Gezondheidszorg vanaf de basis
'Zwaren' onzichtbaar door mijding
PZC
Vrouwen moeten
leren hun mond
open te doen
Onderzoeker maakt
jacht op veenmollen
Honderden mensen
bij begrafenis van
wethouder Wisse
8dö
Middelburgse epidemioloog naar Afrika
provincie
15
Mulder
Studenten verhuizen bed voor Bangladesh
Feza niet...
Myma wel
ZATERDAG 25 MEI 1991
MIDDELBURG - Terwijl Ne
derland zich tegoed deed aan
oliebollen en appelflappen en
zich voorbereidde op een nieuw
en vertrouwd jaar, slapte Wim
Flipsc uit Middelburg naar zijn
baas en vroeg ontslag. Ilij werk
te als epidemioloog (deskundi
ge op het gebied van besmette
lijke ziekten) bij de Gemeen
schappelijke Gezondheids
dienst (GGD) in Goes. Zijn baan
verveelde hem niet, maar hij
wilde voordat hij te veel ver
plichtingen had in Nederland
een paar jaar ontwikkelings-
Advertentie)
werk doen. Donderdag 30 mei
vertrekt hij met echtgenote Mi
randa en twee zoons naar het
Afrikaanse land Burkina Faso
(het voormalige Opper Volta).
Hij gaat proberen de basisge
zondheidszorg op poten te zet
ten.
Flipse gaat werken in een pro
vinciestadje met minder dan
tienduizend inwoners. Zijn werk
is dus heel kleinschalig. Hij
vindt dat geen enkel bezwaar:
„De ontwikkelingshulp is de
laatste jaren sterk veranderd.
Een paar decennia geleden
stortten de westerse landen gro
te bedragen en lieten de bevol
king het verder zelf uitzoeken.
Veel projecten mislukten, door
dat de mensen die de steun ont
vingen niet met het geld en het
materiaal uit de voeten konden.
De laatste tijd geven hulporga
nisaties steun aan kleinere pro
jecten. De mensen moeten zelf
materiaal kopen Ze voelen zich
verantwoordelijker en spannen
zich meer in voor het project.
Uiteindelijk is het resultaat gro
ter dan vroeger."
Apehersens
Vlissinger bij
inbraak betrapt
VLISSINGEN - De Vlissingse
gemeentepolitie heeft in de
nacht van donderdag op vrijdag
de 22-jarige F. G. uit Vlissingen
gearresteerd. Hij werd rond 2.00
uur op heterdaad betrapt bij
een inbraak in het steigerbouw-
bedrijfMobuco bv aan de Gilde-
weg.
G. forceerde een raam aan de
achterkant van het bedrijf om
binnen te komen. Bij de politie
ging daardoor een stil alarm af.
Toegesnelde agenten vonden G.
inde bosjes van het bedrijf, waar
hij zich had verstopt. Zijn buit,
een toetsenbord van een compu
ter en enkele diskettes, stonden
voor vervoer gereed aan de ach
terzijde van het gebouw.
De politie doorzocht in de tus
sentijd het huis van G. Binnen
werden twee paar wurgstokjes,
twee magazijnen van een UZI-
pistoolmitrailleur, enkele verbo
den messen (te lange lemmeten)
en een paar werpsterren gevon
den.
binnenhuis
Gordijn
en
tapijtmode
Kromme Weele 21-23
Middelburg. Tel. 14077 B
Vnnnnnd^
DAS houdt in
drie plaatsen
een open dag
[VLISSINGEN - De Dag- en
Avondscholengemeenschap
iZeeland presenteert woensdag
J19 juni haar cursusaanbod voor
liet komende seizoen. Bezoekers
kunnen deze dag tussen 9.00 en
12.00 en van 19.00 tot 21.00 uur
.terecht in de vestigingen in
Vlissingen, Goes en Zierikzee.
De vestiging Vlissingen betrekt
dit jaar een vernieuwd gebouw
aan de Verlengde Bonedijke-
straat. Dit wordt dinsdag 4 juni
officieel in gebruik genomen. Bij
de cursussen is volgend jaar op
nieuw een eenjarige dagcursus
Havo in aansluiting op Mavo.
