Afscheid van Kaunda in Zambia?
PZC
Adoptie
Midden-Oosten verwacht weinig
van vredesconferentie Madrid
opinie en achtergrond
Démasqué van president die in Afrika toonbeeld leek van redelijkheid en fatsoen
Belastingverlaging
niet te omzeilen
mms
DINSDAG 29 OKTOBER 1991
Aanstaande donderdag <31
oktober) worden er voor het
eerst m 20 jaar vrije verkie
zingen in Zambia gehouden.
Van de acht miljoen Zambia-
nen kunnen er ongeveer drie
miljoen voor het eerst hun
stem uitbrengen op kandi
daten va?i verschillende
partijen voor het nieuwe 150
zetels tellende parlement. Ze
kiezen ook een nieuwe presi
dent. Na 27 jaar lijken de da
gen van Kenneth Kamida
geteld.
van onze correspondent
in zuidelijk Afrika
Peter van Nuijsenburg
Voor het eerst in de ge
schiedenis van ons
land", zegt mijn vriend Katon-
go Chisupe, „is voetbal in Zam
bia niet meer het belangrijkste
gespreksonderwerp. We praten
nu alleen nog maar over poli
tiek en de verkiezingen. Jij
komt uit Nederland, uit een de
mocratisch land. Je kunt je dus
vast niet voorstellen, wat dat
voor ons betekent: kunnen kie
zen tussen verschillende partij
en en kandidaten. Man, de be
vrijding van Zambia kan nu
echt beginnen".
We staan voor het hoofdkwartier
in aanbouw van de regerende
Verenigde Nationale Onafhan-
kelijksheidspartij (UNIP) van
president Kenneth Kaunda. Het
architektonische monster, ooit
een gift van de Volksrepubliek
China, staat al bijna 10 jaar in de
steigers. De bouw is 'voor onbe
paalde tijd' opgeschort, wegens
gebrek aan materialen.
..Er is in heel Zambia geen beter
voorbeeld van wat er met ons is
gebeurd", zegt Katongo. „Sinds
de onafhankelijkheid, nu 27 jaar
geleden, zijn we met de opbouw
van het land net zo weinig opge
schoten en we weten nu zeker
dat het onder leiding van Kee-
kee (.president Kenneth Kaunda
wordt doorgaans bij zijn initia
len genoemd, red.) nooit wat zal
worden".
De verkiezingen van 31 oktober
zijn meer dan een krachtmeting
tussen de huidige president
Kaunda en zijn rivaal Frederick
Chiluba van de Beweging voor
een Veelpartijen-democratie
iMMD). De bijna drie miljoen
.stemgerechtigde Zambianen
kunnen nu voor het eerst een
oordeel vellen over de man die
Ze huilde niet. Ze zat als
y y een klein oosters prinses
je ui de kamer, omringd door
haar nieuwe familie. Haar mond
hield ze opeengeklemd, maar
niets ontging aan haar opmerk
zame blik". Zo beschreef Simon
Canniggelt in een Kronkel de
enlree van zijn Koreaanse klein
dochter in de familiekring. Ze
heel Mi Ae. wat Koreaans is voor
..mooi en lief'. Na een poosje
breekt haar glimlach door en die
zal niet gauw meer verdwijnen.
Ze heeft talent voor gelukstelt
de nieuwe grootvader vast: ..Ei
genlijk vindt ze alles wat daar
voor maar enigszins in aanmer
king komt leuk. Een positieve ei-
genschap, die veel tot haar le
vensvreugde kan bijdragen".
Jaren later verschijnt er nog een
tweede Koreaanse kleindochter
op het toneel. Yung ivordt het
nieuwe zusje van Mi Ae. Yung is.
volgens de trotse opa, eveneens
van koninklijken bloede. Zij is
een ..kleine, ranke prinses, met
een gezichtje waarop vaak. een
vage glimlach zweemde die haar
deed gelijken op een cloiontje".
lederen was blij met Yung. Mi Ae
ook. Maar na twee weken wilde
ze toch orde op zaken stellen.
