WAO, probleem of symptoom?
GA EENS EEN UURTJi
LEREN IN EEN
SCHOOLMUSEUM.
Greenpeace verlegt koers nu
ook naar milieu Derde Wereld
Kruiden
De stijl van
het platteland
opinie en achtergrond
We zullen onszelf moeten dwingen andere wegen in te slaan
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1991
terzake
i i i i i 11 i
iDoor M. L. Legemaate)
De laatste maanden heelt de
politiek zich meester ge
maakt van de WAO. maar dat is
niet nieuw. Reeds enkele jaren
geleden is het 'afschatten' inge
burgerd. En tot verbazing: nie
mand heeft bij die gelegenheid
echt gereageerd. Toch was wal
toen zonder slag of stoot werd
geaccepteerd in feite niet veel
minder erg dan de voorstellen
die nu op tafel liggen. Alleen
was het traject naar de bijstand
iets langer en bleven volledig
arbeidsongeschikten buiten
schot, uitgezonderd dat de ma
ximum uitkering verlaagd
werd van 80 naar 70 procent.
Maar de overheid zit toch met
grote financiële tekorten, is het
argument. Dan moet er toch in
gegrepen worden? Terecht,
maar de vraag is alleen, waar
grijpt men in en hoe grijpt men
in?
Enkele kanttekeningen bij de
huidige voorstellen:
- Is korting op de uitkering een
goede remedie?
Korten op de uitkering van een
individu is wellicht gerechtvaar
digd indien dat individu per
soonlijk zijn situatie positief of
negatief kan beïnvloeden, dan-
wel van zijn niet kunnen werken,
direct of indirect zelf de oorzaak
is. Met andere woorden, deze si
tuatie zelf had kunnen voorko-
En natuurlijk zijn die er. maar
dat is niet de massa van de men
sen. die in de WAO terechtkomt.
Het merendeel van deze groep
zou dolgraag blijven werken en
dat niet alleen voor de centen;
men verliest meer dan alleen
geld.
Doel van het leven en omgang
met anderen worden ontwricht.
We moeten durven erkennen dat
mensen inderdaad vaak niet in
staat zijn hun huidige functie
goed uit te oefenen zorgen.
- De maatschappij is niet bereid
voor passende arbeid te zorgen.
Wie/wat is die maatschappij ei
genlijk?- Is dat de werkgever, zijn
dat de collega's, of de medici.
Zijn we dat zelf ook? En laten we
eerlijk zijn. heeft iemand een
maal het etiket WAO op dan is
men gestigmatiseerd, is men
verdacht als goed werknemer
In feite is het 'ons economisch
stelsel' dat onze maatschappij
zijn gezicht geeft, dat ons allen
dwingt alleen maar stil te staan
bij hoge produktie, lage kosten,
hoge omzetten, concurrentie-
motieven. We buigen ons niet
echt over de vraag of onze mede
werkers, collega's dat wel aan
kunnen binnen het raam van
hun capaciteiten en fysieke mo
gelijkheden.
- Dat economisch stelsel, onze
huidige maatschappij, is doe], in
plaats van middel en wordt ons
voorgehouden als de brenger
van de welvaart die we momen
teel bezitten. En dat is waar ook.
Maar die welvaart wordt wel erg
duur betaald, indien wij zoveel
mensen buiten het circuit moe
ten plaatsen, omdat ze niet meer
mee kunnen. Om dan nog maar
niet te spreken van andere effec
ten zoals de mondiale milieuver
vuiling en de opsoupering van
grondstoffen en energiever-
schaffers.
- Indien die welvaart ten koste
gaat van andere mensen èn ba
sis-materie, waarom streven we
dan niet naar welzijn? Waarom
doen onze overheden daar dan
niets aan?
Wanneer we over welzijn willen
praten, moeten we goed beseffen
dat welzijn niet in de marge van
de welvaart thuishoort, in de zin
van we geven aan de welvaart
een gouden randje welzijn. Wel
zijn kan wel eens haaks staan op
welvaart, zodat we een echte
keuze moeten maken tussen
welzijn voor mensen en beheer
van de aarde, of een uitputtings
slag om de verkregen welvaart
te behouden.
