Zonder zichtbare doden
verkoopt de oorlog goed
PZC reportage ZATERDAG 26 JANUARI 1991 1 5
De onbekende
gevolgen van
Desert Storm
Als de oorlog voorbij is zal
blijken hoe goed de honderd
Kuwayti's die nu nog dag in dag uit
op de achtste verdieping van een
kantoorpand in het hart van
Washington achter hun computers
zitten, hun werk hebben gedaan.
Zij hebber de afgelopen maanden
een meesterplan opgesteld voor de
wederopbouw van hun land. Het is
een ver-gaand plan: er is rekening
mee gehouden dat de Iraakse
bezetters Kuwayt totaal leeg en
vernietigd zullen achterlaten.
Alles zal dan opnieuw moeten
worden opgebouwd: huizen, straten,
vliegvelden, olie-installaties,
elektriciteitscentrales. Voedsel zal
moeten worden geïmporteerd, de
door de Irakezen gestolen auto's
moeten worden vervangen,
ziekenhuizen moeten worden
gebouwd.
De wederopbouw van Kuwayt kost, al
dus Fawzi al-Sultan, die de leiding
heeft over het project, op z'n minst 20 mil
jard dollar. Dat is veel geld, maar de vele
honderden miljarden dollar's die Kuwayt
aan buitenlandse investeringen heeft, zijn
er meer dan goed voor.
Het organiseren van de wederopbouw
vraagt om een uitermate gedetailleerd
plan, verzekert al-Sultan. „Je moet weten
wie welke medicijnen naar welk zieken
huis gaat brengen. Je moet ervoor zorgen
dat er koelkasten zijn voor je vlees gaat
importeren".
Het Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken helpt de groep Kuwayti's
met het maken van de plannen. Zo wor
den namen gegeven van bedrijven die snel
in staat zullen zijn om met de wederop
bouw te helpen. En de bedrijven die niet
genoemd zijn, hebben zelf de weg naar het
kantoor gevonden: het is er een komen en
gaan van zakenlieden.
De ambities gaan verder dan alleen de we
deropbouw. De Kuwayti's, die nauw con
tact hebben met de Kuwaytse minister
van financiën sjeik Ali al-Sabah, willen
ook een nieuwe maatschappij opbouwen,
een betere dan de oude.
Al-Sultan: „We willen de bureaucratie
reorganiseren en de rol van de overheid en
de private sector opnieuw formuleren. We
hadden het systeem van de verzorgings
staat: iedereen die binnenkwam kreeg een
baan. Zo'n systeem zal niet kunnen over
leven."
Nog een Kuwaytse organisatie is zich aan
het warmlopen: Kuwayt Airways. Op de
Amerikaanse tv, onder andere via de ook
in Irak veelbekeken omroep CNN, is sinds
begin januari een commercial te zien die
alles zegt.
Je ziet een Boeing-747 van Kuwayt Air
ways die zich klaarmaakt voor de vlucht.
Dan volgt een beschrijving van de routes
van de maatschappij: „Van New York
naar Londen, Cairo, de Golf en Bombay.
Drie keer per week." Dan even niets. Daar
na: ...en binnenkort ook weer naar Ku
wayt."
Maanden
Als de oorlog voorbij is... Maar de oorlog is
nog helemaal niet voorbij. Alleen de eer
ste euforie over de grote successen van de
geallieerde bombardementen is voorbij.
De oorlog, denken de meeste mensen nu,
kan nog maanden duren, en elke dag kan
slecht nieuws brengen.
De Amerikaanse minister Cheney (defen
sie) zei het tijdens zijn opmerkelijke pers
conferentie van woensdag met zoveel
woorden: „Er zullen verrassingen komen.
Niemand mag aannemen dat Saddam
geen offensieve capaciteiten meer heeft."
Het grote raadsel van.de manier waarop
de oorlog tot dusver is verlopen, is dat
Irak zo weinig heeft teruggedaan. Het
heeft, afgezien van de Scud-raketten die
richting Israël en Saudi-Arabië werden
gestuurd, niet veel meer gedaan dan klap
pen opvangen.
Amerikaanse piloten van gevechtsvlieg
tuigen die zich hadden verheugd op 'dog
fights' - luchtgevechten - met hun Iraak
se collega's, zijn tot dusver teleurgesteld.
Om luitenant-kolonel Jeff Brown te cite
ren: „We hebben nog geen schot kunnen
lossen, omdat we niemand hebben gevon
den. Het is vreselijk."
