Aan het straatje zonder naam
Met dezelfde woorden een andere taal
Het
gehucht
(32)
Je begrijpt me
gewoon niet
reportage zaterdag -is mei 1991 24
Signalement Kapelle
ligging: tussen Nieuwerkerk en Zierik-
zee, ten zuiden van de rijksweg N59
gemeente: Duiveland
aantal huizen: vier woningen, drie
boerderijen
voorzieningen: buurtvereniging
kennen elkaar hier allemaal, maar wan
neer kom je elkaar nou'tegen? Alleen op
straat, eigenlijk."
Dank zij de buurtvereniging zien de Ka-
pellenaren elkaar een aantal malen per
jaar. Sinds het café is verdwenen, is de
ontmoetingsplaats niet meer in het ge
hucht zelf. De leden moeten uitwijken
naar elders. Lange tijd was dat het dorps
huis in Ouwerkerk. Maar de laatste jaren
beleeft men ook veel plezier in café de Sui
kerbiet in Zierikzee van Ria Geluk, die
dichtbij Kapelle woont. De buurtvereni
ging houdt nieuwjaarsrecepties. Voorts is
er een barbecue, en tussendoor nog een
keertje steengrillen of gourmetten. Deze
zomer bestaat de buurtvereniging 10 jaar.
Dat wordt gevierd met een nog geheim
programma.
Bijna iedereen op Kapelle is lid van de ver
eniging, die omstreeks de vijftig leden telt.
Dat aantal wordt gehaald omdat ook
oud-Kapellenaren lid mogen worden. Die
vinden dat maar wat leuk, want zo blijven
ze contact houden met hun geboorte
grond.
Zo nu en dan werpt de buurtvereniging
zich op als belangenbehartiger. Het
straatje zonder naam heeft nieuwe tegels
gekregen, er staat een lantaarnpaal, de
begraafplaats wordt goed onderhouden.
Kapelle prijst zich daarnaast gelukkig
met een gemeenteraadslid en een lid van
gedeputeerde staten die weliswaar niet in,
maar wel vlakbij de buurtschap wonen,
Dat is de garantie! glimlacht men in Ka
pelle, dat het gehucht in gemeente en pro
vincie niet licht over het hoofd wordt ge
zien.
Maaike van Houten
Triomfantelijk veegt Cees van Goud
swaard het stof van een grafsteen.
„Ziet u wel, hier staat het heel duidelijk:
Capelle met een C." Van Goudswaard en
zijn familie hechten sterk aan de C. Maar
deskundigen zijn tot de slotsom gekomen,
dat we de naam van het gehucht met een
K moeten beginnen. Tot grote ergernis
van de Kapellenaren.
Het had zo leuk kunnen zijn. Kapelle
kreeg vijftien jaar geleden een eigen
naambordje. Omdat toen reeds duidelijk
was dat niet iedereen het eens was over de
juiste schrijfwijze, werd de kwestie tot in
de hoogtste regionen uitgezocht. De stree
karchivaris van Schouwen-Duiveland, H.
Uil, heeft de toenmalige rijksarchivaris
voor Zeeland er zelfs voor geconsulteerd.
„Op historische gronden vond hij Kapelle
met een K de juiste schrijwijze
Zo kwam het op het plaatsnaambordje te
recht. De echte Kapellenaren zijn daar
volgens zoon Cees en moeder Lijntje van
Goudswaard helemaal niet blij mee. „Het
is ontzettend jammer dat op dat bordje
een K staat, en geen C", vindt mevrouw
Van Goudswaard. Stellig: „We hebben lie
ver géén bordje, dan dit exemplaar. Als we
een keer een grote C vinden, plakken we
die eroverheen."
De 'hoge heren' die deze kwestie zo ver
keerd hebben aangepakt, deden gelukkig
één ding wel goed. De bordjes staan op de
juiste plaats. Precies daar waar het ge
hucht begint en ophoudt, beide punten
aan de Zwanenburgseweg. De oorspron
kelijke kern ligt in het midden, aan een
doodlopend straatje zonder naam.
Juist naast de splitsing van het straatje en
de Zwanenburgseweg stond vroeger een
café, dat aanvankelijk werd geëxploiteerd
door de familie Lodewijk, en later door de
heer Steijn, die naast kroegbaas ook
schaapsherder was. Weliswaar was Kapel
le ook vroeger geen wereldstad, maar het
was toch een aardige plaats voor een café.
Bovendien stopte de tram er. Het café is,
met het overgrote deel van Kapelle, weg
gevaagd door de watersnoodramp.
