Een blik in de
kunstkeuken
Eeuwige worsteling
Cultuurmaand
Cursusmaand
PZC
Nehalennia
in beeld
cultuurmaand
12
Atelier-route
Dolf Jaspers
Open Atelier Route Middelburg
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1991
Een Iblootje hier, een streep
veri' daar, een kloddertje be
schilderde klei... Kunstenaars
doen maar raak. En dan de prijzen
die ze voor hun geesteskinderen
durven vragen.
Het vooroordeel zit diep. Niets
nutten die slapend rijk willen
worden en op een ongehoorde ma
nier van de maatschappij profite-
Kunstenaars in Middelburg gaan
dit jaar tijdens de september-cul-
tuurmaand de strijd aan. Onbe
kend maakt onbemind, is hun de
vies. Dus gooien ze de deuren van
hun ateliers wijd open om het pu
bliek te laten zien waar ze mee be
zig zijn. Schilderen, fotograferen,
boetseren: wie durft straks te zeg
gen dat een kunstenaar niet
werkt?
Leendert van der Pool en Ko de
Jonge zijn de initiatiefnemers van
de eerste Open Atelier Route. In
totaal stellen achttien kunste
naars meerdere dagen hun werk
ruimten open voor het publiek. Te
gelijkertijd worden de eindpro-
dukten op vier lokaties tentoonge
steld.
„We willen laten zien dat het ro
mantische beeld van de fliereflui-
tende kunstenaar niet klopt", ver
telt Van der Pool. „Meestal zien de
mensen alleen het eindprodukt
van de kunstenaar. Goh. wat is dat
duur, hoor je dan. De kunstenaar is
voor de meesten een randfiguur,
die de kantjes eraf loopt. Iemand
die zijn vingers aan een kaarslicht
je moet warmen, voor hij zijn pen
seel vast kan pakken." En De Jon
ge: „Het publiek is altijd argwa
nend geweest. Ook ten aanzien
van het werk zijn er veel vooroor
delen. Als een loodgieter een half
uur werkt, wordt daarvoor pro
bleemloos een groot bedrag neer
geteld. Op de prijs voor een kunst
werk wordt bijna altijd afgedon
gen."
Voor De Jonge is de atelier-route
een vervolg op het project Kunst
en Kommunicatie. Vier jaar gele
den vulden kunstenaars een sei
zoen lang een kolom in de PZC.
Ook dat initiatief was een poging
om de kloof tussen kunstenaars en
publiek te verkleinen.
De atelier-route voert langs verras
sende lokaties. Leendert van der
Pool heeft zijn werkplaats inge
richt in de Middelburgse Koe
poort. Een kruip-door sluip-door
huisvesting, die hem inspireert.
Tijdens de open dagen zal hij klei
ne prenten drukken, zodat het pu
bliek een idee krijgt van zijn gra
fisch werk. „Ik kan me voorstellen
dat het voor de mensen leuk is om
iets te horen over de ideeën achter
het werk. Hoe de kunstenaar tegen
het leven aankijkt, welke doelstel
lingen hij heeft, dat wil ik graag
duidelijk maken. Ik verwacht ook
dat het zomaar aanbellen een ze
kere spanning met zich mee
brengt. In mijn geval: je staat voor
een kolossaal gebouw, wie zit erin,
wat zul je achter die deur vinden?"
Bijkomend voordeel van het open
huis is dat ook kunstenaars, die
meestal niet zo in de picture staan,
extra aandacht krijgen. Ervarin
gen in steden als Utrecht en Am
sterdam hebben geleerd, dat ate
lier-routes drempelverlagend
werken. In Middelburg heeft de
helft van de kunstenaars positief
gereageerd op het initiatief van De
Jonge en Van der Pool. Wat hen be
treft zit er de komende jaren zeker
een vervolg in. Nu zijn alle ateliers
binnen de Middelburgse veste te
vinden. Mogelijk dat volgend jaar
een Walcherse route tot de moge
lijkheden behoort.
Dolf Jaspers: een kind van de grote stad dat in de ban
raakte van het platteland. Bekijk zijn velden, luch
ten, populieren, havens en dorpen. Verloren paradijzen,
in donkere, forse streken aan het doek toevertrouwd.
