Genetisch sleutelen planten al ver
Horloges veroveren 'gat
in de Spaanse markt'
Schateiland
Kiezen is verliezen
Bandieten
overvallen
in Spanje
toeristen
opinie en achtergrond
Tegenstanders voorzien verstoring natuurlijk evenwicht
VRIJDAG 2 AUGUSTUS 1991
(Van onze verslaggever
Ruud Buurman)
Terwijl over het genetisch
manipuleren van mens en
dier, het sleutelen aan het erfe
lijk materiaal, heftige discus
sies gaande zijn, maakte zich tot
voor kort nauwelijks iemand
druk om dezelfde manipulaties
met landbouwgewassen. Het
genetisch manipuleren van
planten is echter in een veel ver
der stadium. Tegenstanders
van deze vorm van genetisch
manipuleren of 'modificeren'
laten de laatste maanden na
drukkelijker van zich horen. De
actiegroep 'De razende rooiers'
vernielde het afgelopen week
einde twee proefveldjes met ge
netisch gemanipuleerde aard
appelen en een veld met gema
nipuleerde maïs bij kweekbe-
drijf en zaadhandel Van der Ha
ve in de Zimmermanpolder te
Rilland.
Het lijkt er op dat de groep zich
in het geval van het vernielen
van een veld in Bant (Noordoost
polder) danig heeft vergist. Het
ging hier niet om gemanipuleer
de gewassen, maar om nieuwe
aardappelrassen die op de klas
sieke manier van kruisen resis
tent waren gemaakt tegen de
ziekte tubermoth (het aardap
pelmotje). De actiegroep, voor
heen bekend onder de namen
'De ziedende bintjes' en 'De woe
dende escorts' heeft echter wel
bereikt dat het genetisch mani
puleren van landbouwgewassen
opnieuw in de aandacht is geko
men.
Via kruisen en veredelen van
plantensoorten wordt al tiental
len jaren perfectie van rassen na
gestreefd. Dat gebeurde tot nu
toe langs natuurlijke weg en het
was de boer zelf die voor eigen
gebruik zijn planten veredelde.
Doel van deze vormen van mani
puleren is altijd een hogere pro-
duktie geweest. Bij het gene
tisch manipuleren is dat doel
hetzelfde gebleven, alleen ge
beurt het niet meer langs na
tuurlijke weg, maar worden
nieuwe soorten ontwikkeld in la
boratoria. Niet alleen worden ze
verdedeld, maar er worden ook
soorten ontwikkeld die via toe
voegingen van erfelijk materiaal
van bijvoorbeeld bacterieën re
sistent zijn tegen allerlei plan
tenziekten.
Bij genetische manipulatie
krijgt de aardappel een extra
stukje erfelijk materiaal mee in
het laboratorium. Materiaal dat
daar oorspronkelijk helemaal
niet in thuishoort. De plant en
de knol kunnen op die manier
ongevoelig worden gemaakt te
gen bepaalde aardappelziekten.
J.P. Nap van het Wageningse
Centrum voor Plantveredelings-
onderzoek (CPO): „Slaag je
daarin, dan hoeft de boer veel
minder schadelijke insectenver-
delgingsmiddelen te gebruiken.
Je creëert een aardappel die
voor bijvoorbeeld de colorado
kever absoluut niet meer lekker
is. omdat je de plant een natuur
lijke afweer hebt meegegeven.
Daarnaast zal een boer nog wel
onkruidverdelgingsmiddelen
willen gebruiken. En het liefst
ook zo milieuvriendelijk als
maar kan. De aardappelplant
zal dus ook resistent moeten
worden gemaakt tegen dergelij
ke bestrijdingsmiddelen".
Verstoren
De vraag is of de gevaren van
dergelijke experimenten niet
worden onderschat. Voornoem
de actiegroep vindt van wel. Zij
meent dat onder het mom van
'milieuvriendelijk produceren'
nieuwe organismen in de vrije
natuur dreigen terecht te ko
men. die daar oorspronkelijk
niet in thuis horen en die het na
tuurlijk evenwicht kunnen ver
storen. Tegenstanders vinden
dat er veel uitgebreidere studies
moeten worden gedaan naar de
effecten van deze gewassen op
hun natuurlijke omgeving, als
die in de open lucht worden ver
bouwd.
