Dus familie voor Gerben Suyk
Matroos 063409 gaat naar Curasao
PZCprovincie
De jongens zijn zo
heavy, zo flink...
orporaal uit Serooskerke uitbundig ingehaald
Mulder
^Terminus
IIEINKENSZAND - Maandag
boekt Sonja Rombaut uit
'jeinkenszand een vakantie op
Curasao. Dat kost wel de nodi-
5° pegels, maar matroos
'53409 is toe aan een luxueus
verzetje na een vijf maanden
'a"g verblijf aan boord van
bot bevoorradingsschip Hr Ms
Zuiderkruis. Vrijdag zette ze
°P de marinekaden in Den Hel-
der een punt achter het Golf-
ivontuur. Pa, Ma, zus Rom
baut met partner en haar le-
vensgezel Jan bereiden haar
|en warm ontvangst. Emoties
f. "ï11611 los, tranen vloeien.
-■Weet je wat het ergste was.
die paar uur die we nog voor
derede van Den Helder lagen
le wachten. Je zag de stad,
"'Mr kon niet aan wal."
®is de heldin van de Spreeu-
wenhof, in het gemeentelijk
Sroen wapperen vlaggetjes,
doven het raam van nummer 9,
«ouderlijk huis, spreekt een
JNekreet: „Sonja, welkom
«luis, Via den Helder naar het
crnjratenzand. terug naai- Den
wider en dan naar Heinkens-
^d."De buurtjes van 11 laten
ach ook niet onbetuigd. Op
Polaken dichten ze: ..5 maan-
ornin do Golf is niet mis, maar
Ms wij de buren, hebben je ge
mist.»
De enige die niet in het ont
vangstcomité wenst plaats te
nemen, is hond Anita. De vier
voeter in huize Rombaut
neemt het de matroos zeer
kwalijk dat ze vijf maanden de
plaat heeft gepoetst en mokt
zichtbaar. „Dat trekt wel bij. 'Is
.een tut", zegt vader Piet.
Ereboogje
Door een uit drie planken opge
trokken ereboogje marcheert
Sonja naar binnen. De plunje-
zak op de rug. In het wandmeu-
bel glanst een foto van de ge
permanente matroos. Moeder
Christina heeft het daar vijf
maanden mee moeten doen.
„Ze is gelukkig weer thuis. Na
uit het uitbreken van de Golf
oorlog haalde ik steeds dingen
in m'n hoofd. Dat schip zit tjok
vol olie en wie weet werden ze
beschoten met raketten. Voor
de familie was het, denk ik. er
ger dan voor haar." Vriend Jan,
zelf ook bij de marine, knikt be
vestigend. „Je kunt beter zelf
weg zijn. Dit was gewoon zwaar
klote."
Sonja is KW-er, een Kort Ver
band Vrijwilliger. Twee jaar te
rug tekende ze voor vier jaar.
Ze had niet kunnen bevroeden
dat'ze ooit het strijdtoneel zou
betreden. „Maar in de herfst
van vorig jaar wees alles erop
dat de Zuiderkruis naar Goli
moest. We kregen brandoefe
ningen en de tropenpakken
kwamen uit de kast. Toen de
goalkeeper werd geïnstalleerd,
je weet wel dat moderne rake
tafweersysteem, wisten we wel
hoe laat het was. En ja hoor,
eind september klonk het 'alle
hens aan dek'. De comman
dant maakte bekend dat we in
november zouden vertrekken.
We zaten toen op zee, ik kon
niet eens m'n ouders bellen.
Die hoorden het op de radio."
Trossen los
Het bevoorradingschip gooit
19 november de trossen los.
Voor een innig afscheid is geen
tijd. Samen met de fregatten
Philips van Almonde en Jacob
van Heemskerck stomen ze op
naar de Golf om de Witte de
With en de Pieter Florisz af te
lossen. Op het laatste schip zit
haar nichtje. Ze zien elkaar in
Djibouti. „Pas toen kreeg ik
het moeilijk. Ik hoorde de
scheepstoeter, zij voer naar
huis en ik besefte dat ik nog
maanden voor de boeg had."
De Zuiderkruis wordt in het
zuiden van de Golf ingezet om
de naleving van het handels
embargo tegen Irak te contro
leren. De bemanning houdt
schepen aan. inspecteert de la
ding en vraagt naar de bestem
ming. Maar hoe dichter de da
tum waarop het aan Irak ge
stelde VN-ultimatum naderdt,
hoe minder De Zuiderkruis om
handen heeft. „Je stond soms
t.waalf uur op de brug te niksen,
als uitkijk of als roerganger. Li
chamelijk werd je niet moe.
maar je zat en eigenlijk ieder
een. aan boord, verschrikkelijk
in spanning wanneer de oorlog
zou uitbreken."
