Kunststoffen
zijn overal
Nieuw huis voor de oudste man
Bema Zierikzee
Tollundmand
toerisme
De oudste man van Denemarken is
verhuisd. Koningin Margrethe
opende in Silkeborg het nieuwe huis
van de Tollundmand. bij de Herenhof
waarin het stads- en streekmuseum is
ondergebracht. De man van Tollund
kreeg zoveel bezoek dat de zolder van
dit museum de stroom belangstellenden
niet langer kon verwerken. Met hem
kreeg ook een aantal voorwerpen uit
zijn levenstijd - sieraden, wapens,
gebruiksvoorwerpen - een ander
onderkomen. Een nieuw onderkomen
voor een veelbesproken raadsel.
De man uit de venen van Tollund is de
trots van Silkeborg. Een beetje won
derlijk is dat wel. Het gaat tenslotte om
het lijk van een gehangene. Wie zou zo'n
kadaver te kijk zetten, als er niets bijzon
ders mee was? Het verhaal van deze ruim
2200 jaar oude Tollundmand is maar ten
dele bekend. Ondanks alle wetenschappe
lijke verklaringen zijn de raadsels geble
ven. Wie was deze man. wat deed hij, waar
om werd hij gehangen? Op deze vragen is
nooit een antwoord gekomen. Ze hebben
velen bezig gehouden: wetenschappers en
kunstenaars kunnen de veenman niet uit
hun gedachten krijgen. Een vergelijking
met de Parijse schone, l'lnconnue de la
Seine, dringt zich op.
De geleerden hebben zich gebogen over de
vraag waarom het lijk zo goed bewaard is
gebleven. Ze hebben de leeftijd bij overlij
den vast kunnen stellen, de inhoud van
maag en darmkanalen, de kwaliteit van
hoed en strop. Dat onderzoek nam een
kleine dertig jaren in beslag. In 1950 von
den turfstekers bij het plaatsje Funder,
een dorp bij Silkeborg, een opzienbarend
gaaf gebleven lijk. Het was enigszins ge
krompen en had min of meer de warme
donkerbruine kleur van het veen aange
nomen. De hoed en de halsstrop, beide
van leer, waren intact gebleven. Wat in het
bijzonder opviel, was de serene rust die
het gelaat uitdrukt. Was hier sprake van
een gruwelijke moord of was de man van
Tollund ritueel geofferd? Van de afschuw
wekkende werking die van andere gehan
genen uitgaat, is hier geen sprake. De man
blijft een zwijgende getuige. De weten
schappelijke wereld komt niet verder dan
gissingen.
De vondst is allesbehalve uniek; ook in
andere veengebieden in onder meer Dren
the, Sleeswijk-Holstein en Denemarken
werden onder invloed van bodemzuren
geconserveerde lijken aangetroffen, In
Denemarken bestond ten tijde van de
vondst al een gevorderde onderzoeksme
thode. In Arhus, waar in de Moesgaard
I I I I I I I I I ITTT
verschillende vondsten worden ten toon
gesteld, gingen de geleerden aan het werk.
Zij ontdekten dat de man van Tolllund bij
overlijden rond de veertig jaren oud ge
weest moet zijn, dat hij zich voedde met
granen en zaden en dat hij kort voor het
begin van onze jaartelling geleefd heeft.
Ze hielden zich ook bezig met de verdere
conservering. In 1987 kreeg 'Denemar-
kens oudste man' een zolderkamer toege
wezen in het Silkeborg-museum. Hij deel
de deze met 'het meisje van Elling', een
wat minder goed bewaard exemplaar uit
een naburig veengebied.
Deze maand kreeg de Tollundmand zijn
definitieve behuizing. Op het achterter
rein van de uit 1770 daterende Hovedgaar-
den verrees een nieuw gebouw waar het
verhaal van de tijd, de omgeving en de on-
derzoeksgeschiedenis van deze spectacu
laire vondst tot leven wordt gebracht.