Bij proeven met genetische ma
nipulatie van gewassen moet al
tijd eerst toestemming worden
gevraagd aan het ministerie van
VROM. Nederland heeft nog
geen goede wetgeving op dit ge
bied, maar kent wel een 'algeme
ne maatregel van bestuur'. De
regels die daarin zijn opgeno
men worden niet alleen in Ne
derland, maai' vrijwel in heel Eu
ropa gehanteerd. Het ministerie
gaat in zijn oordeel af op het ad
vies van de 'Voorlopige Commis
sie Genetische Manipulatie'. Die
zal, zo zegt mevrouw dr L. van
Vloten-Doting. lid van de com
missie en directeur onderzoek
van de Dienst Landbouwkundig
Onderzoek in Wageningen van
het ministerie van landbouw.
Proeven in het laboratorium van Van der Have in Rilland Bath (foto Willem Mieras)
nooit de hand lichten met de vei
ligheidsvoorschriften.
Veiligheid staat voorop. Werk
nemers mogen geen gevaar lo
pen. genetisch gemanipuleerd
materiaal mag niet in de vrije
natuur komen. Ook het ministe
rie en de commissie kennen de
gevaren daarvan. Stel dat een
gemanipuleerde tomatenplant,
die zelf een gif kan produceren
waaraan rupsen dood gaan, die
eigenschappen overdraagt aan
wilde plantenrassen. Dan kan
dat naar verloop van tijd ramp
zalige gevolgen hebben voor de
vogelstand, die voor hun voe
ding afhankelijk zijn van diezelf
de rupsen.
Analyse
Mevrouw Van Vloten: „Maar bij
proeven met mas loop je dat risi
co helemaal-niet. Domweg om
dat je in Nederland geen wilde
soorten hebt en vermenging dus
niet op kan treden. Iets gevoeli
ger ligt het met de aardappel,
maar er kan heel goed mee wor
den geëxperimenteerd. Voordat
een vergunning wordt verleend
zal de aanvrager altijd eerst een
risico-analyse moeten overleg
gen. Het probleem bij de discus
sie die nu naar aanleiding van de
acties ontstaat is dat deze actie
voerders net iets te hard roepen
dat het onveilig is. Ze hebben de
klok horen luiden, maar weten
niet waar de klepel hangt. Waar
mee ik overigens niet wil zeggen
dat ik hun zorgen niet kan be
grijpen".
Wetenschappers die zich met de
techniek bezig houden, wijzen
op de uiterst strenge regels in
Nederland. Genetische manipu
latie van eetbare gewassen
houdt volgens hen geen enkel
gevaar in voor de consument.
Maar ook zij kunnen zich voor
stellen dat er groepen in de sa
menleving zijn die zich zorgen
maken over de experimenten en
over de grenzen daarvan.
Keerpunt
Vincent Lucassen van het Stu
dium Generale Biotechnologie
en Samenleving van de land
bouwuniversiteit in Wagenin
gen wijst op het gevaar dat resis
tente soorten de ecologie van an
dere soorten kunnen gaan ver
storen. „Biotechnologen kijken
vooral naar de genen van dat ene
plantje waaraan ze knutselen.
Ecologen kijken naar het effect
van het manipuleren op de om
geving en naar de samenhang
van diverse soorten. We staan nu
"AT adat ik in de Vlielandse
1V Dorpsstraat de koperen
walvis een paar keer op de deur
van Ton Pronker had laten val
len, deed de zeezeiler mij zelf
open. Hij stond op het punt de
Vlielandse drukte te ontvluch
ten en koers te zetten naar het
zuiden van Noorwegen. Pronker
is nu vijfenzestig; pas na zijn zes
tigste is hij zijn jongensdromen
gaan vervullen; eerst zeilde hij
in zijn eentje de wereld rond, en
vorig jaar zette hij voet aan land
op Spitsbergen, het koude eilan
denrijk waarvan de naam al
sinds zijn Vlielandse schoolja
ren voor hem een magische
klank heeft.