Kerkhof
Vier huizen en de begraafplaats bleven
over. Zeer tevreden is mevrouw Goud
swaard over het feit, dat de gemeente de
toegangsweg zo keurig heeft opgeknapt,
en dat het kerkhof zo keurig wordt onder
houden. Ze komt er vaak. „Het klinkt mis
schien raar, maar wij lopen er graag een
rondje. Als het op de rijksweg rustig is,
waan je je hier in het verleden. Heerlijk
rustig." De samenstellers van het boekje
Duiveland hebben kennelijk hetzelfde ge
voel gehad als mevrouw Goudswaard:
„Het kerkhof is net als 200 jaar geleden,
met opgaande bomen beplant en met een
doornhaag omtuind."
De 'heeren van Duiveland' huisden in hun
eigen stamslot in Kapelle, op de plaats
waar nu de hofstede Zwanenburg staat.
Het slot werd volgens 'Duiveland zoals
het was', in 1342 reeds genoemd. Drie eeu
wen verder was het een rume, en nog een
eeuw later (in 1744), werd het slot afgebro
ken.
Diezelfde uitgave meldt, dat de naam Ka
pelle afkomstig is van het kapelletje dat er
vroeger heeft gestaan. Waar precies, is
niet duidelijk. Mevrouw Goudswaard:
„Verschillende tuinen hebben hier al om
ver gelegen." Haar zoon Cees vult aan, dat
er veel potten en pannen zijn gevonden,
maar dat tot op heden nog geen concrete
aanwijzingen zijn voor de plaats van de
kapel. „Maar het is een leuk speurwerkje",
vindt hij.
Cees van Goudswaard is met zijn 23 jaar
een jonge liefhebber van de historie, ,,'t Is
er met de paplepel ingegoten", verklaart
Cees zijn interesse. „Mijn vader is ook al
tijd met de geschiedenis bezig, en dan
krijg je vanzelf dat je het ook leuk vindt."
Buurtvereniging
De Kapellenaar heeft zich niet alleen al op
jeugdige leeftijd op het historische pad be
geven, ook is hij een jonge bestuurder.
Van Goudswaard is voorzitter van de
buurtvereniging Capelle (of, zoals andere
bestuursleden schrijven: Kapelle). De
club is in 1947 opgericht, en na een tijdje
ingedut te zijn geweest, zo'n jaar of tien
geleden weer nieuw leven ingeblazen. De
voorzitter is daar maar wat blij mee. „We
fotografie wim riemens)
Er zijn huwelijken gered doordat mensen
mijn boek hebben gelezen". Deborah
Tannen, schrijfster van Je begrijpt me gewoon
niet, glimlacht vriendelijk. „Dat"kun je
natuurlijk nooit bewijzen, maar ze zeggen het
zelf". De Amerikaanse taalkundige, hoogleraar
aan de universiteit van Georgetown, schreef
een boek over de totaal verschillende
manieren waarop mannen en vrouwen met
elkaar omgaan en welke rol het taalgebruik
daarin speelt.
Aan de hand van tal van voorbeelden,
laat zij zien hoe groot de taalbarrière
is tussen mannen en vrouwen. Onwille
keurig vraagt de lezer zich af hoe het mo
gelijk is dat stellen het langer dan een
paar uur met elkaar uithouden. Een voor
beeld: Een echtpaar zit in de auto en de
vrouw vraagt: 'Heb jij zin om te stoppen
en wat te drinken?'. De man zegt: 'Nee' en
rijdt rustig door. Hij snapt er niets van als
hij. later merkt dat zijn vrouw geïrriteerd
is, omdat zij wel iets wilde drinken. 'Waar
om zei ze dat dan niet gewoon? Waarom
speelde ze een spelletje?', reageert hij ge
pikeerd.
Om te begrijpen wat er fout ging, moet de
man inzien dat zij geen informatie vroeg,
schrijft Tannen welwillend. De vrouw be
gon onderhandelingen over wat zij allebei
zouden willen. De man realiseerde zich
dat niet en smoorde de discussie eenvou
dig door zijn voet op het gaspedaal te hou
den.
Keer op keer schotelt Tannen de lezer der
gelijke huis-tuin-en-keuken-voorbeelden
voor. Vrouwen en mannen kaarten dingen
aan bij elkaar zonder dat de boodschap
overkomt, Nog zoiets: Na een gepassio
neerde liefdesnacht bij zijn nieuwe vrien
din stelt een man haar voor samen te ont
bijten en later dan gebruikelijk te gaan
werken.
De vrouw verwacht dat zij elkaar boven
sinaasappelsap, geroosterd brood en een
zachtgekookt eitje diep in de ogen kijken
en nog wat nazwijmelen. Maar wat een
desillusie als blijkt dat het vriendje zijn
ontbijt bij voorkeur nuttigt terwijl hij het
ochtendblad doorbladert.
Toch wordt hier niet iets moois in de kiem
gesmoord. „Als zij niets had geweten over
de stijlverschillen tussen de seksen had zij
zich gekwetst gevoeld en deze man afge
daan als de zoveelste klungel", school
meestert Tannen. „Zij zou gedacht heb
ben dat hij haar huis beschouwt als een
snelbuffet. Maar gelukkig beseft zij dat
hij, anders dan zijzelf, geen behoefte had
aan conversatie om hun intimiteit te be
vestigen."
