Pronks fondsen geen grabbelton
EG-landbouwberaad was
voor ministers voorproefje
PZC
Nieuwe lenzen met een
Ray-Ban kado, bij Rinck
Florida
opinie en achtergrond
Opnieuw adempauze
stelselherziening
gezondheidszorg
Ontwikkelingssamenwerking krijgt rekening gepresenteerd
DINSDAG 28 MEI 1991 4
ter zijn hoofd begint op zeker
moment een geel gevlekte pad te
roepen.
Annelies laat nog terloops weten
dat de tuin het domein is van
vier zwarte slangen. Volgens
haar houden die de ratelslangeri
op afstand.
Zwerven
Ooit trok het gezin Dendermon-
de vier jaar lang door Amerika.
Later zwierf Dendermonde nog
eens een halfjaar in zijn eentje
door dit immense land en be
richtte daarover in zijn reisboek
..Amerika door de achterdeur".
Hij is, in tegenstelling tot Jan de
Hartog, die ook een groot deel
van zijn leven in de Verenigde
Staten heeft doorgebracht, nooit
in het Engels gaan schrijven. Hij
is ervan overtuigd dat hij zijn ge
voel voor nuance alleen in de
Nederlandse taal kan uitleven.
Eigenlijk is hij al lang blij dat hij
na zijn Groningse moedertaal
nog een tweede taal onder de
knie heeft gekregen.
Eenpaar dagen lang treedt Den
dermonde als onze gastheer op.
We rijden door het vlakke, groe
ne binnenland van Florida, dat
volgens de schrijver sprekend
op Drenthe lijkt. De zwarte,
roodkoppige gieren in de bomen
langs de weg, die door Dender
monde visarenden worden ge-
1—1
--
kokanje
i i 11 i i i i i i i
Gerrit Jan Zwier
noemd, zijn op de Hondsrug ech
ter onbekende verschijningen.
Evenals de zeboes, die uit India
zijn ingevoerd, en de alligators,
die loom op de oevers van rivie
ren en tussen de waterplanten
liggen. Deze reptielen, die nu
streng worden beschermd, ne-
men weer snel in aantal toe - en
niet alleen op de speciale boer
derijen, waar hun huid voor tas
sen en laarzen wordt gebruikt en
hun vlees aan restaurants wordt
verkocht. Honden, en zelfs klei
ne kinderen, ivorden soms het
slachtoffer van die fikse groei,
terwijl ook menige inwoner de
schrik van zijn leven krijgt als
hij 's ochtends een krokodil in
zijn zwembad ontdekt.
Waar we ook komen, Dender
monde knoopt met iedereen een
gesprekje aan, dat de duur van
een vrijblijvend praatje vaak
ruim overtreft. Is hij gewoon
nieuwsgierig, of zie ik in de eer
ste plaa ts een romancier aan het
werk. die altijd voor de laak
staat om zijn personages kleui
en achtergrond mee te geven?
geland, zullen dan de armere
landen in vooral Zuid-Europa
met hun marginale boerenbe-
drijfjes moeten bijspringen. Ook
in Den Haag voelt men daar wei
nig voor. Men vindt wel dat de
overproduktie moet worden
aangepakt, maar niet via een
soort Europees inkomensbeleid
voor boeren.
Waarmee de Europese Commis
sie straks komt is nog onduide
lijk. Wel dat van het pakket ook
het welslagen van de GATT-on-
derhandelingen over de vrijma
king van de wereldhandel af
hangt. De sanering van het land
bouwbeleid zal zijn beslag moe
ten krijgen onder hetNederland-
se EG-voorzitterschap. Dat be
tekent voor Bukman een extra
zware verantwoordelijkheid.
(Van onze parlementaire
redacteur Carel Goseling)
Het was even schrikken,
vorige week in de Eer
ste Kamer. Staatssecretaris
Hans Simons (volksgezond
heid) in het gedrang. Een be
windsman die 'zijn' stelsel
herziening gezondheidszorg
in nevelen ziet opgaan. Si
mons die spreekt over 'de
geloofwaardigheid van de
politiek'.