Au
Het leven aan boord is saai. Op
Eerste Kerstdag is het diner
het hoogtepunt. Zij heeft he
laas brandpiket, de rest gaat
stappen in Dubai stappen. „Je
trok je op aan de post hè, dat
was alles voor me. En in elke
havenstad belde ik even naar
huis. Die contacten had je ge
woon nodig." Tweede Kerst
mag zij stoom afblazen in de
hotelbars van de havenstad.
Nieuwjaar, een glaasje cham
pagne, sans alcoöl. Ze wordt 8
januari 21 winters. 21, dat is bij
de marine goed voor een ritu
eel. De jarige wordt dan getrac-
teerd op 21 ferme meppen op
het achterwerk. „Met de vlak
ke hand. op één bil. Dat deed
best au..."
Sonja ligt in de vroege morgen
van 17 januari in de kooi. Om
half drie reutelt de intercom:
attentie, de oorlog is uitgebro
ken. „Ik was biij dat het ge
beurde. omdat je eindelijk wist
waar je aan toe was." Het ge
vaar voor de Zuiderkruis is be
perkt. Het bevoorradingsschip
doorkruist een logistieke 'box',
een denkbeeldig vierkant, in de
buurt van Dubai, 1600 zeemij
len van Koeweit. Toch is de
spanning te snijden. „Ik ging
altijd met een gasmasker en
een reddingsvest de brug op.
want ik voelde me nooit hele
maal veilig." De marineschuit
komt niet verder dan het Golf-
staatje Bahrein, zo'n 800 zee
mijlen van wat Irak haar 19e
provincie noemt. „Daar keken
we vooral uit naar mijnen.
Maar we kwamen d'r geen één
tegen. Even dachten we: heb
bes. Het waren vuilniszakken,
"s Nachts leken die strikjes net
op de oogjes van een zeemijn.
Wel schoot ik op drijvende olie
drums. ja, met een machinege
weer. En met scherp, want er
kon springstof inzitten."
Als de landoorlog in enkele da
gen is beslecht, druipt op de
Zuiderkruis de spanning van
de gezichten. „Het was feest, de
oorlogswacht werd minder in-
tenstief en we konden lekker in
badpak, op het dek zonnen. Al
gauw begonnen we aan de te
rugreis. Veel schepen trokken
zich terug, dus voor ons was er
niets meer te doen. We bleven
nog negen dagen in Dubai, om
dat we een Nederlands nood
hospitaal moesten meenemen.
Kwam goed uit, konden we lek
ker bakken op het strand." Als
de drie schepen grote vloot het
Suezkanaal nadert, lassen de
bevelvoerders een dik verdiend
uitstapje in. De helft van de be
manningen mag een bustrip
langs de Nijl maken. Matroos
063409 behoort tot de boffers.
„Ik heb de pyramiden en de
sfinx gezien, schitterend. Ook
op een kameel gereden. Trou
wens, wat stinken die beesten
zeg."
Nu zit ze thuis, lekker schouder
aan schouder met Jan op de
driezits. Maar na vijf maanden
scheiding kunnen ze slechts
anderhalve dag met elkaar
doorbrengen. Morgen roept de
plicht weer. „Dan heb ik de
wacht. Bij ons zeggen ze altijd:
het leven van een naut gaat
niet over trossen."
Frank Balkenende
ZATERDAG 20 APRIL 1991 13
John Martin: ...onzekerheid was het vervelendst... (foto Camile
Schelstraete)
Zeeuwsvlamingen terug
(Advertentie)
binnenhuis
HELDER - Na alle emotie
uien de eerste woorden: „Ik
jen uur op een. kameel gere-
- Korporaal Gerben Suyk
,e| Walcherse Serooskerke
in vrijdag met hel stan-
ijfregat Philips van Almon-
(rug uit de Perzische Golf.
„a| wel het meeste indruk
ien gemaakt van de hele
verklaarde hij later in de
ieriig naar huis. „Maar och,
slinken die beesten."
