Genetisch sleutelen planten al ver Horloges veroveren 'gat in de Spaanse markt' Schateiland Kiezen is verliezen Bandieten overvallen in Spanje toeristen opinie en achtergrond Tegenstanders voorzien verstoring natuurlijk evenwicht VRIJDAG 2 AUGUSTUS 1991 (Van onze verslaggever Ruud Buurman) Terwijl over het genetisch manipuleren van mens en dier, het sleutelen aan het erfe lijk materiaal, heftige discus sies gaande zijn, maakte zich tot voor kort nauwelijks iemand druk om dezelfde manipulaties met landbouwgewassen. Het genetisch manipuleren van planten is echter in een veel ver der stadium. Tegenstanders van deze vorm van genetisch manipuleren of 'modificeren' laten de laatste maanden na drukkelijker van zich horen. De actiegroep 'De razende rooiers' vernielde het afgelopen week einde twee proefveldjes met ge netisch gemanipuleerde aard appelen en een veld met gema nipuleerde maïs bij kweekbe- drijf en zaadhandel Van der Ha ve in de Zimmermanpolder te Rilland. Het lijkt er op dat de groep zich in het geval van het vernielen van een veld in Bant (Noordoost polder) danig heeft vergist. Het ging hier niet om gemanipuleer de gewassen, maar om nieuwe aardappelrassen die op de klas sieke manier van kruisen resis tent waren gemaakt tegen de ziekte tubermoth (het aardap pelmotje). De actiegroep, voor heen bekend onder de namen 'De ziedende bintjes' en 'De woe dende escorts' heeft echter wel bereikt dat het genetisch mani puleren van landbouwgewassen opnieuw in de aandacht is geko men. Via kruisen en veredelen van plantensoorten wordt al tiental len jaren perfectie van rassen na gestreefd. Dat gebeurde tot nu toe langs natuurlijke weg en het was de boer zelf die voor eigen gebruik zijn planten veredelde. Doel van deze vormen van mani puleren is altijd een hogere pro- duktie geweest. Bij het gene tisch manipuleren is dat doel hetzelfde gebleven, alleen ge beurt het niet meer langs na tuurlijke weg, maar worden nieuwe soorten ontwikkeld in la boratoria. Niet alleen worden ze verdedeld, maar er worden ook soorten ontwikkeld die via toe voegingen van erfelijk materiaal van bijvoorbeeld bacterieën re sistent zijn tegen allerlei plan tenziekten. Bij genetische manipulatie krijgt de aardappel een extra stukje erfelijk materiaal mee in het laboratorium. Materiaal dat daar oorspronkelijk helemaal niet in thuishoort. De plant en de knol kunnen op die manier ongevoelig worden gemaakt te gen bepaalde aardappelziekten. J.P. Nap van het Wageningse Centrum voor Plantveredelings- onderzoek (CPO): „Slaag je daarin, dan hoeft de boer veel minder schadelijke insectenver- delgingsmiddelen te gebruiken. Je creëert een aardappel die voor bijvoorbeeld de colorado kever absoluut niet meer lekker is. omdat je de plant een natuur lijke afweer hebt meegegeven. Daarnaast zal een boer nog wel onkruidverdelgingsmiddelen willen gebruiken. En het liefst ook zo milieuvriendelijk als maar kan. De aardappelplant zal dus ook resistent moeten worden gemaakt tegen dergelij ke bestrijdingsmiddelen". Verstoren De vraag is of de gevaren van dergelijke experimenten niet worden onderschat. Voornoem de actiegroep vindt van wel. Zij meent dat onder het mom van 'milieuvriendelijk produceren' nieuwe organismen in de vrije natuur dreigen terecht te ko men. die daar oorspronkelijk niet in thuis horen en die het na tuurlijk evenwicht kunnen ver storen. Tegenstanders vinden dat er veel uitgebreidere studies moeten worden gedaan naar de effecten van deze gewassen op hun natuurlijke omgeving, als die in de open lucht worden ver bouwd. Bij proeven met genetische ma nipulatie van gewassen moet al tijd eerst toestemming worden gevraagd aan het ministerie van VROM. Nederland heeft nog geen goede wetgeving op dit ge bied, maar kent wel een 'algeme ne maatregel van bestuur'. De regels die daarin zijn opgeno men