als de advies
tenminste nog arriveren voor
voorgenomen sluiting van
centrale in 2003. Economist
Zaken ener gie voorzienin
Binnenlandse Zaken (openb:
orde), Sociale Zaken en Volks
zondheid (kernfysische dien:
Milieu (stralingscontrole) h(
ben allemaal een vinger in
pap. Dat doet het ergste vra
voor een passende rampen!
strijding. Aan die versnipperi
had allang een eind gemaa
moeten worden. Het Nation:
Plan Kernongevallenbesti
ding - begin 1989 geopenbaan
doet dat helaas niet. Mogel
biedt een op handen zijnde wij
ging van de Kernenergiewet e?
delijk soelaas.
Oefening
Plannen zijn prachtig - ze me
ten wel praktisch toepasba
zijn. Alleen een ramp kan w
dat betreft uitsluitsel bieden i
daarnaar- verlangt nieman
Beste tweede is het houden vi
oefeningen. Dat gebeurt danoi
met enige regelmaat. Vroeg
was het een middagje
schapsspel-voor-heren in
commandobunker van de 1
scherming Bevolking te Got
tegenwoordig wordt het groo
scheepser benaderd. Of het ec
zoden aan de dijk zet, is zeert
vraag. De aanpak doet onwiE
keurig denken aan het amateu
toneel: van goede wil, maar n
een maatje te klein. Vandaa
donderdag, is er weer een ficti
ve ramp in de kerncentrale g
pland.
De oefening is ruim tevoren aa
gekondigd. Alle betrokken z(
gen er dus voor bij de handi
zijn. Van verrassing is geen spi
ke; iedereen heeft zich kunne
voorbereiden. Het blijft een p
pieren toestand: controleren
het draaiboek in orde is. Zo ve
loopt het steeds. De conclusi
zijn onveranderlijk hetzelfde:)
samenwerking tussen bestuu
ders en hulpverlenende instai
ties kan beter; de voorlichtii
aan de burgers is onvoldoend
de communicatie tussen regj
nale en nationale instanties ve
ltoont haperingen en als voo
naamste conclusie: het was ee
nuttige oefening. Alle deeln
mers zijn ingenomen met h
dagje Stratego en het mankee
er nog maar aan dat de oefenii
met 'een gezellig drankje en ha|
je' wordt afgesloten.
Voor controle van een draaibo<
is een dergelijk circus niet nodi
Het zou heel wat beter te zorgi
voor oefeningen met meer rea
teitswaarde. Op de eerste plaa
hoort echter te staan: zorg dl
voor het 20-jarig bestaan vand
Borsselse kerncentrale eet
eens dat een werkbaar rampei
plan beschikbaar- is, met inb<
grip van een voorlichtingscan
pagne. En ga daarna oefenen.