Meer greep op exposities in kerk W
pzc
Hispano Suiza Landaulette aangekleed
Getuigenis ramp ontbreekt
in beeld
Drie ton meer winst
CZAV Wemeldinge
Provincie schenkt te
weinig aandacht aan
probleem veerdienst
Commissie Grote Kerk Goes wil aard werken toetsen 'Geen twijfels Over
provincie woensdag 9 januari 1991 11
Geschiedschrijving
Stuk Belgische smeerpijp
klaar als waterleiding
GOES - Exposities die strijdig
- 7,ijn niet het christelijk karak
ter van de Grote Kerk in Goes
mogen daar niet plaatsvinden.
^De coördinatiecommissie Gro-
Te Kerk zou zulke lentoonstel-
lingen moeten kunnen vcrbie-
den. Dat vindt V. D. Steenho
pen, voorzitter van de kerk-
voogdij van de Nederlandse
hervormde kerk en lid van de
commissie. Aanleiding zijn en-
•kele naaktschilderijen tijdens
de zomertentoonstelling.
Tot nu toe gaf de adviesgroep al-
Middelburgers
krijgen voor
chemisch afval
een milieubox
MIDDELBURG - Verfresten,
overgebleven medicijnen, na-
gellak-remover, terpentijn, bat-
tcrijen, restjes chloor, ammonia
en ontwikkelaar, kwik-thermo-
meters en vele andere milieu-
vervuilende stoffen kunnen
vanaf volgende maand in Mid-
delburg in een milieubox.
De gemeente zal in februari het
'/plastic zakje waarin op dit mo
pent het zogenaamde klein che-
misch afval wordt opgehaald,
/•vervangen door de afsluitbare,
•/van hergebruikt plastic ge
maakte krat. De milieubox is
veiliger, omdat hij kan worden
afgesloten.
De gemeente hoopt met de mi
lieubox meer klein chemisch af
val uit het gewone huisvuil te
houden. Tot nog toe werd 0,8 ki
lo van de totale hoeveelheid van
- 2,8 kilo klein chemisch afval per
inwoner ingeleverd in het plastic
zakje.
De milieubox wordt aan de deur
.'bezorgd, na een schriftelijke
aankondiging. Een lijst met stof
fen die niet in de vuilniszak maar
in de milieubox moeten, wordt
bijgeleverd. Bovendien staat die
'lijst ook op de deksel van de
'krat. Eén keer per maand, vanaf
1 april, komt de chemokar langs
en kan de box worden afgege-
ven. De krat mag niet op de
stoep worden gezet, omdat dat
veel te gevaarlijk is voor spelen
de kinderen en huisdieren.
PHILIPPINE - Het bestuurlijk
en ambtelijk apparaat van de
provincie wijdt zich op dit mo
ment teveel aan de belastingaf
faire. Werkelijke problemen, zo
als de verbetering van de ver
bindingen over de Westerschel-
de, krijgen daardoor onvol
doende aandacht. Volgens voor
zitter ir K. Horstra van de sectie
Zeeland van de Brabants-
Zeeuwse Werkgeversvereni
ging doemt het schrikbeeld op
van een steeds verder in de ver
sukkeling rakend botenbe-
stand.
Alle energie die wordt besteed
Overeenkomst
over 1000 Mwatt
windenergie
DEN IIAAG (ANP) - De ministe
ries van VROM en economische
zaken zullen op 6 februari een
bestuursovereenkomst met de
zeven windrijke provincies
Zeeland, Groningen, Friesland,
Noord- en Zuid-Holland,
Noord-Brabant en Flevoland af
sluiten over hel streven naar de
levering van duizend Megawatt
windenergie in het jaar 2000. De
provincies gaan hiermee een in
spanningsverplichting aan tot
het installeren van in totaal
ongeveer drieduizend windmo
lens.
'Het ministerie van VROM hoopt
dat door samenwerking tussen
rijk en provincies, waarbij de
provincies zoeken naar geschik
te plaatsen voor de windmolens,
de energiebedrijven sneller tot
Initiatieven voor plaatsing zul
len komen. Volgens woordvoer
der F. Vlieg van de directie lucht
•van VROM was tot nu toe de
plaatsing steeds het knelpunt,
fn oktober zullen de zeven pro
vincies bij het ministerie van
VROM verslag uitbrengen over
de vorderingen van het opvoe
ren van de windenergie. Vlieg
benadrukt in dit verband dat
net bij de overeenkomst gaat om
enn inspanningsverplichting
zonder juridische binding.