Kiezen
- Wat is dat welzijn?
Dat is veel, maar om ons tot het
onderwerp WAO te beperken is
dat heel simpel dat de mens ar
beidt om in zijn levensonder
houd te voorzien, aangepast aan
zijn mogelijkheden Wat we nu
doen is dat de mens zich in onze
economische structuur moet
aanpassen aan het werk, zich in
een bepaalde taakuitoefening
moet wringen, om te kunnen
presteren. Aanpassen aan aan
machines en systemen. Hier
door onstaat na verloop van tijd
een dwangmatigheid, die onher
roepelijk leidt tot geestelijke en
lichamelijke klachten.
Kiezen voor welzijn is dus kiezen
vóór mensen.
- Waarom doet de overheid daar
J~\ e boekjes van Klazien uit
Uzalk {..Allerhande dingen
over de natuur"), die momenteel
als warme broodjes over de
toonbank gaan. passen in een
lange traditie. Kloosters hadden
vroeger hun kruidentuin en me
nige monnik heeft een kruiden
boek geschreven. Op het platte
land waren er de kruidenmeng-
sters. die het in de tijd van de in
quisitie en heksenvervolgingen
zwaar te verduren kregen. De
clerus meende toen dat de gehei
me plantenkennis van deze
vrouwen te danken was aan dui
velse inblazingen.
Nog geen tien jaar geleden had
het kruidenboek ..Gezondheid
uit de apotheek van God" van de
Duitse Maria Trcben hier een ge
weldig succes. Dit boek ademt
een heel andere geest dan dal
van Klazien uil Zalk. Weliswaar
zijn beide vrouwen gelovig,
maar de katholieke geur van
Maria is veel pregnanter dan het
protestantse odeur van Klazien.
De laatste loopt vol bewonde
ring en eerbied door de turn van
God. In de nervatuur van het
blad. het patroon van het spin-
neweb en de schoonheid van een
dauwbeslagen voorjaarsmor
gen herkent zij de hand van de
Schepper. Deze regels van Gui-
do Gezelle zullen haar ivaar-
schijnlijk uit het hart gegrepen
zijn:
Mij spreekt de blomme een tale.
Mij is het kruid beleefd.
Mij groet het alternate.
Dat God geschapen heeft!
Haar advies om winterhanden
met kastanjepuree te bestrijden
of om de haargroei met een
mengsel van wilgeblad. kruid
nagel en zonnebloemolie te sti
muleren. rondt zij meestal niet
met een stichtelijk woord af. Een
enkele keer wel. zoals bij het
stukje over de jeneverbes, waar
in de lof op deze struik wordt ge
zongen ..Denk met te licht over
de grote kracht die de Schepper
aan deze kleine bessen heeft
meegegeven", luiden dan haar
laatste woorden, die kennelijk
bedoeld zijn om haar eigen rol
als genezcres wal af te zwakken.
Want in het stukje wordt ver
haald hoe een bedroefde echtge
noot bij Klazien aanklopte met
de mededeling dat zijn zilveren
huwelijksfeest niet kon door
gaan. omdat zijn vrouw door een
zware griep was geveld. ..Ik gaf
de man wat jeneverbestakjes
mee om er een aftreksel van te
maken en dat in het badwater te
gebruiken", schrijft Klazien.
..Na het nemen van het bad her
stelde de vrouw heel snel en het
feest kon doorgaan
Voor Maria Treben staat het
vast dat haar medische natuur
kennis een gave Gods is: ..Het
was alsof een hogere macht mij
leidde, vooral de moeder Gods.
de machtige hulp der zieken.
Mijn vertrouwen op Haar. de
verering en het gebed bij een
oud. prachtig Mariabeeld, dat
op wonderbaarlijke wijze in
mijn bezit kwam. heeft mij in ge
vallen waarin ik twijfelde iedere
keer weer geholpen". Zij wil de
mensen niet alleen de weg naar
kruizemunt en alsem wijzen,
maar vooral naar de almacht
van de Heer die het leven op aar
de bepaalt.
