Het einde van het overleg-model
'Kerkelijk toerisme': je elders thuis voelen
PZC
Prijsverhoging
pil schandalig
Chinese vrouwen
doen monnikenwerk
achter computer
opinie en achtergrond
levensbeschouwing
li 1111111111111111111111111
Voor PvdA-leider Wim Kok is er geen weg terug meer
ZATERDAG 27 JULI 1991
Kerkelijk toerisme, daar
mee wordt wel gedoeld op
leden van een kerkelijke ge
meente, die het in hun eigen
wijk of plaats niet kunnen vin
den en dan op zondag (soms
ook door de week) hun heil el
ders zoeken: in een naburige
gemeente of parochie, waar de
predikant hun beter bevalt of
de liturgie meer in hun geest
is. Daar voelen ze zich thuis en
leven ze zo goed als dat op af
stand mogelijk is mee.
Wie in de kerk min of meer
thuis is, zal dit verschijnsel on
getwijfeld herkennen. Zo niet,
dan is het in elk geval voorstel
baar in zover het aansluit bij te
genstellingen tussen individu
le zin van dat woord lid zal kun
nen worden van een gemeente
waar hij of zij niet woont. Het
voorstel was uiteraard niet
lichtvaardig, maar na langdu
rig overleg en met ernstige ar
gumentatie op tafel gelegd
door een commissie, die was in
gesteld zo gaat dat immers
op grond van veel vragen en
opmerkingen uit het hele land.
Dat gebeurde nu al weer een
aantal jaren geleden. Toen
hield de synode het aan. Nu
echter werd het, maar niet zon
der nogal wat tegenstemmen,
aangenomen. Sommige ont
wikkelingen zijn niet tegen te
houden. Of moeten we on
danks alle bezwaren zeggen,
--
(Door Yojaiia S karma,
Inter Press Service, IPS)
Zeven uur per dag achter
beeldscherm en toetsen
bord zitten is één ding, al die
tijd teksten intikken in een taal
die je niet begrijpt is iets heel
anders. Dat laatste werk doet de
Chinese Zhao Qiao, die acht-
tiende-eeuwse Engelse gedich
ten intikt zonder er enig idee
van te hebben waar die poézie
over gaat.
Zhao maakt deel uit van een
heel leger van jonge vrouwen die
werken in een zogeheten intyp-
bedrijf te Zhuhai, een Chinese
plaats net buiten de Portugese
kolonie Macau. Deze arbeidsin
tensieve bedrijfstak, waar mil
joenen lettertekens op diskette
worden gezet om vervolgens in
westerse gegevensbanken te
worden opgenomen, is de laatste
tien jaar een lucratieve zaak ge
worden voor China.
De uitbesteding van gegeven
sinvoer aan het buitenland be
gon zo'n twintig jaar geleden.
Bedrijven lieten hun papieren
informatie in het Caribisch ge
bied of op de Filipijnen opnemen
in computerbestanden. Vooral
Amerikaanse bureaus voor
marktonderzoek lieten dit mon
nikenwerk graag over aan laag
betaalde Filipino's of Westin
diërs.
Later, toen computers ook bij
andere soorten bedrijven op
gang maakten, zagen deze zich
voor de gigantische opgave ge
steld hun conventionele schrif
telijke dossiers om te zetten in
computerbestanden. Ook zij wa
ren er als de kippen bij om deze
vele mensjaren opslokkende
klus te laten doen in lagelonen
landen.
De Filipijnen waren hierbij aan
vankelijk in het voordeel, omdat
dit land over een flink reservoir
van Engels-spekende arbeids
krachten beschikt. Maar dankzij
nog lagere lonen slaagde China
erin een groot deel van de markt
te veroveren, de taaihandicap
ten spijt.
Snelheid
„De taal doet er niet toe, want de
arbeidster hoeft niet te snappen
wat ze typt", legt Nikki Yuen uit,
manager van het in Hong Kong
gevestigde bedrijf Computers
hip. „Het gaat om snelheid en
accuratesse. De taal is alleen
van belang bij met de hand ge
schreven documenten, waar je
soms moet raden wat er precies
staat. In dat geval sturen we het
materiaal naar de Filipijnen."