De tocht naar Spitsbergen was
niet zonder problemen verlopen,
vertelde hij me. Hoewel hij dit
keer op de lange trajecten geas
sisteerd iverd door verschillen
de hulpkrachten, had hij toch te
veel van zichzelf gevraagd. Zijn
rug begaf het, waardoor hij da
genlang bijna geen spier kon be
wegen. Tot overmaat van ramp
werd het enige bemanningslid
ook nog door zeeziekte geveld.
Al met al ivas het een mirakel
dal ze onder die omstandighe
den het schip veilig een haven in
het noorden van Noorwegen
wisten binnen te loodsen.
mingh staan aangegeven. Bij
Spitsbergen voer Pronker in het
kielzog van Willem Barentsz, in
de Stille Zuidzee in dat van Abel
Tasman en Jacob Roggeveen.
Als ontdekkingsreiziger is hij he
laas veel en veel te laat geboren.
Het was een onvergetelijk mo
ment, toen hij drie jaar geleden
na een wereldreis van ruim drie
jaar weer de haven van Vlieland
binnenvoer. Schepen toeterden,
de fanfare speelde het Vlieland
se volkslied en de bebaarde
schipper zwaaide als een minza
me Sinterklaas naar alle vrien
den en belangstellende?i op de
wal.
Brieven
Tijdens zijn lange reis schreef de
solo-zeiler uitvoerige en boeien
de brieven naar het thuisfront,
die ook door vrienden en beken
den mochten worden gelezen. Zo
komt het dat ik in mijn Vlieland
se vakanties menig uurtje met
een dik brievenboek in een duin
pan heb doorgebracht. In een er
van zegt Pronker het te betreu
ren dat hij Co cos Island, het
Erwtensoep
En hoe was het met jouw zeeziek
te?, vroeg ik, niet bij wijze van
melige grap. maar omdat ik wel
wist dat zelfs de meest ervaren
zeerob niet immuun is voor die
kwaal. Ik ben vroeger wel eens
zo ziek geweest, zei Pronker, dat
ik bang ivas dat ik dood zou
gaan; toen ik nog beroerder
werd. was ik juist bang dat ik
niet dood zou gaan. Later ivas
hij er redelijk in geslaagd deze
vijand de baas te worden. Misse
lijk of niet, hij warmde tegen
etenstijd gewoon een blik erw
tensoep op en lepelde dat naar
binnen. Als zijn maag dan begon
te protesteren, ging hf even snel
over de reling hangen. Meteen
daarop draaide hij een nieuw
blik open en meestal slaagde hij
er dan wel in de inhoud binnen
boord te houden. Tegenwoordig
had de ziekte, door het slijten
van het evenwichtsorgaan, nau
welijks meer vat op hem, grijns
de Pronker, en dat was dan een
van de weinige voordelen die het
onder-worden met zich mee
bracht.
In de gang hangt een kaart
waarop de wereldreis en de
tocht naar Spitsbergen zijn inge
tekend. Op de zolder van het
plaatselijke museum - het
Tromp's Huys - hangt ook een
wereldkaart waarop de verge
lijkbare reizen van de Vlielan-
der zeevaarder Willem de Vla-
kokanje
I I I I I I I I I IT
Gerrit Jan Zwier
..Schateiland" van Robert Louis
Stevenson, niet heeft kunnen be
zoeken. „Erg jammer", gaat hij
verder, „want ik was graag met
een schip vol zilver de Vlieland
se haven binnengevaren. Ik zou
het geld nuttig hebben besteed:
1. - ik zou voor mezelf een beter
schip hebben gebouwd, en 2. - ik
zou alle hotels, bars en winkels
in de Dorpsstraat, die niet meer
de eilander sfeer ademen, heb
ben opgekocht, tot woonhuizen
hebben laten terugbrengen, en
zo het oude dorp aan de eilan
ders hebben teruggegeven"
Pronker, die nu voorzitter is van
het Tromp's Huys, betreurt het
dat het historisch bewustzijn
van de meeste Vlielanders maar
matig ontwikkeld is. De aantas
ting van het beschermd dorpsge
zicht, ervaart hij als een slag in
zijn eigen gezicht.
