Gouden jaren van de
Veluwe zijn voorbij
Tenten-aanbod is
slecht te overzien
vrije tijd
31
okken
mi gunst
ran de gasten
toerisme
Kamperen
-V-
ZATERDAG 25 MEI 1991
oit was de Veluwe hèt
vakantiegebied van
Nederland. Maar de naar
Lhatting 1400 tot 1500
Mdernemers die hun brood
Verdienen in de
lerblijfsrecreatie zagen hun
|narktaandeel in ruim tien jaar
Aaien van 18 tot 11 procent.
Centre Pares zette met luxe
Vakantieparken een trend in
Nederland. Mede daardoor
laakten de Veluwse campings
niet hun verouderde
stacaravans - er wordt al
gesproken van verkrotting -
jiopeloos uit de tijd.
Circa 900 eigenaren van de
deinste bedrijfjes zullen de
tomende jaren nauwelijks
Iroog brood kunnen verdienen.
)e koude sanering is intussen
il op gang gekomen. Evenals
le vernieuwingsdrang, want op
le Veluwe worden momenteel
niljoenen geïnvesteerd in
lieuwe parken, die de
loncurrentie met de
rendsetters aankunnen.
Het imago van de Veluwe als
vakantieland is slecht. Ou
derwets, rumoerig en geen moer te
beleven. Ten dele klopt dat, maar
het is ook een beeld dat de lokale
recreatie-ondernemers elkaar aan
praten. Misschien een schuldge
voel. overgehouden uit de tijd dat-
toeristen moesten bedelen om een
standplaatsje op een weiland dat
camping werd genoemd.
Want die tijd heeft de Veluwe ook
gekend. In de jaren zestig en zeven
tig waren de campingbazen heer
en meester. De vraag was vele ma
len groter dan het aanbod. „Het
was bek houden of vertrekken.
Voor iedere gegadigde stonden
drie anderen in de rij", zegt een
campingbaas over deze gouden ja
ren.
Anno 1991 moet worden geknokt
om de gunst van de consument.
„Helaas heeft een aantal onderne
mers niet ingezien dat de tijden
zijn veranderd", meent directeur
M. Bruil van de recreatiegemeen
schap Noordwest-Veluwe, waarbij
23 gemeenten zijn aangesloten.
Uitstervend
De toerist die in de jaren zestig de
Veluwe groot heeft gemaakt, is van
een uitstervend ras. Het waren de
bewoners van de Randstad, die
massaal naar de Veluwe trokken.
Maar tante Mien uit Amsterdam is
oud en grijs geworden. Haar staca
ravan, ooit de trots van de familie,
is niet meer dan een krot. De kin
deren willen er niet meer naartoe.
Die pakken een weekje Centre
Pares als tussendoortje, binden de
latten onder in Oostenrijk en bak
ken zomers bruin aan een van de
Costa's.
Intussen vraagt het keuterboertje,
dat dertig jaar geleden een cam
ping begon, zich af waar zijn gas
ten blijven. Zijn marginaal draai
end bedrijfje telt steeds meer lege
plekken, zelfs in het hoogseizoen.
Niet minder dan 900 van de circa
1400 tot 1500 kampeer- en bunga-
lowbedrijven op de Veluwe hebben
een omvang van minder dan één
hectare. De provincie Gelderland
legt de grens bij een volwaardig be
drijf bij vijf!
Driekwart van de kleintjes heeft
absoluut geen mogelijkheden te
groeien. Meer dan de helft van de
recreatiebedrijven ligt binnen de
grenzen van het Centraal Veluws
Natuurgebied. De provincie is te
recht zuinig op het grootste aan
eengesloten bos- en natuurgebied
van ons land. Dat heeft geleid tot
een terughoudend beleid van rijk
en provincie als het gaat om uit
breiding van verblijfsrecreatie.
i| Mocht de campingbaas al moge
lijkheden zien om door overname
4 zijn bedrijf meer overlevingskan
sen te geven, dan nog zijn de kan-
sen gering. De banken zijn uiterst
't voorzichtig met het verstrekken
van kredieten in deze sector. De
4 rentabiliteit van de bedrijven is te
J gering. Afhankelijk van de uit-
Randstedelingen schiepen op de Veluwe hun eigen paradijsjes rond sta-caravans - maar deze vorm van
vakantie is 'uit' (foto GPD)
gangspunten die worden gehan
teerd, kan worden gesteld dat tus
sen de 50 en 60 procent van de be
drijven het financieel-economisch
niet goed doet.