Haar bedrijf is een joint venture
aangegaan met het Chinese
overheidsbureau voor statisti-
sche informatie, om vanuit Zhu-
hai westerse firma's te kunnen
bedienen. Het heeft in China j
zo'n duizend mensen in dienst,1
Verder werkt Computership sa
men met een Filipijnse onderne-
ming van zo'n vierhonderd
werknemers. Ook in Indonesië j
wordt enige gegevensinvoer ver
zorgd, maar voor de grote inter- j
nationale klussen kan dit land
niet tegen China opboksen.
China begaf zich begin jaren '80
voor het eerst op dit terrein, toen 1
het openingen begon te maken
naar de buitenwereld. In 1989
werden er, met behulp van VN-
gelden voor technologie en trai
ning, in alle provincies compu
tercentra opgericht, dertig in to
taal, om informatie van de volks-
telling te verwerken. Ook wer
den er mensen naar het Westen
gestuurd voor een korte oplei-
ding in computerbeheer en tech- j
nieken voor gegevensverwer
king. Maar toen de volkstelling
voorbij was, hadden de mede-1
werkers niets meer omhanden.
Om de verworven vaardigheden
en apparatuur te gelde te maken
ging het statistisch bureau een
samenwerking aan met Compu- j
tership, waarvoor het in alle der-1
tig provincies gegevens laat in-
voeren.
Op dit moment worden in Zhu-
hai alle Engelse gedichten, ge
publiceerd tussen 600 en 1900, in
een grote gegevensbank opge
nomen. Andere werkneemsters
zijn bezig ingewikkelde wettek
sten in te tikken voor een juridi
sche data-base in de VS, die in de
toekomst ook voortdurend
geactualiseerd zal worden. Een
nog ontzagwekkender onderne-
ming is het bladzijde voor blad
zijde intypen van oude edities
van kranten. De kaartenbakken
van een grote Amerikaanse uni
versiteit ondergaan eenzelfde
behandeling.
Yuen gelooft dat de sector voor- j
lopig zal blijven groeien. „Er
wordt geschat dat er alleen al in
de VS genoeg schriftelijke infor
matie op invoer ligt te wachten
om ons tien jaar bezig te houden/
En bedrijven gaan maar door;
met papier produceren."
(Van onze verslggeefster
Carine Neefies)
In Nederland zijn zo'n vijftien
soorten anticonceptiepillen.
Ze worden op de markt ge
bracht onder 26 verschillende
merknamen. De pillen die niet
door het ziekenfonds worden
vergoed, worden vanaf 1 augus
tus per halfjaar gemiddeld zo'n
12 gulden duurder.
Marvelon, Trinordiol en Trigy-
non zijn de populairste anticon
ceptiepillen in Nederland. Deze
pillen zijn zeer geliefd, omdat ze
minder dan 50 microgram oe-
strogeen bevatten. Te veel oe-
strogeen kan nare bijwerkingen
veroorzaken. De kans bestaat
zelfs dat de pilgebruikster een
hart- of vaatziekte krijgt.
De populaire pil Marvelon kost
nu per half jaar 37,96. Zieken
fondspatiënten moeten voor de
ze pil een eigen bijdrage van
5,81 betalen. Particulier verze
kerden betalen 10,35 extra aan
apothekerskosten plus btw,
waardoor de totale prijs op onge
veer 50 komt.
Door de prijssstijging die de ge
neesmiddelenfabrikanten per 1
augustus invoeren, wordt Mar
velon 11,24 duurder en kost
straks 49,20 per halfjaar. De ei
gen bijdrage voor de zieken
fondspatiënte wordt automa
tisch ook 11,24 hoger. Voor
taan betaalt deze pilgebruikster
ieder half jaar 16,72.
De particulier verzekerde is
straks 61 kwijt voor een doos
Marvelon. Afhankelijk van de
polisvoorwaarde vergoedt de
verzekeringsmaatscappij de pil
in zijn geheel, gedeeltelijk of he
lemaal niet.