..Zo" .seize, ..en nou gaat mesus-
sie weer naar Korea".
De Kronkels die Carmiggelt
over zijn twee adoptiekleinkin
deren schreef zijn gebundeld in
een boekje dat de titel ..Klein'
draagt. Het verscheen onlangs
ter gelegenheid van het hointig-
jarig bestaan van de vereniging
Wereldkinderen, die zich inzet
voor kleine kinderen over de he
le wereld. De Koreaanse kinde
ren. die met haar hulp twintig
jaar geleden van Seoel naar Ne
derland werden overgevlogen,
zijn nu volwassen. Ze spreken
nu plat Amsterdams, zoals Mi Ae
en Yung, of ze spreken Neder
lands met een zachte g". zoals
de twee in Maastricht opgegroei
de kinderen van Angela de Vre
de. die het boekje op fraaie ivijze
illustreerde.
Ik herinner me van een collega
van mijn vrouw het verhaal hoe
hij en zijn vrouw, na een jaren
lange wachttijd, op een dag hun
Koreaanse zoontje van Schip
hol moest halen. Zij waren niet
de enigen. In feite bracht hel toe
stel uit Seoel een hele groep kin
deren naar hun adoptie-ouders.
Hun leeftijd liep uiteen van acht
maanden tol bijna tien jaar. De
leeftijd van hun nieuwe zoon
was overigens niet bekend - hij
loas als vierjarige op straat ge
vonden en van de familie ont
brak elk spoor. In het halve jaar
dat hij in een tehuis had ver
toefd, was hem de nodige tucht
bijgebracht. Het duurde ten min
ste een tijdje voor hij, als zijn ou
ders 's ochtends zijn slaapka
mer betraden, niet meer in het
hen 27 jaar lang heeft geregeerd
en de staat waarin het land ver
keert. Het is geen datum waar de
president reikhalzend naar zal
uitkijken: zijn démasqué lijkt
onafwendbaar.
Jarenlang was Kenneth Kaun
da, met Julius Nyerere van Tan
zania, in het westen het toon
beeld van redelijkheid en fat
soen in een werelddeel dat na
het vertrek van de blanke over
heersers een prooi leek te wor
den van tirannen als Idi Amin
(Oeganda), Jean Bokassa (Cen
traal Afrikaanse Republiek),
Haile Mariam Mengisthu (Ethio
pië) en, de voorlopig laatste in
dit illustere gezelschap, Mobutu
Sese Seko (Zaire).
De nu 67-jarige president was
misschien geen volbloed demo
craat, maar dat was onder de
omstandigheden (een land in op
bouw) waarschijnlijk ook niet
mogelijk, aldus zijn bewonde
raars tot wie in Nederland minis
ter Jan Pronk (ontwikkelingssa
menwerking) en de voormalige
PPR-leider Bas de Gaay Fort
man gerekend mochten worden.
Kaunda was de vaderfiguur, die
wist wat goed was voor zijn on
derdanen.
Humanisme
Deze reputatie had hij voor een
groot deel te danken aan zijn
ideologie, het humanisme. Deze
leer. een op christelijke beginse
len gebaseerd soort Afrikaans
'socialisme met een menselijk
gezicht', paste volmaakt in de
'tijdgeest' van de jaren zestig en
zeventig, toen er nog enthou
siast blauwdrukken vooreen be
tere samenleving werden ont
worpen.
Kaunda's humanisme zou het
ideale 'model' voor Zambia zijn
en het bleek inderdaad ver te
verkiezen boven het het marxis-
gelid sprong. Aan het bed kon hij
overigens maar moeilijk iven-
nen: hij sliep liever op de vloer.
Net als MiAe. die ook de geiooon-
te had om zich bij moeheid over
al uit te strekken, onverschillig
of ze op dat moment in de keu
ken of in De Bijenkorf was.