1 Helder wachtte een bus-
,g vrienden en familie hem
[maanden lang hadden ze
gemist. Samen met het
wrdecügingsfregat Jacob
Heemskerck en het bevoor-
«sschip Zuiderkruis zorg-
!gerben en zijn maten voor
Sieving van het handelsem-
,5 tegen Irak. De kameel
5 het symbool voor de
jjNse korporaal in het verre
pQosten, vertelt vader
Suyk. De videobrief die
J vanuit, de warmte naar
puurde, bevatte opnamen
[mp hij enkele kamelen te
Bgaf. De beeldenis van het
sbultige dier keerde terug op
Ivan de spandoeken die de
toskerkenaren vrijdag met
^meedroegen.
iplan om Gerben met een bus
jvnenden en familieleden op
Salen, ontstond bij begin ja-
inal bij Bram Suyk. Vrijdag
en in de vroegte van 6.00
iwerd het plan realiteit. In
[versierde touringcar die de
naam 'De-Gerben-komt-
kuit-de-Golf-bus' draagt,
ppen 42 gespannen mensen.
In het donker wordt koers gezet
richting Noord-Holland. Chauf
feur Rob is één van de weinigen
in de bus die kalm overkomt:
„Dit doet me niet zoveel, als ze
na afloop die rotzooi maar oprui
men."
Maar niet iedereen is kalm. Ger-
bens vriendin Petra sliep in de
nacht van donderdag op vrijdag-
maar één uurtje. „De hele nacht
keek ik op de wekker. Maar ik
ben blij dat we zo vroeg vertrek
ken, anders vrat ik me op van de
zenuwen."*Ze mistte Gerben de
eerste maanden na zijn vertrek
ontzettend. Alle televisiepro
gramma's die maar een glimp
van de Philips van Almonde zou
den kunnen bevatten, bekeek
ze. Maar alles went, zegt ze zelf.
De zenuwachtige sfeer ebt na
een uur langzaam weg. De koffie
gaat rond en de tongen komen
los. Vrienden en vriendinnen
van Gerben knippen brilvormen
uit een stuk groengelcleurd kar
ton. Alle Gerben-fans zetten bet
nep-montuur op hun neus en be
vestigen de elastiekjes achter de
oren. De eerste voorbereidingen
voor de begroeting in Den Hel
der zijn begonnen.
Eén van de twee zussen van Ger
ben, Franciska, vertelt over de
spanning van de afgelopen
maanden: „Ik had regelatig de
kriebels." De hele familie zat ge
durende de Golf-oorlog aan het
televisiescherm gekluisterd.
Ook Gerbens jonge neefjes en
nichtjes voelden zich betrokken
bij het lief en leed van de Seroos-
kerkse marinier. Hun brieven en
tekeningen vonden regelmatig
de weg naar het Nederlandse fre
gat. Schoonzus Anita is één van
degenen die in een flits Gerben
op het journaal dachten te zien.
„Ik had gelijk de neiging om te
zwaaien", zegt ze lachend.
Het onvangstcomité uit Seroos
kerke kent de route en ziet aan
het kanaal dat het eindpunt na
dert. Het is koud op de marine
basis. In de kantines verzamelen
zich de duizenden familieleden
en vrienden van de marine-men
sen op de fregatten. Het Seroos-
kerke-comité ontpopt zich als
een enthousiaste carnavalsver
eniging en laat met hun liederen
wat glimlachjes verschijnen op
de strakke mondjes. Drie Gro
ningse dames oefenen aan de
bar hun eigen welkomstlied.
Rond de klok van elf spoedt de
geel gekleede familiemassa zich
naar kade 21. De Jacob van
Heemskerck loopt als eerste bin
nen, begeleid door vier laag
overscherende helikopters en
klagend geloei van sirenes op de
in de buurt liggende schepen: de
Nederlandse zeemacht is blij en
laat dat merken. Driehonderd
meter verder, op kade 22, wacht
de familie Sluyk op de Philips
van Almonde. Luid zingend ont
waren ze Gerben. en Gerben ont
waart hen: het eerste oogcon
tact is gelegd. Met een blauw-wit
sjaaltje van de Serooskerkse
voetbalclub deint hij met 'zijn'
feestvierenden mee. Als uitein
delijk de hekken open gaan, zijn
de wachtende niet te houden. Ie
der dringt zich zo snel mogelijk
naar zijn geliefde. Gerben wringt
tegen de menigte in de loop
plank af. rechtstreeks richting-
Petra. De ontmoeting is innig.
