De songs houden hun
scherpe kantjes
Muziek uit
het hart
Elvis
Costello
Wilson Philips
vrije tijd
41
ZATERDAG 18 MEI 1991
Zijn werkelijke naam
is Declan McManus,
maar miljoenen kennen
hem als Elvis Costello,
begaafd liedjesfabrikant
van een hele generatie.
Costello is het levende
bewijs dat popmuziek
niet voorspelbaar, saai of
dom hoeft te zijn om
succes te oogsten. „Ik
denk dat ik nooit dat
scherpe kantje in mijn
songs kwijtraak, hoe vet
en gezet ik ook zal
worden."
Hij noemt het een liefdeslied.
„Mijn vrouw Cait schreef Bro
ken. Mooi, lieflijk. Het is een lief
deslied dat is opgehangen aan vra
gen die allemaal met 'als' en 'in
dien' beginnen. Ik vind het honds
moeilijk om zulke ideëen zo een
voudig op te schrijven. Voor mij,
als zanger, is zo'n nummer een uit
daging. Ik moet echt interprete
ren. Een heldere melodie combine
ren met afschuwelijke woorden die
vertellen wat er met je gebeurt als
je je liefde verspeelt."
Kalme liedjes, die bovendien een
absolute betekenis hebben, kan
Costello zelf niet schrijven, zegt
hij. In het hotel vertrek waar we on
ze serie gesprekken over een lange
reeks van jaren voortzetten, oogt
hij volkomen anders dan de laatste
keer. Een intellectuele versie van
Raspoetin, de mystieke raadsman
van de laatste Russische tsaar.
Costello is in goede doen. Nadat
'het eeuwige talent' vorig jaar met
zijn achtste album Spike eindelijk
doorbrak naar een miljoenenpu
bliek, is hij erin geslaagd om deze
krachttoer te herhalen zonder dat
hij de formule van de plaat eenvou
digweg kopieerde. Weliswaar
schreef Elvis opnieuw enige num
mers samen met Paul McCartney
en laat hij zich opnieuw hier en
daar verbazend scherp uit, toch is
het zo dat Mighty like a Rose geen
Spike nummer 2 is.
AJ was het maar vanwege Broken,
een song die Costello niet zelf
schreef. „Zo over liefde schrijven
kan ik niet. 'Als je me verlaat, dan
ga ik dood.' Toen ik die regels net
zong, zei Cait: 'Je zingt dat met
veel te veel pathos, veel te overdre
ven, te tragisch. Dat is niet de be
doeling. Laat ik je een voorbeeld
geven, zei Cait. Als je zou zingen
'Als je me verlaat, dan maak ik je
af, dan begrijp je het wèl. Ja, zei ik.
'Goed', zei ze. 'Nou moetje die eer
ste regel zingen met de bedoeling
zoals je die achter die tweede regel
herkent.' Ik heb in jaren niet zo'n
moeilijke opgave gehad. Nou weet
ik hoe ik zulke absolute zinnen
moet overbrengen."
„Mighty like a Rose eindigt met
drie tedere songs. Dat doe ik met
opzet; ik heb er behoefte aan te la
ten zien dat ik me ook anders dan
cynisch kan uiten. In een song als
All grown up kan ik me verbazen
over het leed van een opgroeiend
meisje. In Invasion Hitparade
schrijf ik met gemak over het effect
dat je krijgt als echte gebeurtenis
sen via de tv veranderen in enter
tainment. Hoe mensen elkaar on
derling bedriegen komt aan bod in
Georgie and her Rival. Dat kan ik
goed. Scherp kijken. Maar ik ben
zo scherp, omdat ik me dan beter
kan realiseren welke dingen wel
waarde hebben in het leven. Zoals
in Broken, een liefdeslied. Tja, het
is wèl geschreven door mijn vrouw.
Toch weet ik wat ik doe, maar als
ik een lied zing van iemand anders
vallen je eigen tekortkomingen
op."