Kloff
Hebben deze kinderen de tiener
leeftijd bereikt, dan worden zij
steeds nieuwsgieriger naar het
land van herkomst. Ze weten
dan al lang waarom ze anders
zijn dan de anderen en via de te
levisie hebben ze het een en an
der van hun geboorteland ge
zien. Ik herinner me een Jilm
waarin de reis van twee Neder-
lands-Koreaanse meisjes in
Seoel werd gevolgd. Het was een
heel indringend, emotioneel ge
beuren, niet alleen voor de be
trokkenen maar ook voor de kij
kers. Ze kwamen terecht in een
kindertehuis, ivaar ze inzage
kregen in de summiere gegevens
die er over hun biografie voor
handen waren.
Wat me vooral goed bij staat, is
de kloof die er tussen hen en de
Koreanen bestond. Ze zagen er
kokanje
MINIMIE!
Gerrrt Jan Zwier
namelijk heel Koreaans uit,
maar ze spraken geen woord
van de landstaal. Als ze zich op
straat in het Engels tot voorbij
gangers richtten, dan deinsden
die achteruit: waarom praatten
die meisjes zo vreemd? Aan het
eind van de Jilm ivaren ze blij dat
ze weer teruggingen, naar het
land waar hun culturele wortels
lagen.
Bij vrienden van mij, die vele ja
ren in Indonesië woonden en
daar twee Javaanse zusjes
adopteerden, speelt nu hetzelfde
probleem. Al eerder wilden zij
hun geboorteland terug zien,
maar nu ze onlangs een brie)
van hun veel oudere zuster heb
ben gekregen, is dat verlangen
heel hevig geworden. In de brie]
wordt verteld waarom zij des
tijds in een kindertehuis zijn ge
plaatst. Bovendien kregen ze te-
horen dat hun vader nog leefde,
die hen graag zou willen ont
moeten. Voorts prentte de oude
re zus hen in dat ze altijd heel ge
hoorzaam moesten zijn en dat ze
ontzettend veel aan hun nieuwe
ouders te danken hadden. Die
zijn van mening dat die ontmoe
ting plaats moet vinden, hoewel
ze er tegelijk bang voor zijn. Ze
willen hun oosterse prinsesjes
niet kwijtraken.
me-leninisme dat Angola, Mo
zambique en Ethiopië meer
kwaad dan goed heeft gedaan.
De president wist er in elk geval
miljarden aan ontwikkelings
hulp mee naar Zambia te lok
ken.
Het humanisme bleek echter de
route naar de één-partijstaat en
de centraal geleide economie.
Kaunda nationaliseerde de ko
permijnen, de belangrijkste
bron van inkomsten en riep in
1973 de een-partijstaat uit.
Sindsdien is bijna alles mis ge
gaan, wat maar mis kon gaan.
Het land werd volledig afhanke
lijk van de koper-export, op een
moment dat de koperprijzen in
stortten, Bureaucraten dachten
van achter hun bureau de econo
mie te kunnen sturen. De land
bouw, die volgens alle deskundi
gen ongekende mogelijkheden
heeft, werd verwaarloosd.
Inflatie
De economie is ontspoord. Er
heerst een inflatie van rond de
100 procent en de staatschuld
bedraagt 14 miljard gulden,
waarschijnlijk de hoogste ter
wereld per hoofd van de bevol
king. De situatie is zo ernstig,
dat het Internationale Monetai
re Fonds (IMF) verleden jaar
voor de derde maal ingescha
keld moest worden om orde op
zaken te stellen. De vorige ke
ren. in 1983 en 1987, was Kaunda
teruggedeinsd voor het hard
vochtige IMF-recept, dat o.a.
voorzag in het verlagen van de
voedselsubsidies. Nu was er ech
ter geen uitweg meer.
Deze ontwikkeling had uiter
aard zijn weerslag op de popula
riteit van de president, die uit
eindelijk de zelfde duikvlucht
nam als de economie. Geruch
ten over corruptie van de presi
dentiële familie deden zo vaak
de ronde, dat ze op den duur als
feiten werden geaccepteerd.
