Sj mikken
met een
witte mot
Honderd jaar dolen in Ruurlo
Eten tijdens
de vakantie
V akantiegangers
in brandhaarden
PZC
Vis en wijn
in Limburg
vrije tijd
33
Van de ene
heg naar
de andere
Repatriëren
kostbare zaak
ZATERDAG 6 JULI 1991
Wie denkt, dat ie kan vissen, moet zijn hengel maar eens
uitgooien in Limburg. Daar moet iedereen bewijzen
een goed sportvisser te zijn. Aan het tamelijk wild
stromende water van de Roer, de Jeker, de Geul of de
rustiger stroom van de Maas, hebben de technisch beste
vissers hun stekkie gevonden. Dat vertelt de zestiger Tjeu
Cox, secretaris van de Federatie van de Sporthengelaars
Midden Limburg, aan de stamtafel van het visserspension
Tosma in Herten.
Tjeu Cos is geen grootspreker,
maar een bescheiden waar-
heidslievend mens, een rustige
verteller wiens verhalen stoelen op
onderzoek gegevens en officiële
metingen. Als Tjeu dus spreekt
van een in de Maas gevangen kar
per van 47 pond, dan overdrijft hij
geen grammetje; dat is notarieel
gewogen gewicht. En als ie be
weert, dat recent in de Roer weer
41 verschillende soorten vis zijn
aangetroffen, dan heeft hij het over
officiële onderzoeks-resultaten. De
vissers en hun verenigingen heb
ben er mede voor gezorgd, dat de
vervuiling van Maas en andere wa
ters werd bestreden. Met vistrap-
pen bij de stuwen werd de trekken
de vis bovendien in staat gesteld
zoals vroeger stroomopwaarts te
trekken naar de favoriete paaige-
bieden.
Het verdriet Tjeu Cox kennelijk,
dat zijn schone Limburg zo weinig
genoemd en geroemd wordt als
vissers in den lande het over hun
favoriete stekkies hebben. Met de
Maas, de zijriviertjes en de grind-
meren telt deze provincie toch
ruim 3000 ha viswater. Dat is rede
lijk veel voor wat als een waterar-
me regio bekend staat.
Nog erger vindt de secretaris het
echter, dat de kwaliteit van het
Limburgse vissen zo zwaar onder
schat wordt. Wie buiten de Lim
burgers kent bijvoorbeeld nog de
techniek van het 'sjmikken', de ty
pisch Limburgse sport om met een
witte mot als aas te vissen op de
'meun', de kopvoorn? Die witte
ntot als aas aan de haak van een
dobberloze lijn werd met een
zweepslag van de lange bamboe-
hengel over het water geslagen en
de betere visser haalde daarna de
40 tot 50 cm grote en vechtende
meun op de kant. In de periode fe
bruari tot mei werd zo of met echte
vliegen 'gesjmikt' op de alvers, die
de Roer optrokken naar hun paai-
gebied.
Techniek
„Voor het vissen hier heb je een ze
kere techniek nodig. Meer tech
niek dan voor het vissen in stil
staand water. De mensen trekken
nog wel eens naai- het buitenland,
maar hier kun je leren hoe je ze uit
het stromend water moet halen.
Hier heb je wel anderhalfuur nodig
om de vissen naar de voerplek te
trekken. Maar dan kun je er ook
wel een 50 tot 60 uithalen".
Hij weet wel, dat de Hollander, zo
als gemakshalve iedere niet-Lim-
burger hier genoemd wordt, zweert
bij de plekjes in het zompige weste
lijke polderland, de plassen, Fries
land en Overijssel. Tjeu Cox trekt
zelf ook wel naar Friesland als hij
uitgaan wil combineren met zijn
favoriete sport.
Voor die combinatie korte vakan
tie-vissen ziet hij zijn eigen Lim
burg echter wel zitten. Daarom
propageert hij van harte de Lim
burgse stekkies, die verpakt zitten
in de driedaagse vis-arrangemen-
ten, die de hengelsportfederatie
samenstelde met de provinciale
VVV. Voor nog geen tweehonderd
gulden (er zijn drie prijsvariaties, f
157,50, f 172,50 en f 212,50) kan de
sportvisser kiezen uit 20 verschil
lende arrangementen; drie dagen
vissen en twee overnachtingen in
Asselt, Stevensweert of Herten.