„Jarenlang was een traditioneel
bedrijf met stacaravans best ren
derend. De problemen ontstaan
pas als moet worden omgescha
keld. De meeste ondernemers sla
gen er niet in dat met succes te
doen", meent directeur Th. Geurts
van de provinciale VVV Gelder
land. Uit onderzoek blijkt dat het
met name de kleine bedrijven (1
tot 2,5 ha) zijn, die zich behoudend
opstellen. Driekwart van de onder
nemers is dan ook helemaal niet
van plan om de aanpak drastisch
te veranderen.
Oud
Als vakantiegebied is de Veluwe al
oud. De trek begon aan het eind
van de vorige eeuw. Toen ontdek
ten de rijken de zandverstuivin
gen, de heidevelden en de rust' van
het verlaten gebied. Familiepen
sions en hotels bepaalden in die
tijd vaak het straatbeeld van de
Veluwse dorpjes.
In de jaren twintig, toen de trek
naar buiten groter werd. ontston
den de eerste kampeerterreinen.
Met name de jeugdbeweging wist
de weg naar de Veluwe te vinden.
Beroemd voorbeeld is de Paasheu-
vel in Vierhouten, waar de AJC bij
eenkwam. De glorietijd van het
toerisme op de Veluwe ligt echter
in de jaren zestig en zeventig.
Het vakantiegebied bij uitstek
werd slachtoffer van de onverbid
delijke wet op de remmende voor
sprong. Terwijl in nieuwe vakan-
tiegebieden moderne bedrijven
werden opgezet, bleef de Veluwe
stilstaan. Het ging toch goed. Nog
steeds is de Gelderse hoogvlakte
na Brabant en Drenthe het derde
vakantiegebied van Nederland,
maar Zeeland en het Waddenge-
TT
bied maken zich op om die positie
over te nemen.
Tenzij de Veluwe de bakens verzet.
De roep om een herverkaveling
van recreatieterreinen wordt lui
der. Maar de meeste campingba
zen willen dat niet. Slechts bij een
op de vijf blijkt verplaatsing in
principe bespreekbaar. Vooral de
kleintjes willen baas in eigen huis
blijven. Bedrijven met een omvang
tussen de vijf en tien hectare blij
ken eerder geneigd over samen
voeging te willen praten. Zij zien
kennelijk nog kansen uit de neer
waartse spiraal te ontsnappen.
Voorwaarde is wel dat de overheid
de verplaatsing moet financieren.
De provincie Gelderland heeft al
herhaaldelijk laten blijken daar
voor geen middelen te hebben.
Wat rest, is een koude sanering.
Een aantal ondernemers zal van
zelf het loodje leggen, de een na de
ander. Zelfs bij de Kamer van
Koophandel in Harderwijk is men
daarvan overtuigd. Secretaris drs.
C E. Geel: „Wij willen uiteraard
niemand van onze leden het brood
uit de mond stoten, maar maatre
gelen zijn hard nodig. Dat valt niet
te ontkennen".
En dan nog zal het jaren duren
voordat de neerwaartse spiraal is
omgebogen. „Als we vandaag de
hand aan de ploeg slaan, dan duurt
het nog tien jaar voordat we weer
nummer één zijn", zegt M. Bruil,
directeur van het Recreatieschap.
Miljoenen
Overal zijn ze te vinden, de sterk
verouderde recreatiebedrijven.
Toch is er ook een nieuwe ontwik
keling ingezet. Er wordt weer geïn
vesteerd. Zo heeft Aegon met een
miljoeneninvestering haar park in
Hoenderloo gemoderniseerd. En
ook Eldorado (10 hectare) en de
Valouwe (20 ha) in Beekbergen zijn
voorbeelden van moderne recrea
tiebedrijven.