Op de avond voor zijn vertrek
zag ik hem. toen ik door de
Dorpsstraat fietste, schrijvend
voor het raam zitten. Schreef hij
een brief aan B W, om te pro
testeren tegen het laioaai van de
disco of tegen het plan van Hotel
Seeduyn om vlak achter de dui
nen een zwembad te bouwen?
Van onze correspondent
Ruud de Wit in Madrid)
Het kan toeval zijn, maar
je komt hem overal te
gen. In het vliegtuig tussen
Spanje en Schiphol, op de
luchthaven van Barcelona of
in een Madrileense bar aan de
Plaza Santa Ana. En altijd is
hij er met zijn onafscheidelijk
zwart koffertje, waarin hij
zijn tikkende kostbaarheden
in alle vormen, kleuren en uit
voeringen heeft opgeborgen.
Als er ëén Nederlander in
Spanje een zakelijk succesver
haal kan vertellen, is het Mark
Nuyten wel. Hij is de export
manager - of, zoals hij met
voorzichtige trots zegt: 'direc
teur-verkoop Spanje'- van
Verco International, de enige
horlogefabrikant die Neder
land rijk is. „Ik doe dit natuur
lijk niet alleen. Jan Vermeer,
de directeur van ons bedrijf in
Nederland, heeft een belang
rijke rol gespeeld bij het suc
ces van ons produkt in dit
land. En niet te vergeten mijn
collega's, die me geholpen
hebben om onze horloges te in
troduceren".
Cijfers wil Nuyten liever niet
geven. „Je weet maar nooit
hoe de concurrentie daarvan
gebruik maakt". Maai- dat de
Verco-horloges furore maken
in Spanje, straalt van zijn ge
zicht af: „Toen ik ruim twee
jaar geleden van de HEAO in
Amsterdam kwam, werd ik
door mijn vader, die secretaris
is van de Kamer van Koop
handel te Den Bosch, op het
bestaan van Verco attent ge
maakt. Dit bedrijf is gespecia
liseerd in de fabricage van Ne
derlandse horloges, die voor
namelijk hun weg vinden op
de nog steeds spectaculair
groeiende markt van relatie
geschenken.
„Niet van die goedkope klok
jes uit Taiwan, maar kwalita
tief uitstekende en fraai uitge
voerde horloges, met een Zwit
sers kwartsuurwerk. De klant
kan zelf zijn eigen produkt sa
menstellen door te kiezen uit
verschillende wijzerplaten,
kleuren, wijzertypes, soorten
bandjes en ga zo maar door.
Daar komt nog een logo of de
naam bij. En dit alles tegen
een stukprijs van tussen de 25
en 125 gulden", aldus Nuyten.
De 26-jarige Brabander heeft
het zeer naar zijn zin in Madrid
en zijn werk als export mana
ger van Verco: „Het was pre
cies het bedrijf dat ik zocht.
Mark Nuijten brengt Spanje op zijn Nederlands bij de tijd
(foto GPD)
Jong, enthousiast, een fraai
groeiprodukt. Al twee dagen
nadat ik aangenomen was.
kon ik mee naar Spanje op een
handelsreis, die door de Ne
derlands-Spaanse Kamer van
Koophandel in Madrid was
georganiseerd".
nederlanders
in den vreemde
I I I I I I I I I
Nu. twee jaar later, zoekt hij
een groter kantoor in Madrid
en kan hij bijna elke week een
nieuwe klant inschrijven, die
1. 100. 1000 of veel meer spe
ciaal voor deze klant ontwor
pen horloges wil.