Ook het eenjarig VWO voldoet
in een behoefte en is in het pro
gramma opgenomen. Geheel
'nieuw is de eenjarige dagoplei
ding Meao in Goes. Deze is voor
al interessant voor mensen met
een Havo- of VWO-opleiding, die
via een korte beroepsopleiding
snel aan het werk willen of die de
1 stap naar het Heao te groot vin-
den. Ook nieuw is de cursus as
surantie op de woensdagavond,
die binnen een jaar opleidt tot
het Meao-certificaat, maar ook
tot het diploma Assurantie-B
- van de Stichting Examens As-
surantie-Distributie en Vervoer,
wat tot nu toe alleen 's avonds in
('Vlissingen mogelijk was.
GOES - De meeste mensen moeten flink in de buidel tasten als
ze gaan verhuizen. Studenten en personeel van de sector Hoger
Gezondheidszorg Onderwijs (HGZO) van de Hogeschool Zee
land proberen woensdag juist zoveel mogelijk geld in het laatje
te krijgen met het overbrengen van een bed van Goes naar Vlis
singen.
Enkele tientallen studenten, docenten en overige personeelsle
den doen aan de verhuizing mee. De tocht start om 9.00 uur. Di
recteur van de HGZO, mr C. W. F. Huisman, geeft het eerste duw
tje. De eerste lopers worden na een kilometer afgelost door de
volgende groep, net zo lang tot Vlissingen bereikt is. Bij aan
komst wordt het bed over de drempel van het gebouw gedragen.
Het gaat om een symbolische verhuizing. Woensdag om 16.00 uur
wordt namelijk het bereiken van het hoogste punt, van het nieu
we gebouw aan de Oostsouburgseweg in Vlissingen gevierd. Het
personeel wilde dit moment op een ludieke manier opluisteren.
Zo ontstond het idee een ziekenhuisbed zelf te verhuizen. De in
stellingen voor gezondheidszorg in Zeeland is gevraagd de tocht
te sponsoren. De opbrengst van de actie komt'geheel ten goede
aan de slachtoffers van de watersnoodramp in Bangladesh.
MIDDELBURG - Zeeland telt
nog altijd kerken waar 's zon
dags drie keer een dienst
wordt gehouden. Het gaat dan
meestal om gebouwen van de
hier relatief sterk vertegen
woordigde gereformeerde ge
meenten (en afsplitsingen) of
oud gereformeerde gemeen
ten. In de volksmond worden
ze aangeduid als z waren,
zwaar-gereformeerden, of be
horend tot de zwarte kousen-
kerken.
De leden onderscheiden zich
door afwijzing van televisiebe-
zit, het mijden van circus, ker
mis of disco, en door hun kle
ding (niet volgens de laatste
mode; vrouwen dragen bij
voorkeur geen lange broek, wel
zitten ze met hoedjes op in de
kerk).
Alhoewel deze groep, die zich
zelf stempelt als behorend tot
de gereformeerde gezindte of
de 'bevindelijken', in Zeeland
ruim 25.000 mensen telt, houdt
de kennis over haar bij ande
ren vaak op bij het noemen van
bovengenoemde stereotiepen
of karikaturen. Dat is mede
een gevolg van de wereldmij-
ding die vanouds kenmerkend
was voor deze stroming, waar
toe trouwens ook de rechter
vleugel van de christelijke ge
reformeerde en de hervormde
kerk worden gerekend.
Zelfs mensen die in kerkelijk
Nederland goed thuis zijn heb
ben in hun publikaties moeite
deze stroming te duiden. Om
vattende studies uit eigen
kring over kerkelijke, maat
schappelijke en theologische
opvattingen zijn daarbij
slechts spaarzaam aanwezig.
Proefschrift
H. Florijn, met zijn vader B.
Florijn bekend publicist op dit
terrein, trok zich deze situatie
aan. Hij promoveerde kort ge
leden op 'De Ledeboerianen,
een onderzoek naar de plaats,
invloed en denkbeelden van
hun voorgangers tot 1907'. Dit
jaartal valt samen met de ver
eniging van enkele groepen tot
de huidige gereformeerde ge
meenten.