Het onderwerp waar de Eer
ste Kamer overigens over
sprak, zal slechts weinig bur
gers iets zeggen: de contrac-
teerplicht in de ziekenfonds
verzekering.
Toch ging het. terwijl de al
ondergaande zon de laatste
stralen door de vitrages de
Eerste Kamer inwierp, over
een volgens Simons 'wezen
lijk element' uit de stelsel
herziening.
Even uitleggen. De stelsel
herziening heeft twee hoofd
doelen. Ten eerste kostenbe
heersing en ten tweede zorg
op maat voor iedereen. Om
dat te bereiken wil Simons
concurrentie in de gezond
heidszorg invoeren. Geen
scheiding meer tussen zie
kenfonds en particulier' ver
zekeraar.
Een einde aan vaste afspra
ken over de vraag naar diver
se vormen van zorg, het aan
bod ervan en de prijs.
Een burger die door eigen
keuzen kan bepalen hoeveel
er voor welke zorg betaald
moet worden.
Naast de garantie dat ten
minste de basis gezond
heidszorg gewaarborgd is
(via een voor eenieder gel
dende basisverzekering) kan
men zichzelf gaan bijverze
keren voor andere, of betere
vormen van zorg. Daarnaast
kan men door het nemen van
een eigen risico, de financië
le last zelf bepalen.
Veel gepraat
Tot nu toe wordt er vooral
veel gepraat over de stelsel
herziening. In de praktijk is
er nog weinig gebeurd. Er
zijn enkele kleinere onderde
len van de gezondheidszorg
uit het ziekenfondspakket
overgebracht naar de volks
verzekering AWBZ, waar
voor de werknemer de pre
mie betaalt.
Daarnaast is er binnen het
ziekenfonds naast de pro
centuele, inkomensafhanke
lijke premie, een vaste jaar
premie in guldens gekomen.
Deze zogenoemde nominale
premie beloopt nu 220 gul
den per jaar per volwassene.
Voor kinderen (maximaal
twee) geldt de helft. Zieken
fondsen zijn voorts finan
cieel klem gezet: ze hebben
een jaarbudget gekregen
waar ze maar mee uit moe
ten zien te komen.
De contracteerplicht in de
ziekenfondsverzekering was
nu een verdere stap op weg
naai- het nieuwe stelsel. Tot
nu toe moesten ziekenfond
sen met elke arts, tandarts,
specialist etcetera een con
tract afsluiten.
Datzelfde gold voor elk zie
kenhuis en elke instelling in
de gezondheidszorg. Hoezo
concurrentie, bij een gega-'
randeerde afname? Hoezo
onderhandelingen over kwa
liteit en prijs als het contract
er toch moest komen?
Wat wil Simons dus? Pre
cies: einde contracteer
plicht. Elke aanbieder van
zorg moet gaan onderhande
len met ziekenfonds (en
straks ziektekostenverzeke
raar) over zijn aanbod, de
kwaliteit en de prijs. Er kan
gekozen worden en de con
currentie is daar. Dat alles
met het oog op kostenbe
heersing en uiteindelijk la
gere premies voor de bur
gers.
'Straf'
De Eerste Kamer bleek ech
ter niet overtuigd. Zeker niet
als er toch maximum tarie
ven bleven en aanbieders
van zorg die geen contracten
afsloten een soort 'straf kre
gen. Hun tarief mocht maar
80 procent zijn van de nor
maal berekende tarieven. Si
mons moest maar eens in
Brussel bij de EG gaan vra
gen of dat in het kader van'
een vrije concurrentie wel al
lemaal mocht.
De bewindsman ging over
stag. De gang naar Brussel
wordt gemaakt. De staatsse
cretaris wil uitsluitsel bin
nen enkele weken, maar een
ieder die Brussel kent weet
dat dat wel eens ijdele hoop
kan blijken. En hier zit de ad
der onder het gras. In de
Tweede Kamer ligt een wets
voorstel voor debat gereed
dat de stelselherziening écht
gaat invullen. Waarin voor 1
januari 1992 talloze maatre
gelen staan. Waarmee in fei
te het point of no return
wordt bereikt.