Springen
Na vijf maanden is een smalle
loopplank voor veel gebruinde
mariniers niet breed genoeg om
van boord te komen. Het koude
water tussen wal en schip over
winnen ze met een gewaagde
sprong om de armen van familie
en vrienden te bereiken. De kade
stroomt langzaam leeg. Enkele
mariniers halen snel hun plunje
van boord. Onder de bagage van
de zeevarenden bevindt zich op
vallend veel elektronische appa
ratuur. die in het Midden-Oos
ten blijkbaar goedkoper is dan
in Europa.
Gerben heeft zijn spullen in de
bus geladen en de familie- en
vriendenkring maakt zich op
voor het vertrek uit het koude
Den Helder. In de bus laat Ger
ben het lintje zien dat de beman
ning van alle schepen heeft ge
kregen van baron Van Voorst tot
Voorst, de staatssecretaris van
Defensie. De toespraak van de
hoogwaardigheidsbekleder is
hem ontgaan: „De standaard
complimenten en zo, geloof ik."
Zijn hoofd was meer bij de eerste
stappen op Nederlandse bodem
die een paar uur later zouden
volgen. Sinds de bemanning be
gin maart te horen kreeg dat ze
huiswaarts zouden gaan, was
het alleen maar aftellen gebla
zen, vertelt Gerben. „We hadden
dinsdag al thuis kunnen zijn,
maar dat strookte niet met de
planning van de ontvangst van
vandaag (vrijdag). Daarom heb-
bën we vanaf Egypte met een
snelheid van tien knopen geva
ren. Normaal gaat het schip
twee keer zo snel door de gol
ven."
Gemoedelijk
Ondanks de voortdurende drei
ging van een Iraakse aanval be
titelt Gerben de sfeer aan boord
als 'gemoedelijk'. „Natuurlijk
had je je gaspak en gasmasker
altijd bij de hand, of je nu werkte
of sliep. De meeste dreiging ging
echter uit van de mijnen."
Wat de Nederlandse fregatten
na het begin van het luchtoffen-
sief tegen Irak precies gedaan
hebben, is altijd een beetje duis
ter gebleven. De Philips van Al
monde begeleidde munitiebo-
ten en olieschepen die oorlogs
vaartuigen dichter bij Koeweit
bevoorraadden, vertelt Gerben.
De laatse klus van het fregat was
de escorte van een hospitaal
schip tot (letterlijk) onder de
rook van Koeweit. „Door de olie-
branden was het aan één kant
van het schip hartstikke donker.
We kregen het advies om niet
naar buiten te gaan vanwege de
smog." Gerben voelt er niets
voor om nog eens zo'n tocht te
maken. „Ik had al weinig zin om
mee te gaan, maar als beroeps
had ik geen keus."
Twee uur verwijderd van Den
Helder hangt iedereen als een
zoutzak in zijn of haar stoel. De
Climax is voorbij, de emoties zijn
weggeëbd en de dag begon vrij
dag voor velen al om 5.00 uur. De
Serooskerkenaren zijn moe. In
stilte rijden ze naar huis. En de
chauffeur kan gerust zijn: een ki
lometer voor Serooskerke wordt
al aanstalten gemaakt om de
bus op te ruimen.
Fokke Zaagsma
(Advertentie)
^TOTVANAVONDI
Asperges in maar
liefst zes varianten,
eet u het best in
ttjinllS:!:
Bel 01100-30085.
TOT VANAVOND
DAN MAAR?
V HOTEL RESTAURANT
STATIONSPLEIN 1 - GOES
De groep Serooskerkenaren op de voorgrond, nadat de Philips van Almonde was
afgemeerd in Den Helder foto Oscar van Beest)
Na vijf maanden Golf weer even met zijn beidjes, Gei'ben Suyk en vriendin Petra foto
Oscar van Beest)
HULST - Acht videobanden
met een speelduur van zes uur
propvol met Golfnieuws. Zeven
behangboeken gevuld met
kranteknipsels over de operatie
'Dessert Storm'. Het thuisfront
van John Martin uit Sluis heeft
de Golfoorlog nauwlettend ge
volgd en voor altijd vastgelegd.
„Dat zijn gewoon mooie dingen
voor latex-. Nou ja, niet echt
mooie natuurlijk. Ik bedoel...
het zijn dingen die je niet kunt
vergeten."
Mevrouw Dicky Martin stond
met omhooggestoken armen sa
men met haar man zoon John op
te wachten in Den Helder. „Wij
zagen 'm op die boot. maar hij
ons niet. Wat een massa volk. We
konden er niet doorheen komen.