In huize de Molecaten bij Hattem
huist een exponent van een nieuwe
generatie ondernemers. De have-
zathe mag dan fundamenten heb
ben uit de veertiende eeuw, binnen
de muren van het historische pand
wordt modern gedacht. Heer op
Molecaten is C.F.J. Slager (40). die
onder meer de scepter zwaait over
vier recreatiebedrijven. waarvan
drie op de Veluwe en één in Bra-
bant. Het Piashuis in Nunspeet,
waar zijn broer manager is, wordt
gezien als een modelbedrijf.
Slager is met zijn tijd meegegaan.
Nieuwe bungalows en een fraai
overdekt zwembad op zijn bunga
lowpark De Leemkule bevestigen
dat beeld. Zijn oordeel over de
meerderheid van zijn collega's is
hard: „Het ontbreekt de gemiddel
de campinghouder aan kennis om
de bakens te verzetten. Tenminste
zestig procent heeft alleen lager
onderwijs genoten. Dat is dé pro
blematiek".
De wil om bij te leren ontbreekt bij
velen, zo weet men bij de Kamer
van Koophandel. Secretaris Geel:
„Als je een ondernemer uitnodigt
voor een cursus dan komt hij niet.
Het is een beetje eigen aan de
streek hè, op de de Veluwe kijken
ze de kat uit de boom".
Maar het tegendeel komt ook voor.
Op het terrein van Het Verscholen
Dorp in Harderwijk wordt de laat
ste hand gelegd aan de nieuwbouw
van een zestigtal bungalows. In
vestering 10 miljoen gulden. En
vlakbij, op grond van de gemeente
Ermelo, wordt op het zusterbedrijf
Tonserveld 9 miljoen geïnvesteerd
in de bouw van nog eens 70 vakan
tiewoningen. Directie-adviseur
J.C. Lammers: „Het Verscholen
Dorp is als camping 40 jaar oud.
Het caravanbestand was helemaal
verouderd. Evenals de voorzienin
gen. Maar de bakens zijn verzet.
Nu komt er een voorziening waar je
„u" tegen zegt". Het Verscholen
Dorp heeft nog meer plannen. In
Oldebroek is een terrein van 50
hectare aangekocht, waarop 250
bungalows zullen worden ge
bouwd. Tevens komen in Olde
broek een golfbaan, tennisbanen,
volleybalvelden en een overdekt
zwembad. Kosten: 40 miljoen gul
den.
Bij een bezetting van 70 tot 80 pro
cent op jaarbasis moet het project
een succes kunnen worden. Center
Pares, met een bezetting van bo
ven de 90 procent, heeft wat dat be
treft ook hier de trend gezet. Of, zo
als ondernemer Slager het zegt,
niet in het hoogseizoen moeten we
ons geld verdienen, maar met
Pinksteren of tijdens de kerst. Tal
van grotere bedrijven willen zich
ook daadwerkelijk meer op het
voor- en naseizoen gaan concen
treren.
Bij de WV Gelderland heeft men
zijn hoop gevestigd op deze grote
re, moderne bedrijven. Zij moeten
de voortrekkers zijn van de Velu-
we-nieuwe-stijl. De toekomst voor
de kleinere bedrijven doet direc
teur Geurts schouderophalend af.
„Er mag geen beeld worden ge
schapen van een Veluwe als een
achterhaald vakantiegebied, want
dat is niet terecht. De boekings
centrale van de provinciale
VVVvertegenwoordigt 30 moderne
bedrijven en die doen het goed.
Dat zien we aan het aantal boekin
gen, dat worden er jaarlijks meer".
Ger Dijkstra
Voor een leek op het gebied van
kamperen, maar ook voor een 'oude
rot in het vak' die zijn vijftien jaar
oude tent heeft afgedankt, is het
tenten-aanbod bijna niet te overzien.
Alleen al in de 'Tenten Koopgids' van
de ANWB staan ruim 1000
verschillende tenten. Het lijkt bijna
een onmogelijke klus hieruit een
verantwoorde keuze te maken.
„Toch valt dat reuze mee", meldt Nico
van den Born, adviseur van de
vakgroep caravans en kamperen van
de ANWB en samensteller van de
jaarlijks verschijnende 'Tenten
Koopgids'.