Het ministerie van VROM zal
pnderzoeksprogramma's opzet
ten naar de last die vogels van
windmolens ondervinden. Ook
zal VROM de ministeries van
landbouw en verkeer en water
staat om medewerking vragen.
Op dit moment staan er volgens
Vlieg in Nederland ongeveer
driehonderd windmolens. Deze
zijn vooral te vinden in de
Noordoostpolder, bij Lelystad
?n in de provincie Zeeland.
leen raad over verhuur van het
Godshuis voor culturele activi
teiten. Het is de bedoeling dat
Planten uit
kas gestolen
VLISSINGEN - Uit een kas van
de gemeentelijke plantsoenen
dienst aan de Zaaihoekweg in
Vlissingen zijn in het weekeinde
drie grote potplanten gestolen:
een Chlamidia, een sanseveria en
een ficus. De planten hebben een
gezamenlijke waarde van 175
gulden. De daders kwamen bin
nen door de toegang van de kas
te verbreken.
aan 'geffutsel in het verleden',
zoals Horstra dinsdag tijdens de
nieuwjaarsbijeenkomst van zijn
organisatie in Philippine de be
lastingaffaire omschreef, is naar
zijn mening een slechte zaak
voor het imago van de provincie.
Een van de onderdelen van dat
imago, het ondernemingskli
maat in Zeeland, staat volgens
Horstra onder druk door het uit
blijven van maatregelen om de
veerdiensten te verbeteren. Dat
de provincie zich inspant voor
een vaste oeververbinding over
de Westerschelde achtte hij een
goede zaak. Maar onjuist is naar
zijn idee dat de provincie aan
biedingen van particulieren om
verbetering te brengen in de
'langzamerhand catastrofaal
wordende situatie' op een amb
telijke manier benadert.
De voorzitter van de BZW in
Zeeland vertelde dat de werkge
versorganisatie al in 1982 een-
langdurig gesprek met de gede
puteerden voor economische za
ken en de veerdiensten heeft ge
had, waarbij grote scepsis is uit
gesproken over een snelle aan
leg van de WOV. „Bijna op onze
knieën hebben we gevraagd de
boten niet te laten verloederen",
aldus Horstra. „In het ópenbaar
hebben wij ons onthouden van
opmerkingen die Den Haag de
indruk van een verdeeld Zee
land zouden kunnen geven." En
doelend op het aanbod van de
Breskense rederij Vroon BV om
een nieuwe veerboot beschik
baar te stellen, zei hij: „Maar als
zo'n ondernemer als reactie
krijgt dat andere problemen
prioriteit hebben, dan loopt ons
de gal over."
Milieubeleid
Kritiek had Horstra ook op het
miliebeleid dat het provinciaal
bestuur wil voeren. Met het oog
op de internationale concurren
tiepositie van een aanzienlijk
deel van het Zeeuwse bedrijfsle
ven is het naar zijn idee zaak dat
hët milieubeleid in deze provin
cie niet te veel uit de pas loopt
met het buitenland. De bedrij
ven kunnen hun gestegen mi
lieukosten alleen in de prijzen
doorberekenen als hun concur
renten in het buitenland dat ook
moeten doen.
Positiever was de Zeeuwse
BZW-voorzitter over de aanzet
ten die inmiddels zijn geleverd
door de Euregio Scheldemond.
De samenwerking die op dit ge
bied gestalte begint te krijgen
tussen Zeeland. Oost-Vlaande
ren en West-Vlaanderen ver
dient naai- zijn idee steun van
het bedrijfsleven.
mensen die voortaan de kerk
willen gebruiken, eerst de in
houd van hun activiteiten aan
de commissie uitleggen", aldus
Steenhoven.
De coördinatiecommissie Grote
Kerk is ruim twee jaar geleden
opgericht.. Dat gebeurde op ini
tiatief van de kerkvoogdij, sa
men met de stichting Redt het
Gezicht van Goes. Doel was ad
vies te geven over verhuur van
ruimte in de kerk aan culturele"
instellingen. Tot voor kort zijn
de commissieleden echter nooit
bij elkaar gekomen. Als iemand
het gebedshuis wilde gebruiken,
regelden de leden dat informeel
met elkaar. Dat gaat verande
ren. De commissie heeft dan wel
meer bevoegdheden nodig. De
Culturele Raad is gevraagd ta
ken en bevoegdheden van de
commissie vast te stellen.