Komt dat omdat de geallieerden zo effec
tief zijn geweest? Of houdt Irak z'n kruit
droog, om later des te harder te kunnen
terugslaan? Zeker is, dat Irak nog het
overgrote deel van z'n vliegtuigen heeft.
Irak heeft z'n chemische wapens nog, z'n
biologische wapens, en vooral: Irak heeft
z'n honderdduizenden mannen tellende
leger nog.
Je kunt een „worst case scenario" opstel
len, zoals ze dat in Amerika noemen, met
andere woorden: het meest pessimisti
sche scenario bedenken. Dat gaat onge
veer als volgt:
Na weken van bombardementen zien de
Amerikanen zich toch nog gedwongen een
grondoorlog te beginnen. Honderdduizen
den geallieerde soldaten marcheren naar
het front, waar ze worden opgewacht door
de goed ingegraven Irakezen.
De tankgrachten, mijnenvelden, versper
ringen, tanks, zware artillerie eisen een
zware tol van de aanvallers. De Irakezen
beginnen bovendien chemische en biolo
gische wapens te gebruiken, en veroorza
ken daarmee paniek in de geallieerde ge
lederen.
Niettemin breken ze, zwaargehavend,
door de eerste linie, om met de verse
Iraakse troepen in de tweede linie te wor
den geconfronteerd. Dan blijkt verder, dat
Saddams elitetroepen, de Revolutionaire
Garden, de zware bombardementen van
Amerika's B-52's in hun bunkers hebben
overleefd. Ze maken een omtrekkende be
weging en vallen aan.
De geallieerden hebben al hun vliegtuigen
nodig om hun grondtroepen overeind te
houden. Dan komt er nog een aap uit de
mouw: Irak haalt in een grote, gecoördi
neerde actie een groot aantal van z'n
vliegtuigen uit de bunkers.
Die jagen, ongehinderd door de aan het
front voluit knokkende geallieerde lucht
macht en uitgerust met de dodelijke, van
de Falkland-oorlog bekende Exocet-ra-
ketten. op de geallieerde vloot in de Golf
af.
Extreem
Het is, zoals gezegd, een „worst case sce
nario", een extreme voorstelling van za
ken, dus de kans dat de oorlog zo verloopt
is niet zo groot.
Wat nu zeker eerst zal gebeuren, is dat de
Amerikanen zullen proberen om alleen
door middel van de luchtaanvallen een
eind aan de bezetting van Kuwayt te ma
ken. Door eerst de toevoerlijnen af te snij
den, en daarna methodisch de Iraakse
troepen te bombarderen, hoopt het Pen
tagon Saddams soldaten op de knieën te
krijgen. Colin Powell, voorzitter van de
chefs van staven, zei het woensdag krach
tig zo: „First we cut them off, then we kill
them."
Als dat zou lukken, zou dat militaire ge
schiedenis maken. Nooit eerder is een oor
log gewonnen door luchtaanvallen alleen.
Maar aan de andere kant: nooit eerder
werden zulke precieze en vernietigende
bommen ingezet als waarmee de geallieer
den sinds de nacht van 17 januari Irak
hebben platgewalst.
Iemand als Edward N. Luttwak, een mili
tair historicus die is verbonden aan het ge
zaghebbende Center for Strategie and In
ternational Studies in Washington, vindt
dat het bij luchtaanvallen moet blijven.
Ze zullen absoluut succes hebben, ook al
kan het een tijd duren, zei hij onlangs bij
een lezing. „Als we de toevoerlijnen afsnij
den, zullen de Irakezen op den duur wel
gedwongen zijn om uit Kuwayt weg te
gaan. Ze zitten er met beperkte hoeveel
heden voedsel en water in de woestijn. We
hoeven ze alleen maar uit te hongeren."
Maar dat is misschien weer een „best case
scenario." Colin Powell, de voorzitter van
de Amerikaanse chefs van staven, zei
woensdag over een grondoorlog: „We heb
ben geen haast." De meeste militaire des
kundigen denken evenwel, dat het er uit
eindelijk toch van zal komen.
De plannen liggen klaar. Hoe ze eruit zien,
weet alleen de geallieerde militaire top,
maar er kunnen prognoses worden opge
steld. De meest gedetailleeerde zijn ge
maakt door militaire medewerkers van
het Amerikaanse weekblad Newsweek.
