Zeebadinrigting Zeeland
Dertig cent
voor een
strandstoel
'ftenesse. bij dc trap
Als je nu in een strandtent bier bestelt, is er keus uit veel soorten. In de melktent in Renesse.
Domburg kon je kiezen uit melk en melk.
Drukte aan het strand van Domburg.
Vlissingen heeft ooit nog eens een heuse Fier bezeten, geopend in 1936, door de
Duitsers in 1943 gesloopt en na de oorlog nooit meer opgebouwd. Een 150 meter
lange, in zee stekende promenade, met aan het einde een restaurant. Vanaf die plek
had je een nog nabijer uitzicht op de scheepvaart, variërend van 'de grootste oce-
aanstoomers tot de kleinste visscherspinken'.
Kent gij Zeeland, land van
ontelbare kreekjes, mooie
eilanden, gouden duinen, begroeid
met duindoorn, helm en
braamstruik? Kent gij Zeeland, land
van zee en zon, lachend land van
welige landouwen, mozaïekachtige
polders, boomgaarden,
bloemenvelden en vrolijke weiden?
Een passage uit een folder uit een
vergeeld verleden. Toen Zeeland ook
al 'vol' was, maar dan vol van rust en
ruimte. Het begrip 'smogfase I' moest
nog worden uitgevonden en iedereen
kampeerde illegaal want echte
campings waren niet. Reizen naar
verre einders waren niet weggelegd
voor de massa. Bruin kon dat niet
trekken. Trouwens, vakantiedagen
bestonden aan het einde van de
vorige eeuw nog nauwelijks voor wie
niet tot de hoogste stand behoorde.
De gewoonte, een heel jaar hard te
werken om een vakantie te kunnen
beleven en betalen, kreeg pas na de
Tweede Wereldoorlog massaal
aanhang.
Kan Scheveningen er prat op gaan de
eerste Nederlandse badplaats te zijn,
Domburg is een goede tweede. Maar Sche
veningen was wel heel letterlijk de inspi
ratiebron voor Domburg. In 1834 togen
twee Middelburgse dames naar Domburg
om er van de heilzame zeebaden te genie
ten. Het doel van de reis was aanvankelijk
Scheveningen geweest. Maar waarom zou
je zo'n avontuurlijke postkoetsreis met al
lerlei mogelijke ongemakken onderne
men als je diezelfde zee ook dicht bij huis
kunt ontmoeten. De twee kurende dames
legden daarmee onbewust en ongewild de
grondslag voor de 'Domburgsche Zeeba
dinrigting', trekpleister voor personen
van de gegoede stand, die naar Domburg
kwamen om er te profiteren van de 'voor-
treflijke golslag en het rijke zoutgehalte
van de golven'.
De toeristische ontwikkeling liep in Dom
burg beter dan in Brouwershaven. Daar
bouwde tegen de helft van de vorige eeuw
een Rotterdamse ondernemer een groot
logement aan zee, dat hij 'De Catsburg'
noemde. Het monumentale gebouw, met
een hoge uitkijktoren in het midden, zou
in Scheveningen niet misstaan hebben.
Het was de bedoeling dat de gasten er zou
den kunnen genieten van het uitzicht op
de passerende scheepvaart. Maai- helaas,
de gasten bleven weg; de schepen trou
wens ook. Het werd een kostbare misluk
king, voor een deel veroorzaakt door de
verkeerstechnisch wel erg ongelukkige
ligging van Brouwershaven, dat ook op
Schouwen zelf niet over een achterland
van enige betekenis kon beschikken.
Het Zeeuwse badleven zou zich later gaan
uitbreiden met een hele reeks kleine bad
plaatsen, van Cadzand tot Renesse, elk
met een eigen sfeer, een eigen reputatie en
een eigen - vaak vaste - clientèle.
Zuiderstrand
Vlissingen heeft altijd op eigen wijze mee-
gedongen naar de gunst van de badgast.
Het Vlissingse zuiderstrand kon - zei men
- altijd zo gezellig bevolkt wezen, zonder
overmatig druk te zijn. Daarbij was er ook
sprake van een veilige zwemgelegenheid
zodat het bij geen zinnig mens als ver
waand overkwam, dat de Vlissingers hun
strand het gezelligste van Nederland
noemden.
De signalering van gaten in de ozonlaag
heeft de laatste tijd de drift om hele dagen
aan het strand te liggen bakken en alle
mogelijke moeite te doen om enigszins op
de gekleurde medemens te lijken wat ge
temperd. De strandbezoekers kruipen
weer wat eerder onder de parasol. Oude
foto's tonen hetaan: vroeger was men juist
als de dood voor een bruine huid. Parasol,
strooien hoed of rieten korfstoel en tot aan
de kuiten reikende badkleding moesten
voorkomen dat de zonnestralen hun spo*
ren zouden achterlaten. Bruin zien, dat
was goed voor boeren en arbeiders, Een
net mens diende een smetteloze, matble
ke teint te bezitten.
Volpension
Verschoten familiebladen en badcouran-
ten geven iets weer van omstandigheden
en sfeer, waarin in vroeger tijden aan de
Zeeuwse kust de vrije tijd werd doorge
bracht. Daarin valt bijvoorbeeld te lezen,
dat in Grand Hotel Britannia in Vlissin
gen - telefonisch aangesloten onder num
mer 80 - volledig pension werd aangebo
den tegen een tarief van zes tot negen gul
den. Op 18 juni 1932 gaven zich onder
meer aan een dergelijke luxe over de fami
lies Jones uit Li verpol, de heren Kolho-
ven. vliegtuigbouwers te Zeist en de heer
H. Ringers, chocoladefabrikant te Alk
maar Voor personen voor wie deze tarie
ven te bezwaarlijk waren, bestond de mo
gelijkheid om bij de weduwe Poppe -
Deutsch sprechend - aan de Nieuwendijk
voor 1,25 logies met ontbijt te krijgen.