De levenswandel van de presi
dent bleef nog redelijk onbe
sproken. maar het feit dat zijn
vrouw Betty een supermarktke
ten dreef vol Zuidafrikaanse pro-
dukten. terwijl de president op
riep tot een economische boycot
van Pretoria, maakte toch een
merkwaardige indruk. Zijn kin
deren stoorden zich nog minder
aan god en gebod: corruptie en
misdaad zijn schering en inslag
en op 14 oktober werd Kaunda's
zoon Kamabarage wegens
moord op een jonge vrouw, in
september 1989, ter dood veroor
deeld.
Zambia's president Kenneth Kaunda.
Injuni vorig jaar kwam de volks
woede tot uitbarsting. Het cen
trum van Lusaka werd een slag
veld en tot de geplunderde win
kels behoorde de supermarkt
van mevrouw Kaunda. Het op
roer mocht dan veroorzaakt zijn
door verhoging van de maisprijs,
de eisen van de betogers gingen
verder: een einde aan de één-
partijstaat en vrije verkiezingen.
De oppositie, waarbij zich ook
ex-ministers van Kaunda had-
den aangesloten, bundelde haar
krachten in de Beweging voor
een Veelpartijen-democratie
(MMD) en wist de president, 26
doden later, aanvankelijk een
referendum over de een-partij
staat, maar later verkiezingen
voor een nieuw parlement af te
de dwingen. Juni 1990 werd het
keerpunt in de geschiedenis van
Zambia.
Schandalen van het bewind
Kaunda beheersen inmiddels
de publiciteit. Het meest opzien
barende en bizarre betreft het
plan van de president om 18 mil
joen hectare, een kwart van van
Zambia, te schenken aan de Ma-
herishi Yogi; liefhebbers van
popmuziek kennen hem als de
guru van de Beatles. Deze wijs
geer wilde een nieuw Utopia
stichten. Hemel op Aarde, dat
van Zambia een alle records bre
kende exporteur van landbouw-
produkten zou maken. Dit pro
ject ging zelfs zijn doorgaans
zeer meegaande kabinet te ver.
Fraude
Hoe kunnen onder deze omstan
digheden verkiezingen worden
gehouden die. aldus de slogan
van een toezichthoudende com
missie, 'een voorbeeld voor de
rest van Afrika' moeten worden?
Vorige maand bracht ex-presi
dent. Jimmy Carter van de VS
een bezoek aan Zambia. Zijn
Carter-stichting helpt bij het or
ganiseren van verkiezingen in
landen die de eerste schreden
zetten op het pad van de demo
cratie.
Carter toonde zich redelijk te
vreden over de geboekte voor
uitgang. Maai" over drie zaken
maakte hij zich toch nog zorgen:
de noodtoestand die intimidatie
van tegenstanders van Kaunda
mogelijk maakt; de eenzijdige
informatie via de staatsradio en
-televisie; en het plan van de re
gering om de stembiljetten van
de stemlokalen over te brengen
naar centrale 'telpunten'. Dit
laatste vooral zou fraude in de
hand werken.
Bisschop John Mambo, een van
de initiatiefnemers van een toe
zichthoudende commissie van
onder anderen kerkleiders, juris
ten en journalisten, noemt de
sfeer 'allerminst bevorderlijk'
voor eerlijke verkiezingen.
„Kaunda heeft gedreigd geen
genade te zullen hebben met zijn
tegenstanders als hij de verkie
zingen wint. Maar", zegt Mambo
die de mening van 'vrijwel elke
Zambiaan' zegt te vertolken,
„Kaunda zal verliezen. Het volk
is hem na 27 jaar beu".
De verkiezingen moeten de weg
vrij maken voor Frederick Chi
luba, een voormalige vakbonds
leider. Niemand weet of hij opge
wassen zal zijn tegen de boven
menselijke taak, die het presi
dentschap na Kaunda zal zijn.