Als de oorlog voorbij is. zullen we weten
hoe ernstig Operatie Desert Storm onder
de Iraakse burgerbevolking en militairen
heeft gewoed. Dat weten we nu in de ver
ste verte niet.
Powell en Cheney gaven woensdag tijdens
hun persconferentie meer details over de
militaire operatie dan in de hele week
daarvoor, maar het ging over fabrieken,
bunkers, kernreactoren, vliegtuigen, ra
darinstallaties. Niet over doden.
Powell zei dat het Pentagon van de aan
tallen doden ook geen idee heeft. Wel, mis
schien is dat ook wel zo. Aan de andere
kant: een oorlog zonder veel zichtbare do
den verkoopt goed.
De vredesbewegingen in en buiten Ameri
ka zouden zeker meer aanhang krijgen,
als de tv avond aan avond beelden van
verminkte kinderen en in brokjes vlees
uiteengereten soldaten liet zien. De volks
massa's in de Arabische landen zouden
wellicht anders over de moordende aan
val op het broederland gaan denken,
De wereld ziet geen lijken. In plaats daar
van zien we een Nintendo-oorlog, een vi
deo-spel. We zien zwart-witbeelden van
gebouwen die in het vizier komen, twee
witte punten die naar de gebouwen snel
len, en, om anchor-man Dan Rather van
de omroep CBS te citeren: „Boem! Daar
gaat de een, Boem! Daar de ander."
We zien hoe 'smart bombs' feilloos een
luchtkoker kiezen om een betonnen
hoofdkwartier binnen te gaan, In de krant
lezen we, hoe Amerikaanse militairen op
scheppen over hun futuristische wapens.
„Met onze bommen kun je kiezen of je ze in
het heren- of in het dames-toilet wil heb
ben."
Wall Street is verliefd geworden op de on
dernemingen die de high-tech wapens ma
ken. Brave burgers die nog geen zakmes
van een bazooka konden onderscheiden,
vertellen je nu met schitterende ogen over
de radar-verstorende kwaliteiten van het
F-4G 'Wild Weasel' vliegtuig.
President Bush beloofde in november dat
een oorlog tegen Irak geen nieuw Vietnam
zou worden. Dat is het ook niet. Vietnam
was bloed, modder, tijgerkooien. valkui
len met omhoog stekende, messcherpe
bamboepunten, krijsende kinderen met
diepe brandwonden van de napalm.
De oorlog tegen Irak is schoon, helder, Om
columniste Mary McGrory van de Was
hington Post te citeren: „Het Pentagon
glimlacht. Het beheerst het nieuws, zoals
het de lucht boven de woestijn beheerst."
Als de oorlog voorbij is, zullen we pas we
ten hoe het echt was.
Politiek
Als de oorlog voorbij is, beginnen de poli
tieke problemen pas goed. Er is geen regio
in de wereld waar door de eeuwen heen zo
veel onrust en strijd is geweest als het
Midden-Oosten en we mogen niet aanne
men dat het Amerikaanse optreden tegen
Irak daaraan veel zal veranderen. Inte
gendeel. Als het echt een oorlog tot het
bittere eind wordt, zal een verwoest en
ernstig verzwakt Irak overblijven. Als al
z'n wapens en een goed deel van z'n leger
vernietigd zijn, dan heeft Irak niets meer
in te brengen tegen z'n historische vijan
den.
Iran is daar de bedreigendste van. Het is
goed denkbaar dat Iran van het ontstane
machtsvacuüm gebruik maakt door Irak
binnen te trekken, bijvoorbeeld om de sji-
itische meerderheid, lang onderdrukt
door de sunnitische minderheid waartoe
ook Saddam behoort, te bevrijden.
Als Saddam uit de weg is geruimd en
diens opvolger geen wapentuig van bete
kenis meer heeft, dan ziet misschien de
Syrische leider Assad zijn kans schoon om
het zo lang begeerde leiderschap van de
Arabische wereld op zich te nemen.
Turkije heeft altijd al een oogje gehad op
de olierijke provincie Mosul. Binnenlands
zouden de Koerden, tegen wie Saddam
een paar jaar geleden chemische wapens
gebruikte, in opstand kunnen komen. De
sji-iten zouden, ook zonder de hulp van
Iran, kunnen proberen de sunniten eron
der te krijgen.
