Confrontaties in
heldere eenvoud
Dances with wolves
PZC
Schilderijen
en gestalten
kunst cultuur
23
selectie
VRIJDAG 15 FEBRUARI 1991
Gonny Sprinkhuizen (1960) wil
de zich na haar opleiding aan
de Koninklijke Academie van Den
Haag losmaken van de geijkte ar
tistieke trends. Met name in Au
stralië vond zij de atmosfeer die
nog steeds haar werkt bepaalt, zo
als in Trouvaille te Terneuzen is te
zien.
Heldere kleuren, krachtige een
voudige vormen en tropische ele
menten als palm, woestijn en geva
rieerde fauna kenmerken de olie
verven en gouaches. Door hun
kleuren en patronen hebben ze een
opgewekte en decoratieve uitstra
ling en enige verwantschap met de
kunst van de oorspronkelijke be
woners van de door haar bezochte
exotische oorden. Zo confronteert
de maakster het Westers beschaaf
de publiek met de helderheid, de
grootsheid en de eenvoud van an
dere culturen en streken.
Zij zoekt haar toevlucht in uitge
strekte, oeroude woestijnen met
soms bizarre rotsformaties, in een
eenzame oase waai' twee bomen
haar als 'Black Boys' gezelschap
houdén. Haar landschappen zijn
strak geschilderde gouaches, ge
bouwd op de tegenstelling van
oker en oranje met blauw. Hun ver
houding geeft ze een licht, stralend
karakter, op het verblindende af.
Soms duidt zwart een boomvorm
aan of een stel evenwijdig kronke
lende lijnen. En verzamelingen
witte puntjes - symbool voor tropi
sche vliegjes of een weg - verleven
digen de composities.
Er is geen moeite gedaan een illu
sie van realiteit te scheppen; sto
fuitdrukking ontbreekt en schadu
wen zijn veranderd in vormen die
in het geheel een eigen leven lei
den. Juist dat onverwachte maakt
haar gouaches boeiend. Waar Con-
ny Sprinkhuizen incidenteel de
vormen uit de zichtbare werkelijk
heid natuurgetrouwer volgt, zoals
in 'Pelican', mist het werk kracht.
Het afgebeelde 'Bedroomwallpa-
per Bat' is één van de drie grotere
olieverven. In dit werk komen de
sterke kanten van haar aanpak het
beste uit. Het oogt complexer dan
de meeste andere schilderijen door
de drie lagen die op het platte vlak
zijn samengebracht: een kleurige
achtergrond van oker, rose, helder
en lichtblauw met twee felrode ac
centen; een grijze, zich vertakken
de, vorm met het silhouet van een
vleermuis (die schijnen in de woes
tijn bij duizenden aan bomen te
hangen); en de zwarte silhouetten
van dingo's. Die zijn in slagorde op
weg naar links, terwijl ze geplaatst
zijn in een naar beneden afbuigen
de richting. Staan ze zo symbool
voor een natuur die nog twee kan
ten uit kan?
Gestalten
Twee Belgische kunstenaars to
nen in Esprit te Clinge werk waarin
de menselijke gestalte centraal
staat. Slanke jongensachtige figu
ren mannen en vrouwen be
volken bij Joseph Mathy (1959) het
beeldvlak. Ze zijn meestal in bewe-
Bedroomwallpaper Bat van Conny Sprinkhuizen (foto Camïle Schelstraetel
ging. Extatisch dansen ze zich een
weg door het spanningsveld van de
erotiek. Uitdagend, verlangend, af
gewezen of paraderend. Hun op
gaan in de dans raakt aan het fun
dament van he.t leven, de oer
kracht. Maar tegelijkertijd heeft
het ook iets decadents. De figuren
lijken opgesloten in een onont
koombare drang om zich te pre
senteren aan potentiële partners,
met seks als hoofdoel.
Het schijnt niet zo te lukken, want
momenten van intimiteit en
warmte komen in de taferelen niet
voor. Hoewel de lijven elkaar soms
raken is het vooral een beweging
van aan elkaar voorbijgaan. De
schildertrant is lijfelijk, dyna
misch, de kleur gepassionneerd.