Het Vlaamse en Zeeuws-Vlaamse land bestormen de
toeschouwer, alsof depressies altijd de boventoon voer
den.
De storm, zoveel is duidelijk, woedde vooral binnen de
schilder zelf. Hij kreeg erkenning, exposeerde ook. Maai
de teleurstelling overheerste. In 1972, na grote exposities
in Gent en Brugge, waar nauwelijks werken van hem wer
den verkocht, zegt hij in een interview met de PZC: „Ik
verdom het langer. Ik ga de eerste jaren niet meer expo
seren."
Jaspers werd in 1933 in Amsterdam geboren. Zijn vader
was afkomstig' uit het Duitse Oost-Friesland, zijn moeder
was een Nederlandse. Het gezin was streng calvinistisch.
Dolf hield op vijftienjarige leeftijd de schoolbanken voor
gezien en ging werken in de metaalindustrie. In zijn vrije
tijd kreeg hij les van een amateur-kunstschilder. Op de
kunstnijverheidsschool, de latere Rietveldacademie,
leerde hij de kneepjes van het vak. Hij maakte naam als
een ruige, expressionistische schilder.
Toen hij in 1961 naar het Vlaamse Assenede verhuisde,
gaf hij voorrang aan zijn droom: kunstschilder worden.
Het plattelandsleven beviel hem meteen. Op zijn doeken
is de inwerking van het platte, onherbergzame land nog
altijd zichtbaar. Jaspers maakte behalve olieverven ook
aquarellen en grafiek. In zelfportretten gaf hij uiting aan
zijn innerlijke verscheurdheid.
Met elkaar worstelende wolken, kolkende weilanden en
dijken: het werk toont een immer voortdurende strijd.
Jaspers heeft de strijd met zijn kunstduivel verloren. Op
21 december 1976 overleed hij in Sluiskil. De Dolf Jaspers
Stichting in Assenede houdt de herinnering aan de schil
der levend. De dubbelexpositie, in IJzendijke en Assene
de. is daarvan tijdens de cultuurmaand een tastbaar be
wijs.
Blauwe Zee, schilderij van Dolf Jaspers.
De Hooge Platen, een karakteristieke foto van Wim Riemens,één
van de deelnemers aan de Open Atelier Route.
Ko de Jonge (links) en Leendert van der Pool voor de Koepoort: Voor
oordelen wegnemen (foto Ruben Oreell
Marian Binkhuysen, Bogard-
straat 10: technieken: tekenen,
schilderen; geopend: 4 t/m 6, ll't/m
14,18 t/m 20 en 25 t/m 28 september
van 14 tot 17 uur.
Corrie Blaas, Spanjaardstraat 35;
techniek: houtdrukken; geopend:
elke vrijdag en zaterdag vanaf 10
uur.
Jackie Bongers, Suikerpoort 1;
techniek: keramiek; geopend:
woensdag t/m zaterdag van 14 tot
17 uur en na telefonische afspraak.
Sophia van den Heuvel, Suiker
poort 1; techniek: fotografie, teke
nen, schilderen; woensdag t/m za
terdag 14 tot 17 uur en na telefoni
sche afspraak.
Henny IIuser, Brakstraat 15; tech
nieken: pentekeningen, kleurpot
loodtekeningen. linosneden, ge
opend: dinsdag t/m zaterdag 14 tot
17 uur, op donderdag ook van 19
tot 21 uur.
Ko de Jonge, Lange Noordstraat
48. technieken: ideeën, projecten,
archief, installaties, collages, teke
ningen: geopend: maandag t/m
vrijdag van 8.30 tot 18 uur. zater
dag van 9 tot 12 uur.
Juul Kortekaas, Brakstraat 5:
technieken: gouaches, brons, lood,
ijzer; geopend: donderdag tot en
met zondag van 11 tot 17 uur.
Jan van Leeuwen, Verwerijstraat
28: techniek: keramiek; geopend: 6
t/m 8 sept, van 14 tot 18 uur; andere
dagen na telef. afspraak.
Wim de Maat, Punt 13; technie
ken: olieverf; te bezoeken: tuin van
de muziekschool.