Vertraging nu kan de Twee
de Kamer ertoe .brengen de
eigen beraadslagingen maar
even uit te stellen. Met alle
gevolgen van dien. Het pro
ces. ook binnen de gezond
heidszorg zelf, stokt.
De animo gaat eruit. Ieder
een in 'het veld' krijgt een
adempauze en kan daarin
weer talloze bezwaren tegen i
de stelselherziening beden
ken. Gevaren die Simons al- i
lemaal ziet en waartegen hij
in de Eerste Kamer ook
waarschuwde.
Niet meer terug
Maar wat zou er nu echt ge- i
beuren voor de burger, als de s
stelselherziening zou stok-
ken, en mogelijk helemaal i
niet rrieer tot stand zou ko
men? Niet veel. r
De huidige situatie van zie
kenfondsen aan de ene, en
particuliere verzekeraars
aan de andere, zou blijven j
bestaan. Net als het ontbre
ken van concurrentie, en
daarmee kostenbeheersing
in de gezondheidszorg.
De huidige stijging van de
uitgaven met soms tien pro
cent per jaar. zouden zich
blijven vertalen in steeds ho- j
gere premies en steeds lan-
geve wachtlijsten.
De overheid zou elk jaar
weer moeten afwegen welke
voorzieningen er nodig zijn
en tegen welke prijs. Van eni-
ge flexibiliteit in de gezond-
heidszorg, van zorg op maat,
zou weinig meer resteren.
Het zou pappen en nathou
den blijven. Kostenbeheer-
sing op onderdelen zoals ook
nu gebeurt via een in te voe- D
ren prijzensysteem voor ge-
neesmiddelen (GVS) bij- 'c
voorbeeld. Of een vijf-partij- 5
en-akkoord over de inko
mens (en daarmee ook de ta
rieven) van specialisten. Za- 1
ken waarover allemaal jaren
is gepraat. Waar rechterlijke
uitspraken over zijn gedaan.
Waar in feite tot nu toe nooit
iets van terecht is gekomen.
Geen der direct betrokke- j
nen kan zich eigenlijk meer i
voorstellen dat de stelselher- i
ziening' niet doorgaat. Na ja- i,
ren praten moet het gewoon, i
is de stelling. Van de andere
kant zal het, zo wordt ook al-
gemeen erkend, voor de bur- r
ger, de man in de straat, wei- 5
nig of niets uitmaken. De no-
minale premie vervangen we e
hoogstens door een eigen ri-
sico. |j
Verder blijft het ziekenfonds
voor de man met de smalle
beurs en de particuliere ver- e
zekeraar voor degene die het
allemaal wat breder heeft.
En Simons? Die is dan weg. r
p
(Advertentie)
Wie over Amerikaanse we
gen rijdt, wordt voortdu
rend vanaf de zijkant toegespro
ken. Restaurants/benzinepom
pen, motels en ook kerken rich
ten vanaf hun hoge positie op de
reclameborden hel zvoord tot de
automobilisten. Ook de auto's
zelf bevatten vaak mededelin
gen van diverse aard; de num
merborden zeggen niet alleen uit
welke staat het voertuig stamt,
maar voegen daar nog iets ex
tra's aan toe: Louisiana-Het pa
radijs van de sportman: Arkan
sas - het land van de vele moge
lijkhedenNew Mexico - het be
toverde land, en Oklahoma -
OK! Religieuze teksten zijn ook
erg populair: „Jezus is mijn
Heer" en „De Eindtijd nadert.
Hoe is uw relatie tot God?" sco
ren bijvoorbeeld hoog, terwijl ik
„God is mijn co-piloot" slechts
een enkele keer op de achterruit
van een sportwagen zag staan.