Zo schiet er regelmatig een fel rood
langs lichaamscontouren en plaat
sen waai- zich geslachtsdelen ple
gen te bevinden. Verheerlijkt Ma
thy nu de wereld die hij schildert of
neemt hij er juist afstand van? Ik
denk het laatste, want in 'Joker at
the left of me' zie je een een bebril
de figuur met de houding van een
waarnemer. De schilder?.
Mathy schildert bekwaam en di
rect: dekkende en transparante
partijen wisselen elkaar af, terwijl
ook het schildersmes niet onge
bruikt blijft. Het geel, rose en oker
van de lichamen steekt fel af tegen
het vaak wat donkerder blauwe of
groene fond, dat doorschoten is
met andere kleuren en zo het oog
afwisseling te bieden heeft. Een na
deel van de meest recente werken
vind ik dat ze minder te raden over
laten dan de meer genuanceerde
schilderijen uit '89. De expressieve
bravoure van Mathy loopt zo de
kans te veel aan de oppervlakte te
blijven.
De beelden van Armand Loven-
diers (1943) overtuigen mij van
vakmanschap waar het gaat om
het boetseren van de menselijke fi
guur. Maar daar houdt het dan ook
mee op. Een visie op het beeldhou
wen en zijn onderwerp ontbreekt.
Naturalistisch behandeld zit een
naakte vrouw zoetjes op een stoel;
een licht gestileerde vrouwenge
stalte natuurlijk zonder hoofd
ligt slank en mooi te wezen; een
klein beeldje wat expressiever
van vorm toont iemand die zit te
tobben en een wat kubistisch uit
gevoerde 'Advocaat' heeft een wa
terhoofd. Het is allemaal te voor de
hand liggend, vind ik. Alleen de vi
suele spanning in 'Ontluiken' kon
mij wel boeien. Benen en armen
van de op de buik liggende gestalte
krommen naar elkaar, een hand
heeft zelfs een voet te pakken. De
titel dekt voor mij echter de vorm
niet. Jammer.
Nico Out
Conny Sprinkhuizen, Galerie Trouvail
le, Terneuzen. Tot en met 28 februari.
Joseph Mathy en Armand Loveniers,
Galerie Esprit, Clinge. Tot en met 10
maart.
Acteur/regisseur Kevin Cost-
ner speelt al drie jaar achter
een in de beste film van dat jaar.
In 1988 Bull Durham, in 1989
Field Of Dreams en in 1990 het
western-epos Dances with wol
ves, de film waarmee hij als regis
seur zijn debuut maakt. Woens
dag kreeg de film twaalf Oscar
nominaties, waaronder die van
beste film, beste regiseer en bes
te acteur.
Dances With Wolves is ondertus
sen al de meest bekroonde film
van 1990 en staat bovenaan de
lijst van kanshebbers voor de
Academy Awards, die 25 maart
worden uitgereikt. Veel critici
hebben al gekozen voor hoofdrol
speler Kevin Costner en zijn film.
Dat is zeer opmerkelijk, want
Dances With Wolves is een drie
uur durende western (een genre
dat niet geliefd was bij de prijze-
nuitdelers) waarin voor een groot
deel Lakota (de taal van de
Sioux) wordt gesproken, een taal
die door vrijwel niemand meer
gesproken of verstaan wordt.
Costner's film moest het boven
dien opnemen tegen de niet ge
ringe concurrentie van onder an
dere Scorsese's Goodfellas en
Coppola's The Godfather Part
Hl.
Held
De film is gebaseerd op het ge
lijknamige boek van Michael
Blake, die ook het scenario
schreef. Costner speelt luitenant
John Dunbar die aan het begin
van de film op de operatietafel
ligt tijdens de Amerikaanse bur
geroorlog. Zijn voet moet eraf,
maar eerst moeten de 'chirurgen'
koffie gaan drinken. Hij strom
pelt van de operatietafel en
kruipt terug naar het front waar
de twee kampen al dagenlang in
een impasse tegenover elkaar
liggen. Om een einde aan zijn lij
den te maken neemt hij een
paard, springt over de barricades
en rijdt zo de vijand tegemoet.