Maai' zegt Makayani, als hij
faalt, zitten we niet 27 jaar met
hem opgescheept. Dat is de be
tekenis van vrije verkiezingen:
dat we hem na vijf jaar gewoon
weg kunnen sturen.
van onze correspondent
in Tel Aviv
Ad Bloemendaal
De vredesconferentie in Ma
drid wordt een 'historische
gebeurtenis', zo wil het cliché in
alle commentaren. Niettemin
zijn bij de volkeren van het Mid
den-Oosten de verwachtingen
laag gespannen. In Israel bij
voorbeeld heeft de eerste vre
desdemonstratie tot het afgelo
pen weekeinde op zich laten
wachten. Zaterdagavond be
toogden in Tel Aviv enkele tien
duizenden mensen voor onder
handelingen op basis van het
principe 'grondgebied voor vre
de'.
Volgens de meest recente opi
nie-onderzoeken staan negen
van de tien Israëliërs achter het
regeringsbesluit deel te nemen
aan de conferentie in Madrid,
maar van massale geestdrift is
geen sprake. Nauwelijks een der
de van de ondervraagden ver
wacht concrete resultaten van
het overleg. Ongeveer een kwart
is bereid het grootste deel van de
bezette gebieden op te geven in
ruil voor vrede, terwijl zestien
proeent zegt te kunnen leven
met een Palestijnse staat naast
de deur.
De Israëlische bezetting maakt
het onmogelijk een betrouwbaar
opinie-onderzoek uit te voeren
op de Westelijke Jordaanoever
en in de Gazastrook. Maar uit
niets blijkt dat de verwachtin
gen daar hoger gespannen zijn
en de verdeeldheid onder de be
volking is er zonder twijfel gro
ter.
Het afgelopen weekeinde publi
ceerde het Verenigde Leider
schap van de Palestijnse Op
stand zijn 76ste pamflet, maar
daarin wordt met geen woord ge
rept over de komende 'histori
sche gebeurtenis', althans niet
in directe zin. De oorzaak daar
van is geen geheim. Van de vier
PLO-organisaties in de bezette
gebieden zijn er twee (Fatah en
de communisten) vertegenwoor
digd in de Palestijnse delegatie,
terwijl het Volksfront (PFLP) en
het Democratisch Front (DFLP)
zich in hun oppositie tegen de
conferentie hebben aangesloten
bij de islamitisch-fundamenta-
listische organisaties Harnas en
Islamitische Jihad.
De actieve en passieve aanhang
van die laatste vier groepen ver
tegenwoordigt volgens voor
zichtige schattingen ongeveer
de helft van de bevolking van de
bezette gebieden. Maar de radi
calen zijn oververtegenwoor
digd in de harde kern van de Pa
lestijnse opstand, de intifada, of
wat daar nog van over is.
Met een indirecte verwijzing
Premier Shamir
naar de verdeeldheid in Pale
stijnse kring schrijft de intifada-
leiding in haar pamflet dat Is
raël probeert de Palestijnse ge
lederen te breken door 'valse
verklaringen' toe te schrijven
aan 'nationalistische leiders'.
Vorige week kondigden voor
mannen van PFLP en DFLP aan
dat ze het leven van de Palestijn
se delegatieleden en hun gezin
nen tot een 'nachtmerrie' zou
den maken. Maar nadat de Is
raëlische media begonnen te
spreken van 'bedreigingen met
de dood', haastten ze zich te ont
kennen dat ze lichamelijk ge
weld op het oog hadden.
De openlijke verdeeldheid leid
de ertoe dat de Palestijnse dele
gatieleden bij hun emotionele
vertrek uit Oost-Jeruzalem, af
gelopen vrijdag, met extra na
druk moesten verklaren dat ze
niet aan de conferentie deelne
men om compromissen te slui
ten over het Palestijnse recht op
zelfbeschikking of over een stop
zetting van de intifada.