Langs de Golfkust van Florida
duikt ook andere informatie tus
sen de bekende reclame op: er
zijn nog bungalows te koop in
ommuurde en beveiligde woon
oorden. Het gaat hier om bejaar
denparken, die bij draagkrach
tige ouderen uit noordelijke sta
ten zeer populair zijn. Florida is
immers de Sunshine State, het
subtropische palmenland, met
zachte winters en zonovergoten
zomerdagen. Het schijnt dat ne
gen van de tien imoojiers van
Florida uit andere landsdelen
afkomstig is.
De schrijver Max Dendermonde,
die met zijn 71 jaar ook tot de
grijze golf gerekend moet wor
den, ivoont eveneens in Florida,
maar niet in een bejaardenwijk.
Sarasota is al elf jaar zijn stand
plaats, een langgerekte plaats
aan de Golf van Mexico. Het ligt
bijna tachtig kilometer ten
zuiden van Tampa, de stad van
Amerika's nieuwe held. Stor-
min' Norman Schwarzkopfdie
het land weer in een winning
mood heeft gebracht.
Zijn huis ligt aan de baai. waar
pelikanen en zilverreigers de
visstand in de gaten houden, en
waar bij laag tij de oesterban-
ken boven het water uitsteken.
Palmen, oleanders, hibiscus,
bougainvillea en fruitbomen om
zomen zijn subtropische retrai
te. We worden er hartelijk wel
kom geheten door de schrijver
zelf, zijn vrouw, de fotografe An
nelies Scholz en hun twee zonen.
In alle kamers draaien grote
ventilatoren hun rondjes; wordt
het te heet, dan begint de aircori-
ditioning een poollucht te ver
spreiden.
Het kost mijn metgezel, die echt
warme streken niet gewend is,
enige moeite zich aan te passen
aan het rijke dierenleven onder
de met rieten matten afgedekte
gaanderij. Hagedissen beklim
men zijn stoelpoten, nu en dan
rent een wolfsspin of forse kak
kerlak over zijn voeten en ach-
(Van onze verslaggeefster
Rian van kuppenveld)
Voor zijn doen is hij onge
woon somber. Minister Jan
Pronk van Ontwikkelingssa
menwerking Jan Pronk ziet drie
maanden na afloop van de Golf
crisis zijn 'vak', de ontwikke
lingssamenwerking, het kind
van de rekening worden. Niet
alleen financieel, maar ook po
litiek. Overal ter wereld wor
den 'oneigenlijke' posten zo
als in Nederland een deel van de
kosten van de opvang van asiel
zoekers onder de begroting
van ontwikkelingssamenwer
king gebracht of wordt op die
begroting gekort.
Politiek gezien heeft de geal
lieerde overwinning in de Golf
oorlog ertoe geleid dat de ruimte
die aan ontwikkelingslanden
wordt geboden om hun eigen
normen en waarden te bepalen,
geringer is geworden. 'Je hebt je
maar te voegen naai' onze opvat
tingen' lijkt na de Golf het pa
rool van het Westen te zijn ge
worden.
Pronk: „Ik ben minder optimis
tisch dan een jaar geleden, toen
ik de nota 'Een wereld van ver
schil' schreef. Ik ben verschrik
kelijk aangevallen over één zin
in dat rapport, waarin ik stelde
dat 'de westerse waarden zullen
domineren'. Iedereen is na die
regel opgehouden met lezen,
maai' in de alinea daarna bleek
dat ik mij daarbij niet wilde
neerleggen en schreef ik, dat als
je als Westen het gevoel hebt dat
je gewonnen hebt van Zuid en
vooral van Oost. je dat extra ver
plichtingen oplegt om te luiste
ren naar anderen, open te zijn, je
macht niet te misbruiken.
Maar nu, na de Golfcrisis, zie ik
weer tendensen die leiden tot
een vergroting van de superiori
teit van de westerse technologie,
de macht, het model. In feite be
vestigt de uitkomst van de Golf
crisis het gelijk van mijn zin uit
de nota. Ik zie te weinig westerse
bereidheid om te luisteren en te
kijken naar andere normen en
waarden."