De barbeel is een typisch Limburg
se vis, maar ook de kopvoorn (of
meun), kolblei, alver, sneep, beek
forel, zeeforel en rivierbot zijn er te
vangen. Volgens deskundigen
wordt in Limburg bovendien meer
snoekbaars gevangen dan in heel
Friesland, de snoekbaarsprovincie
bij uitstek.
Wie in Limburg wil vissen heeft een
speciale vergunning nodig, omdat
bijna alle water is verpacht aan de
hengelsportverenigingen of parti
culier water is. Alle aparte vergun
ningen zijn nu door Tjeu Cox en
zijn medebestuurders onderge
bracht in de zogenaamde Lim
burg-vergunning, die 33 gulden
voor een heel jaar kost. Deze is te
verkrijgen bij de VW in Maas
tricht, Sittard, Roermond en Ven-
lo.
Naast vissen is fietsen een belang
rijke recreatieve bezigheid in het
Limburgse land, dat in 1989 het
grootste aantal overnachtingen
(8,7 miljoen) in ons land boekte.
Echter ook daarover bestaan nog
al wat misverstanden bij de wes
terlingen, denkt Jan Pieter Weijer
van de provinciale VW. Eigenlijk
wil Limburg de idee kwijt, dat deze
provincie alleen maar een uitda
ging kan zijn voor de beter getrain
de kilometervreters.
Kookles
Gelukkig voor de Limburgers en
de VVV is een andere Limburgse
kwaliteit wel algemeen bekend bij
de Hollanders; hun lust in eten en
drinken. Wie daarmee wil kennis
maken kan een Tour Culinaire ma
ken. Hierin zijn begrepen twee
In Limburg kunnen niet alleen vissers hun hart ophalen, ook de liefhebber van een goed glas wijn komt aan
zijn trekken.
overnachtingen in kasteel Elsloo,
dat staat in het gelijknamige dorp
je bij Maastricht dat naast een
tourfietser als Sjefke Jansen ook
een vermaarde hotellerie voort
bracht. Kookles krijgen de gasten
in de Hoge Hotelschool van Maas
tricht, waar onder meer gedemon-
toerisme
llI I i li l l li
streerd wordt hoe je het best een
biefstuk 'a la Maestrich' kunt ma
ken. Of crêpeS of n'importe welk
andere schotel, waarmee iedereen
een vleugje Bourgondische sfeer
aan zijn thuisdiner kan toevoegen.
En wie zou niet graag thuis aan ei
gen tafel de welbespraakte Hotel
school-docent Jan Vlasman imite
ren in een sprankelend betoog over
de regionale wijnen. Je krijgt gega
randeerd thuis de gasten aan je lip
pen als je de kennis over wijn in het
algemeen kunt larderen met gede-
taileerde opmerkingen over de
Apostelhoeve, de Vroege Loonse
of de Domein Backerbosch: Lim
burgse en Belgische wijnen, waar
van docent Jan pikante bijzonder
heden doorgeeft.
Heb je geluk dan kom je via Jan
Vlasman terecht in de kelder van
John Kuzelj, de restaurateur van
het beroemde Old Hickory (ge
noemd naar de Amerikaanse divi
sie die Maastricht bevrijdde), al
was het alleen maar om met eigen
ogen de wijn van de vorige eeuw te
zien. Je kunt er ook van die oude
wijnen bestellen, bijvoorbeeld een
tachtig jaar oude wijn voor een
tachtigjarige vader of grootvader.
John Kuzelj belt desnoods de hele
wereld af tot ie een dergelijk oud
wijntje heeft gevonden en gekocht.
Hij doet dat onder slechts twee be
scheiden voorwaarden: vooraf
wordt niet over de prijs gepraat,
achteraf wordt niet over de prijs
gezeurd.
Dat Limburg nog steeds veel toe
ristisch te bieden heeft bewijzen de
cijfers. Vorig jaar genoten 1,6 mil
joen Nederlanders er hun vakan
tie; dat is 11 procent van de bin
nenlandse vakanties. Bijna één
miljoen daarvan waren lange
vakanties, de rest korte vakanties
die het ook in het zuiden steeds be
ter gaan doen. Daarbij zijn de bun
galows en vakantieparken met 57
procent duidelijk favoriet boven
de hotels (19 procent).