Hoe komen vrouwen als Maria
Treben en Klazien nu aan hun
kennis? Maria denkt dat ze. be
halve aan haar naamgenoot,
ook veel te danken heeft aan de
vakanties die ze vroeger bij een
houtvester doorbracht. Daar
leerde ze de namen van planten
kokanje
111111 ii 111
Gerrit Jan Zwier
en gewassen kennen en kreeg ze
enig inzicht in de wijze waarop
alles in de natuur met elkaar sa
menhangt. Verder was haar
moeder een aanhangster van de
natuurmethode van dr. Kneipp.
Hetgeen waarschijnlijk inhield
dat ze haar handen met karne-
melkzeep moest wassen en elke
avond voor het slapen gaan een
bruine boterham met knoflook
tenen moest eten Bij verkoud
heid en rillerigheid werd meteen
een beroep gedaan op melasse-
stroop of brandnetelthee. Aan
stroop val je je nooit een buil.
want ..stroop temt alle kwade
sappen".
Het drinken van kruidenthee is
eveneens oergezond, stelt Ma
ria. zelfs bij ziekten die volgens
de dokters ongeneeslijk zijn. Uit
eigen ervaring iveet ze dat vrou
wen met leukemie, die door het
ziekenhuis al waren opgegeven,
al na tien dagen thee drinken
weer kerngezond waren.
Maria schrikt er dan ook niet
voor terug om ingewikkelde
theerecepten voor te schrijven
bij een veelheid van kwaadaar
dige ziektes. Klazien is voorzich
tiger. al aarzelt zij niet om een
kompres van zuurkool <.,uit het
vat' i tegen huidtumor aan te be
velen.
Hoe komt Klazien aan haar ken
nis? Zij noemt het bekende krui
denboek van dr. Vogel als een
belangrijke bron. Maar ook aan
het voorgeslacht heeft zij veel te
danken. Bijvoorbeeld aan haar
grootvader, die elk najaar een
verse kastanje in zijn broekzak
stopte, en die nooit last van reu
ma heeft gehad.
niets aan? Laten we hier kort
over zijn De overheid is hierin,
uitgezonderd het stellen van pa
pieren regels, niet echt in geïnte
resseerd. want de huidige poli
tieke partijen zijn puur economi
sche partijen. De huidige rege
ringspartijen hebben geen inte
resse in mensen, alleen in groot
te van aanhang en macht. De
heilige koe voor beiden is hun ei
gen bezig zijn en een bevolkings
groep die juist centraal dient te
staan, ik noem dat gemakshalve
maar 'de afhankelijken' zijn ei
genlijk een blok aan het been.
Stijging
Het aantal WAO-ers stijgt maar
en het einde is nog niet in zicht.
Ja. daar kan men wel eens gelijk
in hebben indien we zo door
gaan. Steeds meer mensen moe
ten werken onder omstandighe
den die uiteindelijk leiden tot
stressverschijnselen, later ver
taald in lichamelijke klachten.
De groep werkenden wordt zo
steeds kleiner. Op korte termijn
is daar weinig tegen te doen, al
leen een veranderde houding ten
aanzien van de relatie mens/ar
beid kan op termijn verandering
brengen.
Met andere woorden: we zullen
ons ervan bewust moeten wor
den dat we toch zullen moeten
kiezen tussen welzijn voor velen
of welvaart voor een veel kleine
re groep. Nu al voorspellen we
tenschappers dat de keuze voor
het laatste uiteindelijk zal lei
den tot onze ondergang. Het pro
1—|
te gast
11111111111
bleem waar we in wezen over
praten is dus veel groter als het
al of niet korten op de wao.
In NRC Handelsblad stond on
langs een artikel waarin de
schrijver waarschuwde voor het
creëren van een sociale onder
laag in onze maatschappij. Dat
is geen nieuw begrip, reeds jaren
weten we dat er een tweedeling
ontstaat die wel eens sneller dan
we vermoeden tot een ernstige
confrontatie kan leiden, als die
al niet bezig is. En dan niet al
leen in West-Europa, maar net
zo goed in de Nieuwe Wereld als
in het Midden-Oosten.
Marsroute
Is er dan wel iets aan de gesigna
leerde problemen met de WAO
te doen?
Nee en ja.
Nee. indien we dat vandaag wil
len bereiken, maar dat wil nog
niet zeggen dat we moeten door
gaan op de verkeerde marsrou
te.