Omgekeerd
De naaktschilderijen op de zo
mertentoonstelling zijn het
kerkbestuur een doorn in het
oog geweest. Tijdens de kerk
dienst hingen deze kunstwerken
omgekeerd aan de muur om ze te
verbergen voor de gelovigen.
„Uitzicht op een naakt zou na
tuurlijk kwetsend en beledigend
voor hen zijn geweest", aldus
Steenhoven.
In het ontwerp-reglement staat
dat de commissie haar oordeel
baseert op de stellingen: 'Evene
menten dienen het kerkelijk ge
bruik niet te storen' en 'Evene
menten dienen niet in strijd te
zijn met de aard van het kerkge
bouw'. Bij geschillen tussen
kerkbestuur en huurder is de
uitspraak van de commissie bin
dend. De groep telt twee leden
namens de Culturele Raad. één
lid namens de Kerkeraad. één
lid namens de kerkvoogdij en
één lid namens de commissie
Kerkconcerten der Nederlands
Hervormde Gemeente. De Cul
turele Raad bespreekt het voor
stel in zijn vergadering op 16 ja
nuari.
Geen censuur
Steenhoven wil niet horen van
het woord censuur. Hij bena
drukt dat het puur gaat om be
waking van de identiteit van de
kerk. „Wij willen juist de culture
le en maatschappelijke functie
van onze kerk bevorderen. Maar
dan op een manier die in onze
overtuiging past", zegt hij.
Het geld dat de huurders beta
len is bestemd voor de restaura
tie van het gebouw. Volgens
Steenhoven is ruim twee miljoen
gulden nodig om de kerk een
grote onderhoudsbeurt te ge
ven.
„Dat is veel geld. Het is een op
dracht van een lange adem.
Vooral in deze tijd is het vinden
van sponsors erg moeilijk. De
Golfcrisis is hiervoor voor een
groot deel verantwoordelijk.
Mensen zijn bang dat er een eco
nomische crisis uitbreekt en let
ten extra op hun portemonnee."
GOES - De directie van het Goe
se Meer BV is gevestigd in Mid
delburg, betaalt in Nederland
vennootschapsbelasting, loon
belasting en btw en is direct
aansprakelijk naar Nederlands
recht. Hoewel Centraal Com
mercieel Management NV
(CCM), statutair directeur van
het Goese Meer BV, zich volgens
het Handelsregister op het ei
land Bonaire bevindt, heeft het
een vaste inrichting in Middel
burg. Dat is het privéadres van
P. de Visser, directeur van de
YValcherse Bouw Unie. Mocht
het ambitieuze bouwplan in de
Wilhelminapolder op een fiasco
uitdraaien, dan kan CCM NV
niet onder de financiële aan
sprakelijkheid uitkomen.
De Visser, de enige bestuurder
(directeur) van de naamloze ven
nootschap, zet de constructie
uiteen in een brief aan de Goese
fractie van SGP/RPF/GPV. De
ze confessionele fractie heeft het
college vragen gesteld over het
feit dat CCM NV op Bonaire is
gevestigd. Het ging de confessio
nele combinatie vooral om de
vraag of de NV hierdoor belas
tingvoordelen kan opstrijken en
de aansprakelijkheid kan omzei
len, als het project onverhoopt
strandt.
Geen stroman
Volgens De Visser is er dus niets
kwalijks aan de hand. Desge
vraagd deelt hij mee dat CCM
NV in 1981 om praktische rede
nen op Bonaire in het leven is ge
roepen. „Ik was toen bezig met
enkele internationale projecten.
De oprichting van een NV op de
WEMELDINGE - De super
markt van de Coöperatieve
Zeeuwse Aan- en Verkoop Ver
eniging (CZAV) brengt aardig
wat geld in het laatje. Ondanks
een sterk verminderde op
brengst van bijvoorbeeld gra
nen (prijsdaling 5 procent) kon
de vereniging het boekjaar '89/
'90 (september tot september)
afsluiten met een winst van 2,35
miljoen gulden. Dat is drie ton
meer dan het jaar daarvoor.