Tim Kloosterman, directeur
van de Nederlands-Spaanse
Kamer van koophandel, be
vestigt het eclatante succes
van Verco op de Spaanse
markt. Hij hoeft er ook niet
lang over de vraag na te den
ken welk bedrijf het meest ge
profiteerd heeft van de bemid
delingsactiviteiten van zijn
kantoor. „Ze hebben een goed
produkt, het is een gat in de
markt gebleken en als je het
voortvarend aanpakt, lukt het
wel".
Nuyten heeft het niet altijd
makkelijk: „Het zakenleven in
Spanje is heel anders dan in
Nederland. De taal, de afstan
den en een andere zakencul-
tuur maken het onmogelijk di
rect succes te hebben. Feite
lijk probeer ik een artikel te
verkopen, waar geen vraag
naar is. Je moet je potentiële
klant er dus meer dan bij ande
re produkten van overtuigen,
dat hij met jou in zee wil".
Zijn grootste succes, een ex
clusief contract voor Verco
met het geprivatiseerde
staatsbedrijf Tabapack, illu
streert dat. „Samen met een
collega waren we in maart
1989 te gast bij de handelsatta
ché Frans Hulsman van de Ne
derlandse ambassade in Ma
drid. Deze gaf een cocktailpar
ty om Nederlandse en Spaan
se zakenlieden met elkaar in
contact te brengenn. Wij kwa
men binnen met ons koffertje
en de directeur van Tabapack
- een keten van 18.000 taba
kwinkeltjes in heel het land,
waar behalve sigaretten, siga
ren en snoepgoed ook loten,
postzegels en voetbalpools
over de toonbank gaan- had er
belangstelling voor. We maak
ten een eerste afspraak, maar
daarna hoorden we lange tijd
niets, ook niet na een aantal
faxen en telefoontjes".
Hardnekkigheid en zakelijk
geluk leidden er uiteindelijk
toch toe, dat Tabapack een
contract met Verco afsloot
voor de levering van een kwart
miljoen horloges, die onder de
merknaam TB in ruim 3000
Tabapack-vestingen worden
aangeboden.
FC Barcelona
Maar Verco hëeft inmiddels
veel meer klanten in Spanje.
Nuyten: „Van de 200 bedrijven
waarmee we al dan niet ver
gevorderde contacten hebben,
heeft ongeveer de helft horlo
ges bij ons besteld. Bijna alle
verzekeringsbedrijven, ban
ken en computerfirma's zitten
daarbij. Maar onze beste klan
ten zijn Tabapack, Coca Cola
en de Spaanse luchtvaart
maatschappij Iberia, die onze
horloges in de collectie voor
internationale vluchten heeft
opgenomen".
Het jongste initiatief van Nuy
ten lijkt opnieuw een succes-
greep te worden. „Na het
landskampioenschap van FC
Barcelona heb ik daar geïnfor
meerd of we niet een horloge
met het FC Barcelona-logo
konden uitbrengen. Wij heb
ben een exclusief contract ge
kregen om voor bepaalde tijd
die horloges op de markt te
brengen. Daarvoor hebben we
een lokaal bedrijf in de hand
genomen, die voor ons de mai
ling naar de 150.000 socio's van
de Catalaanse landskampioen
op zich geheeft genomen. We
beginnen in september met
een proefmailing onder 20.000
Barcelona-leden. Als dat aan
slaat, zit volgend jaar het hele
Nou camp-stadion met ons
horloge, maar dan wel met een
FC Barcelona-logo erop, naar
Europacupwedstrijden te kij
ken. Mooier kan toch niet?"
denkwijzer
in feite op een keerpunt, waarbij
je je moet afvragen waar we naar
toe willen met deze experimen
ten. Als je het alleen doet om mi
lieuvriendelijk te produceren
dan vinden wij het resistent ma
ken van planten tegen bepaalde
ziekten geen goede manier.
Okee, je kunt minder schadelij
ke bestrijdingsmiddelen gaan
gebruiken, maar dat is geen
duurzame oplossing. Planten
zijn maar voor een bepaalde pe
riode resistent. Op een gegeven
moment duiken andere ziektes
op".