Wat dat laatste betreft, zei ook
PLO-voorzitter Jasser Arafat
vorige week dat een „staakt-
het-vuren met Israël" pas moge
lijk is als hem, als „president van
Palestina", een „officieel ver
zoek" bereikt. Met andere woor
den: als Israël hem rechtstreeks
benadert. Zo ver is het voorlopig
nog niet.
Beweging
In Israël maakt trouwens nie
mand zich ook maar enige illusie
dat Arafat een beslissende in
vloed kan uitoefenen op de jeug
dige activisten die de opstand
min of meer gaande houden. De
Israëliërs beschouwen de intifa
da dan ook niet als een troef
kaart in handen van de Pale
stijnse onderhandelingsdelega
tie.
De Israëlische vredesbeweging
begint eindelijk in beweging te
komen. Afgelopen zaterdag de
monstreerde ze nu eens niet te
gen, maai' voor premier Jitschak
Shamir. „Hij is misschien zelf
niet erg gelukkig met zijn reis
naar Madrid", zei schrijver
A.B.Yehoshua tijdens de beto
ging. „maar wij zijn het wel".
Shamir en zijn Likud zijn bang
dat in Madrid alleen van Israël
concessies zullen worden ge
vraagd. Verscheidene sprekers
zeiden bang te zijn dat de Israëli
sche delegatie de conferentie zal
saboteren. Hoogtepunt van de
avond was een emotionele op
roep van Knessetlid Shulamit
Aloni aan president Herzog om
gratie te verlenèn aan vredesac
tivist Abie Nathan, die ander
half jaar gevangenisstraf uitzit
omdat hij in Tunis heeft gespro
ken met PLO-voorzitter Jasser
Arafat.
Op hetzelfde plein in Tel Aviv,
waar 'Tijd voor Vrede' (een sa
menwerkingsverband van
linkse partijen en vredesgroe
pen) al eerder betoogde, heeft
ook rechts Israël gedemon
streerd onder de leus dat 'nie
mand zijn moeder verkoopt'.
Want zo formuleren de organisa
toren territoriale concessies.
Het 'nationale kamp', zoals de
rechtse actievoerders zichzelf
aanprijzen, menen dat onder
handelingen alleen mogen wor
den gevoerd op basis van 'vrede
voor vrede', wat wil zeggen dat
de Arabieren bereid moeten zijn
vredesverdragen met Israël te
sluiten zonder daarvoor grond
gebied terug te krijgen. „Er moet
vrede komen zonder dat de
bouw van nederzettingen ook
maar een dag wordt stopgezet.
Er moet vrede komen zonder dat
we onze waarden, honderd jaar
zionisme en tweeduizend jaar
gebeden te grabbel gooien", al
dus de demonstratie-oproep van
het nationale kamp, dat zich
presenteert als 'de gezonde
meerderheid van Israël'.
In Madrid is intussen het overleg
begonnen over de gang van za
ken tijdens de conferentie. Een
coördinatiecommissie van Ame
rikanen, Russen en Spanjaar
den beraadt zich over de toegan
kelijkheid voor de nieuwsmedia,
de tafelschikking, de volgorde
van de toespraken en andere be
langrijke procedurele kwesties.
Er is al afgesproken dat er geen
vlaggen zullen worden gevoerd
en dat de naambordjes en identi
teitsbewijzen van de deelnemers
alleen hun eigen namen zullen
vermelden, en dus niet de na
men van de landen die ze verte
genwoordigen. Israël wil ner
gens Palestijnse vlaggen zien en
het wenst evenmin te worden ge
confronteerd met 'Palestina' als
landsnaam, zoals in de Verenig
de Naties.