Ongewild leidt hij zo een charge
van de noordelijken en staat hij
aan de basis van een glorieuze
overwinning. De van een veilige
afstand toekijkende generaal be
loont hem met zijn persoonlijke
chirurg, zijn voet blijft eraan, hij
krijgt het paard en een door hem
zelf te kiezen opdracht.
Dunbar wil naar de 'frontier', de
grens tussen beschaafde wereld
en onontdekt, onontgonnen,
door Indianen bewoond land. Hij
wordt geplaatst in Fort, Sedge-
wick, in wat nu South Dakota
heet. Als Dunbar bij Fort Sedge-
wick aankomt bestaat dat uit
twee verlaten en vervallen
hutjes. Hij is één met het land
schap, volmaakt gelukkig met
zijn eenzaamheid en met de mili
taire discipline die hij zichzelf op
legt om de verlaten post op te
knappen.
Als op hij op een goede dag zijn
eerste Indiaan ziet, besluit hij
vreedzaam contact te zoeken.
Dat zoeken verloopt moeizaam
en wordt ook zo getoond. Cost
ner kiest ervoor, om het eerste
contact tussen twee beschavin
gen bijna*documentair te verto
nen, zonder de epische schaal
waarnaar de film ook neigt uit
het oog te verliezen. In Dances
With Wolves schakelt Dunbar na
een paar woordjes Engels tel
kens gauw weer over naar het La
kota, waardoor ondertiteling no
dig was.
Keuze
Iedereen heeft wel eens cow-
boytje gespeeld en de moeilijke
keuze tussen cowboy of indiaan
moeten maken. Dances With
Wolves is in feite een spannend
jongensboek, waarin het over die
keus gaat. Simpel samengevat is
dat een keuze tussen een leven
vol zinloos geweld of een eenvou
dig en harmonieus leven met de
natuur en je buren. Zo simpel is
het natuurlijk niet, want die keus
kon alleen in de vorige eeuw ge
maakt worden.
Dat is het enige bezwaar dat ik
tegen Dances With Wolves kan
aantekenen. De films met James
Stewart en John Wayne speelden
tegen een decor dat we kenden,
het Wilde Westen volgens Holly
wood. Het decor deed er daarom
niet toe, het ging om hun daden
en motieven, die ook op ons van
toepassing kunnen zijn. Het de
cor van Dances With Wolves is zo
precies in detail en aandacht
voor een verdwenen volk, dat de
acties van luitenant Dunbar niet
meer op ons van toepassing kun
nen zijn. Zo had het alleen daar
en toen kunnen gebeuren. De
blanken komen er niet goed af,
slagers van begin tot eind. De In
dianen die Dunbar ontmoet bij
Fort Sedgewick, de Lakota stam
die wij Sioux noemen, zijn heel
wat nobeler. De critici in de Ver
enigde Staten hebben geen onge
lijk om deze film tot een van de
beste van 1990 uit te roepen. Het
publiek geeft Kevin Costner ook
gelijk door in grote getale drie
uur lang naar een vreemd volk en
een vreemde taal te luisteren.
Toch vindt deze criticus dat Ke
vin Costner vorig jaar niet mee
speelde in de beste film.
Piet van de Merwe
(Te zien in Roxy, Bergen op Zoom en
Alhambra, Vlissingen)
Acteur/regisseur Kevin Costner in het western-epos Dances with Wolves als luitenant John Dunbar
(foto GPD)
Zoektocht
De zoektochtis de titel van de
expositie van El Compo (Emil
Gutman) in Galerie Bekenes in
Kattendijke, De tentoonstelling
bestaat uit schilderijen, waarin
thema's als haat, liefde, dromen
en ontwaken terugkeren. Te
zien tot 11 maart. Openingstij
den: zaterdag en zondag van 14
tot 17 uur.
Lamper
Ton Lamper exposeert vanaf
morgen, zaterdag, zijn werk in
de Goese Aft-galerie Le Loup.