Marvelon werd in 1981 door het
farmaceutische concern Orga-
non als wereldprimeur op de
markt gebracht. Het was een be
langrijke voorloper in de serie
'lichte pillen' die nauwelijks bij
werkingen veroorzaakten. De
nieuwe pil leidde niet tot ge
wichtstoename en vooral veel
jonge gebruiksters merkten dat
hun huid minder vet werd.
Marvelon is een zogenoemde
strippil. Op iedere strip zitten 21
pilletjes die allemaal zijn samen
gesteld uit dezelfde hoeveelheid
hormonen. Na drie weken houdt
de gebruikster 'een pauze-week'
waarna ze weer overgaat op de
volgende strip.
Eigen bijdrage
De prijsverhoging van de anti
conceptiepillen is behoorlijk in
grijpend voor de pilgebruik-
sters. Sommige vrouwen die
nooit een cent moesten betalen,
moeten nu plotseling naar de
portemonnee grijpen. Dat geldt
vooral voor ziekenfondsverze
kerden die bij voorbeeld de lich
te pil Trigynon slikken.
Deze pil kost nu per half jaar
ƒ38. De ziekenfondsverzekerde
moest volgens de normen van
het Geneesmiddelen Vergoe-
dings Systeem (GVS) voor deze
pil geen eigen bijdrage betalen.
Als Trigynon straks elke zes
maanden 54,70 kost, moet de
ziekenfondsverzekerde wel een
eigen bijdrage betalen. De fabri
kanten verhogen de prijs waar
door de GVS-norm met ruim
16 wordt overschreden. De pil
gebruikster is de dupe en moet
voor deze extra kosten opdraai
en. Trygynon kost straks bijna
110 gulden per jaar en is hiermee
een van de duurste anticoncep
tiepillen in Nederland.
Trigynon is een zogenoemde
driefasenpil en werd in 1980,
vlak voor de komst van Marve
lon, geïntroduceerd. Deze pil
probeert de natuurlijke cyclus
zo goed mogelijk na te bootsten.
In een maandelijkse strip zitten
drie soorten tabletten die elk
een andere dosis hormonen be
vatten. Trigynon is in Nederland
redelijk populair, omdat de pil
zorgt voor een regelmatige men-1
struatie-cyclus.
Goedkoop
Vrouwen die zware anticoncep-1
tiepillen nodig hebben, zijn'
straks relatief het goedkoopst
uit. Van de vijftien soorten kent
Nederland zeven zware pillen
waaronder Microgynon-50 en
Lyndiol 5. Deze laatste was in
1961 de eerste anti-conceptiepil
in Nederland. Anticonceptie- I
middelen waren nog taboe en in
de bijsluiter werd nadrukkelijk
gewaarschuwd dat „dit middel
zwangerschap voorkomt". Lyn
diol 5 kost nu 23,55 en is straks
voor ƒ31.14 te koop. De zieken
fondsverzekerde die voorheen
voor deze pil geen eigen bijdrage
moest betalen, telt straks iedere
maand 5,48 neer.
Lyndiol is een zware pil en bevat
maar liefst 50 microgram oestro-
geen. De gebruikster is eerder
vatbaar voor hart- of vaatziek
ten. Hoewel de laatste jaren tien
tallen lichte pillen zijn ontdekt,
zijn er nog steeds vrouwen die
deze zware pil nodig hebben. Het
hormoonstelsel van deze groep
vrouwen reageert niet goed op
de lichte pil. Ze krijgen voortdu
rend bloedingen en hebben meer
oestrogeen nodig, dus slikken ze
een zwaardere pil.
Sommige vrouwen zijn wel twee
of drie jaar bezig voordat ze de
voor hen geschikte anticoncep
tiepil hebben gevonden, vertelt
Van Zijl, hoofdbestuurslid van
de apothekersorganisatie
KNMP. „Juist daarom is die
prijsverhoging zo schandalig.