Het is noodzakelijk dat je
voor je een tent aanschaft
goed nadenkt over watje allemaal
met de tent van plan bent. De be
langrijkste vragen die je jezelf
moet stellen zijn: hoeveel perso
nen moeten in de tent kunnen sla
pen. hoe vervoer ik de tent, en hoe
veel geld wil ik ongeveer uitge
ven", aldus de ANWB-adviseur Ni
co van den Bom
Hij wijst erop dat wanneer je de
tent in een rugzak meeneemt die
eigenlijk niet veel zwaarder mag
zijn dan twee kilo. Als je de tent,
met meer mensen deelt, kan je het
gewicht met één kilo per persoon
vermeerderen. En een fïets-of mo
tortent heeft een basis gewicht van
2,5 kilo. te vermeerderen met 1.5
kilo per persoon.
Wanneer kampeerders voor de au
to als vervoersmiddel kiezen, dan
is het gewicht veel minder belang
rijk. Afhankelijk van de auto is wel
de ruimte die een tent opgevouwen
inneemt van belang. „En als je dan
ook nog een bepaald bedrag in je
hoofd hebt. vallen er er heel veel
tenten af en is de keuze een stuk
eenvoudiger", aldus Van den Born.
Overvoerd
Tenten zijn te koop vanaf 100 gul
den voor een heel simpel boogstok-
tentje tot bijna 4000 gulden voor
grote tenten met allerlei extra's.
„Ik kan mensen die bang zijn te
veel geld voor een tent te betalen
geruststellen. Sommige tenten
zijn inderdaad enorm duur. Maar
aangezien de tentenmarkt in Ne
derland erg overvoerd is. komt het
bijna niet voor dat er tenten te
koop zijn voor onredelijk hoge be
dragen. Een fabrikant die zich er
aan waagt een tent veel te duur
aan te bieden, wordt automatisch
uit de markt geprijsd", zegt Van
den Bom.
Wel is het zo dat je van tenten on
der de 500 gulden niet erg veel
moet verwachten, aldus de
ANWB-man. „Die koepeltentjes
van honderd gulden zijn echt voor
mensen die graag eens willen kam
peren, maar niet veel geld hebben.
Want een erg lange levensduur
hebben deze tentjes niet en een
klein beetje storm en het tentje ligt
plat".
Toch zijn de wat duurdere koepel-
of boogstoktenten, die steeds po
pulairder worden, eigenlijk heel
stabiel en windvast. Het is niet
voor niets dat tenten in deze vorm
gebruikt worden voor expedities.
„Als je al een goedkopere tent wilt
kopen die toch redelijk lang mee
gaat en je met de auto op vakantie
gaat. koop dan een katoenen
tent", raadt Van den Born aan. De-,
ze tenten hebben een langere le
vensduur dan tenten van syntheti
sche produkten zoals nylon en po
lyester
Een tent van goede kwaliteit van
zwaargewicht katoendoek gaat ge
middeld dertien jaar mee bij een
jaarlijks gebruik van vier weken.
Een tent van middengewicht ka
toendoek staat voor tien jaar en
een lichtgewicht katoenen tent
blijft ongeveer acht jaar bruik
baar. Polyester en nylon tenten le
ven gemiddeld met. langer dan
acht jaar. „En hele goedkope ten
ten van synthetische produkten
gaan vaak maar een paar vakan
ties mee", aldus Van den Born.
Katoen is over het algemeen
zwaar. Lichtgewicht katoen, dat
wel voor rugzak- en fietstenten
wordt gebruikt, is vrij kwetsbaar
en met dit materiaal moet heel pre
cies worden verwerkt. Dat bete
kent dat een lichtgewicht katoe
nen tent al snel 600 tot. 700 gulden
kost en dat is duurder dan een re
delijk goede lichtgewicht tent van
een synthetisch produkt
„Het voordeel van katoen ten op
zichte van een synthetische stof is
dat katoen water opneemt en
daardoor minder benauwd is. In
een nylon of polyester tent krijg je
snel condensvorming, waardoor
het leefklimaat in de tent minder
prettig is. Daarnaast zijn syntheti
sche stoffen veel gevoeliger voor
UV straling, waardoor het mate
riaal een kortere levensduur
heeft", legt Van den Bom uit.