Aanstampen
Elvis Costello (foto QPD)
Margareth Thatcher. Een halfjaar
nadat de Britse premier haar
ambtswoning moest ontruimen, is
ze al vergeten. Op zijn vorige al
bum Spike was Maggie's harde po
litieke opstelling voldoende om
aan Costello een van felste teksten
uit zijn loopbaan te ontlokken. In
Tramp the Dirt Down beschrijft hij
hoe hij met genoegen de aarde
rondom haar graf zal aanstampen
zodra ze het tijdelijke voor het eeu
wige zou verruilen.
Costello lacht even als je hem aan
de song herinnert. „Nou, of het
mijn invloed is geweest, hahaha...
De zaken zijn in Engeland niet
echt veranderd. Het is alleen maar
een wisseling in rolbezetting ge
weest. Misschien is het nog te
vroeg om een oordeel te vellen over
John Mayor, maar ik denk dat er
zich alleen een uiterlijke verande
ring heeft voorgedaan."
„De huidige machthebbers zijn
veel sluwer. Als je oude journaal
beelden ziet van bij voorbeeld Ni
xon, kun je je nauwelijks voorstel
len dat zo iemand nu nog tot presi
dent verkozen zou worden. Hij ziet
er zo doorzichtig en oneerlijk uit.
Toch geloofden ontelbare mensen
hem indertijd. Mensen hadden ook
een onvoorstelbaar vertrouwen in
John F. Kennedy; toch moeten ze
ook in 1961 al in het achterhoofd
het gevoel hebben gehad dat er
zich dingen achter de coulissen
van zijn leven afspeelden die niet
helemaal zuiver op de graat wa
ren."
„Dat mechanisme werkte ook,
toen Maggie Thatcher aan de
macht kwam. De Britten hadden
op dat moment zo'n soort leider
nodig. Nu hebben ze behoefte aan
een handpop, een marionet. Het is
in Amerika het verschil tussen
Reagan en Bush. Ik denk dat Bush
veel, veel gevaarlijker is dan Ron
nie. Hij is, van huis uit een CIA-
man; hij weet hoe het systeem
werkt. Hij beheerst de kunst van
de illusie. Dat is waarschijnlijk de
wereld waarin we zo langzamer
hand verzeild raken. De media ver
slaan de gebeurtenissen zo onop
houdelijk - niet in diepgang, maar
ze zijn gewoon overal - dat je als
leidende figuur veel doortrapter
moet zijn."
„Ik denk dat ik nooit dat scherpe
kantje in mijn songs kwijtraak,
hoe vet en gezet ik ook zal worden.
Op mijn nieuwe plaat staan weer
een paar 'pijnlijke' liedjes, gewoon
het resultaat van mijn karakter, en
van de wijze waarop ik tegen zaken
aankijk. How to be Dumb, Hurry
down Doomsday en Invasion Hit
parade zijn regelrechte hekelnum
mers. Meestal blijft mijn woede
nog aan de oppervlakte; How to be
Dumb gaat eigenlijk over hoe ik
boos kan worden en - door een
liedje te schrijven over wat me irri
teert - die woede weer kwijtraak."
„Het is gewoon frustratie. Als ik
schrijf over verwaande kunste
naars of over Maggie, dan vraagje
je ook af: hoeveel van die eigen
schappen die ik zo verfoei heb ik
eigenlijk zelf? Ik weet dat mijn
songs ontstaan uit persoonlijke
opvattingen, maar ze zijn nooit zo
maar een afrekening met iemand.
Naarmate je meer schrijft probeer
je je persoonlijke opvattingen zo te
verpakken dat er verhalen ont
staan waarin andere mensen zich
zelf kunnen herkennen."
„Ik heb in de loop der jaren veel
songs geschreven die eigenlijk ob
scuur zijn, omdat mijn taalgebruik
nogal verhullend was. Sommigen
vinden die liedjes intrigerend, an
deren hadden er een hekel aan,
want het klonk alsof ze over iets
belangwekkends gingen, maar ze
begrepen er geen snars van. In
How to be Dumb gaat het ook over,
het onvermogen je kanis te hou
den. Nou, dat is een verwijt dat ik
mezelf best kan aantrekken."