Vrouwen kunnen nu niet zeg
gen: Ach, dan neem ik maar een
goedkoper pilletje', omdat hun
lichaam hier hoogstwaarschijn
lijk anders op reageert. Ze wor
den nu gedwongen om extra
geld neer te tellen. En de genees
middelenfabrikanten realiseren1
heel goed dat zij een monopolie
positie hebben. Daar maken ze
nu flink misbruik van".
en gemeenschap, die zich in de
maatschappij van onze dagen
overal voordoen. Het heeft bo
vendien te maken met een dui
delijk afgenomen wijk- of
dorpsbewustzijn (hoeveel men
sen ken je tegenwoordig nog in
je straat?) en een toegenomen
mobiliteit, die je in staat stelt
te gaan en staan waar je wilt.
Maar doet dat kerkelijk toeris
me niet ernstig afbreuk aan de
geestelijke samenhang, die je
toch in een kerkelijk verband
zou mogen verwachten? Mag of
moet de onderlinge verbonden-
heid-in-de-Heer niet veel
zwaarder wegen dan de tussen
verschillende mensen natuur
lijk altijd aanwezige verschil
len in opvatting en beleven?
Het is begrijpelijk, dat zulke
vragen worden gesteld, zeker
in een tijd waarin elke integra
tie, elke samenhang zozeer on
der druk staat. Mensen, die in
ander verband - politiek, cul
turele belangstelling mijlen
van elkaar afstaan, zouden in
de kerk elkaar ondanks alles
toch moeten vinden... Vandaar
dat wat laatdunkende woord
'toerisme'. Drong de consu
mentenmentaliteit ook al in
het geestelijk leven door? Zijn
we zelfs daar op weg naar een
egocentrische vrijblijvend
heid?
'Buiten-lid'
Het is dan ook geen wonder,
dat de generale synode van de
Nederlandse Hervormde kerk
onlangs de nodige moeite had
met het voorstel om het onder
vrij strikte condities mogelijk
te maken, dat iemand in de vol
dat ze niet tegengehouden mó
gen worden?
Want het waren geen onbe
langrijke ontwikkelingen, die
in deze richting werkten. Deels
waren ze van sociologische
aard: al lang doorbreken ons
wonen, werken en de vrijetijds
besteding het geografisch pa
troon, dat onze samenleving
keurig indeelde. Zou dat alles,
zo invloedrijk als 't is, dan in
godsdienstig verband buiten
beschouwing moeten blijven?
We zeggen toch niet voor niets,
dat het geloven te maken heeft
en moet hebben met de dingen
van alledag. Doet het dan niet
krampachtig aan om juist hier
het geografisch patroon van de
woongemeente zo strak te
handhaven?
Daarnaast zal ieder moeten er
kennen, dat er alle tijden door
in de christelijke gemeente niet
alleen nuanceringen en ver
schillen hebben bestaan in het
beleven en belijden, maar dat
dat vaak ook leidde tot erken
de, gelegitimeerde organisato
rische vormgevingen.
Al in de Nieuw-Testamenti-
sche tijd is sprake van afzon
derlijke groeperingen rondom
de apostelen Petrus en Paulus.
Die werden niet onderdrukt,
maar met elkaar in gesprek ge
bracht: het eerste 'concilie' in
de kerk. Daarom ging het en is
het alle tijden door blijven
gaan: datje elkaar niet veroor
deelt en dus eigenlijk afschrijft,
maar in het veelkleurig geheel
erkent en blijft erkennen. De
eenheid-in-de-Heer is geen rim
pelloos gegeven, maar een
kerk in eigen dorp of wijk tegenover mogelijkheden tot ontplooiing van een persoonlijke overtui-
Noodzakelijke samenhang van de
ging (foto Pieter Honhoff)
spanning waarin je elkander
niet loslaat. En juist zó is de
kerk, op haar best althans, in
meerdere of mindere mate
voorbeeld geweest voor men
sen, stromingen en partijen in
de samenleving, die in hun in
dividualisme of groepsbewust-
zijn niet of nauwelijks in staat
waren met anderen rekening te
houden.