worden niet alleen in Ne derland, maai' vrijwel in heel Eu ropa gehanteerd. Het ministerie gaat in zijn oordeel af op het ad vies van de 'Voorlopige Commis sie Genetische Manipulatie'. Die zal, zo zegt mevrouw dr L. van Vloten-Doting. lid van de com missie en directeur onderzoek van de Dienst Landbouwkundig Onderzoek in Wageningen van het ministerie van landbouw. Proeven in het laboratorium van Van der Have in Rilland Bath (foto Willem Mieras) nooit de hand lichten met de vei ligheidsvoorschriften. Veiligheid staat voorop. Werk nemers mogen geen gevaar lo pen. genetisch gemanipuleerd materiaal mag niet in de vrije natuur komen. Ook het ministe rie en de commissie kennen de gevaren daarvan. Stel dat een gemanipuleerde tomatenplant, die zelf een gif kan produceren waaraan rupsen dood gaan, die eigenschappen overdraagt aan wilde plantenrassen. Dan kan dat naar verloop van tijd ramp zalige gevolgen hebben voor de vogelstand, die voor hun voe ding afhankelijk zijn van diezelf de rupsen. Analyse Mevrouw Van Vloten: „Maar bij proeven met mas loop je dat risi co helemaal-niet. Domweg om dat je in Nederland geen wilde soorten hebt en vermenging dus niet op kan treden. Iets gevoeli ger ligt het met de aardappel, maar er kan heel goed mee wor den geëxperimenteerd. Voordat een vergunning wordt verleend zal de aanvrager altijd eerst een risico-analyse moeten overleg gen. Het probleem bij de discus sie die nu naar aanleiding van de acties ontstaat is dat deze actie voerders net iets te hard roepen dat het onveilig is. Ze hebben de klok horen luiden, maar weten niet waar de klepel hangt. Waar mee ik overigens niet wil zeggen dat ik hun zorgen niet kan be grijpen". Wetenschappers die zich met de techniek bezig houden, wijzen op de uiterst strenge regels in Nederland. Genetische manipu latie van eetbare gewassen houdt volgens hen geen enkel gevaar in voor de consument. Maar ook zij kunnen zich voor stellen dat er groepen in de sa menleving zijn die zich zorgen maken over de experimenten en over de grenzen daarvan. Keerpunt Vincent Lucassen van het Stu dium Generale Biotechnologie en Samenleving van de land bouwuniversiteit in Wagenin gen wijst op het gevaar dat resis tente soorten de ecologie van an dere soorten kunnen gaan ver storen. „Biotechnologen kijken vooral naar de genen van dat ene plantje waaraan ze knutselen. Ecologen kijken naar het effect van het manipuleren op de om geving en naar de samenhang van diverse soorten. We staan nu "AT adat ik in de Vlielandse 1V Dorpsstraat de koperen walvis een paar keer op de deur van Ton Pronker had laten val len, deed de zeezeiler mij zelf open. Hij stond op het punt de Vlielandse drukte te ontvluch ten en koers te zetten naar het zuiden van Noorwegen. Pronker is nu vijfenzestig; pas na zijn zes tigste is hij zijn jongensdromen gaan vervullen; eerst zeilde hij in zijn eentje de wereld rond, en vorig jaar zette hij voet aan land op Spitsbergen, het koude eilan denrijk waarvan de naam al sinds zijn Vlielandse schoolja ren voor hem een magische klank heeft. De tocht naar Spitsbergen was niet zonder problemen verlopen, vertelde hij me. Hoewel hij dit keer op de lange trajecten geas sisteerd iverd door verschillen de hulpkrachten, had hij toch te veel van zichzelf gevraagd. Zijn rug begaf het, waardoor hij da genlang bijna geen spier kon be wegen. Tot overmaat van ramp werd het enige bemanningslid ook nog door zeeziekte geveld. Al met al ivas het een mirakel dal ze onder die omstandighe den het schip veilig een haven in het noorden van Noorwegen wisten binnen te loodsen. mingh staan aangegeven. Bij Spitsbergen voer Pronker in het kielzog van Willem Barentsz, in de Stille Zuidzee in dat van Abel Tasman en Jacob Roggeveen. Als ontdekkingsreiziger is hij he laas veel en veel te laat geboren. Het was een onvergetelijk mo