Wordt Nederland een lage-lonenland? Hier werkt een arbei'ei
der op de bollenvelden van Lisse. 'ei
ld
in
lu
Als je dan toch arm moet
zijn, dan maar liever in
Nederland. Vergeleken met
de Derde Wereld, maar ook
met landen als Engeland of
Spanje, zijn de minima hier
niet slecht af. Wij vinden nu
eenmaal dat ook de lagere
inkomensgroepen recht
hebben op redelijke huis
vesting, toegankelijk onder
wijs, goede gezondheids
zorg, sportvelden, rechts
hulp en culturele voorzie
ningen. Om nog maar te
zwijgen van onze sociale ze
kerheid, die ook mensen die
niet kunnen werken een - be
scheiden - inkomen garan
deert.
Die voorzieningen kosten
handenvol geld. zoals iedere
werknemer aan zijn loon-
staatje kan aflezen. De be
lastingen en premies in Ne
derland zijn zo hoog dat van
een redelijk brutosalaris
vaak een schamel netto-be
drag overblijft. Het is een
van de redenen waarom het
Internationaal Monetair
Fonds (IMF) Nederland ka
rakteriseert als een toekom
stig 'lage-lonenland'. Niet of
ficieel, maar wel binnenska
mers.
Vraag het maar aan de toe
risten; wij zijn hartstikke
goedkoop vergeleken met. de
ons omringende landen. An
dersom worden vakantielan
den als Engeland of Italië
jaarlijks met sprongen duur
der.
Waar je écht aan kunt afle
zen dat Nederland een lage
lonenland dreigt te worden,
is het overschot dat wij heb
ben in het goederen- en dien
stenverkeer met het buiten
land. Dit jaar exporteert Ne
derland maar liefst 21 mil
jard gulden meer dan het im
porteert. Volgend jaar be
draagt het overschot naar
schatting 25 miljard. We zijn
inmiddels koploper Zwitser
land voorbijgestreefd.
Niks mee mis, zou de niets
vermoedende burger zeg
gen. Maar andere landen, en
dan vooral Derde Wereld
landen, denken daar heel an
ders over. Nederland is een
zeer welvarend land. Maar
door zo veel méér uit te voe
ren dan te importeren maai
en wij het gras weg voor de
voeten van armere landen.
Alles wat wij in het buiten
land afzetten, kunnen zij im
mers aan de straatstenen
niet meer kwijt.
Dat klemt des te meer als je
ziet wat Nederlgnd uitvoert.
Voornamelijk landbouwpro-
dukten. Snijbloemen, eie
ren, varkens en bloembollen
voeren de lijst aan met pro-
dukten waarvan Nederland
er bovenmatig veel uitvoert.
Het zijn nu niet bepaald de
produkten die je het eerste
te binnen schieten als je
denkt aan een rijk land met
een hoogontwikkelde econo
mie.
Luxe-probleem
Op het oog kampt Neder
land met- een luxe-probleem.
Maar dat is het allerminst.
Door het enorme overschot
op de betalingsbalans dreigt
Nederland in slaap te sukke
len. Op onze sloffen halen we
steeds hogere exportcijfers.
Sterker nog. de economische
groei die wij in de afgelopen
tien jaar behaalden danken
wij voor het grootste deel
aan die toenemende uitvoer.
De bestedingen in Neder
land zélf groeiden veel min
der hard.
Nederland dreigt zichzelf be
hoorlijk in de vingers te snij
den als het zo doorgaat. Dat
menen althans mensen bin
nen het IMF, en zij niet al
leen. Onze exportprodukten
zijn allerminst van een uit
zonderlijke kwaliteit. Hoog
waardige technologie zit er
nauwelijks bij. Voor een aan
zienlijk deel betreft het bulk-
produkten. Ze doen het goed
in het buitenland omdat ze
relatief goedkoop zijn.
En daar komen onze lage lo
nen om de hoek kijken. Ne^
derland is in de jaren '8(ü
'kampioen loonmatiger' ge[^
weest. Dat was ook nodig,
want dé winsten waren aar^
het begin van de jaren '80 toW
een rampzalig niveau ge|J
daald. Een beperking van de
lonen was nodig om het be'
drijfsleven er weer bovenop!
te helpen. Ji
En het werkte. Overal om
ons heen stegen de lonei^]
sneller dan in Nederland^
Dat had zijn weerslag op d%u
prijzen van onze produktenlW
Die werden in het buitenin
land steeds goedkoper. Er^
zo kon onze export floreren.