De studie verhaalt over de ge
meenten die voort kwamen uit
het optreden van ds Lcdeboer,
de man die in 1841 uit de her
vormde kerk werd gezet. Dat
gebeurde nadat hij in Benthui
zen de door hem vermaledijde,
in 1807 verschenen, gezangen
bundel van de kansel wierp.
Ook het in 1816 stammende
'Algemeen reglement voor het
bestuur van de hervormde
kerk' ging naar beneden. Dit
onder invloed van koning Wil
lem I tot stand gekomen stuk
Het kerkje van de gereformeerde gemeente in Zoutelande foto Oscar van Beest)
riep onder meer verzet op om
dat het in de kerk de deur open
zette voor andere uitleggingen
dan die vast lagen in leerstuk
ken uit de 17e eeuw.
Rond die tijd begonnen allerlei
groepen zich los te maken van
de hervormde kerk, een bewe
ging die als de Afscheiding be
kend staat. Van enige organi
satie was geen sprake. De ont
stane gemeenten of groepen
van gemeenten betwistten el
kaar vaak fel over kleine ge
schillen.
Twee kampen
Daarbij waren twee kampen te
onderscheiden. Het eerste be
stond uit hen die 'vrijheid' aan
vroegen. Dat wil zeggen dat ze
de koning om toestemming
verzochten bijeen te mogen ko
men. De tweede groep bestond
uit weigeraars. Zij beschouw
den zich. evenals trouwens de
eerste, als ware voortzetting
van de kerk. Haar leden had
den voor hun houding vervol
ging door de overheid over.
Juist deze laatste groep, de Le
deboerianen, telde in Zeeland
veel aanhangers. Zij voldeden
ook aan een tweede belangrij
ke Ledeboeriaans kenmerk,
namelijk de voorliefde voor de
16e eeuwse psalmberijming
van Datheen. Dit in soms ge
brekkig Nederlands opgestel
de geheel achtten zij ver verhe
ven boven de berijming van
1773, die als een produkt van
de Verlichting gold.
De Afscheiding wierp in Zee
land haar schaduwen reeds"
vooruit door de onrust die de
berijming van 1773 wekte. Het
leger moest er in Westkapelle
aan te pas komen toen de ene
helft van de kerk Datheen zong
en de andere probeerde daar
bovenuit te komen met 1773.
Datheen hield in Zeeland lang
stand; enkele gemeenten zin
gen zijn psalmen nog. Evenzo
bestaat nog de benaming 'ou
de psalmen' voor Datheen en
'nieuwe' voor de inmiddels
twee eeuwen oude van 1773.
Afzijdig
De Ledeboerianen hielden zich
afzijdig bij enkele belangrijke
kerkelijke hergroeperingen die
bij voorbeeld leidden tot de
stichting van de gereformeer
de kerken in Nederland. De
meeste Ledeboerianen smol
ten in 1907 samen tot de gere
formeerde gemeenten. Het
deel wat niet meedeed leeft tot
de huidige dag voort als oud
gereformeerden.
De tradities van de Ledeboe
rianen voeren terug op de Na
dere Reformatie. Deze stro
ming ontstond in de 17e eeuw-
als reactie op de verwereldlij
king. De Middelburgse predi
kant Smytegelt behoorde tot
de belangrijkste voormannen.
Men riep het volk op tot inkeer
en kenmerkte zich door een
zeer sterke nadruk op persoon
lijke ervaringen. Je geloofde
pas echt als je bepaalde zaken
persoonlijk (bevindelijk) had
ervaren.
De Ledeboerianen bouwden
hierop voort. Van het appèl
van de Nadere Reformatie op
het hele volk tot 'bekering' was
bij hen echter minder te be
speuren. Veeleer was sprake
van een groeiend isolement en
een sterke wereldmijding.
'God op het hoogste verheer
lijkt en de mens tot op het diep
st vernederd'. Dat behoorde
tot de kernpunten van de leer.
Florijn geeft een schat aan bij
zonderheden. Waarbij blijkt
dat de Ledeboerianen zeer ver
gingen met het roeren in het
binnenste. Heel belangrijk was
dat de zondaar zijn ellende
goed kende, ja zelfs dat- hij zich
'hellewaardig' achtte. De au
teur beschrijft dat dit leidde
tot gevoelens van grote on
macht. angst en wanhoop: „Zo
sterk was het gevoel van wan
hoop dat een aantal Ledeboe
rianen er zelfs na aan toe is ge
weest om zelfmoord te plegen."