Behalve de ecologische effecten
heeft biotechnologie volgens te
genstanders ook een negatief ef
fect op de zelfstandigheid van de
boeren, die voor het verkrijgen
van de beste rassen totaal afhan
kelijk van die technologie wor
den gemaakt. Veredeling is im
mers geheel uit handen van de
boeren getrokken, alle schakels
zijn bij de boer weggehaald. De
technologie heeft een enorme rol
gekregen op het boerenbedrijf
en dat komt de zelfstandigheid
van de boeren absoluut niet ten
goede.
Frans Lucassen van de LTB, de
Land- en Tuinbouw Bond (afde
ling Noord- en Zuid Holland) in
Haarlem vindt het een slechte
zaak als boeren in de toekomst
niet meer over bepaalde goede
gewassen kunnen beschikken
zonder er eerst een flinke som
geld voor op tafel te leggen.
„Diegenen die dat gewas kun
nen produceren zijn in de agrari
sche wereld dan 'spekkopers'.
Het risico is aanwezig dat er mo
nopolievorming optreedt. Bio
technologie kan een hele goede
ontwikkeling zijn, maar dan we
als het op maat wordt gesneder
voor de individuele boer, die ir
staat moet blijven zijn eigen
keuzes te maken".
De Tweede Kamer heeft, in het
verleden afwijzend gereageerd
op het 'octrooirecht' op nieuwe
soorten planten. Multinationale
ondernemingen die zich op de
biotechologische markt hebben
begeven kunnen met dat oc
trooirecht het monopolie op een
soort verwerven en zo een onge
wenste macht krijgen op de
voedselmarkt. In Nederland is
het 'Kwekersrecht' van kracht.
Wie een soort ontwikkelt en
daarin investeert is verplicht het
plantenmateriaal beschikbaar
te stellen aan anderen. Uiter
aard tegen vergoeding. Een der
gelijke bepaling kent het oc
trooirecht niet.
(Door Rene Diekstra
hoogleraar psychologie
De dominee spreekt tot zijn
gemeente over de zwakhe
den van het mannelijk geslacht:
Waar is de volmaakte man?",
roept hij van de kansel. „Wie er
één kent, hij verheffe zijn stem".
Een klein mannetje staat op en
zegt dat hij een volmaakte man
kent.
„Wie is dat?", vraagt de domi
nee.
„De eerste man van mijn
vrouw!", antwoordt het man
netje.
Er zijn talloze mannen en vrou
wen die hun klachten over of
loensen ten aanzien van hun
partner op een indirecte manier
uiten. Bijvoorbeeld door de lof
trompet te steken over een ande
re man of vrouw.
Man na een bezoek bij een ander
stel: „Goh, zij ziet er nog hart
stikke goed uit, vind je niet?"
Zij: „Nou, ik vind het anders
geen gezicht om op haar leeftijd
nog in zulke korte rokjes te lo
pen. Ik zou er in elk geval niet
aan denken!
Zij pikt haarfijn op dat hij wel
zou willen dat zij ook zoiets korts
aan zou trekken. En hij weet
maar al te goed dat hij daarmee
niet bij haar moet aankomen
want dan heeft hij gelijk de pop
pen aan het dansen. Beiden
draaien ze veiligheidshalve om
de hete brij heen door het over
iemand anders te hebben, terwijl
het in feite om hen zelf gaat.
Op een feestje zegt een vrouw te
gen haar man over een ander
echtpaar dat in een hoek van de
kamer heel close danst: „Moetje
kijken, wat leuk. Hoe lang zijn ze
nou al niet getrouwd en ze gaan
nog steeds als een pas verliefd
stel met elkaar om".
Waarop de man reageert met:
„Weet jij veel hoe ze met elkaar
omgaan als er niemand bij is.
Misschien heeft hij vanavond
ivel wat bij haar goed te maken".