ment, toen hij drie jaar geleden na een wereldreis van ruim drie jaar weer de haven van Vlieland binnenvoer. Schepen toeterden, de fanfare speelde het Vlieland se volkslied en de bebaarde schipper zwaaide als een minza me Sinterklaas naar alle vrien den en belangstellende?i op de wal. Brieven Tijdens zijn lange reis schreef de solo-zeiler uitvoerige en boeien de brieven naar het thuisfront, die ook door vrienden en beken den mochten worden gelezen. Zo komt het dat ik in mijn Vlieland se vakanties menig uurtje met een dik brievenboek in een duin pan heb doorgebracht. In een er van zegt Pronker het te betreu ren dat hij Co cos Island, het Erwtensoep En hoe was het met jouw zeeziek te?, vroeg ik, niet bij wijze van melige grap. maar omdat ik wel wist dat zelfs de meest ervaren zeerob niet immuun is voor die kwaal. Ik ben vroeger wel eens zo ziek geweest, zei Pronker, dat ik bang ivas dat ik dood zou gaan; toen ik nog beroerder werd. was ik juist bang dat ik niet dood zou gaan. Later ivas hij er redelijk in geslaagd deze vijand de baas te worden. Misse lijk of niet, hij warmde tegen etenstijd gewoon een blik erw tensoep op en lepelde dat naar binnen. Als zijn maag dan begon te protesteren, ging hf even snel over de reling hangen. Meteen daarop draaide hij een nieuw blik open en meestal slaagde hij er dan wel in de inhoud binnen boord te houden. Tegenwoordig had de ziekte, door het slijten van het evenwichtsorgaan, nau welijks meer vat op hem, grijns de Pronker, en dat was dan een van de weinige voordelen die het onder-worden met zich mee bracht. In de gang hangt een kaart waarop de wereldreis en de tocht naar Spitsbergen zijn inge tekend. Op de zolder van het plaatselijke museum - het Tromp's Huys - hangt ook een wereldkaart waarop de verge lijkbare reizen van de Vlielan- der zeevaarder Willem de Vla- kokanje I I I I I I I I I IT Gerrit Jan Zwier ..Schateiland" van Robert Louis Stevenson, niet heeft kunnen be zoeken. „Erg jammer", gaat hij verder, „want ik was graag met een schip vol zilver de Vlieland se haven binnengevaren. Ik zou het geld nuttig hebben besteed: 1. - ik zou voor mezelf een beter schip hebben gebouwd, en 2. - ik zou alle hotels, bars en winkels in de Dorpsstraat, die niet meer de eilander sfeer ademen, heb ben opgekocht, tot woonhuizen hebben laten terugbrengen, en zo het oude dorp aan de eilan ders hebben teruggegeven" Pronker, die nu voorzitter is van het Tromp's Huys, betreurt het dat het historisch bewustzijn van de meeste Vlielanders maar matig ontwikkeld is. De aantas ting van het beschermd dorpsge zicht, ervaart hij als een slag in zijn eigen gezicht. Op de avond voor zijn vertrek zag ik hem. toen ik door de Dorpsstraat fietste, schrijvend voor het raam zitten. Schreef hij een brief aan B W, om te pro testeren tegen het laioaai van de disco of tegen het plan van Hotel Seeduyn om vlak achter de dui nen een zwembad te bouwen? Van onze correspondent Ruud de Wit in Madrid) Het kan toeval zijn, maar je komt hem overal te gen. In het vliegtuig tussen Spanje en Schiphol, op de luchthaven van Barcelona of in een Madrileense bar aan de Plaza Santa Ana. En altijd is hij er met zijn onafscheidelijk zwart koffertje, waarin hij zijn tikkende kostbaarheden in alle vormen, kleuren en uit voeringen heeft opgeborgen. Als er ëén Nederlander in Spanje een zakelijk succesver haal kan vertellen, is het Mark Nuyten wel. Hij is de export manager - of, zoals hij met voorzichtige trots zegt: 'direc teur-verkoop Spanje'- van Verco International, de enige horlogefabrikant die Neder land rijk is. „Ik doe dit natuur lijk niet alleen. Jan Vermeer, de directeur van ons bedrijf in Nederland, heeft een belang rijke rol gespeeld bij het suc ces van ons produkt in dit land. En niet te vergeten mijn collega's, die me geholpen hebben om onze horloges te in