Van de winst zit overigens al een
groot gedeelte vast in diverse
deelnemingen die de CZAV is
aangegaan (zoals Agrimarkt en
de overgenomen coöperatie in
Wouw), zodat 'slechts' 781.700
beschikbaar is om aan de leden
uit te keren. In totaal telt de ver
eniging 779 leden (212 Wouwse
leden).
Agrimarkt bv omvat, behalve de
als zodanig bekende super
markt, vier Agriland-winkels in
Goes, Middelburg. Oud-Beijer-
land en Wouw. De omzetstijging
van alle winkels samen is 2,8 mil
joen gulden. Hiervan komt ruim
2 miljoen gulden voor rekening
van de supermarkt in Goes. „Zo
wel een hogere besteding als een
toename van het aantal klanten
droegen hier aan bij. De omzet-
groèi was het grootste in de
vers-afdelingen groente/fruit en
de slagerij", verklaart het jaar
verslag. Het consumptiepatroon
gaf beperkte verschuivingen te
zien: groei in de omzet van diep-
vriesprodukten. groenten en
fruit, luxe broodsoorten, zuivel-
toetjes en alcoholvrij bier. De
consumptie van vlees is na een
daling in ons land weer gestegen
met 1 procent.
Bij de CZAV leeft de verwach
ting dat de positieve resultaten
van supermarkt en Agriland-
winkels zich ook in het lopende
boekjaar voortzetten. De ver
koop van organische mest (voor
al varkens- én kippendrijfmest)
steeg van 9.000 naar 16.000 ton.
Overigens gaf levering van dit
produkt direct na de oogst pro
blemen. Er was toen, hoe merk
waardig dit ook klinkt in een
land met mestoverschotten, een
tekort aan deze stof.
Overigens is voor het eerst sinds
jaren de totale omzet van mest
stoffen gedaald. Overeenkom
stig het landelijk beeld is negen
procent minder over de toon
bank gegaan. De belangrijkste
oorzaken zijn de toch al hoge
voorraad stikstof in de bodem en
het droge weer in mei/juni waar
door er weinig is bemest.
Het droge weer was er mede de
oorzaak van dat boeren minder
bestrijdingsmiddelen hebben
gespoten. Desondanks kwam de_
omzet bijna op hetzelfde niveau'
als vorig jaar dankzij de meer-
verkoop in Wouw.
De tarwe-oogst is bijzonder goed
geweest. De kwaliteit en de prijs
ANTWERPEN - De beruchte
'smeerpijp' van Belgisch Lim
burg naar Antwerpen is voor
een deel klaar voor drinkwater
transport. Eind januari zal de
eerste fase van het project
'smeerpijp wordt waterpijp' ge
realiseerd zijn. Dat betekent
dat door 14 kilometer pijp ter
hoogte van Antwerpen water
kan stromen in plaats van afval.
De pijp was jarenlang bestemd
voor het afvalwater van indus
trieën langs het Albertkanaal,
tussen Paal en Antwerpen. In
1989 gaf de Vlaamse Milieumi
nister Kelchtermans de op
dracht aan de Antwerpse drink-
Antillen duurde slechts een
week. in Nederland kostte dat
minstens een halfjaar. Omwille
van de tijd is voor Bonaire geko
zen. maar het had evengoed een
gmbh in Duitslands kunnen
zijn." Hij laat weten dat CCM NV
een vaste inrichting heeft in Ne
derland (Middelburg) en daar
belastingplichtig is. Ook is de di
rectie aansprakelijk volgens het
Nederlandse recht. „De NV is
dus geen gelegenheidsvennoot
schap of stroman.
CCM NV is destijd opgericht om
besloten vennootschappen te
besturen. Deze constructie biedt
het voordeel dat de natuurlijke
persoon die namens de NV op
treedt (in dit geval De Visser)
geen loonbelasting hoeft af te
dragen en dat er geen loonadmi
nistratie moet worden gevoerd.
CCM NV is als rechtspersoon di
recteur van de Walcherse Bouw
Unie in Grijpskerke. de Stuur
groep Bouw Unie in Middelburg,
de Nederlandse Bouw Unie in
Etten-Leur en Het Goese Meer
BV in Goes. Indirect en voor de
helft voert zij de directie over de
Bouwkombinatie Streekzieken
huis Walcheren in Vlissingen en
Projectontwikkeling Maisbaai-
gebied in Middelburg.