Het Silkeborg-museum houdt zich voor
namelijk bezig met regionale geschiede
nis vanaf de Ijzertijd. Speciale aandacht
gaat uit naar de papierindustrie (inclusief
demonstraties papierfabricage), glaswerk
en de pottenbakkerskunst. Een interes
sante collectie praehistorische voorwer
pen is-te vinden in het naburige Arhus.
Kunst
Silkeborg ligt op het grote schiereiland
JuMand. Het is het centrum van een aan
trekkelijk bos- en merengebied; de water
sport en het rustiek kamperen scoren er
hoog. De laatste jaren heeft Silkeborg zich
in snel tempo ontwikkeld tot kunststad.
De oprichting van het Kunstmuseum is
daar niet geheel vreemd aan. De in 1974
overleden Deense Cobra-schilder Asger
Jorn schonk zijn verzameling (méér dan
vijfduizend werken van zichzelf en zijn col
lega's) aan de stad. In 1982 werd rond deze
beroemde collectie een geheel nieuw mu
seum gebouwd. Het gebouw ligt in een
prachtig groene omgeving aan de rand
van het stadje. Dwars door het voorterrein
stroomt de rivier de Remstrup. De buiten
wand is ontworpen door Jean Dubuffet.
Binnen is ruimte gegeven aan werken van
onder anderen Jorn (een samentrekking
van Jórgensen), zijn Cobra-genoten Ap
pel, Constant, Lucebert, Pedersen. Ale-
chinsky, Corneille en Jakobsen en - bui
ten dat verband - Redon en Ensor. Rust
binnen, rust buiten.
Silkeborg, midden Jutland, Denemarken. Silke
borg Museum (Tollundmand), gehele week 10-17
uur. Silkeborg Kunstmuseum iAsger Jorn-col-
lectie), behalve maandag 10-17 uur Omgeving
merenroute (Gudena-rivier), bossen (Julsoe en
Himmelbjerget), automobielmuseum Gjemi
kastelen: Friisenborg (Hammei), Clausholm
(Randers) en Rosenholm Homsieti.
ZATERDAG 27 JULI 1991
Bema Kunststoffen bv staat voor niets
als het gaat om spuitgieten, vacuum-
vormen en bedrukken. Kunststoffen wor
den toegepast voor de meest uiteenlopen
de doeleinden: naam- en reclameborden,
onderdelen van zonnebanken, kweekbak-
jes, lichtbakken en handvatten. Ook in de
installaties en produkten van reuzen als
Heineken, Honeywell, Shell, Philips, Ko-
ni, Rank Xerox, IBM, Akzo en Sandvik
zitten vaak kunststof onderdelen uit Zie
rikzee.
Bedrijfsleider R. Peters van Bema breekt
een lans voor de door velen met argwaan
bekeken kunststoffen. „Ze zijn van groot
belang voor onze toekomst. Kunststoffen
openen niet alleen nieuwe wegen, maar
staan er ook voor in dat het aanbod van
andere materialen niet uitgeput raakt. Ze
verdienen een rechtvaardige beoordeling.
Dat kan alleen met behulp van kennis van
de feiten over kunststoffen en de produk
ten die ervan worden gemaakt."
Het belangrijkste bedrijfsonderdeel van
Bema is de spuitgiet-afdeling, waar in
drieploegendienst wordt gewerkt. Be
drijfsleider Peters: „Uit kunststofgranu
laat wordt door omsmelten en het onder
hoge druk injecteren van de gesmolten
massa in een matrijs een kunststofpro-
dukt gemaakt. De matrijs wordt, na af
koeling, automatisch geleegd."
Peters noemt spuitgieten een schone
techniek waarmee 'legio produkten' kun
nen worden gemaakt. De meeste Bema-
artikelen, zoals behuizingen voor tele
foontoestellen, onderdelen voor printers
en heften voor steekbeitels zijn duurzame
gebruiksgoederen. Deze artikelen worden
vervaardigd van milieu-onschadelijke
kunststoffen en zijn geschikt voor herver
werking.