Andries Minderhout, Herengracht
52; techniek: olieverf en gemengde
technieken; geopend: woensdag V
m zaterdag van 10.30 tot 12 en 14
tot 16 uur.
Paul de Nooijer, Vlissingsestraat
7; technieken: fotowerken, film;
geopend: vrijdag en zaterdag 6 tot
7 uur, 13-14 en 20-21 sept, van 12 tot
17 uur.
Leendert van der Pool, Molenwa
ter 101technieken: tekenen, schil
deren, grafiek; geopend: 1. 6-8, 13-
15 sept, van 13.30 tot. 16 uur.
Leen Quist, Pijpstraat 9. techniek:
gedraaide porseleinen unica: ge
opend; 1. 14. 22 en 28 sept, van 13
tot 1G uur.
Wim Riemens, Breestraat 6; tech
niek: fotografie: geopend: woens
dag t/m zaterdag van 13.30 tot 17
uur.
Henny Schrijver, Verwerijstraat
28; techniek: olieverf; 6 t/m 8 sept.
14 tot 18 uur. andere dagen na telef.
afspraak.
Gilles van Sparrentak, Londense-
kaai 19a; techniek: schilderijen, te
keningen. objecten; geopend: alle
dagen, (behalve 2 t/m 6 sept.) van
16 tot 19 en 20 tot 24 uur.
Trees Verwilligen, Blindehoek 16;
techniek: olieverf, aquarel- en
mengtechniek: geopend: 13 t/m 15
en 20 t/m 22 sept. van 10.30 tot 12.30
en 14 tot 17 uur.
Philip Veurink, Vlissingsestraat
14; techniek: acryl, olieverf: ge
opend: dinsdag t/m donderdag en
op zaterdag van 10 tot 12 en 14 tot
17 uur.
Dolf Jaspers, 'zelfportret* (tekening)
Exposities
Zeeuws Museum: Paul de Nooijer
en Wim Riemens.
St. Beeldende Kunst. Kuipers
poort 22: Corrie Blaas. Jackie Bon
gers, Wim de Maat. Jan van Leeu
wen, Leendert van der Pool, Henny
Schrijver.
Instituut Kunstzinnige Vorming,
Kuiperspoort 18: Henny Huser.
Juul Kortekaas, Andries Minder
hout, Leen Quist, Trees Verwilli
gen.
Zeeuwse Bibliotheek: Marian
Binkhuysen. Sophia van den Heu
vel. Ko de Jonge, Gilles van Spar
rentak. Philip Veurink.
Onder met motto 'Wordt wijzer in en over Zeeland'
draagt de stichting Educatief Toerisme Zeeland
Oranjezon dit jaar voor het eerst een steentje bij aan de
Cultuurmaand Zeeland. Korte cursussen over kunst,
cultuur en historie in deze provincie bieden toeristen en
natuurlijk ook belangstellenden onder de eigen bevol
king de gelegenheid zich in verschillende aspecten van
de geschiedenis van Zeeland. Ook is het mogelijk onder
deskundige leiding de natuur en het landschap van Zee
land te leren bekijken en met potlood, penseel of fotoca
mera vast te leggen.
De stichting Educatief Toerisme Zeeland is begin dit jaar
opgericht. Initiatiefneemster is mevrouw D. S. Bom. Zij
was directrice van de vorig jaar opgeheven lhno-school
Oranjezon in Oostkapelle. Ze zocht, voor zichzelf een zin
volle taak en voor het schoolgebouw een nuttige bestem
ming. Haar idee om iets te doen op het gebied van korte
cursussen voor toeristen, sloeg aan bij het provinciaal
bestuur en de Provinciale WV, die beide voortdurend op
zoek zijn het toeristisch produkt te verbeteren en het sei
zoen te verlengen. De stichting heeft zich nu toe toege
legd op creatieve, taal- en kookcursussen. De deelname
aan de Cultuurmaand maakt het Oranjezon mogelijk
zich verder te profileren.
Een overzicht van de activiteiten:
Kunstenaars in Domburg, workshop van 3 dagen (4 dag
delen).
In het begin van deze eeuw verbleven in Domburg be
roemde kunstenaars: Jan Toorop, Piet Mondriaan en Ja-
coba Heemskerk. Het leven en werk van deze kunste
naars staat centraal met ondermeer excursies naar Dom
burg, Westkapelle en het Zeeuws Museum. Data: nog
niet bekend.