Het drielandenpunt Vaals, al sinds
mensenheugenis populair, scoort
nog steeds het beste: 1 miljoen be
zoekers per jaar, op verre afstand
gevolgd door de Mooker Plas
(541.000) en het witte stadje Thorn
(500.000). Het t.hermaalbad Arcen
staat met 335.000 bezoekers ver bo
ven dat van Thermae 2000 in Val
kenburg. Met die cijfers achter de
hand kan VW directeur drs J. Rid
derbos met recht zeggen: „Het
gaat goed met Limburg als ver-
blijfsgebied. Limburg staat als
vakantiestreek, ook qua imago, op
de eerste plaats in Nederland".
Eindelijk een man, die de het land
buiten Limburg geen Holland
noemt.
Wim Breekveld
Precies honderd jaar geleden
liet de toenmalige familie
Van Heeckeren van Keil in het
Achterhoekse plaatsje Ruurlo een
doolhof aanleggen. De doolhof
was bedoeld als speelplaats voor
de jonge freules Sophia en
Agneta. Nu, een eeuw, later
bezoeken jaarlijks 20.000 mensen
de Ituurlose heggentuin.
Met een oppervlakte van bij
na 10.000 vierkante meter
en een padlengte van 1188 meter
is de Ruurlose doolhof waar
schijnlijk de grootste dwaaltuin
in Europa. Het honderdjarig be
staan wordt zaterdag gevierd
met een groot feest voor het hele
dorp en voor de campinggasten
in de buurt. Deze dag is de dool
hof gratis toegankelijk. Boven
dien rijden er een treintje en een
huifkar van het centrum van
Ruurlo naar de dwaaltuin. Direc
teur-generaal J. P. van Zutphen
van het ministerie van lanbouw
zal het startsein voor het feest ge
ven.
Het doolhof, dat is aangelegd in
de vorm van een trapezium is
sinds 1972 eigendom van staats
bosbeheer. Die kocht de bossen
van het landgoed en het doolhof
aan van de vermaarde familie
Van Heeckeren van Keil.
De Ruurlose doolhof waarschijnlijk de grootste dwaaltuin in Europa.
Herstel van het hof mislukte in
de jaren daarna. In 1982 werd be
sloten tot rigoreuzere maatrege
len. Het doolhof werd totaal ver
nieuwd, compleet met nieuwe
planten. Drie jaar later werd het
uiteindelijk weer voor het pu
bliek opengesteld.
Het doolhof is één van de vijftien
heggendoolhoven in Nederland.
Bij de eerste aanleg, diende het
beroemde doolhof van Hampton
Court in Engeland als voorbeeld.
Deze dwaaltuin werd in 1690 in
opdracht van Koning Willem III
aangelegd en had ook een voor
beeld: het doolhof van paleis Het
Loo in Apeldoorn.
Volgens de heer A. Snijders van
de Stichting Ruurlo Promotie en
doolhofkenner A. Mol uit Ruurlo
pretendeert Engeland het groot
ste doolhof te hebben: Long Leat
House, Ruurlo lachte hier om
want deze dwaaltuin beslaat
„slechts" 6.066 vierkante meter.
Wel met enige afgunst bekijken
de Achterhoekers de bezoeker-
santallen van Hampton Court
Niet minder dan 200.000 mensen
zoeken daar elk jaar naar „de uit
gang". Ruurlo knijpt in haar
handjes bij 20.000 mensen.
Iets waar de genoemde doolhof
deskundigen iets aan willen
doen: „Na het feest gaan wij kij
ken of wij van Ruurlo een dool
hofcentrum kunnen maken van
waaruit wij doolhoftochten orga
niseren," voorspellen zij.
Ritueel
Van de twee Achterhoekers is
vooral Mol gefascineerd door het
fenomeen doolhof: „Zij zijn er
niet alleen ter vermaak, maar
hebben van oorsprong ook een
symbolische en rituele beteke
nis. Zo kent men vooral in Scan
dinavië veel keiendoolhoven. De
ze liggen vaak aan het water en
hadden tot doel kwade geesten te
misleiden en achter te laten zo
dat de zeelieden ze niet meena
men op hun verre reizen".