Ja, indien we tot het bewustzijn
komen dat het anders kan en dat
we dat primair zelf moeten doen.
Dat we politiek en maatschap
pij. kerk en vakbonden en niet in
de laatste plaats onszelf zullen
moeten dwingen andere wegen
in te slaan èn dat wij zelf daar
voor een prijs, een hoge" prijs
moeten betalen, door te kiezen
voor minder persoonlijke wel
vaart en meer collectief welzijn.
En bij dat alles is het nog maar
milieu veel schade zullen toe
brengen in de Derde Wereld in
de toekomst lang niet denkbeel
dig is".
Waar het tenslotte allemaal op
neer komt is de vraag of de
mensheid in staat is op korte ter
mijn een oplossing te vinden
voor deze problemen, zoals hel
wereldvoedselvraagstuk, de be
scherming van het milieu en d(
bescherming van kleine volke
ren en hun cultuur. ..Dat lijkt bij
na een onmogelijke opgave",
maar zo besluit Wuori. ..als we
geen oplossingen vinden is er
voor deze planeet geen hoop
meer. Op deze generatie rust
daarom de verantwoordelijk
heid om de juiste beslissingen te
nemen en veel tijd is er niet".
de vraag, indien we dan bereid
zijn veel schijn-welvaart over
boord te gooien of de welvaart
echt afneemt'' Maar een ding is
zeker, we zullen ons er veel beter
bij voelen.
De consequenties van zo'n ver
anderde houding zijn vergaand.
- Streven naar volledige werkge
legenheid op zich is goed. maar
met als dit wordt bereikt door
het- maken van veel rommel
waar we daarna in verzuipen.
Een serieuze bezinning hierop is
wenselijk. En om het alvast
maar te stellen, dat heeft niets
van doen met het zogenaamde
marktprincipe. Want. dat kan op
een veel hoger kwalitatief ni
veau evengoed functioneren.
- Creeren van vrije tijd is alleen
mogelijk indien we daarvoor een
prijs willen betalen. Maar zoals
het nu gaat, dat de werkenden er
elk jaar nog iets beter van wor
den. gaat dat wel ten koste van.
wat ik genoemd heb de 'afhanke
lijken', overigens een woord om
van te blozen.
Wanneer we minder gaan
werken - iets waar de vakbewe
ging steeds naar streeft - maar
we verzuimen de hoeveelheid
werk. kwantitatief en kwalita
tief aan te passen, zijn in feite al
leen bezig de druk op mensen
verhogen. Herstructurering van
taken, geënt op wat de indivi
duele mens aankan, is veel be
langrijker. In dat geval kan iets
langer werken zelfs wel eens he
lemaal geen probleem meer zijn.
We zullen ons dringend moeten
bezinnen op begrippen als auto
matisering en computerisering.
Niet dat deze fenomenen uit te
bannen zijn, maar wel over de
vraag of niet te vaak knappe en
ingewerkte koppen systemen
uitdenken, die voor velen in de
maatschappij niet meer han
teerbaar zijn. Niets is zo funest
als de kreet 'gebruikersvriende
lijk'. We dienen terdege te besef
fen dat we ook hiermee een span
ningsvolle onderlaag creëren,
die eens zijn prijs zal vragen en
die nu al veel mensen in de WAO
brengt.
We zullen moeten beseffen dat
ieder individu een eigen maxi
mumniveau van zijn 'kunnen'
heeft. En dat valt nu eenmaal
met onder ëën algemene noemer
kan inbrengen.
iDe schrijver van deze beschouwing
M L. Legemaate te Sas van Gent. is
hoofd personeel en organisatie in het
bedrijfsleven)
Advertentie
Je ziet er niet alleen hoe het er vroeger aan toe ewfl
school. Je leert er bijvoorbeeld ook dat het verbodd
spijbelen ongeveer net zo oud is als de mensheid M
Het begin van veel ontdekkingen. Wanneer je hierf
uitgekeken bent, kan je aansluitend naar een spoel;
museum. Die collecties zijn niet kinderachtig. Trotf ar
wens, voor elke speelse bui bestaat een apart musrt na
Alle met een spannende verzameling. Soms weetje
echt niet wat je ziet. En je zou willen dat er net :o«
musea als scholen zijn. Ludiek advies: met een Muf
jaarkaart zie je nog eens wat. En geniet je mee van jjj
de kunst van het verzamelen. 13
en'
NIEUW
Koop nu de Museumjaarkaart en u kunt altijd eens l2
jaar terecht bij ruim 375 musea in het hele land-M en
ren tot 19 jaar betalen 1 15,-. Volwassenen (19.65?