Vervolg
Het omvattende werk van Flo
rijn roept om een vervolg over
de periode na 1907. Hoe den
ken de erfgenamen van Lede-
boer nü. Dat is bij voorbeeld
ook van belang in verband met
de publikaties van de Middel
burgse psychiater dr J. D van
Scheijen over bevindelijken en
zwaarmoedigheid.
Het boek is doorspekt met ui-
drukkingen in de 'Tale Ka-
naans'. Deze nog altijd ge
bruikte spreekwijze, met oude
geestelijke uitdrukkingen en
terminologieën uit de Staten
vertaling. staat ver af van het
huidige taalgebruik. Florijn, zo
stelde ook zijn promotor, de
bekende Utrechtse kerkhisto
ricus O. de Jong. is er voortref
felijk in geslaagd deze specifie
ke gedachtenwereld voor bui
tenstaanders inzichtelijk te
maken.
Willem Staat
N.a.v. De Ledeboerianen, uitgeverij
Den Hertog, Houten, 248 pag. prijs
f49,50.
Flipse is zich goed bewust van
de problemen die hij kan tegen
komen als hij nieuwe gezond
heidsprogramma's invoert. „De
mensen hebben een diepgewor
telde traditie van natuurgenees
wijzen. Je moet niet proberen
hun geloof in het genezende ef
fect van bijvoorbeeld apeher
sens te ondermijnen. Belangrijk
is datje de plaatselijke genezers
doordringt van de waarde van
nieuwe, westerse medicijnnen
zoals injecties tegen malaria. Als
het mij lukt de bewoners een an
der idee van elementaire ge
zondheidszorg bij te brengen,
vind ik dat mijn taak geslaagd
is."
Echtgenote Miranda gaat mee
zonder een vaste baan. Ze is niet
bang dat ze zich zal vervelen: „Ik
denk dat ik vrouwen goede ge
neeskundige adviezen kan ge
ven. Ze zullen mij eerder ver
trouwen dan Wim. Bovendien
moet er veel correspondentie ge
voerd worden met onder andere
de organisatie Redt de Kinde
ren, door wie we uitgezonden
worden, en met de hervormde
kerk in Westkapelle die het pro
ject financieel ondersteunt."
Sinds 1 april werkt Flipse niet
meer bij de GGD. Hij moet maar
afwachten of hij bij terugkomst
in Nederland weer een baan
krijgt. Hij is daar zelf optimis
tisch over. „Het probleem van
jonge mensen die nog niet ge
werkt hebben voor hun vertrek
naar een ontwikkelingsland is
dat ze kennis hebben van heel
veel medische zaken, maar dat
ze niet specialistisch genoeg
zijn. Bovendien zitten artsen
niet zo te wachten op stagiaires
die ontwikkelingshulp gedaan
hebben. Ze vinden ze te zelfstan
dig. De meeste artsen komen bij
een GGD terecht. Die kan deze
mensen goed gebruiken, juist
door hun brede algemene ken
nis. Ik ben zelf destijds op die
manier bij de GGD in Goes te
recht gekomen. Door mijn erva
ring daar de afgelopen vier jaar
is de kans op een baan vrij groot.
Ik kan er niet voor honderd pro
cent op rekenen, maar daar laat
ik deze kans niet voor lopen."
VLISSINGEN - Het grootste in-
sekt van Europa, de veenmol,
blijkt in Zeeland nog op ver
schillende plaatsen voor te ko
men. Deze krekelsoort, die meer
dan 5 centimeter lang kan wor
den, kan een ware ravage aan
richten in zaai- en kweekbed
den. In het kader van een Euro
pees onderzoek naar het voor
komen van sprinkhanen en kre
kels maakt de Leidse onderzoe
ker R. Kleukers nu wetenschap
pelijk jacht op dit enigszins af
stotelijk uitziende dier.