De exposant toont kleurenet
sen, kartondruk, linoleumsnede
en houtsnede. In zijn werk
neemt het menselijk figuur een
belangrijke plaats in. Het bewe
gen, het veranderlijke, is daarbij
een terugkerend motief. Te zien
tót en met 21 februari. Ope
ningstijden: donderdagavond
tot 21 uur, vrijdag van 13 tot 18
uur, zaterdag van 10 tot 17 uur.
Polders
Een puzzel van polders is een ex
positie waarin het verleden, het
heden en de toekomst van de
Zak van Zuid-Beveland wordt
geschetst. De tentoonstelling is
vanaf dinsdag te zien in het Mu
seum voor Noord- en Zuid-Beve
land in Goes. Te zien tot 20 april.
Openingstijden: dinsdag t/m
vrijdag van 11 tot 17 uur, zater
dag van 11 tot 16 uur.
MIDDELBURG
VLEESHAL: Daniel Dutrieux
(installatie l'ombre 2), t/m 10
maart. Openingstijden: di.t/m
zon. van 13 tot 17 uur.
RABOBANK: Jo de Visscher
(aquarellen), tot 28 februari.
Openingstijden: tijdens kan
tooruren.
MOLENWATER: Frits van Til
(objecten), t/m 16 februari. Ope
ningstijden: wo. t/m zat. van 12
tot 17 uur.
BALANS 17: Teja van Hoften
(objecten), t/m 16 februari. Ope
ningstijden: woens. t/m vrij. van
12 tot 17 urn-, zat. van 11 tot 16
uur.
ZEEUWS MUSEUM: Van zie
ken en van wezen, zeven eeuwen
Godshuizen in Middelburg, t/m
exposities
11 1111111 TT
17 februari. Overzichtstentoon
stelling van illustratief en vrij
werk te zien onder de titel De
kleine Hofman - Wim Hofman
verteKdlt. t/m 10 maart. Ope
ningstijden: dins, t/m vrij. van
10 tot 17 uur. zat. t/m maan. van
13.30 tot 17 uur.
ZEEUWSE BIBLIOTHEEK:
Wim Hofman in druk (overzicht
van de literaire aspecten van
Hofman's oeuvre), t/m 10 maart.
Openingstijden: tijdens ope
ningsuren bibliotheek.
GALERIE DELTA NUTSBE
DRIJVEN: Emoties in klein,
Ria Ruedsueli (beelden), t/m 28
februari. Openingstijden: tij
dens kantooruren.
VLISSINGEN
BELLAMY 19: McNamara
sculpturen), tot 19 februari.
Openingstijden: ma t/m vri van
10 tot 17 uur, zat en zon van 13
tot 17 uur.
STEDELIJK MUSEUM: Vrij
werk van Hofman, t/m 10 maart.
SOIF: Fotografie en Kader des
ign van Eddy Fliers Het La-
bois, Openingstijden: dagelijks
vanaf 14.00 uur, dinsdags geslo
ten.
KATTENDIJKE
GALERIE ILONA: expositie
schilderijen van Ilona Schmit
en anderen, gehele jaar. Open:
zat. van 14-17 uur.
GOES
BIBLIOTHEEK: Fototentoon
stelling van het pand Duvekot's
Graanhandel, t/m 20 februari.
Openingstijden: tijdens ope
ningsuren bibliotheek.
LUNCHCAFÉ: Jacqueline van
Trirum. tot eind februari. Ope
ningstijden: dinsdag t/m zater
dag van 9 tot 18 uur.
OOSTERSCHELDEZIEKEN-
HUIS: 'Text design' van Hanne-
ke Kres. tot tot en met. 1 maart.
DE PRINS VAN ORANJE: Rie
Baauw (olieverven en aquarel
len), tot eind februari. Ope
ningstijden: dagelijks van 10 tot
18 uur en op voorstellingsavon
den.
REC-GEBOUW: Hang eens wat
anders op. J. C. Scheijde (foto's),
t/m 28 februari.