Toen zag-ie ons. Ohhh, wat ex-
toen door me heen ging. Tranen
en blijdschap tegelijk. 'Blijf daar
maar staan', riep-ie. Dat was
goed, dat was beter. Het was zo'n
geweldig weerzien. En toen-
...toen ja, toen pakten we elkaar
vast en een minuut later zei
John:'t is net of we al weer heel
lang bij elkaar zijn."
Eigenlijk is John die rotoorlog
alweer zo goed als vergeten. „We
hebben er sinds we vertrokken
uit de Golf inmiddels alweer
twee weken varen opzitten. En
dat zonder spanning. Dan ver
geet je snel. En dan zie je je ou
ders en lij je met de auto van
Den Helder naar Sluis. Het was
echt net alsof we een dagje aan
het toeren waren. Gewoon lek
ker kletsen, lekker ontspannen.
En dan kom je thuis eh zie je
vrienden en bekenden en bloe
men en een spandoek..."
Duister
Tuuriijk was die oorlog zelf wel
'verrekte spannend'. „Eén keer
waren we in hoogste staat van
paraatheid. Er zou een aanval
komen, maar gelukkig bleek het
loos alarm." Het vervelendste
voor John tijdens de oorlog was
de onzekerheid waarin de be
manning leefde. Je wist niet wat
er gebeurde, het was allemaal
heel erg duister. Wat de meeste
indruk op hem heeft gemaakt is
de enorme olievervuiling voor de
kust. „Echt, als je zoiets met je
eigen ogen ziet...dat vergeet je
niet meer. De hele dag was het
schemerig. Een beetje spook
achtig was het eigenlijk wel."
Samen met John bevonden zich
nog twee Zeeuwsvlamingen op
de Hms Philips van Almonde.
Edwin de Smet uit Philippine en
Henk Smits uit Spui waren net
als John werkzaam als machi
nist bij de technische dienst op
het schip. Ze hadden dus veel
vuldig contact met elkaar. „Dat
was wel lekker, had je een beetje
steun aan elkaar." Alhoewel, zelf
hebben de jongens het naar ei
gen zeggen niet echt zwaar ge
had. Of. zoals de moeder van de
21-jax-ige Edwin het zei: „De jon
gens zelf zijn zo 'heavy', zo flink."
Indruk
Wat veel indx-uk op Edwin heeft
gemaakt is z'n vlucht met een
helikopter boven Kuwayt. De
branden, de milieuramp die zich
beneden hem voltrok, zal hij
nooit vergeten. De vijf maanden
weg van huis hebben hem veel
gedaan. Ook in zeer positieve'
zin, want de sfeer op het schip
was prima. En dan, gisteren, die
aankomst in Dexx Helder. „Het
mooiste wat ik heb meege
maakt. De Marinierskapel die
speelde, de loper die was uitge
rold en al die familieleden die op
het schip wilden en wij eraf. Dan
vergeet je gelijk alle ellende."
Henk Smits uit Spui zit al elf jaar
bij de Koninklijke Marine. Dit
was niet zijn eerste 'reis', maar
wel zijn meest indrukwekkende.
„Het was spannend, het was ook
ontspannend. Je doet tijdens
zo'n tocht natuurlijk een hoop
ervaring op. Er wordt veel van je
verwacht, en je doet je plicht."
Hij heeft ook zeker het idee dat
het goed is geweest dat Neder
land z'n gezicht heeft laten zien
in de Golf. „Je zit immers niet
voor niets in de Verenigde Na
ties. Alleen het onzekere, van
wat er allemaal kan gebeuren,
dat vreet toch wel aan je. Steeds
maar afwachten. Achteraf zeg
ik: het is allemaal meegevallen.
Maar ja, dat zeg je omdat het
goed is afgelopen."
Pierre van Damvie
Voor kwaüteit
en service
Kromme Weele 21-23
Middelburg. Tel. 14077^^
Edwin de Smet: ...dan vergeet je
gelijk alle ellende...
Henk Smits: ...spannend maar ook ontspannend... (foto Camile
Schelstraete)
Deaankomst van de Zuiderkruis in Den Helder (foto Oscar van Beest) en enkele uren later: matroos Sonja Rombaut uit Heinkenszand temidden van haar dierbaren thuis: van links naar rechts haar vader
en moeder, haar vriend Jan, Sonj'a zelf, zus Sandra met rechts haar vriend Wilfred foto Willem Mieras)
Sonja Rombaut na de Golf toe aan luxueus verzetje'