Wat zij tussen de regels door be
doelt te zeggen is zoiets als: „Zo
zou ik ook wel ivillen dat ivij met
elkaar omgaan, dat wij nu met
elkaar zouden dansen". Maar
ze zegt dat niet direct omdat ze-
vermoedt of de ervaring heeft
dat hij daar afwijzend op rea
geert en die kwetsing bespaart
ze zichzelf liever. Het gevolg is
wel dat daardoor belangrijke
zaken tussen hen onuitgespro
ken, onduidelijk blijven. Zoals
het antwoord op de vraag waar
om hij niet zo innig met haar
voor de ogen van de wereld wil
omgaan.
Openlijker
Die onduidelijkheid is vaak een
bron of een startpunt van rela
tieproblemen. Van de stellen die
zich voor problemen tot een psy
choloog wenden, heeft 90 pro
cent van de vrouwen en 80 pro
cent van de mannen de wens dat
er als resultaat van de behande
ling openlijker en directer over
gevoelens en wensen tussen hen
gepraat kan worden.
Enige tijd geleden vertelde een
jonge vrouw in het bijzijn van
haar vriend het volgende voor
val. Tijdens een tuinfeest had ze
een tijdlang alleen met hem door
de tuin gewandeld. Op een be
paald moment besloten ze terug
te gaan naar de rest van het ge
zelschap en terwijl ze daar naar
toe liepen, sloeg zij een arm om
hein heen. Bruusk haalde hij die
weg en gaf haar te verstaan dat
ze haar armen thuis moest hou
den. Ze had zich diep gekwetst
gevoeld en zich vertwijfeld afge
vraagd, waarom hij in dit soort
situaties elke keer zo reageerde.
Op mijn suggestie: 'Hij wil blijk
baar niet dat anderen denken
dat jij bij hem hoort', iverd het
even stil, waarna je een munt
kon horen doorvallen. Hij wilde
inderdaad letterlijk en figuur
lijk in gezelschap de handen vrij
houden voor eventuele andere
vrouwelijke opties. De beste ma-
- nier in zijn ogen daarvoor ivas
om zich zoveel te presenteren als
een vrije jongen, iemand die
eventueel nog 'zu haben' was.
Hij is natuurlijk bepaald niet de
enige man die zo'n strategie ge
bruikt. Onze ziekenhuizen pui
len uit van de artsen die maar
wat blij zijn dat ze een beroeps
matig excuus hebben om geen
trouwring te dragen. En er zijn
heel wat café-tafeltjes waarvan
de onderkant heeft gezien hoe
stiekem een ring van een vinger
werd afgeschoven.
Handen vrij...
Heel veel partnerrelaties wor
den aangegaan onder het mot
to: „Ik kies voor jou, maar ik ivil
mijn handen vrij houden voor de
rest van de wereld". Zoiets ba
zuin je natuurlijk niet. openlijk
rond. in elk geval niet op je
trouivdag. Maar tal van (indi
recte) opmerkingen die mannen
over andere vrouwen dan de
hunne maken, hebben wel dit
motto als achtergrond.
Bij vrouwen luidt het motto
meestal iets anders: „Ik kies
voor jou zoals je bent als je maar
anders wordt". Tal van indirec
teopmerkingen die vrouwen
maken hebben als voedingsbo
dem dat hun man nog altijd niet
is zoals hij zou moeten zijn. En
meestal wordt hij dat ook niet,
zodat er een heel relatieleven
lang altijd iets te kritiseren of te
klagen blijft.
Het punt ivaar het hier natuur
lijk allemaal om draait is het in
zicht dat wij vrij zijn tot onze
keuze, maar gebonden zijn door
onze keuze. Daar zit 'm de
kneep. We genieten meestal van
onze vrijheid te kunnen kiezen,
maar balen van het feit dat we
gebonden zijn door onze keuze.
Probleem is alleen dat het leven
die twee dingen uitsluitend sa
men, in een combi-pakket, le
vert. Los zijn ze niet verkrijg
baar en als we ze toch afzonder
lijk proberen te krijgen ('ik kies
voor jou maar blijf vrij'), krijgen
we rotzooi, in elk geval in rela
ties.
Kluizenaar
Iemand vertelde me ooit het vol
gende oude verhaal dat dit op
een frappante manier illu
streert.