Ruimte
Waar in een maatschappij het
individualisme hoogtij viert,
natuurlijk, daar dreigt de
noodzakelijke samenhang (ge
meenschappelijke verantwoor
delijkheid. samenwerking,
aanspreekbaarheid op waar
den en normen) verloren te
gaan. Dat geldt niet alleen in
de kerk. maar vooral waar
mensen op elkaar aangewezen
zijn. Maar daarnaast geldt ook,
dat er ruimte moet zijn voor de
ontplooiing van een persoonlij
ke overtuiging.
Daarvoor is, in elk geval op z'n
tijd, ook wenselijk of zelfs no
dig, dat je je ergens thuis voelt;
dat je niet steeds de neiging
voelt tegen een bepaald
denkklimaat op te moeten ko
men; dat je je verstaan weet en
in een bevrijdend èn verplich
tend verband opgenomen. Zo
functioneert dat immers ook in
het verenigingsleven en in het
vrijwilligerswerk, om eens iets
te noemen, dat ik overigens ze
ker niet op één lijn met de kerk
en het geloof zou willen stellen.
Wanneer zo de i'uimte voor de
ontplooiing van de persoonlij
ke overtuiging geboden wordt,
dan is er ook kans op overleg en
mogelijk zelfs verbondenheids-
gevoel met hen wier overtui
ging en levenswijze heel anders
gericht zijn. Je kunt dat beter
als bij verrassing ontdekken
dan dat je je schikt in wat als
afgedwongen en opgelegd
wordt ervaren.
Het bewuste synodebesluit
lijkt me dan ook belangrijk en
zeker niet alleen met het oog op
kerkelijke regelgeving. Ik wil 't
ook niet zien als toegeven aan
een betreurenswaardige, maar
onvermijdelijke ontwikkeling,
als opgeven van de eenheid die
als heilig gegeven bewaard had
moeten worden. Je kunt 't na
tuurlijk betreuren, dat het in
de kerk nauwelijks minder ge-
compliceed ligt dan in de rest
van de wereld. Het lijkt me ech
ter raadzaam met de nodige
wijsheid te zoeken naar wegen
waarop die eenheid gestalte
kan krijgen. Om ze, waar men
sen haar ontdekken, als ge
schenk te ontvangen.
In het groot geheel van de oe
cumene kwamen we in de loop
van de laatste decennia tot een
soortgelijk inzicht. Toen in
1948 de Wereldraad van Ker
ken werd opgericht, verwacht
ten velen dat dit op afzienbare
termijn zou leiden tot hereni
ging van kerkgenootschappen.
Dat blijkt veel langzamer en
moeizamer in z'n werk te gaan.
Je kunt de vraag stellen of en in
hoeverre dat erg is: hoeveel ge
wonnen wordt bij het slechten
van organisatorische verban
den waarin mensen in samen
hang met hun zeer uiteenlo
pende omstandigheden en
denkwerelden hun geloof bele
ven en belijden. Hoeveel gaat
daarbij verloren of wordt als
wezensvreemd aangevoeld?
En dat moetje dan vergelijken
met de ontmoeting, het ge
sprek, de samenwerking, de ge
meenschappelijk genomen
verantwoordelijkheid, waarin
deze nog steeds apart bestaan
de kerken elkander ook heden
ten dage vasthouden. De een
heid-in-de-Heer is ten diepste
een geheim. Ze kan ook heel
wat verscheidenheid van per
soonlijke overtuiging aan.
T. Rinkema
(Van onze parlementaire
redacteur Carel Goseling)
Wim Kok, PvdA-leider, vi
ce-premier en minister
van financiën, wilde het niet te
hard zeggen. Toch was zijn
boodschap niet mis te verstaan.
Als de vakbeweging 'oorlog'
wilde met het kabinet over de
aanpak van ziekteverzuim en
arbeidsongeschiktheid, kon zij
die krijgen. Hij zou voor het
dreigen met acties in elk geval
niet op zij gaan. Ook niet als de
tegenstellingen onoverbrug
baar dreigden te worden.