„Het is ook een lied over het onver
mogen om ergens de waarde van te
kunnen inzien. Ik snap bij voor
beeld niet waarom ze die piramide
naast het Louvre hebben gezet.
Waarom? Ik mag het niet begrij
pen. Misschien stelden ze die vraag
ook wel toen het Louvre zelf werd
gebouwd. Misschien vonden ze dat
gebouw toen wel lelijk."
Prins Charles
„Diezelfde vragen over de waarde
van dingen hangen ook in de lucht
zodra ik in Amerika weer wordt ge
confronteerd met de platenindus
trie. Die gaat serieus in discussie
met verontruste conservatieve ou
ders over de zogenoemde verwor
den kanten van de rock 'n' roll.
Conservatieven vragen dan om sa
tanische muziek in de ban te doen.
De platenindustrie moet geen din
gen uitbannen, omdat ze satanisch
zouden zijn. Ze zou geen onzinnige
muziek moeten uitbrengen, en
zich verder van een moreel oordeel
moeten onthouden, zolang het eni
ge werkelijke motief is of muziek
al dan niet satanisch, al dan niet
onzinnig - geld oplevert."
„Je kunt iemand als prins Charles
- in mijn land echt een publieke fi
guur - heel makkelijk belachelijk
maken met al zijn opmerkingen
over wat hij slechte architectuur
vindt. Wie is hij dan wel? Nou, hij is
iemand die echt in een wanstaltig
huis woont. Je zou kunnen bewe
ren dat hij de wereld niet helemaal
in een juist perspectief ziet, maar
waarschijnlijker is dat hij onderbe
wust afrekent met zijn afkomst. En
dan doet prins Charles dat op een
oprechte manier; het heeft er alle
schijn van dat hij meent wat hij
zegt en dat hij praat over zaken
waar hij echt om geeft. Ondanks
dat is iemand van het koningshuis
een geprivilegeerd persoon, en niet
iemand bij we je meteen sympa
thie voelt."
Professor Landon
In het hotel loopt een levendige
zestiger rond. Haydn- en Mozart-
kenner H.C. Robbins Landon. Een
man wiens gezag in muziekkrin-
gen zo veel aanzien geniet dat de
Wiener Philharmoniker toch maar
afzag van het uitbrengen van op
namen die niet tot stand kwamen
op basis van Robbins Landons no
tities. De hoogleraar en musico
loog heeft in korte tijd vriendschap
gesloten met Costello, in wie hij
een scherpe geest uit een andere
wereld herkent.
Elvis: „Mijn muziek ontwikkelt
zich, doordat ik me zo veel moge
lijk probeer open te stellen voor in
vloeden van buitenaf. Op een plaat
als Spike hoor je bij voorbeeld hoe
ie met minder voor de hand liggen
de combinaties van instrumenten
een theatraal effect kan verkrij
gen. Op Mighty like a Rose gebruik
ik daar andere middelen voor: an
dere akkoorden, andere koortjes.
Tja, het zal nooit Strawinsky wor
den, maar ik ben er wel trots op."
„Ik wil door het gebruik van een
blaaskwintet in een song als Har
pies Bizarre geen associaties met
klassieke muziek oproepen. Die
pretentie heb ik niet. Het is veel
meer een verbeelding van een film
scène: zó dat je je kan voorstellen
dat je getuige bent van een wufte
salonsfeer. Ik ben tevreden over de
klarinetsolo die ik schreef."
„De professor, H.C. Robbins Lan
don, zal wel weten of ik die melodie
heb gejat van een klassieke com
ponist. De laatste jaren ben ik echt
voor klassiek gevallen: van Monte
verdi tot de jonge Russische com
ponisten als Schnittke, Smirnov
en Tserjenko. Ik heb Robbins Lan
dons boek over het laatste levens
jaar van Mozart gelezen. De profes
sor is zo'n fascinerende vent! Hij zit
vol details, vol dwarsverbindin
gen. Ik heb ook een paar colleges
van hem bijgewoond. Hij weet hoe
je iemand die 200 jaar dood is ge
weest tot leven kan brengen. Hij
heeft humor, bezit ontelbare anek
doten. De professor heeft ook vier
delen over Haydn geschreven, over
elk facet van diens leven weet hij
alles."