troduceren". Cijfers wil Nuyten liever niet geven. „Je weet maar nooit hoe de concurrentie daarvan gebruik maakt". Maai- dat de Verco-horloges furore maken in Spanje, straalt van zijn ge zicht af: „Toen ik ruim twee jaar geleden van de HEAO in Amsterdam kwam, werd ik door mijn vader, die secretaris is van de Kamer van Koop handel te Den Bosch, op het bestaan van Verco attent ge maakt. Dit bedrijf is gespecia liseerd in de fabricage van Ne derlandse horloges, die voor namelijk hun weg vinden op de nog steeds spectaculair groeiende markt van relatie geschenken. „Niet van die goedkope klok jes uit Taiwan, maar kwalita tief uitstekende en fraai uitge voerde horloges, met een Zwit sers kwartsuurwerk. De klant kan zelf zijn eigen produkt sa menstellen door te kiezen uit verschillende wijzerplaten, kleuren, wijzertypes, soorten bandjes en ga zo maar door. Daar komt nog een logo of de naam bij. En dit alles tegen een stukprijs van tussen de 25 en 125 gulden", aldus Nuyten. De 26-jarige Brabander heeft het zeer naar zijn zin in Madrid en zijn werk als export mana ger van Verco: „Het was pre cies het bedrijf dat ik zocht. Mark Nuijten brengt Spanje op zijn Nederlands bij de tijd (foto GPD) Jong, enthousiast, een fraai groeiprodukt. Al twee dagen nadat ik aangenomen was. kon ik mee naar Spanje op een handelsreis, die door de Ne derlands-Spaanse Kamer van Koophandel in Madrid was georganiseerd". nederlanders in den vreemde I I I I I I I I I Nu. twee jaar later, zoekt hij een groter kantoor in Madrid en kan hij bijna elke week een nieuwe klant inschrijven, die 1. 100. 1000 of veel meer spe ciaal voor deze klant ontwor pen horloges wil. Tim Kloosterman, directeur van de Nederlands-Spaanse Kamer van koophandel, be vestigt het eclatante succes van Verco op de Spaanse markt. Hij hoeft er ook niet lang over de vraag na te den ken welk bedrijf het meest ge profiteerd heeft van de bemid delingsactiviteiten van zijn kantoor. „Ze hebben een goed produkt, het is een gat in de markt gebleken en als je het voortvarend aanpakt, lukt het wel". Nuyten heeft het niet altijd makkelijk: „Het zakenleven in Spanje is heel anders dan in Nederland. De taal, de afstan den en een andere zakencul- tuur maken het onmogelijk di rect succes te hebben. Feite lijk probeer ik een artikel te verkopen, waar geen vraag naar is. Je moet je potentiële klant er dus meer dan bij ande re produkten van overtuigen, dat hij met jou in zee wil". Zijn grootste succes, een ex clusief contract voor Verco met het geprivatiseerde staatsbedrijf Tabapack, illu streert dat. „Samen met een collega waren we in maart 1989 te gast bij de handelsatta ché Frans Hulsman van de Ne derlandse ambassade in Ma drid. Deze gaf een cocktailpar ty om Nederlandse en Spaan se zakenlieden met elkaar in contact te brengenn. Wij kwa men binnen met ons koffertje en de directeur van Tabapack - een keten van 18.000 taba kwinkeltjes in heel het land, waar behalve sigaretten, siga ren en snoepgoed ook loten, postzegels en voetbalpools over de toonbank gaan- had er belangstelling voor. We maak ten een eerste afspraak, maar daarna hoorden we lange tijd niets, ook niet na een aantal faxen en telefoontjes". Hardnekkigheid en zakelijk geluk leidden er uiteindelijk toch toe, dat Tabapack een contract met Verco afsloot voor de levering van een kwart miljoen horloges, die onder de merknaam TB in ruim 3000 Tabapack-vestingen worden aangeboden. FC Barcelona Maar Verco hëeft inmiddels veel meer klanten in Spanje. Nuyten: „Van de 200 bedrijven waarmee we al dan niet ver gevorderde contacten hebben, heeft ongeveer de helft horlo ges bij ons besteld. Bijna alle verzekeringsbedrijven, ban ken en computerfirma's zitten daarbij. Maar onze beste klan ten zijn Tabapack, Coca Cola en de Spaanse luchtvaart maatschappij Iberia, die onze horloges in de collectie