Om 'alle twijfels weg te nemen'
stipt. De Visser aan dat Plet Goe
se Meer BV inmiddels een mil
joen gulden heeft gestoken in de
ontwikkeling van de nieuwe
woonwijk aan de noordrand van
Goes. Ook duidt de grondtrans-
actie met de Wilhelminapolder
erop dat het de directie ernst is
het bouwplan tot een goed einde
te brengen.
waren aanleiding voor de Neder
landse meelindustrie om aan
zienlijk meer Nederlandse tarwe
te verwerken (ongeveer 40%De
graanprijs ligt echter bijzonder
laag. De prijsdaling in de perio
de 1983 toten met 1989 bedraagt
bijna een kwart.
Ook het brouwgerst was van
goede kwaliteit. Zeeland is bij
zonder geschikt voor de teelt
van dit produkt. Vandaar dat de
industrie veel belangstelling
heeft voor brouwgerst uit het
zuidwesten.
Verhuurders
hoogwerkers
samengegaan
KORTGENE - Zeeland Iioog-
werkersverhuur bv uit Kortge-
ne is per 1 januari een fusie aan
gegaan met Boogert Hoogwer
kers uit Amsterdam en HPL
Hoogwerkerverhuur uit Rotter
dam. Het nieuwe bedrijf is de
grootste verhuurder van mobie
le hoogwerkers in Nederland.
De drie bedrijven verwachten
door de fusie een betere service
te kunnen bieden. Door de ver
schillende vestigingsplaatsen
kan een uitgebreid verhuurpro-
gramma aangeboden worden
met een landelijke spreiding. In
totaal hebben de bedrijven ruim
vijftig mobiele hoog- en laagwer-
kers, die in bereik variëren van
tien tot 68 meter hoogte.
Bedrijfsleider J. de Looff van
Zeeland Hoogwerkersverhuur is
blij met de fusie. „We zien de toe
komst met vertrouwen tege
moet. We kunnen sneller reage
ren op een opdracht omdat we
vanuit drie plaatsen opereren.
De tijd moet uitwijzen hoe de fu
sie in de praktijk werkt", aldus
De Looff. Voorlopig houdt het
Zeeuwse bedrijf de naam Zee
land Hoogwerkersverhuur bv.
Over een nieuwe naam is nog
geen overeenstemming bereikt.
Het bedrijf blijft gevestigd in
Kortgene.
Twee Belgen
met harddrugs
aangehouden
TERNEUZEN - De gemeente
politie van Terneuzen heeft
maandagavond om kwart voor
tien in de Leeuwenlaan twee
Belgen aangehouden. Ze waren
in het bezit van een geringe hoe
veelheid cocaïne en heroïne. De
twee, D. J. C. van S. uit Gent en
M. A. C. V. uit Kruishoutem, wer
den in de loop van de nacht weer
op vrije voeten gesteld. Tegen
hen is proces-verbaal opge
maakt.
watermaatschappij om de toe
stand van de pijp te onderzoe
ken. Daaruit bleek dat de pijp
voor de afvoer van industrieel af
valwater ongeschikt was, maar
dat na enige aanpassing de pijp
gebruikt zou' kunnen worden
voor drinkwaterstransport.
Het reinigen bleek echter geen
eenvoudige klus en bovendien
was dé pijp op enkele plaatsen
gebroken.
De buis werd eerst gezuiverd
met chloorwater, waarna enkele
bacteriologische tests volgden.
De kosten van de hele operatie
zullen ongeveer 22 miljoen gul
den bedragen.
's-HEER HENDRIKSKINDE
REN - Morgen gaat hij weer
weg. Terug naar zijn 'baas',
het Nationaal Automuseum in
Raamsdonksveer. Sinds de II-
6, een Hispano Suiza van het
type Landaulette, in maart vo
rig jaar naar 's Heer Hendriks
kinderen kwam, is hij behoor
lijk opgeknapt. Het automo
biel onderging de kuur bij het
meubel- en rijtuigstoffeerbe
drijf van C. J. Brouwer. Daar
mee telt Nederland nu precies
twee complete Hispano's.
Brouwer, die in 1965 bij wijze
van hobby begon met het res
taureren en stofferen van rij
tuigen, heeft watje noemt een
ouderwets bedrijf. Inmiddels is
het Nationaal automuseum in
Raamsdonksveer een goede
klant geworden zodat ook de
Hispano, waaraan alle leer- en
stoffeerwerk kapot was of ge
woon ontbrak, aan de zorgen
van Brouwer werd toever
trouwd.