RABOBANK: Leendert van dei-
Pol: (tekeningen en schilderij
en) t'm 28 februari. Openingstij
den: tijdens bankuren.
KAPELLE
GALERIE DE BOCK: Wendin
gen in Prentkunst, t/m 22 fe
bruari. Openingstijden: maan.
t/m zat. 10-17 uur.
GEMEENTEHUIS: Marlou
Daemen-Pluymaekersmoties
(schilderijen op papier en op
doek), t/m 22 februari. Ope
ningstijden: maandag t/m vrij
dag van 9 tot 12 uur.
ZIERIKZEE
GALERIJ: Jon van de Riet
(zwart/wit pentekeningen), tot. 1
maart. Openingstijden: ma van
14.30 tot 15.30 uur en op af
spraak.
BURGH HAAMSTEDE
BEWAERSCHOLE: Ria West
maas (kleuretsen, aquarellen en
bloemstukken in zijde), tot 2
maart. Openingstijden: dage
lijks van 13.30 tot 16.30 uur. zon
dags gesloten.
CLINGE
ESPRIT: Joseph Mathy (schil
derijen) en Armand Loveniers
(beelden in brons), t/m 10 maart.
Openingstijden: donderdag t/m
zaterdag van 13.30 tot 178.30
uur, donderdagavond van 19 tot
21 uur.
TERNEUZEN
TROUVAILLE: Conny Sprink
huizen (olieverven, collages, te
keningen, foto's, etsen, zeef
drukken) t/m 28 februari. Ope
ningstijden: tijdens winkeluren,
maandag gesloten.
OOSTBURG
NMB-BANK: Wilma van der
Lee (olieverven), tot eind maart.
Openingstijden: tijdens kan
tooruren.
BERGEN OP ZOOM
ETCETERA: Aat Breur-Hibma,
t/m 24 maart. Openingstijden:
dagelijks van 14 tot 17 uur,
maandags gesloten.
Alhambra
VLISSINGEN (01184-18810)
'Dances with wolves'. (Zaal 1) Da
gelijks 20.00 uur, zondag 14.00 uur.
'Kindergarten Cop' (zaal 1) Van
daag (vrijdag), zaterdag en zondag
14.00, maandag, dinsdag en don
derdag 20.00 uur, woensdag 14.00
en 20.00 uur.
'Witches', (zaal 3) Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 14.00,
19.00 en 21.30 uur, maandag, dins
dag en donderdag 20.00 uur,
woensdag 14.00 en 20.00 uur.
'De kleine Zeemeermin', (zaal 4)
Vandaag (vrijdag), zaterdag, zon
dag en woensdag 14.00 uur.
'Memphis Belle', (zaal 4) Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 14.00,19.00 en
21.30 uur, zondag 19.00 en 21.30
uur, maandag, dinsdag en donder
dag 20.00 uur, woensdag 14.00 en
20.00 uur.
Grand theater
GOES (01100-15165)
'De kleine Zeemeermin'. Woens
dag 16.00 uur.
'Home Alone'. Vandaag (vrijdag),
zaterdag en zondag 14.00, 19.00 en
21.30 uur, maandag, dinsdag,
woensdag en donderdag 20.00 uur.
't Beest
GOES (01100-28142)
'Tie me up, tie me down (Atame)'.
Vandaag (vrijdag) 20.30 uur.
FESTIVAL GEKLEURD:
'Tilaï'. Woensdag 20.30 uur.
'Titash ekti nadir naam'.Donder-
dag 20.30 uur.
Electro
MIDDELBURG (01180-38900)
'Teenage Mutant Ninja Turtles'.
Vandaag (vrijdag) en zaterdag
14.00 en 20.00 uur, zondag 14.00 en
20.30 uur. maandag, dinsdag,
woensdag en donderdag 20.30 uur.
Schuttershof
MIDDELBURG (01180-13482)
'The Sheltering Sky'. Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 19.30 uur.
filmwijzer
1111 li 111 ix
zondag, dinsdag en woensdag
20.30 uur.
'Mirakel in Valby'.. Vandaag (vrij
dag), zaterdag en zondag 14.00 uur.