De Romeinen in Zeeland, workshop archeologie (1 dag).
Met een rondleiding door de archeologische afdeling van
het Zeeuws Museum te Middelburg. Data: 4. 11, 18 of 25
september.
Ontdek Zeeland enuw talent, cursus tekenen en schil-
deren (5 ochtenden
Data: 2 t/m 6 september; 9 t/m 13 september: 16 t/m 20
september; 23 t/m 27 september.
Beleef middeleeuws Veere, workshop van 1 dag.
Meteen overtocht van Kamperland naar Veere en een
wandeling langs de nog bestaande middeleeuwse gebou
wen van Veere. Er wordt een bezoek gebracht aan het
Stadhuis van Veere met de Raadszaal en het museum De
Vierschaar. Uit het gemeentearchief worden middel
eeuwse stukken en oude kaarten getoond.
Data: 3.10,17 of 24 september.
Op Walcheren is (was) het rijk wonen, cursus natuur en
cultuur (2 middagen).
Deze cursus besteedt vooral aandacht voor de landhui
zen gelegen in de zogenaamde Manteling, tussen Dom
burg en Vrouwenpolder.
Data: 3 en 5 september, 10 en 12 september.
Historie van Zeeland
Inleidingen met beeldmateriaal en excursies laiigs bur
gen. bergen en kastelen in Zeeland (2 dagen).
Data: 2 en 6 september, 9 en 11 september.
De ontwikkeling van Zeeland en de daarbij horende wa
terbouwkundige ontwikkeling, met bewoningsgeschie-
denis (2 dagen).
Data: 10 en 20 september. 23 en 25 september.
Natuur en fotografie, fotografïecursus (3 ochtenden)
Op pad door het Zeeuwse landschap met de camera in
aanslag, onder leiding van een natuurgids.
Data: 2, 3 en 6 september, 9,10 en 13 september, 16.17 en
20 september. 23, 24 en 27 september.
Inlichtingen: Stichting Educatief Toerisme Zeeland
Oranjezon te Oostkapelle
Eén van de cursussen van die in het kader van Cultuur
maand worden georganiseerd besteedt veel aandacht
aan het 'rijke' wonen in de omgeving van Domburg en
Oostkapelle foto Wim Riemens)
In de zeventiende eeuw zorgde de vondst van tempelres-
ten op het strand van Domburg voor veel commotie. Ne
halennia gaf na eeuwen onder het zand verborgen te zijn
geweest haar geheimen prijs. Domburg dankte aan haar
een vroeg cultureel toerisme: belangstellenden en we
tenschappers uit heel Europa wilden de votief-altaren
van dichtbij zien.
Pas in deze eeuw kreeg het verhaal een vervolg, toen in de
Oosterschelde bij Colijnsplaat brokstukken van Neha-
lennia-altaren werden opgevist. De in de Romeinse tijd
vereerde godin moest een tweede heiligdom in het
Zeeuwse hebben gehad.
Nehalennia is waarschijnlijk één van de regiogodinnen
geweest, die in het Romeinse rijk werden getolereerd. Ze
hoort thuis in het rijtje godinnen van de vruchtbaarheid.
Bovendien werd ze volgens inscripties op de stenen be
schouwd als beschermvrouwe van handel en scheep
vaart. Handelslui schonken altaarstenen na een geslaag
de zeereis, een verplichting die ze voor de tocht aangin
gen. Waarschijnlijk werd de godin ook tijdens de middel
eeuwen aanbeden. Het verhaal over St. Willebrord. die op
Walcheren een tempeltje van een afgod vernielde, wijst in
elk geval in de richting van Nehalennia.
In Goes wordt de godin de komende cultuurmaand als
specifiek Zeeuws cultuurverschijnsel gepresenteerd. Er
wordt aandacht besteed aan de vorm van de altaren en er
zal een reconstructie te zien zijn van een Nehalennia-
tempel. Ook de Romeinse godenwereld komt aan bod.
Tevens wordt de handel in de Romeinse tijd belicht: er
wordt stil gestaan bij scheepstypen, navigatie en carto
grafie.