Tegen het eind van de jaren dertig kon je,
in het verband van de Nederlandse Reis
Vereniging, voor nog geen vijfenwtintig
gulden de blik op de schepping verrui
men. Een tocht met de autobus vanuit
Geïnspireerd door wat er gebeurde in Scheveningen en Domburg(foto) ontwikkel
den zich in Zeeland kleinere badplaatsen. Van Cadzand tot Renesse, met een eigen
sfeer en cliëntèle.
Amsterdam naar Walcheren, twee dagen
uit en thuis, moest dan wel 14,- kosten,
maar aan het eind van de dag kon je in
Vlissingen toch mooi kiezen tussen twee
attracties: een avondwandeling en een
'veerende dansvloer'.
In een Panorama-reportage uit die tijd,
schrijft de auteur zichzelf naar een hoogte
punt als hij het heeft over Vlissingen: ,wat
een beweeg, wat een uitgelatenheid, wat
een feest van zon, van kleur, jeugd en ge
zondheid. van dartel spel en stalende
sport heerscht er op zomermiddagen
langs strand en wandelweg'.
En in de avonduren ontwaakt pas recht
het mondaine leven in volle fleur. Bij bal
champêtre en dancing en op de welver
zorgde terrassen stijgt onder dedangzaam
donkerende lucht de ongedwongen vro
lijkheid ten top. Het is een ontwikkeling,
waarbij volgens Panorama, veel Vlissin
gers zich maar moeilijk kunnen aanpas
sen, „getuige de enigszins provinciaal
aandoende massa's van nieuwsgierige kij
kers voor de diverse ontspanningsgele
genheden'.
Tegenwoordig nemen vvv's en evenemen
tencommissies de vakantiegast aan de
hand langs arrangementen, braderieën en
rommelmarkten, want het publiek moet
vooral bezig blijven. Lange tijd hebben de
bezoekers van Zeeuwse stekken het met
weinig mweer moeten doen dan de frisse
lucht, de zilte golven, de blonde duinen en
het goudgele strand. Luchthartig badver-
maak van vaudevilles, tingeltangels, ge
dempt licht en klatergoud, men moest er
niet veel van hebben
Lekker gezapig
Als badgast vulde je je dag met het nemen
van een bad, een beetje lezen, zomaar zit
ten. lange wandelingen maken langs de
zee, door de bossen en duinen en zo af en
toe eens een tukje doen op een beschut
plekje. Een lekker gezapig sfeertje. En als
je je badstoel verliet om er even later weer
terug te keren kon je opnieuw betalen.
Wantje huurde in Domburg een stoel voor
30 cent 'gedurende de tijd dat de huurder
achtereenvolgens de stoel bezet houdt'.
Tegenwoordig vindt je bijna bij elk paal
hoofd wel een strandtent, waar je de meest
uiteenlopende consumpties kunt bestel
len, tot een 'frietje-oorlog' toe. In Dom
burg kon je bij de melktent op het strand
een 'verversching' bekomen in de vorm
van een glas melk en desnoods een extra
handdoek huren.
Voor het verder aangenaam vullen van de
vakantiedag had je in Domburg het Bad-
nieuws, vol tips en advertenties, waarin
adverteerder strandjaponnen en strand-
pyama's te koop aanboden en L. de Voogd
in de Heerenstraat gepasteuriseerde en
gesteriliseerde melk aanprees met de toe
voeging: 'wij maken u erop attent dat onze
flesschen een liter dus geen 8 maatjes in
houden'. Magazijn 'Excelsior' bood
vakantielectuur aan en beval vooral het
boek met de titel 'een beroep op Frankrijk
ten gunste van de martelaren des geloofs
in Rusland' warm aan. En de sociëteit
Luctor et Emergo nodigde je eerst harte
lijk uit voor een bezoek, maar verbond
daar weer wel de opmerking aan. „dat
commissarissen zich het recht voorbehou
den in bijzondere gevallen over lokalen,
veranda's en terrassen te beschikken."
In de loop van de jaren heeft de Zeeuwse
kust een warm plekje in het hart van me
nig binnen- en buitenlander verworven. In
1935 had Domburg nog zorgen over de
concurrentie van Belgi'e 'Gelukkig wil
niet iedereen naar België', berichtte het
Domburgs Badnieuws in die tijd. 'Zo hoor
den wij onlangs van iemand die verleden
jaar zijn zomervakantie aan de Belgische
kust had doorgebracht, in gezelschap van
zijn dochters van veertien en vijftien Die
meneer was, zo stelde het Badnieuws vol
daan vast, tot de conclusie gekomen: dat
eens maar nooit weer. De invloed van dat
verblijf was voor de jonge meisjes 'vrij fu
nest' gebleken. Het Domburgs Bad
nieuws: 'Ongedwongenheid was goed, vol
gens onze zegsman, maar ongebonden
heid zeker niet'.
Vakantie in Zeeland, „een schitterend ju
weelken in de kroon van Vrouwe Neerlan-
dia, met kusten, waar de wind zachtkens
door het helmgras neuriet en waar het vre
de is".
Jacques Cats
Bron: J.G. Kikkert: Op stap moederland, toe
risme vroeger en nu.
(Illustraties uit het Zeeuws Documentatiecen
trum en het Rijksarchief)
Het zuiderstrand van Vlissingen. „Het gezelligste strand van Nederland", zeiden de inwoners er zelf van. En niemand vond dat een verwaande uitspraak.
Flaneren op de, Vlissingse boulevard. Kijken en bekeken
worden.