'Wild at heart'. Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 22.30 uur.
'An angel at my table'. Maandag
20.30 uur.
FESTIVAL GEKLEURD:
'Tilaï'. Donderdag 20.30 uur.
Cinem'actueel
BERGEN OP ZOOM (01640-54886)
'Teenage Mutant Ninja Turtles'.
(Zaal 1) Vandaag (vrijdag) en zater
dag 14.00 en 19.00 uur. zondag
14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur,
woensdag 14.00 en 20.00 uur, don
derdag 20.00 uur.
'Dead poets society', maandag en
dinsdag 20.00 uur.
'Kindergarten Cop'. (Zaal 2) Van
daag (vrijdag) en zaterdag 14.00,
19.00 en 21.30 uur, zondag 14.00,
16.30, 19.00 en 21.30 uur, maandag,
dinsdag en donderdag 14.00 uur,
woensdag 14.00 en 20.00 uur.
'Flatliners'. (Zaal 3) Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.00 en 21.30 uur,
zondag 16.30, 19.00 en 21.30 uur,
maandag, dinsdag, woensdag en
donderdag 20.00 uur.
'De kleine Zeemeermin'. (Zaal 3)
Vandaag (vrijdag), zaterdag, zon
dag en woensdag 14.00 uur.
Roxy
BERGEN OP ZOOM (01640-33434)
'Dances with the wolves'. Dage
lijks 20,00 uur. zondag 16.30 en
20.00 uur.
'Oliver Company'. (Zaal 2) Van
daag (vrijdag), zaterdag, zondag en
woensdag 14.00 ur.
'Home Alone'. (Zaal 1) Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 14.00,19.00 en
21.30 uur, zondag 14.00,16.30.19.00
en 21.30 uur. maandag, dinsdag en
donderdag 20.15 uur, woensdag
14.00 en 20.15 uur.
De Koning
HULST (01140-12030)
'Sheltering sky'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 22.00 uur, zondag
19.00 en 21.30 uur, maandag en
dinsdag 20.00 uur.
'Kindergarten Cop'. Vandaag
(vrijdag) 14.30, 19.15 en 22.00 uur,
zaterdag 19.15 en 22.00 uur, zon
dag 13.45, 16.15, 19.00 en 21.30 uur,
maandag, dinsdag en woensdag
20.00 uur.
'Teenage Mutant Ninja Turtles'.
Vandaag (vrijdag) 14.30 en 19.15
uur. zaterdag 19.15 uur, zondag
13.45 en 16.15 uur, dinsdag en
woensdag 20.00 uur.
'Pacific heights'. Vandaag (vrij
dag) 14.30,19.15 en 22.00 uur, zater
dag 19.15 en 22.00 uur, zondag
13.45, 16.15, 19.00 en 21.30 uur,
maandag, dinsdag en woensdag
20.00 uur.
'The Witches'. Vandaag (vrijdag)
14.30, 19.15 en 22.00 uur, zaterdag
T9.15 en 22.00 uur, zondag 13.45,
16.15, 19.00 en 21.30 uur, maandag
en woensdag 20.00 uur.
Luxor
TERNEUZEN (01150-20505)
'De kleine Zeemeermin'. Vandaag
(vrijdag) en zondag, 14.30 uur.
'Home Alone'. Vandaag (vrijdag)
14.30, 18.45 en 21.30 uur, zaterdag
18.45 en 21.30 uur, zondag 14.30 en
20.00 uur, maandag 20.00 uur
'Ghost'. Vandaag (vrijdag) en za
terdag 18.45 en 21.30 uur, zondag
en maandag 20.00 uur.
Porgy and Bess
TERNEUZEN (01150-13293)
'Dreams'. Woensdag 20.00 uur
Ledel
OOSTBURG (01170-2735 of 3377)
'Mu blue heaven'. Zondag 14.30 en
20.00 uur.
'Mariken van Nieuwmeghen'.
Maandag 20.45 uur.
Scène uit Teenage Mutant Ninja Turtles. Electro, Middelburg; Cinem'actueel, Bergen op Zoom; De koning,
Hulst.