In het kader van het Europese
onderzoek, getiteld EIS (Euro
pean Invertebrate Survey), wer
den vorig jaar oproepen ge
plaatst in een aantal tijdschrif
ten. Uit reacties van lezers bleek
dat de veenmol vooral in het
westen van Nederland nog rede
lijk veel voorkomt. Ook in Zee
land werd het dier op enkele
plaatsen aangetroffen. Onder
zoeker Kleukers is nu benieuwd
of er in de provincie nog meer
plaatsen zijn waar de soort voor
komt.
Het plompe bruine insekt, be
schikt over een paar stevige
graafpoten, waarmee het zich in
rap tempo ondergronds kan ver
plaatsen. In de maanden mei en
juni willen volwassen dieren ook
nog wel eens op de vleugels
gaan. In deze periode laten de
mannetjes zich bovendien ho
ren. Op warme avonden produ
ceren ze vanuit hun holen een
snorrend geluid dat tamelijk ver
draagt.
Kleukers is verbonden aan het
Nationaal Natuurhistorisch Mu
seum in Leiden. Hij werkt voor
zijn onderzoek samen met con
servator W. J. Phaff van het
Zeeuws Biologisch Museum in
Oostkapelle, die als coördinator
en contactpersoon voor Zeeland
optreedt. Mensen kunnen met
hun vangst terecht bij het mu
seum.
ZIERIKZEE - Vrouwen moeten
Ieren hun mond open te doen.
Dat is kort gezegd de boodschap
van de vrouwenhulpverlening
aan haar clientèle. Ter ere van
het vijfjarig bestaan van de
Zeeuwse initiatiefgroep vrou
wenhulpverlening wordt
woensdag in Middelburg een
studiedag gehouden tijdens
welke de deelneemsters zich
verder kunnen bekwamen in de
methode van hulpverlenen.
Uitgangspunt van vrouwen
hulpverlening is dat klachten
van vrouwen niet alleen per
soonlijk zijn. Onvrede, stress,
depressiviteit en hysterie heb
ben volgens de hulpverleensters
die deze stroming aanhangen,
veelal alles te maken met de
maatschappelijke kijk op hoe
vrouwen zich horen te gedragen.
Anke Jansen, maatschappelijk
werkster van de Federatie Maat
schappelijke Dienstverlening in
Zierikzee, en Pank van Wisse-
lingh, hoofd gezinsverzorging
van het sociaal centrum in Goes,
noemen een voorbeeld. Vrouwen
zijn gewend hun woede in te slik
ken in plaats van te uiten. Want
vrouwen mogen, zo is hun stelli
ge overtuiging, wel gezien wor
den maar niet gehoord. Om dat
soort processen te herkennen bij
vrouwelijke cliënten, kan de
vrouwenhulpverlening helpen.
Niet alleen omdat de hulpver
leensters weet hebben van tal
van theorieën over vrouwen en
mannen, maar ook omdat ze we
ten hoe ze er deskundig mee om
moeten gaan. Maar belangrijk
uitgangspunt is tevens, dat de
vrouw in kwestie zelf oplossin
gen bekenkt. Daarbij kan ze wel
hulp gebruiken, maar die moet
niet door een hulpverlener wor
den opgelegd.
In Zeeland is er sinds vijf jaar
een initiatiefgroep vrouwen
hulpverlening. Die groep, waar
van Jansen en van Wisselingh
lid zijn, heeft bij de provincie een
aanvraag ingediend voor een
functionaris, de de vrouwen
hulpverlening in uiteenlopende
instellingen moet coördineren
en stimuleren.
Netwerk
Daarnaast bestaat er een vrou
wennetwerk, een ontmoetings
plaats voor vrouwenhulpver
leensters. Jansen en Van Wisse
lingh vertellen dat dat netwerk
bedoeld is om ervaringen uit te
wisselen over de verschillende
methodes en technieken. En er
wordt besproken hoe de vrou
wenhulpverlening ingang kan
vinden in de mannencultuur die
niet zelden heerst in diverse in
stellingen.