voor internationale vluchten heeft opgenomen". Het jongste initiatief van Nuy ten lijkt opnieuw een succes- greep te worden. „Na het landskampioenschap van FC Barcelona heb ik daar geïnfor meerd of we niet een horloge met het FC Barcelona-logo konden uitbrengen. Wij heb ben een exclusief contract ge kregen om voor bepaalde tijd die horloges op de markt te brengen. Daarvoor hebben we een lokaal bedrijf in de hand genomen, die voor ons de mai ling naar de 150.000 socio's van de Catalaanse landskampioen op zich geheeft genomen. We beginnen in september met een proefmailing onder 20.000 Barcelona-leden. Als dat aan slaat, zit volgend jaar het hele Nou camp-stadion met ons horloge, maar dan wel met een FC Barcelona-logo erop, naar Europacupwedstrijden te kij ken. Mooier kan toch niet?" denkwijzer in feite op een keerpunt, waarbij je je moet afvragen waar we naar toe willen met deze experimen ten. Als je het alleen doet om mi lieuvriendelijk te produceren dan vinden wij het resistent ma ken van planten tegen bepaalde ziekten geen goede manier. Okee, je kunt minder schadelij ke bestrijdingsmiddelen gaan gebruiken, maar dat is geen duurzame oplossing. Planten zijn maar voor een bepaalde pe riode resistent. Op een gegeven moment duiken andere ziektes op". Behalve de ecologische effecten heeft biotechnologie volgens te genstanders ook een negatief ef fect op de zelfstandigheid van de boeren, die voor het verkrijgen van de beste rassen totaal afhan kelijk van die technologie wor den gemaakt. Veredeling is im mers geheel uit handen van de boeren getrokken, alle schakels zijn bij de boer weggehaald. De technologie heeft een enorme rol gekregen op het boerenbedrijf en dat komt de zelfstandigheid van de boeren absoluut niet ten goede. Frans Lucassen van de LTB, de Land- en Tuinbouw Bond (afde ling Noord- en Zuid Holland) in Haarlem vindt het een slechte zaak als boeren in de toekomst niet meer over bepaalde goede gewassen kunnen beschikken zonder er eerst een flinke som geld voor op tafel te leggen. „Diegenen die dat gewas kun nen produceren zijn in de agrari sche wereld dan 'spekkopers'. Het risico is aanwezig dat er mo nopolievorming optreedt. Bio technologie kan een hele goede ontwikkeling zijn, maar dan we als het op maat wordt gesneder voor de individuele boer, die ir staat moet blijven zijn eigen keuzes te maken". De Tweede Kamer heeft, in het verleden afwijzend gereageerd op het 'octrooirecht' op nieuwe soorten planten. Multinationale ondernemingen die zich op de biotechologische markt hebben begeven kunnen met dat oc trooirecht het monopolie op een soort verwerven en zo een onge wenste macht krijgen op de voedselmarkt. In Nederland is het 'Kwekersrecht' van kracht. Wie een soort ontwikkelt en daarin investeert is verplicht het plantenmateriaal beschikbaar te stellen aan anderen. Uiter aard tegen vergoeding. Een der gelijke bepaling kent het oc trooirecht niet. (Door Rene Diekstra hoogleraar psychologie De dominee spreekt tot zijn gemeente over de zwakhe den van het mannelijk geslacht: Waar is de volmaakte man?", roept hij van de kansel. „Wie er één kent, hij verheffe zijn stem". Een klein mannetje staat op en zegt dat hij een volmaakte man kent. „Wie is dat?", vraagt de domi nee. „De eerste man van mijn vrouw!", antwoordt het man netje. Er zijn talloze mannen en vrou wen die hun klachten over of loensen ten aanzien van hun partner op een indirecte manier uiten. Bijvoorbeeld door de lof trompet te steken over een ande re man of vrouw. Man na een bezoek bij een ander stel: „Goh, zij ziet er nog hart stikke goed uit, vind je niet?" Zij: „Nou, ik vind het anders geen gezicht om op haar leeftijd nog in zulke korte rokjes te lo pen. Ik zou er in elk geval niet aan denken! Zij pikt haarfijn op dat hij wel zou willen dat zij ook zoiets korts aan zou trekken. En