Een man bezocht een oude klui
zenaar die bekend stond om zijn
wijsheid en vroeg hem: „Wat is
uw mening? Is een mens vrij om
te kiezen? Of is hij geivoon een
mdrionet in handen van een on
bekende poppenspeler, die hem
elke dans kan laten dansen die
hij maar wil?"
De kluizenaar stond op en
schreeuwde tegen de man: „Til
een been omhoog!"
De man-in-kwestie was een
vooraanstaand en zeer vermo
gend persoon en beslist niet ge
wend om op die manier toege
sproken te worden. Bovendien
was hij niet voor gymnastiekoe
feningen gekomen en hij snapte
absoluut niet wat dat niet zijn
vraag te maken had. Niettemin
deed hij, min of meer verbouwe
reerd, wat hem opgedragen
werd.
Hij tilde een been op.
Maar de kluizenaar zei: „Dat is
niet genoeg. Til ook het andere
been op".
De man wist niet meer hoe hij het
had en werd boos. „Wat is dat
voor flauwekul!", zei hij. „Ik
kom hier met een serieuze
vraag. U reageert er niet eens op
en vraagt me om een been op te
tillen. Ik ben zo stom om dat nog
te doen ook en dan vraagt u me
om ook mijn andere been op te
tillen. Wat ivilt u eigenlijk. Hoe
kan ik nou mijn beide benen op
tillen?"
De kluizenaar zei: „Oké, gaat u
maar zitten. Hebt u een ant
ivoord op uw vraag gekregen of
niet?"
Waarop de man zei: Een ant
woord op mijn vraag? Waar hebt
u het over. Het enige dat u ge
daan hebt is onzin verkopen".
„Luister", zei de kluizenaar,
„toen ik zei 'til een been omhoog'
had u de vrijheid ofwel uw linker
ofwel uw rechter te kiezen. Het
was uw eigen vrije keuze om uw
rechter te kiezen. Maar toen u
eenmaal uw rechter gekozen
had, kon u niet ook nog eens uw
linker kiezen. Kortom, het was
uw vrijheid om eerst het een te
kiezen, maar daardoor Werd u
vervolgens aan het ander ge
bonden".
Overvallers die opereren in
hel noorden van Spanje be
zorgen de politie en buitenland
se toeristen op weg naar zonni
ge stranden hoofdpijn. De ban
dieten zijn actief in kleine groe
pen en zorgen er voor hun buit
beperkt te houden en geweld
pleging te vermijden. Daardoor
weten zij door de mazen in de
wet heen te glippen.
De Spaanse politiewoordvoer
der Rosell Pujol zegt dat het in
totaal gaat om misschien 80
overvallers, meestal afkomstig
uit Latijnsamerikaan.se landen,
vooral Peru. Zij zijn al een jaar of
vier actief,met name langs de A-
7. Van de ongeveer 10 miljoen
voertuigen die vorig jaar deze
weg kozen om naar de kusten
van de Middellandse Zee te rei
zen, werden er 1.200 beroofd.
Gewoonlijk staat een van de
bendeleden langs de weg en ge
baart om hulp. Nadat de auto
mobilist. is gestopt, worden hij
en mogelijke andere inzittenden
door mede-bendeleden afgeleid.
Voor de slachtoffers het weten
zijn zij beroofd van contanten,
juwelen en andere waardevolle
voorwerpen.
De waarde van de gestolen goe
deren bedraagt meestal nog
geen 600 gulden, aangezien op
diefstal van een bedrag onder de
600 gulden een maximum straf
van een halfjaar staat. In het ge
val de overvallers worden ge
pakt, worden zij hangende hun
berechting op vrije voeten ge
steld.
De autoriteiten noemen het aan
tal overvallen statistisch onbe
tekenend, maar zitten er wel
mee in hun maag. Het autoweg-
banditisme is wel degelijk scha
delijk voor de reputatie van de
Spanje. Daarom is de politie nu
begonnen met preventieve
maatregelen, zoals het inzetten
van meer personeel, helikopters
en speciale arrestatieteams met
agenten in burger die zich uitge
ven als toerist.