Pronk constateert dat in toene
mende mate andere ministeries
aanslagen doen op zijn fondsen
en overal ter wereld de bewinds
lieden van financiën, handel,
landbouw en buitenlandse za
ken zich min of meer minister
voor ontwikkelingssamenwer
king gaan wanen.
Een tiental jaar geleden toonde
hij zich een groot voorstander
van een dergelijke betrokken
heid. maar nu gebeurt het hem
allemaal een beetje te vroeg. „Ik
vond die betrokkenheid nodig
om op de specifieke beleidster
reinen de belangen van de ont
wikkelingslanden aan de orde te
laten komen, maar ik ben er té
gen als ontwikkelingsdimensies
gemanipuleerd worden voor an
dere belangen." En dus vecht hij
er tegen dat ontwikkelingssa-
menwerkingtiet kind van de re
kening gaat worden.
Correctie
„Een jaar geleden zei ik nog dat
acties, zoals voor Bangladesh,
Ethiopië en de Kurden niet no
dig moesten zijn. Het is fijn dat
de mensen dat doen, maar het is
langzamerhand een onderdeel
van de internationale overheids
uitgaven, dus dat komt wel in or
de. Er is immers geld genoeg.
Dat durf ik nu niet meer te zeg
gen. Het is nu zo dat de vrijgevig
heid van mensen een correctie
gaat worden op falend over
heidsbeleid. En het is een schan
de dat overheden het daar op la
ten aankomen.
Binnen één nacht werden er mil
jarden voor de strijd tegen Sad
dam Husayn opgehoest en voor
de rest van de wereld moetje het
geld bij elkaar schrapen. Over
heden bepalen niet meer ratio
neel waaraan zij steun zullen
verlenen, ze planten nu ergens
een vlag en zeggen 'kijk hier zijn
wij bezig'. Maar die keuzes wor
den niet gemaakt op basis van
zorgvuldige overweging. En dan
ontstaat publiek onbegrip."
„Mensen kunnen niet steeds
blijven doorgaan met geven", zo
stelt Pronk. „Zij moeten er van
uit kunnen gaan dat de overheid
eerlijke verdelingsmechanis
men hanteert, maar nu dreigt de
post ontwikkelingssamenwer
king een soort grabbelton te
worden en worden bij bezuini
gingen binnenlandse problemen
op voet van gelijkheid gesteld
met groepen die ten eerste ar
mer zijn en ten tweede hier geen
stem hebben, dus niet kunnen
protesteren."
Macht
Het doorklinken van de stem
van de Derde Wereld baart
Pronk ook zorgen als het gaat
om de vraag wie wat bepaalt.
Terwijl prins Claus begin mei
aan het begin van de conferentie
van de Society for International
Development (SID) in Amster
dam vooral kritiek leverde op de
werking van instituties en de ef-
welddadige effecten van revolu
tie in ontwikkelingsprocessen
zijn zo mensonterend, zo men
sonwaardig, dat ik daar altijd
om heen probeer te gaan. Ik
streef wel naar radicale hervor
ming. door democratisering aan
de onderkant en hervorming
aan de bovenkant, maar het
moet wel gelijktijdig gebeuren."
Geweld
Hoewel Pronk grote angst heeft
voor de effecten van geweld,
waarschuwde hij aan het eind
van de SID-conferentie er wel
voor dat een toename van ge
weld dreigt. Evenals prins Claus
ziet hij in de jaren negentig een
stijging van het aantal conflic
ten. met name in de Derde We
reld: „Gevaar voor geweld is er
altijd geweest, maar het is nu an
ders. Ecologisch barst het uit de
voegen ten gevolge van de fysie
ke beperkingen. Bovendien tre
den de conflicten binnen de Der
de Wereld duidelijker op de
voorgrond als gevolg van de ver
anderingen in de verhouding
tussen Oost en West".