hij weet maar al te goed dat hij daarmee niet bij haar moet aankomen want dan heeft hij gelijk de pop pen aan het dansen. Beiden draaien ze veiligheidshalve om de hete brij heen door het over iemand anders te hebben, terwijl het in feite om hen zelf gaat. Op een feestje zegt een vrouw te gen haar man over een ander echtpaar dat in een hoek van de kamer heel close danst: „Moetje kijken, wat leuk. Hoe lang zijn ze nou al niet getrouwd en ze gaan nog steeds als een pas verliefd stel met elkaar om". Waarop de man reageert met: „Weet jij veel hoe ze met elkaar omgaan als er niemand bij is. Misschien heeft hij vanavond ivel wat bij haar goed te maken". Wat zij tussen de regels door be doelt te zeggen is zoiets als: „Zo zou ik ook wel ivillen dat ivij met elkaar omgaan, dat wij nu met elkaar zouden dansen". Maar ze zegt dat niet direct omdat ze- vermoedt of de ervaring heeft dat hij daar afwijzend op rea geert en die kwetsing bespaart ze zichzelf liever. Het gevolg is wel dat daardoor belangrijke zaken tussen hen onuitgespro ken, onduidelijk blijven. Zoals het antwoord op de vraag waar om hij niet zo innig met haar voor de ogen van de wereld wil omgaan. Openlijker Die onduidelijkheid is vaak een bron of een startpunt van rela tieproblemen. Van de stellen die zich voor problemen tot een psy choloog wenden, heeft 90 pro cent van de vrouwen en 80 pro cent van de mannen de wens dat er als resultaat van de behande ling openlijker en directer over gevoelens en wensen tussen hen gepraat kan worden. Enige tijd geleden vertelde een jonge vrouw in het bijzijn van haar vriend het volgende voor val. Tijdens een tuinfeest had ze een tijdlang alleen met hem door de tuin gewandeld. Op een be paald moment besloten ze terug te gaan naar de rest van het ge zelschap en terwijl ze daar naar toe liepen, sloeg zij een arm om hein heen. Bruusk haalde hij die weg en gaf haar te verstaan dat ze haar armen thuis moest hou den. Ze had zich diep gekwetst gevoeld en zich vertwijfeld afge vraagd, waarom hij in dit soort situaties elke keer zo reageerde. Op mijn suggestie: 'Hij wil blijk baar niet dat anderen denken dat jij bij hem hoort', iverd het even stil, waarna je een munt kon horen doorvallen. Hij wilde inderdaad letterlijk en figuur lijk in gezelschap de handen vrij houden voor eventuele andere vrouwelijke opties. De beste ma- - nier in zijn ogen daarvoor ivas om zich zoveel te presenteren als een vrije jongen, iemand die eventueel nog 'zu haben' was. Hij is natuurlijk bepaald niet de enige man die zo'n strategie ge bruikt. Onze ziekenhuizen pui len uit van de artsen die maar wat blij zijn dat ze een beroeps matig excuus hebben om geen trouwring te dragen. En er zijn heel wat café-tafeltjes waarvan de onderkant heeft gezien hoe stiekem een ring van een vinger werd afgeschoven. Handen vrij... Heel veel partnerrelaties wor den aangegaan onder het mot to: „Ik kies voor jou, maar ik ivil mijn handen vrij houden voor de rest van de wereld". Zoiets ba zuin je natuurlijk niet. openlijk rond. in elk geval niet op je trouivdag. Maar tal van (indi recte) opmerkingen die mannen over andere vrouwen dan de hunne maken, hebben wel dit motto als achtergrond. Bij vrouwen luidt het motto meestal iets anders: „Ik kies voor jou zoals je bent als je maar anders wordt". Tal van indirec teopmerkingen die vrouwen maken hebben als voedingsbo dem dat hun man nog altijd niet is zoals hij zou moeten zijn. En meestal wordt hij dat ook niet, zodat er een heel relatieleven lang altijd iets te kritiseren of te klagen blijft. Het punt ivaar het hier natuur lijk allemaal om draait is het in zicht dat wij vrij zijn tot onze keuze, maar gebonden zijn door onze keuze. Daar zit 'm de kneep. We genieten meestal van onze vrijheid te kunnen kiezen, maar balen van het feit dat we gebonden zijn door onze