Kok heeft duidelijk een andere
koers ingeslagen. Wat hem be
treft moet de PvdA niet meer
achter de vakbeweging aanlo
pen. De sociaal-democraten
moeten een eigen lijn trekken en
daar ook voor staan. Alleen zo
kan het land gered worden. Kun
nen er over vier jaar aan het eind
van de kabinetsperiode resulta
ten van het beleid aan de kiezers
getoond worden; een beloning
via het stemhokje incasseren.
Natuurlijk, het kabinet zou eni
ge steun van de vakbeweging
kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld
bij het maken van afspraken
over loonmatiging in ruil voor
het scheppen van meer banen,
scholing en de opvang van kan
sarmen. Maar ach, zo zwaarwe
gend is dat ook weer niet. Met
het stellen van hoge looneisen
treft de vakbeweging immers
zichzelf ook. Neemt op den duur
de werkgelegenheid af en zullen
zaken als het scheppen van meer
banen, scholing en maatregelen
voor kansarmen op een andere
wijze gefinancierd moeten wor
den (lees: hogere lasten).
Voor Kok is er geen weg terug
meer. De oud-voorzitter van de
FNV heeft voor de confrontatie
met zijn vroegere achterban ge
kozen. Een opmerkelijke koers-
wending. mede ingegeven door
het feit dat er als regeringspartij
keuzen gemaakt moeten worden
waai- men vroeger in de opposi
tie kon volstaan met leuzen.
Kok krijgt echter ook steun bin
nen zijn eigen partij. Te lang is
de PvdA gezien als de partij voor
'softies', alles wat ziek, zwak en
misselijk was. De sociale rechts
staat, mede door de PvdA opge
bouwd, is te ver doorgeschoten.
Er maken te veel mensen ten on
rechte gebruik van, waardoor de
kosten uit de hand lopen. Steeds
hogere premies wil straks nie
mand meer betalen en dus
meer werkgelegenheid. Er wer
den wat 'oude' afspraken herbe
vestigd en daar bleef het bij. Ie
der ging vervolgens een eigen
weg.
Dit voorjaar vonden werkgevers
en vakbonden een centraal over
leg met het kabinet niet eens
meer nodig. Er viel toch niets te
bespreken, luidde het excuus.
Men regelde de zaken zelf wel via
de cao-onderhandelingen, goed
schiks of kwaadschiks.
Hoe ver ook werkgevers en bon
den uiteen waren gegroeid bleek
wel binnen de SER, toen men
daar gezamenlijk tot een advies
aan het kabinet moest komen
over de aanpak van ziektever
zuim en arbeidsongeschiktheid.
Werkgevers en vakbonden ble
ven mijlen uit elkaar staan, on
danks het stootkussen van de
kroonleden binnen de SER. De
onmacht ten top. Geen wonder
dat vanuit de PvdA het verdeel
de SER-advies als 'een gemiste
kans' werd omschreven. Werk
gevers en vakbonden hadden de
mogelijkheid om het bestaans
recht van de SER, en daarmee
indirect van het consensus-mo
del, te bevestigen hopeloos ver
knoeid.
Kloven
De kloven zijn inmiddels gesla
gen. Binnen de FNV doen stuk
ken de ronde, waarin ervoor ge
pleit wordt afstand te nemen
van 'bondgenoot' PvdA. De rela
tie tussen CDA en CNV staat al
langer op een laag pitje. CDA en
PvdA gaan, binnen en buiten
het kabinet, een steeds 'hardere'
koers varen. De werkgevers ha
meren op lagere lasten en zwaai
en met de geldbuidel als de vak
beweging te veel eisen op tafel
legt in cao-onderhandelingen.
Want de werknemer, dus ook het
vakbondslid, is nog altijd het
meest gevoelig voor het eigen
loonzakje, nietwaar?
In de jaren '80 ging het sociaal-
economisch slecht. Na enig aar
zelen bleek iedereen bereid, ka
binet, werkgevers en vakbon
den, om via een gezamenlijke ac
tie het onheil te helpen keren.