1 40,-. En senioren/pas 654-, rekenen f 25,- al. >on
Ruim 2 50 musea verkopen de Museumjaarkaart. I«
En 175 VVV kantoren.
Rabobank
Meer bank voor je?
Ier
EVEN NAAR HET MUSEUM. MET DE MUSEUMJAARKAART
Premier krijgt een petitie aangeboden van WAO-ers bij de opening van het Academische Jaar van de
Rijksuniversiteit Maastricht tfoto Koen SuyklANP)
{Door Taina Repo.
Inter Press Service. IPS)
De internationale milieube
weging Greenpeace zal de
komende jaren haar werkter
rein uitbreiden naar de ontwik
kelingslanden. l)at is de belang
rijkste koerswijziging na inter
ne discussies binnen de in 1971
gestichte milieu-organisatie.
De nieuwe voorzitter van
Greenpeace, de Finse advokaat
Matti Wuori. tevens oprichter
van de Finse afdeling, vindt dat
het de hoogste tijd wordt om op
sytematische wijze aandacht te
gaan schenken aan milieupro
blemen buiten Europa en de
Verenigde Staten,
n feite was het ook de voortgaan
de aantasting van het milieu in
de Derde Wereld die Greenpeace
ertoe bracht om van koers te ver
anderen. ..Wij zoeken contact
met Niet-gouvernementele or
ganisaties (NGO) in de ontwik
kelingslanden". zegt Wuori.
..want wat we absoluut wilen
vermijden is dat wij als het rijke
Noorden wel weer even gaan ver-
Lellen hoe het Zuiden zijn milieu
problemen moet gaan aanpak
ken."
Aan dit gevaar boopt Greenpea
ce te ontkomen met de 25 bu
reaus die de organisatie over de
gehele wereld, inclusief Antarc
tica. heeft. Vanuit die bureaus
worden diverse projecten geleid
tegen kernenergie en kernafval,
voor de bescherming van de
oceanen, het behoud van de tro
pische regenwouden en tegen
het dumpem van giftige chemi
sche stoffen.
„De invloed van de NGO's uit de
Derde Wereld", zo vervolgt de
nieuwe voorzitter van Green
peace over de plannen van zijn
organisatie. ..moet ook in het
Noorden voelbaar worden. Want
alleen zo maken we kans de pro
blemen in de nabije toekomst op
wereldwijde schaal te kunnen
oplossen. Deze strategie staat
dus lijnrecht tegenover die van
instituten als de Wereldbank en
het Internationaal Monetair
Fonds"
Multinationals
Een gecoördineerde aanpak op
wereldwijde schaal stelt Green
peace ook in staat om met meer
succes dan tot nu toe de multi
nationale concerns ter verant
woording te roepen, die zo zegt
Wuori. ..er alleen maar op uit zijn
om hun winsten te maximalise
ren Met de nieuwe strategie die
ons woor ogen staat wordt het
echter mogelijk om met succes
boycots uit te voeren. Want hoe
groot de concerns ook zijn. als ze
een marktaandeel van 5 procent
verliezen, betekent dat voor hen
Het hooi en het stro puilt uit
onze damesbladen, uit de
glossy magazines, uit alle bla
den die zich richten op platte
land - of modieus gezegd: de
country-magazines. Kleding,
meubels, etenswaren en hebbe
dingetjes staan allemaal zwaar
onder invloed van de trend die
terugleidt naar de natuur en het
eerlijke boerenleven. Of je nu
Engelse. Franse, Scandinavi
sche of Duitse tijdschriften
koopt van het genre dat zich
richt op mode en country-li
ving, de klimop, de gedroogde
tarwe-aren, de karnemelk en de
eerlijke bloemetjesstoffen
springen vanuit elke bladzij te
voorschijn.