De studiedag in het pand van de
Stichting Maatschappelijke
Dienstverlening aan de Bree-
straat in Middelburg heeft als
thema 'autonomie en rivaliteit
versus gebondenheid'. Hoe kan.
bijvoorbeeld, zelfstandig den
ken en handelen gecombineerd
worden met. gevoelens van ge
bondenheid. En wat te denken
van de relaties tussen vrouwen
onderling, in hoeverre steekt ri
valiteit de kop op. Omgang met
conflicten komt eveneens aan de
orde, en de verschillende manie
ren v/aarop mannen en vrouwen
kennis verwerven.
De deelneemsters vanuit het
maatschappelijk werk, het
RIAGG, Jeugd en Gezin, de
Raad voor de Kinderbescher
ming en de gezondheidszorg,
buigen zich niet alleen over
theoretische kwesties. Nadruk
kelijk komt de praktijk aan de
orde. In workshops worden si
tuaties met cliënten nagespeeld
en wordt bekeken wat er nog bij
geschaafd moet worden aan de
methodes, zodat de cliënten op
adequate wijze geholpen wor
den bij het verwoorden van hun
problemen en het zoeken naar
oplossingen.
VLISSINGEN - Enkele honder
den mensen hebben vrijdag
middag op de Noorderbegraaf
plaats in Vlissingen afscheid ge
nomen van de op eerste Pink
sterdag onverwacht overleden
wethouder Willem Wisse (47).
Verbijstering over zijn plotse
linge overlijden en bewonde
ring voor zijn - politieke - ge
drevenheid overheersten in de
toespraken die voorafgaand
aan de begrafenis werden ge
houden.
„Het nieuws van zijn overlijden
kwam aan als een mokerslag",
zei de Vlissingse burgemeester
J. C. Th. van der Doef. „We leef
den en werkten vorige week nog
met hem. 't. Is onvoorstelbaar
om nu over hem in de verleden
tijd te spreken." Van der Doef
omschreef Wisse als een perfec
tionist. „De mensen zien de ge
volgen niet en geloven in te sim
pele oplossingen", citeerde hij
de overleden wethouder. „Me
nigeen is door die houding te
leurgesteld, maar Willem luis
terde heel goed, was tot compro
missen bereid, had visie en - op
merkelijk voor een politicus - las
veel. Hij was ook een herkenbare
sociaal-democraat. Hij zette
zich in voor behoud van betaal
bare huurwoningen en had veel
aandacht voor de zachte ver
keersdeelnemers, fietsers en
voetgangers. Hij wilde mensen
bescherming bieden die dat no
dig hebben."
Voorzitter E. Walrave van de
PvdA-afdeling Vlissingen, waar
in Wisse 24 jaar actief is geweest,
dankte haar overleden partijge
noot voor zijn grote inzet voor de
partij en voor de samenleving.
„Hij was een bevlogen en inten
sief levend mens. Hij bracht al
tijd nieuwe ideeën in. Hij heeft
geleefd zoals hij het waard vond
te leven. Maar 't is eigenlijk te
vroeg voor herinneringen."
M. Wisse-van der Werff, met wie
Wisse slechts enkele jaren was
getrouwd, sprak vol liefde: „Hij
heeft mij beter toegerust voor
irtijn verdere reis. Ik hoop dat hij
ook voldoende uit ons samenzijn
kan putten voor zijn verdere
reis." En: „De dood is slechts de
overgang van de éne bestaans
vorm naar de andere."
Het socialistische strijdlied De
Internationale weerklonk. De
begrafenisstoet zette zich tegen
één uur in beweging. Familie,
vrienden, bekenden, raadsle
den, oud-raadsleden, andere po
litici, ambtenaren van de ge
meente Vlissingen en oud-colle
ga's van de PZC brachten Wil
lem Wisse d£ laatste eer.
Wim en Miranda Flipse met hun jongste zoon Sheridan [foto Oscar van Beest)
faculteit Educatieve
Opleidingen
Feza lootte uit.
Een heel jaar naar de knoppen.
Myma koos direct voor de
lerarenopleiding. Slimme meid!
Ze had voldoende keus:
talen exacte vakken mens en
maatschappij beeldende vakken.
In voltijd of deeltijd.
Vaste programma's en vrije
studierichtingen.
Meer informatie: Wijnhaven 61,
Postbus 2680,3000 CR Rotterdam,
tel. 010-403 5600.
H1R
Hogeschool Rotterdam Sc Omstreken