Dat lukte. Het gaat weer goed, is
nu de algemene mening. Het ge
zamenlijke belang is daarmee
weggevallen. Voor overleg en
consensus is geen plaats meer.
Ieder voor zich waarbij de over
koepelende overheid ook nog
een eigen rol gaat spelen. Niet
verzoenend maar confronte
rend. De jaren '80 liggen ook al
zo ver achter ons...
dreigt het stelsel ook voor de
mensen die er echt op aangewe
zen zijn, verloren te gaan. En dat
is pas echt a-sociaal.
Kok deinst er ook niet meer voor
terug de uitvoeringinstanties in
de sociale zekerheid, vaak be
stuurd door vakbonden en werk
gevers, hard aan te vallen. Zij
gaan te veel van de belangen van
de cliënt uit. Die mag het vooral
niet nog moeilijker worden ge
maakt. Kafka-achtige toestan
den, aldus Kok, waar zo snel mo
gelijk een einde aan gemaakt
moet worden.
De bewindsman trekt daarmee
een vorig jaar ingezette lijn door.
Een fijn die regelrecht voert tot
het einde van het consensus-mo
del in ons land. Het einde van
het voortdurende overleg tussen
kabinet, werkgevers en vakbon
den om gezamenlijk te zorgen
voor een breed draagvlak voor
allerlei maatregelen.
Voortouw
Hoe snel het consensus-model
aan de kant wordt geschoven
blijkt ook als we terugkijken
naar 1990. In zijn Eindhovense
rede (24 september 1990) legde
Thijs Wöltgens, fractieleider van
de PvdA in de Tweede Kamer, al
de fundamenten. Hij gaf daar
aan dat de politiek naar zijn me
ning weer het primaat, het voor
touw, in ons land moest krijgen.
Niks terugtredende overheid.
Nee, de politiek moest zelf weer
besluiten durven te nemen. Er
mocht niet meer gewacht wor
den op adviezen van werkgevers
en vakbonden, op de SER of de
Stichting van de Arbeid. 1
Wöltgens trok zijn lijn door bij
de algemene politieke beschou
wingen over de rijksbegroting
1991, op 9 oktober 1990 in de Ka
mer. Volgens hem dreigde de po
litiek zich te verlammen door
overleg dat zich van commissie
naar werkgroep en adviesaan
vraag voortsleepte. „Dan zakt
het beleid en de aanpak van de
problemen weg in een moeras
van inspraak en advies. Het ka
binet mag grote waarde hechten
aan overeenstemming met de
sociale partners. Er komt echter
een moment dat het de zaken
waar het zelf voor verantwoor
delijk is, zowel wet- en regelge
ving, niet meer mag laten afhan
gen van consensus. Dat moment
is nu aangebroken".
Even later was de PvdA'er nog
duidelijker: „Het zelfrespect van
de politiek gaat mij aan het hart.
Waar belangenorganisaties de
uitvoering 'van onze gemeen
schappelijke wil blokkeren, daar
mag de politiek niet op zij gaan".
Een variant op het bekende
standpunt van CDA-fractielei-
der Brinkman 'regering, regeer',
en het verwijt van WD'er Bolke-
stein dat het kabinet allerlei las
tige besluiten wegschoof, omdat
er nog een verplichte adviesron
de langs de sociale partners
moest plaatsvinden.
Nu hadden de sociale partners
de politiek eind 1990 ook wel een
kans voor open doel geboden.
Met veel pijn en moeite wist het
kabinet nog een soort centraal
overleg met werkgevers en vak
bonden bijeen te krijgen. De po
litiek was vragende partij en
echte besluiten vielen daar dan
ook niet. Zeker niet bij het voor
naamste onderdeel: de voortge
zette loonmatiging in ruil voor
Wim Kok: PvdA-leider, vice-premier van het kabinet met het CDA, minister van financiën, oud-vakbondsleider
foto Toussaint Kluiters/ANP)