„Spiraalvormige doolhoven wa
ren onverbrekelijk verbonden
met de lentefeesten in de voor
christelijke tijd." vervolgt Mol
zijn betoog. „Draaide een spiraal
van binnen naar buiten, dan
symboliseerde dat de wederge
boorte. Draaide hij van buiten
naar binnen, dan symboliseerde
dat de dood. In Sibbo in Finland
vindt je zo'n spiraalvormige dool
hof nog afgebeeld in een kerk,"
weet Mol.
De Ruurlose trapeziumvorm is
niet van bijzonder symbolische
betekenis maar slechts bedoeld
om de 1.200 meter lange tocht
door het landgoed moeilijker te
maken. Het is dan ook geen uit
zondering dat men er drie keer zo
lang over doet dan de gemiddel
de dertig minuten. In paniek ra
ken is er meestal niet bij, al gaan
volgens Mol veel mensen de dool
hof in om hun angst te overwin
nen.
Martin Ruesink
Nog even en de grote
vakantieuittocht begint. Een
van de leuke dingen van vakantie
is het eten, in het buitenland, in
de buitenlucht... 'Anders eten' in
het buitenland is even wennen,
maar geeft ook een apart tintje
aan de vakantie. Helaas kan de
voeding tijdens de vakantie een
bron van ellende zijn. Hoge
temperaturen en niet optimale
omstandigheden, vooral met
kamperen, kunnen gemakkelijk
een voedselvergiftiging tot
gevolg hebben.
De boosdoeners zijn de bac
teriën in het voedsel. Bac
teriën zijn er altijd en overal.
Een aantal soorten is, indien ze
in heel grote aantallen voorko
men, gevaarlijk.
Bacteriën voelen zich het lek
kerst bij een temperatuur tus
sen de 10 en 55 graden C. Dan
vermenigvuldigen ze zich ra
zendsnel. Bij lage temperatu
ren (onder de 0 graden) ver
meerderen ze zich niet meer.
maar sterven ze ook niet. Bij
verhitting boven de 80 graden
worden de meeste bacteriën
gedood.
Bacteriën hebben een voor
keur voor eiwitrijke produk-
ten, zoals melk. vlees en kip, en
gerechten die ermee zijn bereid
(bijvoorbeeld pap en kippe-
soep).
Het is dus zaak een slecht
leefklimaat voor bacteriën te
scheppen. Het Voorlichtings
bureau voor de Voeding geeft u
enkele tips.
Belangrijk is dat bij warm
weer de levensmiddelen koel
worden bewaard, liefst in de
koelkast;
- Heeft u geen koelkast, be
waar dan geen resten. Een
koeltas is geen koelkast en kan
daarvoor beslist niet worden
gebruikt:
- Was uw handen goed met
warm water en zeep voordat u
gaat koken, na het gebruik van
het toilet en na het aanraken
van rauw vlees:
- Houd medevakantiegangers
die buikpijn en/of diarree heb
ben buiten de keuken:
- Gebruik bij voorkeur papie
ren handdoekjes en anders in
elk geval een schone hand
doek. Vochtige doeken zijn
broeinesten van bacteriën,
spoel ze met flink heet sop uit
en hang ze te drogen in de zon;
- Wat voor de handen geldt,
geldt ook voor keukenmate-
riaal: houd het schoon;
- Ruim afval op en houd
vliegen en andere insekten uit
de buurt van voedsel;
- Om ieder risico te vermijden
is het beter bij warm weer geen
rauw of halfrauw vlees te eten.
zoals biefstuk tartaar en filet
americain:
- Fruit kunt u het beste schil
len. Koop geen stukken fruit
(bijvoorbeeld een kwart me
loen);
- Eet geen onverpakt ijs. Ver
pakt. ijs en schepijs uit een
schone, drukbezochte winkel
leveren meestel geen bezwaar
op.
In veel (buitenlandse) vakan
tieplaatsen is niet al het water
drinkwater. Het is dan ook niet
geschikt voor het wassen van
groente en fruit dat u rauw eet
(tenzij u het water eerst kookt).
Twijfelt u aan de kwaliteit, ge
bruik dan mineraalwater, ook
voor het maken van ijsblokje.