En de problemen hoeven niet tot Irak be
perkt te blijven. Vele vragen zijn al door de
Midden-Oosten deskundigen gesteld. Is
er niet een grote kans op extremistische
opstanden in nu gematigde landen als
Egypte? Zou de Saudische koning Fahd
het slachtoffer kunnen worden van funda
mentalistische haat, omdat hij de Ameri
kaanse ketters in het heilige land heeft
toegelaten?
Wat doet de oorlog voor de relatie tussen
Israël en de Palestijnen, die stonden te jui
chen toen de Iraakse Scud-raketten rich
ting Tel Aviv ijlden? Hoe zal de Palestijn
se meerderheid in het Jordanië van de ar
me koning Husayn reageren op Iraks ver
lies?
Tot zover heeft Amerika geen moeite ge
daan om over het post-oorlog tijdperk na
te denken. President Bush heeft gezegd,
dat het Iraakse volk zelf moet weten wat
voor soort regering het wil. Minister Baker
van buitenlandse zaken heeft wel eens iets
vaags gezegd over een soort Arabische
NAVO die de vrede zou moeten bewaren.
Maai- daar is het bij gebleven.
Dat scenario gaat er in de eerste plaats
van uit, dat de geallieerden niet zo dom
zullen zijn om recht op de Iraakse frontli
nie in Kuwayt af te denderen. Dat zou te
veel doden kosten.
Voor de hand liggender is. dat een deel
van de geallieerde macht de fronttroepen
bezighoudt, terwijl de hoofdmacht een
omtrekkende beweging naai' het westen
maakt. Irak binnentrekt, naar het oosten
afzwaait, en van opzij en van achteren de
Iraakse troepen in de front- en tweede li
nie aanvalt.
Als vervolgens de Iraakse Revolutionaire
Garden uit hun bunkers komen om de
geallieerde hoofmacht aan te vallen, wor
den zij door B-52 bommenwerpers onge
nadig afgeslacht. Daarna trekken Ameri
kaanse mariniers, deels over land, deels
met een amfibische landing, Kuwayt bin
nen om het karwei af te maken.
Veranderd
Als de oorlog voorbij is, zal de 36-jarige
Kathi Blevins, majoor in de luchtmacht
en moeder van twee kinderen, een veran
derde vrouw zijn. Denkt ze zelf.
Een paar weken geleden kreeg ze van de
commandant van de Bolling luchtmacht
basis in Virginia waar ze werkt, een kort
briefje. Er stond in dat ze was aangewezen
als een van degenen die familieleden moet
vertellen dat hun zoon/dochter/vader/
moeder is omgekomen. Zoiets gaat altijd
met een persoonlijk bezoek.
Er zijn niet veel militairen die over dit
zware werk willen praten, maar Kathi
sprak vorige week met een plaatselijke
krant. Ze vertelde ronduit dat ze het een
nachtmerrie vindt. „Ik heb haast geen er
varing met de dood. Daarom vind ik dit zo
erg. Ik weet niet hoe ik zal reageren als ik
naar die deur loop."
De luchtmacht heeft Kathi Blevins, elf
van haar collega's op dezelfde basis en tal
van collega's elders in den lande een bro
chure gegeven, pamflet nummer 30-8,
waarin staat hoe de nabestaanden van het.
noodlottige nieuws op de hoogte moeten
worden gebracht.
Een paar van de regels: wees er zeker van
dat u met de juiste persoon praat. Spreek
niet te gehaast. Raak de nabestaanden
niet aan, tenzij ze flauwvallen. Vraag of de
persoon contact wil opnemen met een
vriend of familielid. Wees gevoelig, be
leefd, sympathiek en behulpzaam.
Kathi. in het interview: „Ik weet het alle
maal, Maar ik weet niet wat er zal gebeu
ren tussen mij en degene die ik het nieuws
moet brengen." Ze zal het spoedig weten.
En herhaald zien. En nog eens herhaald
zien. Tot de oorlog voorbij is.
Henk Dam
Amerikaanse soldaten wachten in de Saudische woestijn op vervoer naar de grensmet Irak (fotoDaï>iod Turnley)
In het Lafayette-park, tegenover het Witte Huis in Washington, demonstreren Amerikanen tegen de Amerikaans-Iraakse oorlog (foto Dong Mils)
l)e oorlog als video-spel. Links en midden: de inslag van een raket op een Iraaks doel zoals weergegeven in de cockpit van een Frans gevechtsvliegtuig en rechts: het
vuurleidingssysteem van een laneeerinstallaties voor Patriot-antiraketraketten foto's AP)