„Een ongelooflijke geest; helaas
weet hij niet echt wie ik ben. Daar
dient dit interview voor. De profes
sor weet dan alles over Haydn;
hem interviewen kan hij niet."
John Oomkes
Vandaag, zaterdag, is om 15.30 uur op
RTL 4 een muziekspecial te zien rond El-
vis Costello
Duizenden interviews hebben ze inmiddels weggegeven,
maar hun verlegenheid is nog vrijwel onaangetast. Zelfs
op het eigen honk, het Newyorkse kantoor van hun
produktiefirma SBK, wekken de dames van Wilson Phillips de
indruk op te moeten voor een zware uitwedstrijd, zo klampen
ze ze zich aan elkaar vast. Gelukkig blijkt 'Europa' als
verfrissende (en onschuldige) invalshoek al snel een welkom
ijsbrekertje.
Het succes aan de andere
zijde van de Atlantische
Oceaan met de single You're In
Love heeft hen duidelijk ver
rast, meldt Chynna, de blondi
ne van het Californische super
trio. „We hadden nooit gedacht
dat rustige, melodieuze muziek
bij jullie nog zou kunnen aan
slaan. We wisten niet beter dan
dat heel Europa in de ban is
van house en aanverwante gen
res."
Hun bijzondere afkomst was
evenmin voordelig vonden de
drie hartsvriendinnen. Voor de
goede orde: Chynna is de doch
ter van Mamas Papas-helft
Michelle en John Phillips, ter
wijl haar twee zangpartners
Carnie en Wendy de nazaten
zijn van Brian Wilson, de meest
talentrijke van The Beach
Boys. „Het is ons opgevallen
dat onze familiebanden in het
buitenland veel meer de aan
dacht hebben getrokken dan
hier het geval is geweest",
meldt Carnie, die in tweede in
stantie volledig beantwoordt
aan het aloude cliché van de
gezellige dikkerd. „Voor Ame
rikanen is het kennelijk veel
gewoner dat kinderen van be
roemde artiesten in de voet
sporen van hun ouders treden.
De behoefte tot afzetten tegen
je ouwe lui is over het algemeen
geringer. Een dokterszoon
wordt in dit land veel vaker
dan bij jullie zelf ook dokter."
Voor Wilson Phillips is het dan
ook logisch dat het op (degelij
ke) harmoniezang steunende
groepsgeluid aansluit bij de
muziek die het bevoorrechte
drietal vanaf de geboorte in de
oren heeft geklonken. „Toen
was alles nog puur, ging het om
de stemmen en was ieder in
strument echt. Op dat gegeven
hebben wij in feite teruggegre
pen", weet Wendy, met haar 21
jaar bijna twee jaar jonger dan
haar vriendinnen. „We over
drijven niet als we zeggen dat
het hele concept uit onszelf is
gekomen. Het is onze muziek,
die hooguit door andere, meer
ervaren krachten nog is bijge
schaafd."
Verleiders
De 'Dochters van', die vanaf
hun kleutertijd al exclusieve
feestjes en partijen hebben op
geluisterd, waren in bepaalde
opzichten al een succes voor
dat ze zelf hun carrièreplannen
hadden uitgestippeld. Nadat
was uitgelekt dat ze graag een
plaat wilde maken dook de ene
maatschappij na de andere
producer op. Weelderige bos
sen rode rozen, peperdure eten
tjes en andere verleiders kon
den echter hun blik toch niet
vertroebelen, want ze kozen
ten slotte voor een kleine firma,
die hen het meest op hun ge
mak stelde: SBK, dat via hen
en Vanilla Ice het afgelopen
jaar uitgroeide tot een van
Amerika's meest slagvaardige
labels.