Gebruik ook mineraalwater of
gekookt water voor het aanma
ken van poedervormige levens
middelen, zoals melkvoeding
voor de baby of soeppoeder.
Met deze tips kan vakantieple-
zier ook heel goed eetplezier
zijn.
Patricia Schutte
De burgeroorlog in Joegoslavië kost de reisorganisaties veel geld (foto
EPA)
De touroperators in ons land zien
zich steeds vaker gedwongen
Nederlandse toeristen te repatriëren
uit gebieden waar de spanningen hoog
oplopen. Sri Lanka enkele jaren
geleden (gevechten tussen Tamils en
Singalezen), Tunesië (Golfoorlog) en nu
de burgeroorlog in Joegoslavië.
Afgezien van alle inspanningen die de
operators zich moeten getroosten om
vakantiegangers vervroegd terug te
halen, kunnen de kosten gigantisch
oplopen.
In januari hebben we samen
met een aantal operators on
ze toeristen eerder laten ophalen
uit Tunesië omdat er sprake was
van acute dreiging. Elke keer dat
je een vliegtuig op en neer laat
gaan, kost dan tienduizenden gul
dens", zegt Rob Admiraal, pr-ma-
nager van Arke-reizen in Ensche
de.
De reisondernemers kunnen de
kosten weliswaar delen, maar niet
verhalen. Het is ondernemersrisi
co. „De grote organisaties kunnen
zo'n financiële klap wel opvan
gen", aldus Admiraal, „maar er
zijn ook specialisten in onze bran
che met alleen Joegoslavië in hun
pakket. Voor deze ondernemingen
wordt 1991 een moeilijk jaar". De
juiste schade is meestal achteraf
pas vast te stellen. „Er zijn nu na
tuurlijk geen boekingen meer voor
Joegoslavië. De burgeroorlog daar
kost ons een heleboel geld. Ik ver
wacht een verliespost van enkele
tonnen".
Met Arke besloten Oad (Holten),
De Jong Intratours (Ridderkerk)
en Hotelplan om hun klanten uit
Istrië in het noorden van Joegosla
vië weg te halen. „Dat leek ons ver
standig. Wij hebben een verant
woordelijkheid in deze en die aan
vaarden wij ook. De afgelopen tijd
hebben wij steeds contact gehad
met het ministerie van buitenland
se zaken en onze vertegenwoordi
gers in Slovenië. Sinds vrijdag heb
ben wij te maken met een negatief
reisadvies van het ministerie voor
Joegoslavië".
Keus
„Ik wil benadrukken dat de men
sen die nu terug zijn niet volledig
de vrije keus hadden om te blijven.
Wij hebben sterk op hun vertrek
aangedrongen, al was er op het
strand niet zoveel aan de hand. Nu
hebben ze tenminste de kans be
nut om georganiseerd het land te
verlaten. Het mag misschien heel
vervelend zijn voor deze toeristen
om een deel van hun welverdiende
vakantie te moeten inleveren,
maar als ze daar zouden blijven,
zou het nog veel vervelender voor
ze kunnen worden".
Bij elke moderne touroperator ligt
vandaag de dag een draaiboek
klaar voor eventuele repatriëring.
„Er staan enkele hoofdlijnen in en
telefoonnummers van onze con
tacten in het buitenland. Verder
komt het aan op improviseren en
organiseren, omdat je nooit van te
voren weet waar en wanneer iets
gebeurt".
Schadeclaims zullen de touropera
tors niet accepteren. „Als mensen
menen dat ze recht hebben op te
ruggave van geld vanwege het niet
genieten van vakantiedagen, zul
len wij naar de reisverzekering ver
wijzen", aldus Admiraal. „De men
sen die bij ons hebben geboek
voor Joegoslavië en afgelopen vrij
dagzouden vertrekken, hebben we
een acceptabel alternatief met
zon, water en strand aangeboden
in Spanje. Italië. Oostenrijk en
Portugal. Een groot aantal ging
hiermee akkoord, maar er waren er
ook bij die zeiden: nee, we wilden
per se naai- Joegoslavië, en nu dat
niet kan, willen we ons geld terug.
Aan dat verzoek konden we vol
doen".
Gerard Smink