Groeimarkten
Maar zo'n politiek kun jeri)
niet tot in lengte van jarer^
volhouden. Op enig momeny
staat er een land op in Azië oln(
Zuid-Amerika dat dezelfde
produkten maakt als wij. alg^
leen nog veel goedkoper. Wijgj
je als hoogontwikkeld lanc^
op de wereldmarkt blijverln(
concurreren, dan moet je^
produkten leveren van hoge
kwaliteit.
Maar er zitten meer nadelen
aan de lage-lonen-politiek:,-
economie
I II I I I I ITTT
Yvonne Zonderop
Eh
lie
Door de loonmatiging heb-an
ben wij jarenlang onze ogenjer
kunnen sluiten voor proble-[0t
men in de binnenlandse eco-, h
nomie. De export groeide^
immers toch wel, en daar-,ai
mee ook ons nationaal inko-jt
men. m
Het grootste probleem waar^j,
onze economie mee kampt isjk<
de lage arbeidsparticipatie.50)
De werkloosheid is nogj-e:
steeds hoog, de WAO zit vol,m
met mensen die best nog ietsjhf
zouden willen en kunnenet
doen. Het aantal vrouwenro(
zonder betaald werk is inter-!n
nationaal gezien schrikbars
rend hoog. Voor een deeljes
komt dat doordat onze so-roc
ciale zekerheid aantrekkelij-p0
ker is dan in het buitenland.0e:
Maar het komt natuurlijkjre
ook door een gebrek aan ba-)0E
nen. ün
Door het bedrijfsleven wordten
in Nederland te weinig geïn-|e i
vesteerd om iedereen aan at.
het werk te helpen. Zelfs Ne-eh
derlandse bedrijven waar-.n
mee het heel goed gaat, in-'h 2
vesteren liever in het buiten-ige
land dan hier. In het buiten-ye
land vernachten ze domweg^
meer afzet. Want de lonen jen
zijn daar hoger dan hier.
Koopkracht
De oplossing ligt voor de*»
hand. In Nederland moet de:.1
koopkracht omhoog. Maar II*
dat hoeft niet per se door for-
se loonsverhogingen. Daar-'*-
mee verspeel je immers je^o
gunstige positie in het bui-|er
Lenland, ook als je kwalita-|er;
tief hoogwaardiger produk-]00
ten maakt dan nu het geval ,m,
is. Er is een verschil tussen^,
bruto- en netto-lonen. Net-an
to-lonen bepalen de koop
kracht. En die kunnen om-)e
hoog zonder dat de bruto-lo-iad
nen veranderen, namelijk arr
door belastingverlaging. fill
ine
De economie is ermee ge- |jjz
diend als de Nederlanders ne,
zich méér en betere produk- |er,
ten kunnen veroorloven. Dat >ev
leidt vanzelf tot meer werk
en dus tot meer economi-|en
sche groei. Belastingverla- ea,
ging speelt op dit moment
geen rol in de discussie tus-i,er
sen kabinet en sociale part- |e
ners. Men praat over het mi- |er,
nimumloon, de koppeling, wj
de WAO en de Ziektewet. ler
Maar wil onze economie jeri
slagvaardiger worden, zal
men dit hete hangijzer toch eri
niet blijvend kunnen laten .pc.
liggen.
tin
Atlantische
Oceaan
-OVER HET MIDDEN-OOSTEN
SOVJETUNIE
VERENIGDE
STATEN
^#ië§UBANON j
SSlfpÉlROEdjg -JSYRIÉ\-
33=SSSTe! Avi7j
^sjeruzalemü:®AMMAN
JORDANIË
EGYPTE
\®KAÏR0Ï