Het sprookje rond deze verte
genwoordigsters van de 'twee
de generatie' heeft sindsdien
(najaar 1989) nog slechts een
enkele donkere passage ge
kend. De oorspronkelijke opzet
om ook Owen Vanessa Elliot,
de bevriende dochter van wij
len Mama Cass Elliot, bij het
avontuur te betrekken haalde
het niet, omdat vier stemmen
in de studio als net te veel van
het goede werd ervaren. Een
tweede hindernis op de weg
naar eigen roem en rijkdom
was vervolgens het onver
wacht overlijden van het vier
jarig dochtertje van producer
Glenn Ballard, waar Carnie,
Chynna en Wendy veel meer
weet van hebben gehad dan de
korte werkonderbreking zal
hebben doen vermoeden. Het
laatste probleem was emotio
neel veel minder zwaar, maar
niettemin wel zeurderig van
aard: het vinden van een ge
schikte naam. „We wilden iets
tijdloos, iets herkenbaar, maar
het mocht weer niet te hoog
dravend zijn. Warm aanbevo
len suggesties als Nirvana heb
ben we daarom toch afgewe
zen. Wilson Phillips is natuur
lijk het simpelst, maar deze
vlag dekt wel de hele lading",
stelt Carnie.
Hoewel ook hun familienamen
zijn gebruikt zijn de twee va
ders. die allebei op hun eigen
manier een zeer forse tol heb
ben betaald voor hun glorie,
pas volledig op de hoogte ge
steld toen het debuutalbum
Wilson Phillips een feit was.
Voor Carnie en Wendy was dat
geen enkel punt. omdat het
contact met hun van de wereld
vervreemde vader al jaren mi
nimaal is: diens (beruchte) pri-
vé-psyehiater Eugene, die 24
uur per dag over hem waakt,
heeft zo bevolen, na het laatste
kortstondige onderonsje ruim
twee jaar geleden. Chynna. die
in haar jeugd onder anderen
Dennis Hopper, Mick Jagger
en Warren Beatty als haar moe
ders minnaars leerde accepte
ren, heeft een nauwelijks min
der afstandelijke relatie met
haar pa, die beginjaren tachtig
aan zijn buitensporig drugs- en
alcholgebruik bijna ten onder
ging.
In het licht van die stroeve ver
houdingen is het bijna vanzelf
sprekend dat de dames weinig
mededeelzaam zijn over de
reacties en het medeleven van
het vaderfront. Trots, dat is hèt
sleutelwoord in deze. Op een
toekomstige samenwerking
wenst geen van hen mee te
gaan.
„We hebben zelf nog zoveel
ideeën, laten we die eerst maar
eens proberen gestalte te ge
ven", vindt Carny. „De volgen
de plaat moet een neerslag vor
men van het enorme rijpings
proces dat we sinds anderhalf
jaar hebben ondergaan. Dat al
bum mag beslist geen kopie
worden van ons debuut. Wat
mij betreft zullen we minder ge
polijst klinken en zullen we
meer gebruik maken van aan
vullende instrumenten als bla
zers. Voor de verandering van
sfeer is het misschien goed om
naar een exotisch oord als Ha
waii uit te wijken. Hebben we
dat ei gelegd, dan wordt het
tijd dat we ook gaan toeren."
Van een verhoogde prestatie-
druk na de monsterverkopen
van Wilson Phillips (vijf mil
joen in De Verenigde Staten,
twee miljoen in Europa en Ja
pan) heeft volgens Chynna nie
mand last. „Want we geloven in
onszelf. Dat we zo snel zo'n
breed publiek hebben bereikt
kan geen toeval zijn. Heus, on
ze doorbraak heeft echt zijn re
denen. De voornaamste daar
van is dat het publiek weer toe
'is aan muziek die met het hart
wordt gemaakt."
Louis Du Moulin
Wilson Philips: beroemde ouders... (foto GPD)