Pronk ziet een duidelijke taak.
bijvoorbeeld voor de Verenigde
Naties als het gaat om het voor
komen van conflicten en het
hanteren daarvan. Zijn grote
vrees is dat nu de Verenigde Sta
ten zichzelf min of meer hebben
benoemd tot politie-agent van
de wereld, ook de waarden en
normen van de VS aan andere
volkeren opgelegd worden. Hij
memoreert dat het gevaar be
staat dat, zeg, 'the American
way of life' middels internatio
nale communicatiekanalen
wordt opgedrongen aan landen
als Indonesië, of aan Afrika, het
Midden-Oosten. Maar ook hün
normen moeten een kans krij
gen in de wereld.
Wat Pronk het fascinerende
vindt aan de jaren '90 is dat over
al ter wereld een soort gemeen
schappelijke waarde gaat ont
staan: de roep om democratie
klinkt overal. De ethiek en de
moraal die prins Claus zo node
miste in het huidige economisch
denken, heeft, zo zegt Pronk,
ook alles met die roep om demo
cratie te maken. Want demos
(volk) omvat ook de stem van de
ongeborene aan wie wij onze we
reld moeten nalaten, dus demo
cratisch is het niet langer vol te
houden dat de economie er op
gericht is de rijken steeds rijker
en het milieu steeds armer te
maken.
(Van onze correspondent
Hans de Bndjn in Brussel)
De Europese landbouwmi
nisters hebben de voorbije
maanden totaal bijna een volle
week vergaderen nodig gehad
om het eens te worden over de
landbouwprijzen voor het sei
zoen 1991-1992. Aan het eindre
sultaat is al die moeite nauwe
lijks af te lezen: de prijzen blij
ven goeddeels op het niveau
van het afgelopen seizoen.
Het overleg was intussen maar
een voorproefje van wat de mi
nisters, en dus ook de Europese
boeren, later dit jaar' te wachten
staat. Dan moeten 'de twaalf
het eens zien te worden over een
veel drastischer hervorming van
het Europese gemeenschappe
lijke landbouwbeleid. Dan gaat
het niet meer om een procentje
hier en een heffinkje daar, maar
om keiharde ingrepen.
De Nederlandse boer heeft nu
dan ook weinig reden tot klagen.
De melkquota dalen met twee
procent, maar de melkboeren
worden daarvoor gecompen
seerd. Als gevolg van de verho
ging van de medeverantwoorde
lijkheidsheffing van drie naar
vijf procent (een procent minder
dan EG-Commissaris MacShar-
ry wilde) daalt ook de graanop
brengst.
Boeren die vrijwillig vijftien pro
cent van hun grond 'braakleg-
gen' hoeven die heffing echter
niet te betalen, en wie ook nu al
aan een braakleggingsregeling
meedoet wordt vrijgesteld van
de twee procent extra heffing.
Hoofdprincipe was ditmaal dat
de landbouwuitgaven binnen de
in 1988 door de EG-regeringslei-
ders vastgestelde begrotings-
grenzen moesten blijven. Ook
met het voorliggende prijzen
pakket komen de landbouwuit
gaven al zo'n 15 miljard gulden
uit boven die van het voorbije
jaar. De Golfoorlog, de Duitse
eenwording en de daling van de
dollarkoers in 1990 hebben daar
vooral toe bijgedragen. Heel wat
ministers vonden dat hun boe
ren moesten worden ontzien en
dat die begrotingslimiet dan
maar moest worden doorbro
ken. MacSharry weigerde dat
pertinent, wetende wat er later
dit jaar nog komt.
Stoppen
De landbouwuitgaven blijven
dit jaar net onder de limiet van
75 miljard grilden, waarmee de
landbouw nog steeds 60 procent
van de EG-begroting opslokt.
Maar bij ongewijzigd beleid zul
len ook volgend jaar weer miljar
den extra nodig zijn. Iedereen
weet dat die ontwikkeling ge
stopt moet worden, omdat de
fectiviteit - of liever het gebrek
daaraan aan de kaak stelde,
ging Pronk aan het slot van die
zelfde conferentie uitvoerig in op
de bestaande machtsverhoudin
gen. In feite vulden de beide toe
spraken elkaar aan, want zo
stelt Pronk „Amerika is een in
stitutie. Een besluitvormings
proces (bijvoorbeeld in interna
tionale organisaties) waarbij er
een Pax Americana heerst, dus
Washington beslist en de rest
van de wereld volgt of klapt, is
ook een institutie."