„Een hele klus en ook wel een
beetje een puzzel", vertelt de
vakman. „Het leren dak van de
voorkant en de ingenieuze klep
van de achterkant waren ge
woon weg. Ik moest er dus ach
ter zien te komen hoe dat in el
kaar heeft gezeten. Voor die
achterkant had ik wat hulp
aan de Chevrolet waarmee Ko
ningin Wilhelmina in Londen
heeft rondgereden. Die had
ook zo'n eigenaardig inklap-
systeem." Voor de kap moest
speciaal plantaardig gelooid
leer uit Duitsland komen en
voor de bekleding van de bin
nenkant nachtblauw laken uit
Engeland. De chauffeur en de
Stoffeerder Brouwer bij de Hispano Suiza in zijn bedrijf in 's-IIeer Hendrikskinderen
(foto Willem Mieras
palfrenier zaten op een zwart
leren bank tussen deuren die
met hetzelfde leer waren be
kleed. Brouwer reconstrueerde
met originele materialen alles
wat carrosseriebouwer Franay
in Parijs in 1926 aan chique
met de auto meegaf.
Brouwer weet inmiddels alles
van de Hispano, zoals hij alles
weet van rijtuigen. „Deze au
to's waren pure statussymbo
len. Vorstenhuizen, met name
het Spaanse, reden erin. Het
was net. zoiets als een Rolls
Royce. Het stuur zit nog rechts
want dure personen stapten al
tijd links uit, net als uit een rij
tuig. De palfrenier moest dan
rechts zitten om de deuren snel
te kunnen openen. Of er nou
links of rechts gereden werd.
daar hadden ze geen bood
schap aan. Lui die in dit soort
auto's reden, hoefden nergens
rekening mee te houden".
De Landaulette, van buiten
blauw met gebroken wit,
kwam in 1938 in bezit van een
Nederlandse familie. Het Auto-
museum kocht haar al meer
dan tien. jaar geleden. Als
Brouwer ermee klaar is gaan in
het Automuseum de lampen
en bumpers er nog op. Vanat
eind maart kan de Hispano als
pronkstuk dienen in het ver
nieuwde museum dat dan
wordt heropend.
Voorzitter werkgevers:
ZIERIKZEE - Dat geschiede
nisboek over de watersnood
ramp van 1953 van mevrouw
Leydesdorff uit Amsterdam
komt er gewoon. In 1993, als
de ramp alweer 40 jaar achter
de rug is, ligt het in de boek
handels. Het is alleen nog
even de vraag of het bijvoor
beeld 39 gulden kost of 79 gul
den. Dat zal mede afhangen
van provinciale staten van
Zeeland en het feit of zij 60.000
gulden aan de produktie van
het boek willen bijdragen.
Dr S. Leydesdorff, verbonden
aan het documentatiecen
trum voor Nieuwste Geschie
denis van de Universiteit van
Amsterdam, is al enkele jaren
bezig aan het boek. Ze heeft
samen met een aantal mede
werkers de gegevens van het
Zeeuws Documentatiecen
trum over de watersnoodramp
doorgespit. Verder zijn in Zee
land en op Goeree-Overflak-
kee 60 interviews gehouden
met mensen die de waters
noodramp meemaakten. „We
hebben voet aan de grond ge
kregen in moeilijk toegankelij
ke gebieden, zoals Sint Phi-
lipsland en Tholen om daar
met mensen over de rol van
het geloof in de ramp te spre
ken. En ik ben er best trots op
dat we het; vertrouwen van die
mensen hebben kunnen krij
gen", vertelt mevrouw Leydes
dorff.
Maandagmiddag was het sub-
sidieverzoek van de Universi
teit van Amsterdam aan de or
de in een vergadering van de
welzijnscommissie van de sta
ten. Het ging in die discussie
vooral over de vraag of het
boek iets toevoegt aan de al
bestaande stapel boekwerken
en geschriften over dat onder
werp. Wie bijvoorbeeld de
Zeeuwse Boekhandel in Zie-
rikzee binnenstapt kan daar
zonder problemen een tiental
boeken over de ramp onder
ogen krijgen. Veel titels gaan
daar alleen nog maar over
Schouwen-Duiveland, het
geen genoeg zegt over de
vloedstroom aan woorden die
in heel Zeeland de afgelopen
40 jaar over de watersnood
ramp is gepubliceerd.