In tegenstelling tot vele andere
agrariërs en plattelanders heb ik
daar niets op tegen. Een gratis
promotie van planten, buiten
en landleven kan nooit kwaad.
Allicht, de vertoonde beelden
zijn wat mooi aangezet of geï
dealiseerd. maar ze geven een
welkome tegendruk tegen de
eveneens zwaar aangezette beel
den en verhalen over mest. be
strijdingsmiddelen en hormo
nen. die af en toe in de kranten
en andere media verschijnen.
Er moet natuurlijk in die 'coun
try- en farmstyle' wel worden
uitgegaan van een redelijke ken
nis van het boeren- en platte
landsleven. De basis van het ver
haal moet kloppen. Avenue, het
bekende glamourblad voor de
welvarende en welgestelde
vrouw van bij voorkeur stedelij
ke signatuur - en als het kan wo
nend in de Amsterdamse grach
tengordel - wijdt in het jongste
nummer op grootse wijze aan
dacht aan damesmode geïnspi
reerd op het boerenleven in Zee
land. Vooral de Zuidbevelandse
klederdracht is als inspiratie
bron gekozen.
Behalve dat de opnames in het
Zeeuwse zijn geschoten, is er
echter weinig Zeeuws aan. De
verklarende tekst is zo ondes
kundig. fout en knullig, dat er
niet eens een karikatuur over
blijft. Alle dames zijn geheel in
het zwart uitgedost, naar analo
gie van de Zeeuwse boerinnen,
die in zwarte klederdracht zou
den lopen. ..Al dat zwart in de
Zeeuwse klederdracht komt
door de religie", weet Avenue.
„Eind vorige eeuw zag de kle
ding er daar veel fleuriger uit.
Zelfs het schoeisel dat de Zeeuw
se vrouwen dragen zijn klompen
die met fietslak zijn zwartge
maakt. al worden er heden ten
dage ook wel boerinnen gesigna
leerd die zwarte schoenen dra
gen".
Normaal
Toevallig is schrijver dezes op
gegroeid op een boerderij in
Zuid-Beveland. Zijn moeder was
een boerin die de prachtige Be-
velandse dracht (protestantse
versie) met verve en ere droeg.
Maar zwartgelakte klompen heb
ik nog nooit gezien. M n moeder
en alle andere boerinnen droe
gen normaal schoenen en af en
toe. zoals iedereen toen. bij natte
karweitjes gewone witte klom
pen. Haar mutsen waren van fijn
gewerkt en prachtig Brusselse
kant - hagelwit gesteven en op
gemaakt door een speciaal
'mutsenwuuQe'.
Het zwarte hoofddeksel dat de
Avenue-juf draagt als n
staat in verhouding tot deZ
bevelandse klederdracht a!
boze stiefmoeder staat
Sneeuwwitje. De halsversie
die in Avenue wordt gebn
zijn verkeerd (achterstevc
gedragen gitten: normaal di
een boerin snoeren van i
bloedkoralen; kleine door
week. en op zon- en leestdj
zes brede strengen van gro:
kostbare bloedkoralen.
Zwarte kleding? De mutsen
de boerinnen waren van
mooiste witte kant. aan dr
kanten vastgespeld met
gouden spelden. Onder des
muts liep een gouden band
mondend in grote gouden'
ken'. Aan de hals zoals ge
rode bloedkoralen met g«
zeug (behalve bij rouwkla
dan droeg men gitten). Dei
bevelandse boerin droeg
'zwarte kraplap', zoals Avi
beweert, maar een klei
'doek en beuk'. Alleen desc
was 's zondags zwart. Geen
somber zwart, maar een fe
lijk-glanzend zwart, dat hei
van de muts. het rood va
bloedkoralen, het goud va
sieraden en de kleurigheid
doek en beuk prachtig deed
trasteren. Avenue zou van
combinatie van smaak en
nog aardig wat kunnen lerei
Idealiseren
Los van de uitschieters van
nue (de redactie vond eenl
beetje praktijkonderzoek i
baar niet nodig), is de nu
countrv-mode van een i
vaarlijk soort dat hoogstem
platteland een beetje
seert. De mensen, levend in
deloze straten met overal sfe
om zich heen. met weinig g
en veel lawaai, met veel vei
dat altijd en overal maaró
raast, hebben regelmatig
hoefte om bij te komen te
den van de rust, en het groe:
het platteland. Het is claai
minder hectisch, wat
haastig, de mensen zijn erv
delijker en nemen iets met
tijd.