Groepen
Tenten zijn ruwweg onder te ver
delen in drie groepen: naast de
boogstok- of koepeltent. zijn er de
bungalowtent en de noktent. „De
bungalowtent heeft in de jaren
tachtig flink terrein verloren aan
de pyramidetent, die in de groep
noktenten valt. De pyramidetent
is een sportieve tent van stahoogte
geschikt voor het gezin", zegt Van
den Born.
Maar de bungalowtent, die ook al
vanaf de jaren vijftig meedoet,
komt weer terug. De enorme ruim
te die deze tent biedt, is toch voor
veel gezinnen aantrekkelijker dan
het sportieve uiterlijk van een py
ramidetent. Een goede bungalow
tent kost nu volgens Van den Born
rond de 1400 gulden terwijl je een
goede pyramidetent. met minder
ruimte, voor ongeveer 1200 gulden
kan aanschaffen.
In de afgelopen tien jaar is kleur
een grotere rol gaan spelen in de
tentenbranche Vooral de goedko
pere tenten zijn tegenwoordig in
alle kleuren, inclusief paars, te ver
krijgen. „Maar de gerenommeerde
tentenfabrikanten wagen zich
nauwelijks aan felle kleuren. Zij
blijven de traditionele kleuren -
bruin, beige, groen en grijs - rede
lijk trouw. Kleur is persoonlijk.
Maar ik raad mensen die veel in
warme landen kamperen aan een
tent in een lichte kleur te kopen
aangezien die echt een stuk koeler
zijn dan donkere tenten", zegt Van
den Born.
De brochures 'Tenten Koopgids'
en 'Kamperen met de tent' zijn de
verkrijgen bij de ANWB.
Pien Wildeman
- t*
Na
A
'V- i
Een katoenen tent gaat langer mee dan een synthetische en is ook vo
met een kleine beurs te betalen (foto Ruben Oreell
In het Belgische pretpark Walibi werd
onlangs een Barbie-huis geopend.
Sinds de geboorte van dit langbenige
modepopje, in 1959. gingen er 550 mil
joen replica's over de toonbank. Met
haar garderobe, attributen, familie en
vrienden nestelde Barbie Benneton zich
gedurende 32 jaar in talloze meisjesdro
men. Aan die onmiskenbare succesfor
mule heeft haar schepper, de speelgoed
gigant Mattel, onlangs Christie Benne
ton (een Barbie met een donkere huid)
toegevoegd. Uiteraard vergezeld van
nieuwe peperdure kledingsetjes.
'In Walibi wordt permanent een groot
deel van de Barbie-collectie getoond.
Het pretpark hoopt op bezoek van de
voltallige Benelux Barbie Club die zich.
sinds haar oprichting in 1986. in een le
dental van 60.000 meisjes van 4 tot 12
jaar mag verheugen.
Het pretpark Walibi ligt in Wavre, nabij
Namen.
Straattheater
In het Twentse Hengevelde wordt zon
dag 9 juni een Belgisch-Nederlands
straattheaterfestival gehouden. Veer
tien groepen geven er acte de présence.
Voor Nederland zijn dat Tender, Lady
Komédie, het Nationaal Trottoir Gezel
schap Peter Zegveld, t' Kruis van Bour-
gondie. Lex Maes. De Reus en Trollen en
Orikadabra. België is vertegenwoordigd
door Compagnie pour Rire, Macadam
Phénomèmes, Boutchik, Faro. Twee We
zen en Wurre Wurre.
Rond dit festival zijn oude Nederlandse
en Belgische kermisattracties opgesteld.
Er worden modeshows gehouden en
Amerikaanse sleeën uit de jaren vijftig
getoond. Wie uitblinkt op voetbalgebied
beslissen blaffende boxers met een licht
gewichtbal.
Behalve bier kunnen er moppen worden
getapt. Op een podium kunnen Belg en
Nederlander elkaar naar de kroon ste
ken. Wie al daags tevoren Hengevelde
aandoet kan meegenieten van een Po
pinterland met Raymond van 't Groene-
woud, Tröckener Kecks, The Scene en
Fratsen.