De kritiek van Claus op het feit
dat instituties niet aan hun doel
beantwoorden, is, zo zegt de mi
nister. „voor een deel het gevolg-
van machtsverhoudingen om
dat de Amerikanen of de weste
lijke landen die instituties naar
hun hand zetten, maar voor een
deel is het ook het gevolg van het
feit dat de ruimte die er is, niet
voldoende benut wordt door
ontwikkelingslanden, bijvoor
beeld als gevolg van de bureau
cratie."
Wie daadwerkelijk beslist, is ook
van grote invloed op het ontwik
kelingsproces. Het gaat erom
diegenen om wie het gaat moge
lijkheden te bieden zelf tot ont
wikkeling te komen en dat bete
kent dat bestaande machten
zullen moeten terugtreden.
Pronk: „MijnheleIndonesië-reis
heeft in teken gestaan van dat
ontwikkelingsproces van onder
af. En dat gaf interessante dis
cussies, leidde soms ook tot bot
singen. Want een dergelijk pro
ces vereist democratisering. De
mocratie aan de onderkant is de
enige mogelijkheid om tot ar
moedebestrijding te komen, on
gelijkheden te verkleinen en
mensen in staat te stellen hun ei
gen lot in handen te nemen. Het
hele vraagstuk is of bestaande
machtsinstituties dat toelaten
of niet".
Helemaal van onderaf kan een
duurzame ontwikkeling niet
gaan. zo stelt Pronk, want ook
aan de bovenkant moeten
machtsverhoudingen en institu
ten veranderen, anders stoten
de mensen die aan de onderkant
bezig zijn op een bepaald mo
ment hun hoofd en dreigt er re
pressie. Als er aan de bovenkant
helemaal niets gebeurt, leidt dat
bij ontwikkeling van onderaf on
vermijdelijk tot revolutie, tot ge
welddadige omwenteling. „En
dat is iets wat ik afwijs. De ge-
Minister Jan Pronk (foto GPDi
De financiële meerjarenplan
ning waarover de EG-leiders het
in 1988 eens werden, en waarin
de ruimte voor de landbouwuit
gaven van jaar tot jaar is vastge
legd, loopt overigens volgend
jaar af. Dat betekent dat dan
nieuwe meerjarige afspraken ge
maakt moeten worden. Daarbij
moet meer geld beschikbaar ko
men voor onder meer het milieu,
voor steun aan Oost-Europa en
de Sovjetunie, voor technologie
beleid.
De lidstaten zullen met meer
geld over de brug moeten ko
men, en er wordt zelfs gesproken
over de invoering van een Euro
pese belasting. Maar er zal ook
drastisch bezuinigd moeten
worden, en het is daarbij logisch
dat de grootste slokop de groot
ste bijdrage levert.
MacSharry heeft voorlopig zijn
kaarten gezet op een plan waar
van vooral de kleine boeren, die
hun inkomen zien dalen door de
noodzakelijk geachte produk-
tievermindering en de verlaging
van de landbouwprijzen en -quo
ta, zullen profiteren. De EG zal
dan minder subsidies hoeven te
verstrekken, terwijl de lidstaten
zelf meer geld moeten uittrek
ken voor de ondersteuning van
hun boeren.
Vooral de rijkere landen met
grote en welvarende boerenbe
drijven, zoals Nederland en En-
O G E N GAAN OPEN BIJ R I
Middelburg. Lange Delft 8b, 01180-13792.
EG meer taken heeft dan alleen
het ondersteunen van overpro-
ducerende boeren. Maar als de
prijsonderhandelingen voor de
deur staan zijn de landbouwmi
nisters dat al gauw vergeten.
Nu bij aanschaf van
een set zachte con
tactlenzen (f365,-) 'n
originele Ray-Ban"
zonnebril kado.