Sociaal aspect
Mevrouw Leydesdorff ontkent
niet dat er veel over de beruch
te februari-nacht van 1953 is
geschreven, maar ze voegt er
meteen aan toe dat alle infor
matie zo verspreid is. Daar
komt volgens haar bij, dat na
de ramp wel enkele weten
schappelijke studies zijn ver
richt. maar dat die vooral over
de ontsluitingen van Zeeland
en dijkverzwaringen gaan. So-
In de boekhandel liggen stapels boeken over de wt
i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i
odramp foto meter Honhoff)
ciaal-wetenschappelijke on
derzoeken ontbreken. Ze staat
met die opvatting niet alleen.
De gepensioneerde archivaris
M. P. de Bruin in Middelburg
maakt duidelijk dat verschil
lende terreinen onvoldoende
onderzocht zijn en zeker aan
dacht verdienen. Als voor
beeld noemt hij het sociale en
het religieuze aspect.
Ook het hoofd van het Zeeuws
Documentatiecentrum, M.
Jongejan, meent dat het werk
van de Amsterdamse historica
van toegevoegde waarde zal
zijn. Ze zal ten behoeve van ge
deputeerde G. de Vries-Hom-
mes een notitie maken om dat
nog eens duidelijk uit te leg
gen, Daarin komt onder meer
te staan dat het goed is om de
veelheid aan informatie van
het Documentatiecentrum in
een degelijk boekwerk te bun
delen. Mevrouw Jongejan
heeft het over een bredere en
diepere aanpak op grote
schaal en ze noemt het goed
dat het gebeurt. Ze kan niet
ontkennen dat daarmee ook
de waarde van het Documen
tatiecentrum zelf weer eens
onderstreept wordt.
Dat het een goed boekwerk
wordt, daar twijfelt mevrouw
Jongejan niet aan. Dr Leydes
dorff heeft enkele jaren gele
den al een soortgelijk onder
zoek gedaan naar de Joden in
het Amsterdam van de jaren
'30. Daarvoor oogstte ze alom
waardering.
Interviews
De Amsterdamse gebruikt een
onderzoeksmethode die 'oral
history' genoemd wordt; ge
schiedschrijving op basis van
mondelinge herinneringen. Ze
noemt het ongehoord dat van
uit Zeeland de beleving van de
mensen die de ramp hebben
meegemaakt, nooit in kaart is
gebracht, Ze weet dat er zelfs
interviews van kort na de
ramp zijn weggegooid. „Er is
geen getuigenis van de ramp.
We hebben nu die eerste 60 ge
sprekken gehad en het is onge
looflijk wat voor verhalen die
mensen hebben. We gaan in de
gesprekken bijvoorbeeld in op
de verschillende ervaringen
van mannen en vrouwen. De
vrouwen werden geëvacueerd
en de mannen bleven achter
voor het werk op de dijk. We
willen de ramp ook niet als een
geïsoleerd moment zien. Als
mensen zeggen dat ze tijdens
of na de evacuatie een prachti
ge tijd hebben meegemaakt,
dan wil dat wat zeggen over de
tijd vóór de evacuatie. We heb
ben daarmee gekozen voor de
studie van de levengeschiede
nis van de mensen."
Mevrouw Leydesdorff beklem
toont dat haar studie niet al
leen voor Zeeland van belang
is. Zij verdient een plaats in de
wetenschappelijke geschiede
nis van Nederland. De hulpac
ties en vervolgens de wederop
bouw na de ramp waren iets
waar Nederland eindelijk weer
eens trots op kon zijn na het
verlies van de kolonièn, „Wat'
dat betreft was het een unieke
gebeurtenis vanuit de Neder
landse historeografie gezien",
legt ze uit.
Terugkijkend op de commis
sievergadering in Middelburg
voelde ze zich een beetje be
laagd. „Het was alsof de uni
versiteit mij naar Zeeland
heeft gestuurd om daar enkele
duizenden guldens aan subsi
die weg te snaaien. Maar bij
voorbeeld de gedeputeerde
zou best mogen weten dat ik
me bij de universiteit flink heb
moeten verdedigen om de stu
die te mogen uitvoeren. Als
het geld uit Middelburg niet
komt, dan is dat wellicht te
merken in de prijs van het
boek. Het kan ook consequen
ties hebben voor de uitge
breidheid van het onderzoek."
René Schrier