Ook al is de lucht niet zo bl
als de stedelingen zich
ten en het gras soms
ger dan wel gewenst,
recht een soort oase
draaide stadters een beetje
nen afkicken.
De mode die inspeelt
groene 'country'trend
stadsbewoner, ook al
plekke, een beetje het
van vakantie te hebben
den van zijn
ren en meubeltjes. Met
tributen creëert hij als
een groene omgeving
heen. Maar los van
trends is er toch meer
deling bij tijd en wijle
land doet trekken.
De wijze van leven en
boerderijen en in doi.
eigen intrensieke waar
ten plattelande
worden gevonden die
eens onderkent, maar
de ander, te gast in die
ruimte, welk herkend
deerd wordt. Zouden we
niet wat meer en vaker
van mogen maken?
Mr. Gerard W.
een gevoelige klap", zegt Wuori
zelfverzekerd.
„Maar de problemen in de Derde
Wereld", zo geeft ook Wuori toe.
„zijn gecompliceerder. Zo kun je
heel moeilijk een Filipijnse vis
ser of een Latijnsamerikaanse
krotbewoner aanspreken op zijn
aantasting van het milieu. Deze
mensen hebben vaak in hun ar
moede geen andere keus. maar
multinationals zijn in principe
in staat hun gedragswijze te ver
anderen".
Wuori ziet in de in kracht toerte-
mende economische super
macht Japan een grote bedrei
ging van het milieu. „De econo
mische macht in de wereld ver
schuift van de VS steeds meer
naar Japan. De VS boeten aan
politieke betekenis steeds meer
in. hoewel ze als militaire macht
nog steeds de belangrijkste zijn.
Maar Japan zal zeker in het Ver
re Oosten een grote bedreiging
zijn van de oceanen en de tropi
sche regenwouden Vooral om
dat in steeds sneller tempo Ja
panse bedrijven van de verschil
lende staatsmonopolies in de re
gio licenties loskrijgen voor de
exploitatie van delfstoffen en
andere natuurlijke rijkdom-
men" 0
Sovjetunie
Maar de kersverse Finse voorzit
ter ziet niet alleen negatieve ont
wikkelingen in de wereld. Voor
de Sovjetunie en de Oosteurope-
se landen, die na de ineenstor
ting van hun commando-econo
mieën - waarin ze vaak met sterk
verouderde en dus vervuilende
produktiemethoden werkten -
ziet hij in die zin een lichtpunt,
dat deze landen nu gedwongen
worden hun industrieën geheel
opnieuw op te zetten en dus ook
schoner. „Dat is dus het parado
xale van de situatie: de Sovjetu
nie is zo'n puinhoop dat de lei
ding juist nu een historische
kans heeft om het produktiepro-
ces op een milieuvriendelijk ba
sis te herinrichten". zegt Wuori.
Een belangrijke taak ziet de
milieuorganisatie nog voor zich
weggelegd bij de acties gericht
op het voorkomen van milieu
schadelijke oorlogen, of op zijn
minst het beperken van de eco
logische gevolgen van zulke oor
logen. Weliswaar is het gevaar
van kernoorlogen nu geweken,
maar het verloop van de Golf
oorlog heeft aangetoond welke
enorme schade het milieu ook
kan oplopen bij een moderne
conventionele oorlog.
Golfoorlog
..Greenpeace zal binnenkort een
uitgebreid rapport publiceren
over de milieuaspecten van de
Golfoorlog", kondigt Wuori aan.
„Dat rapport moet het startsein
zijn voor acties om een milieupa
ragraaf opgenomen te krijgen in
de Conventie van Genève. Dat is
van het grootste belang, omdat
de dreiging van oorlogen, die het
Multinationale concerns ter verantwoording roepen {foto ANP