De afdeling vacuumvormen produceert
bijvoorbeeld onderdelen voor zonneban
ken. zuurkasten, ventilatoren, afvalbak
ken en TL-bakken. Er komen platen
kunststof van verschillende diktes aan te
pas, die door verwarming zacht gemaakt
worden, zodat er met mallen allerlei vor
men in gedrukt kunnen worden. Dan
wordt de plaat vacuum gezogen. En als
vervolgens de mal is weggenomen, wat au
tomatisch gebeurt, is het produkt van de
'vacuum-oven' kant-en-klaar gebakken.
Bedrukt
Sommige produkten worden dan nog be
drukt, zoals toetsen van telefoontoestel
len, zeepdoosjes, waarschuwingsborden
en douche-caps. Voor het bedrukken heeft
Bema alle moderne technieken in huis:
tampo-print, zeefdruk, walsen en hot-
print.
Er werken vijf en twintig mensen in het
bedrijf aan de Deltastraat, dat een jaar
omzet maakt van zo'n vijf en een half mil
joen gulden. Tevens is er de vier man ster
ke dochter-onderneming Vorma, in het
aangrenzende pand aan de Roompot
straat. Vorma maakt voor het moederbe
drijf en andere opdrachtgevers kunststof
spuitgiet-matrijzen en speciale hulp-ge
reedschappen.
Bema onderneemt momenteel de nodige
stappen om in aanmerking te komen voor
het zogenaamde ISO-kwaliteitscertifi-
caat. ISO staat voor Internationale Orga
nisatie voor Standaardisatie. „Met het
ISO-certificaat voldoet een bedrijf aan
wereldwijde kwaliteitsnormen. En het
staat garant voor de betrouwbaarheid
van het bedrijf ten aanzien van de klan
ten".
De verwerking van kunststoffen levert
eindprodukten op waaraan nog maar nau
welijks iets afgewerkt moet worden. Vele
karakteristieken maken kunststoffen tot
een aantrekkelijke grondstof voor allerlei
produktieprocessen. Kunststoffen zijn
overal. Ze komen voor in produkten die
opvallen of juist verborgen blijven. Soms
is hun rol bescheiden, maar vaak ook van
grote betekenis.
Kunststoffen zijn in onze maatschappij
niet meer weg te denken, concludeert Pe
ters. „Want hoe zou een keuken of badka
mer eruit zien als er geen kunststoffen wa
ren?"
Uitbreiden
In 1967 vestigde het van oorsprong Vlaar-
dingse bedrijf zich op het Zierikzeese in
dustrieterrein. En binnen enkele jaren
hoopt het bedrijf uit te breiden met een
nieuwe produktiehal.
Peters betreurt het dat Bema nog altijd
betrekkelijk weinig bekendheid bij de be
volking geniet. „Daar gaan we op korte
termijn iets aan doen," maakt hij duide
lijk. „We hebben vergevorderde plannen
om een open dag te organiseren,"
Peters denkt dat het Zierikzeese bedrijf
een veelbelovende toekomst tgegemoet
gaat. „Hoe men kunststoffen ook beoor
deelt en welke maatstaf men ook aanlegt,
de kunststofverwerkende industrie blijft
één van de sterkst groeiende bedrijfstak
ken."
Jan Jong schaap
Kunststoffen worden toegepast voor de meest uiteenlopende doeleinden (fotografie Lex de Meester
De man van Tollund (foto Wim Riemens).
Een groot deel van centraal verwarmd Nederland zit er in de koude
maanden mede dankzij een door Bema Zierikzee geleverd
onderdeeltje voor de cv-installatie warmpjes bij. En talloze
bierdrinkers gebruiken een in elk kratje pils gratis meegeleverde
sleutelhanger, annex flesopener, van een bekende bierbrouwer.
-2. a&V» S1