keuze. Probleem is alleen dat het leven die twee dingen uitsluitend sa men, in een combi-pakket, le vert. Los zijn ze niet verkrijg baar en als we ze toch afzonder lijk proberen te krijgen ('ik kies voor jou maar blijf vrij'), krijgen we rotzooi, in elk geval in rela ties. Kluizenaar Iemand vertelde me ooit het vol gende oude verhaal dat dit op een frappante manier illu streert. Een man bezocht een oude klui zenaar die bekend stond om zijn wijsheid en vroeg hem: „Wat is uw mening? Is een mens vrij om te kiezen? Of is hij geivoon een mdrionet in handen van een on bekende poppenspeler, die hem elke dans kan laten dansen die hij maar wil?" De kluizenaar stond op en schreeuwde tegen de man: „Til een been omhoog!" De man-in-kwestie was een vooraanstaand en zeer vermo gend persoon en beslist niet ge wend om op die manier toege sproken te worden. Bovendien was hij niet voor gymnastiekoe feningen gekomen en hij snapte absoluut niet wat dat niet zijn vraag te maken had. Niettemin deed hij, min of meer verbouwe reerd, wat hem opgedragen werd. Hij tilde een been op. Maar de kluizenaar zei: „Dat is niet genoeg. Til ook het andere been op". De man wist niet meer hoe hij het had en werd boos. „Wat is dat voor flauwekul!", zei hij. „Ik kom hier met een serieuze vraag. U reageert er niet eens op en vraagt me om een been op te tillen. Ik ben zo stom om dat nog te doen ook en dan vraagt u me om ook mijn andere been op te tillen. Wat ivilt u eigenlijk. Hoe kan ik nou mijn beide benen op tillen?" De kluizenaar zei: „Oké, gaat u maar zitten. Hebt u een ant ivoord op uw vraag gekregen of niet?" Waarop de man zei: Een ant woord op mijn vraag? Waar hebt u het over. Het enige dat u ge daan hebt is onzin verkopen". „Luister", zei de kluizenaar, „toen ik zei 'til een been omhoog' had u de vrijheid ofwel uw linker ofwel uw rechter te kiezen. Het was uw eigen vrije keuze om uw rechter te kiezen. Maar toen u eenmaal uw rechter gekozen had, kon u niet ook nog eens uw linker kiezen. Kortom, het was uw vrijheid om eerst het een te kiezen, maar daardoor Werd u vervolgens aan het ander ge bonden". Overvallers die opereren in hel noorden van Spanje be zorgen de politie en buitenland se toeristen op weg naar zonni ge stranden hoofdpijn. De ban dieten zijn actief in kleine groe pen en zorgen er voor hun buit beperkt te houden en geweld pleging te vermijden. Daardoor weten zij door de mazen in de wet heen te glippen. De Spaanse politiewoordvoer der Rosell Pujol zegt dat het in totaal gaat om misschien 80 overvallers, meestal afkomstig uit Latijnsamerikaan.se landen, vooral Peru. Zij zijn al een jaar of vier actief,met name langs de A- 7. Van de ongeveer 10 miljoen voertuigen die vorig jaar deze weg kozen om naar de kusten van de Middellandse Zee te rei zen, werden er 1.200 beroofd. Gewoonlijk staat een van de bendeleden langs de weg en ge baart om hulp. Nadat de auto mobilist. is gestopt, worden hij en mogelijke andere inzittenden door mede-bendeleden afgeleid. Voor de slachtoffers het weten zijn zij beroofd van contanten, juwelen en andere waardevolle voorwerpen. De waarde van de gestolen goe deren bedraagt meestal nog geen 600 gulden, aangezien op diefstal van een bedrag onder de 600 gulden een maximum straf van een halfjaar staat. In het ge val de overvallers worden ge pakt, worden zij hangende hun berechting op vrije voeten ge steld. De autoriteiten noemen het aan tal overvallen statistisch onbe tekenend, maar zitten er wel mee in hun maag. Het autoweg- banditisme is wel degelijk scha delijk voor de reputatie van de Spanje. Daarom is de politie nu begonnen met preventieve maatregelen, zoals het inzetten van meer personeel, helikopters en speciale arrestatieteams met agenten in burger die zich uitge ven als toerist.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1991 | | pagina 4