Nieuwmarkt-festival
De Nieuwmarkt, een van Amsterdams
oudste stadspleinen, kreeg een facelift.
Van 31 mei tot en met 2 juni wordt daar
door buurtbewoners en vrijwilligers een
groots festival gevierd. Tegen het decor
van de Waag strijden op vrijdagavond
dertig koren met elkaar in de Gulden Ko
renslag. Op zaterdag is er een Souper
Spectacle met diverse korte nachtclub
achtige optredens. Er valt van muziek,
mime en theater te genieten en ook voor
kinderen zijn er speciale attracties. Op
zondagavond wordt het feest besloten.
Een Nederlandse Big Band fungeert als
uitsmijter. Informatie verschaffen de
Amsterdamse VVV-kantoren.
Thema-wandeling
Het jaar 2050 volle Noordzeestranden
aan de Utrechtse kustplaatsen Doorn,
Driebergen en Amerongen. Wekelijkheid
of fantasie? Daarover geven geografen
van reisbureau ThemaTours uitleg tij
dens een geografische wandeling over de
Utrechtse Heuvelrug op zondag 2 juni.
Tijdens deze wandelingen van 16 tot 28
kilometer (van Veenendaal naar Doorn),
komen landschappelijk verleden, heden
en toekomst van dit opbollende stuk Ne
derland aan bod. Er wordt gestart om
9.00 uur vanaf NS-station Veenendaal-
De Klomp. Eindpunt is het busstation in
Doorn.
De kosten bedragen tien gulden, te vol
doen bij de start. Inbegrepen zijn: ver
voer naar het startpunt, een consumptie
en uitgebreide routebeschrijving.
Spoorwegmuseum
In het Utrechtse Nederlands Spoorweg
museum is tussen 8 juni en 1 september
de tentoonstelling 'Uit de kelders van
het Spoorwegmuseum' te zien. De collec
tie bevat zo'n honderd nooit eerder ge
toonde treinmodellen wordt getoond in
de stoffige staat waarin die uit de NS-kel-
ders werd opgediept. Naast kostbare en
zeldzame exemplaren zijn er ook heel ge
wone treintjes bij, maar allen hebben ze
een eigen geschiedenis. Highlight is een
pas gerestaureerd model uit het voorma
lig Nederlands-Indië. een kopie van het
Staatsspoorweg-rijtuig ABR 282 met
handgeknoopte bagagenetten, muskie
tengaas en toilet met opklapbare bril In
deze periode pendelt drie keer per dag
(om 10.46.13.25 en 15.25 uur) een speciale
trein tussen Utrecht Centraal en het
voormalige Maliebaanstation waarin
het museum is gevestigd. Gesloten op
maandagen.
Moeder aarde
De Nederlandse Botanische Tuinen star
ten op Nationale Hortusdag. 1 juni, met
het thema 'De Jas van Moeder Aarde'. Zij
heeft het moeilijk, er vallen gaten in haar
groene jas, daarom wordt de aandacht
gericht op het verschijnsel biotopen (na
tuurgebieden waar bepaalde levensvor
men elkaar in evenwicht houden, zoals in
moeras, duin of woestijn). In zo'n vijftien
tuinen in Nederland worden op deze dag
plantenmarkten, rondleidingen en
spreekuren van plantendokters gehou
den De meeste tuinen zijn gratis toegan
kelijk. Aan deze dag nemen ook dieren
tuinen met een botanische afdeling deel.
Nachtelijke duik
Bij een duikschool in het Oostenrijkse
Mariazellerland (Stiermarken) kan men
de geheimzinnige onderwaterwereld le
ren kennen. Ieder die kan zwemmen en
over een goede lichamelijke conditie be
schikt, kan aan de duikcursussen in de
Erlaufsee deelnemen. Het bijzondere
van dit prachtig gelegen bergmeertje is,
dat het water zo kristalhelder is, dat er
ook gedurende de nacht gedoken kan
worden.
Om in de gunst van de toerist te blijven moeten miljoenen worden geïnvesteerd in vakantiehuisjes, zoals deze foto, gemaakt op de Leemkule in
Hattem (foto Cees Zorn)