Boodschap
Vrouwen praten met elkaar om de onder
linge band te onderhouden en te verstevi
gen. Drie keer in de week bellen met de
beste vriendin om uiterst gedetailleerd de
laatste nieuwtjes uit te wisselen is niets
bijzonders. 'Wat had ze aan? Wat zei ze
precies en hoe reageerde hij toen?' Toch
gaat het daar allemaal niet echt over. De
grote boodschap daarachter blijft: we zijn
zulke dikke vriendinnen.
Bij mannen werkt dat anders. Zij grijpen
hoogstens naar de telefoon om een af
spraak te maken of iets te regelen. Zij kij
ken er niet van op als ze vaststellen dat ze
hun beste vriend - degene met wie zij hun
problemen bespreken - drie jaar geleden
voor het laatst hebben gesproken.
Maar praten is voor mannen ook een ma
nier om hun autoriteit te bevestigen. Zo
als voor de man die het eenvoudig vertikt
in een vreemde stad de weg te vragen. Hij
rijdt liever een uur rond om zelf zijn weg te
zoeken dan zich afhankelijk te maken van
een ander, die daarmee macht over hem
zou krijgen.
Tannen analyseert het gedrag van man
nen en vrouwen aan de hand van gesprek
ken die haar studenten met de bandrecor
der hebben opgenomen bij vrienden en
kennissen. Maar ze gebruikt ook dialogen
uit films en literatuur om de verschillen te
illustreren. „Dat is niet kunstmatig",
vindt ze. „Ik zie wat belangrijk is, en als
anderen dat ook hebben gezien, wordt het
voorbeeld alleen maar sterker."
In de VS, waar het boek afgelopen zomer
al verscheen, heeft Tannen veel reacties
gehad. „De mensen vonden het heel her
kenbaar. Sommigen zeiden dat ze het idee
hadden dat ik bij hen in de keuken had
gezeten of op de achterbank van de auto",
glimlacht ze. „Dat is voor mij het bewijs
dat het een goed boek is en dat ik het bij
het rechte eind heb."
Het verschil in de stijl die mannen en
vrouwen hanteren, is een bron van conflic
ten. Dat is niet verwonderlijk. Mannen, zo
concludeert Tannen, praten om de vrouw
waar ze belangstelling voor hebben beter
te leren kennen. Vrouwen vinden dat heel
plezierig, maar worden in feite op het ver
keerde been gezet. Hun praatgrage nieu
we liefde verandert na enige tijd in een
meer zwijgzame vriend die veel van wat
zijn vriendin vertelt, afdoet met gezeur.
Als er een probleem is, moet je dat oplos
sen en als dat niet kan moet je je daarbij
neerleggen en er in geen geval over zeuren,
Tannen noemt het veelbetekenend dat
gescheiden vrouwen het meest teleurge
steld zijn in de communicatie met hun
vroegere ex. „Het gebrek aan contact is
voor vrouwen de meest voorkomende
grond om bij hun man weg te gaan". Of
mannen meestal bij hun vrouw weggaan
omdat ze teveel zeurt, weet Tannen niet
„Dat heb ik niet onderzocht."
Het is niet duidelijk of er maatschappelij
ke dan wel biologische oorzaken zijn voor
het stijlverschil tussen mannen en vrou
wen. Tannen constateert dat het overal
hetzelfde is „of je nu kijkt naar volkeren in
de westerse landen of naar de pygmeeën.
Van de andere kant wordt het verschil tus
sen mannen en vrouwen uiteindelijk vol
ledig overvleugeld door culturele elemen
ten. Kijk maar naar Japan waar beide ge
slachten er heel sterk op gericht zijn con
flicten te vermijden. In mediterrane lan
den daarentegen, scheppen mensen er
juist behagen in met elkaar te botsen. Als
Italianen tegen elkaar staan te schreeu
wen voelen ze zich juist prima, het bete
kent dat ze goede vrienden zijn."
Mensen moeten meer aandacht en begrip
voor elkaar hebben, vindt de schrijfster,
Tegelijkertijd vertelt ze zonder er zelf erg
in te hebben hoe lastig het is ingesleten
gedrag te veranderen. „Ik kwam een oude
bekende tegen en vroeg hem wat hij in
Georgetown kwam doen. De man, die in
computers deed en daarover een zakelijke
ontmoeting had gehad, begon omstandig
de mogelijkheden van de allernieuwste
computers uit te leggen, terwijl me dat ab
soluut niet interesseerde." Op de vraag
waarom ze zich dat het aanleunen en hem
niet gewoon onderbrak, moet Tannen het
antwoord schuldig blijven: „Ja, dat weet
ik ook niet."
Theo Haerkens
Je begrijpt me gewoon niet, Deborah Tannen.
347 pagina's. Uitgeverij Propmeteus, 34,90.