PZC
VAN LEEUWEN EN STASSAR
denkbeelden in
keramiek en foto 's
■Éi
asterix en de knallende ketel
vrijdagkrant
VRIJDAG 26 OKTOBER 1990
frank stassar
sprit
e galerie
ndnisse
iddelburg
VLISSINGEN
VEERE
OOSTKAPELLE
GOES
KATS
ZIERIKZEE
BURGH-HAAMSTEDE
OUDDORP
NIEUWVLIET-BAD
HONTENISSE
AXEL
HULST
RIJSWIJK
DELFT
ANTWERPEN
electro
alhambra
f beest
grand theater
schuttershof
cinemactueel
roxy
de koning
luxor
porgy and bess
ledel
Carnival de l'existance'
noemt Jan van leeuwen
[943) zijn tentoonstelling in
(ellamy 19. Het gaat om
inkele reeksen koppen. Van
eeuwen maakte ze van klei.
;ezijn hol, fors van bouw,
orgvuldig, maar niet
[étaillistisch gemodelleerd.
>oor hun matte glazuren lijkt
iet alsof ze door de tijd zijn
angetast.
Üj binnenkomst valt meteen
en viertal op. Ze zijn vlak
aast elkaar op ooghoogte
igen de muur bevestigd. Hun
elaats- uitdrukking is nogal
erschillend. Een kijkt er met
ertrokken gezicht dreigend,
oos, zelfs gemeen. Om de
ïond van zijn huurman speelt
en glimlach. Hij kijkt zowel
ijs als door je heen. Daarnaast
en kop die stil beschouwend
ogt, maar ook lichtelijk
ughoudend. De meest
thtse spert zijn mond wijd
pen. Uit angst? Of van zich
bijtend? Alle vier zijn ze kaal
hebben ze een hoorn uit hun
oorhoofd steken. Zo behoren
tot een bijzondere groep:
tverkorenen. Hun hoorn doet
ij denken aan de eenhoorn,
:t fabeldier dat als symbool
an kuisheid en Christus gold.
dat zijn tegenhanger had in
leeuw. Die stond immers
oor kracht en soms voor het
wade. Wil Jan van Leeuwen
iet deze figuren zeggen dat
okhet goede alle 'gewone'
genschappen kent. En
aarmee niet fundamenteel
■rschilt van het kwade?
het rechterdeel van de
ïimte staat in slagorde een
eks koppen op ranke houten
ikkels. De koppen zijn
'achtig uitgelicht en worden
het moment dat ik de
ntoonstelling bezoek nog
ngeven door schuin van
ihteren binnenvallend
inlicht. Oog in oog staan met
en persoonlijkheden Is
mfronterend. Subtiel zijn de
mmingen op hun gezicht tot
arakters geboetseerd. De
ianier waarop de koppen op
hals staan, de blikrichting
de aanduiding van de ogen,
erken daar sterk aan mee. Het
jn robuuste hoofden die iets
bben van de Romeinse
achthebbers die ooit de
ereld beheersten. De voorste
lederen zijn het meest op de
>or hen liggende ruimte
'richt. Vastberaden, streng,
)zig, zien ze eruit. Links op de
reede rij kijkt iemand ietwat
gstig naar opzij. Ook bevindt
h daar een denker,
rkenbaar aan de hand die
r, kin steunt, zijn gesloten
en en gefronste
■nkbrauwen. Meer naar
hteren komen de koppen met
)orn weer tevoorschijn. Eén
van. de mond halfopen, heeft
ts strijdlustigs. Een ander,
d en ontgoocheld, heeft op de
aats waar zijn hoorn eerst zat
p gapende wond. Achteraan
het gezelschap staat iemand
niet kijkt. Ter hoogte van
zijn linkeroor zit een hand met
een deel van een staf tegen zijn
hoofd geplakt. Is hij de blinde,
de ziener? Zijn hoofd is anders
dan dat van de meesten, niet
zandkleurig met bruine
vlekken, maar wit en grijs
getekend.
Van Leeuwen geeft geen
uitsluitsel over de betekenis
van de schikking en elk hoofd
is op zichzelf al een
karakterstudie. Maar gelet op
de titel van de tentoonstelling,
kan het ensemble gezien
worden als een optocht van
figuren die een rol spelen op het
wereldtoneel. Hun verweerde
uiterlijk geeft hen iets ouds,
van alle tijden. Zo zijn de
koppen symbolen voor het
eeuwigdurende 'spel' van goed,
minder goed en kwaad; van
verwachting en desillusie; van
werelds streven en
verinnerlijking. Zal het ooit
anders worden?
Tijd en emotie komen ook
samen in de vier koppen aan de
voorkant van de ruimte. Er is
een verfijnd klassiek hoofd,
links en rechts omgeven door
wat een gestileerde
lauwerkrans kan zijn.
Schitterend is het oppervlak in
nuances grijs, herinnerend aan
de huid van een verweerd
tuinbeeld. Ernaast hangt een
hoofd uit een latere periode,
wellicht 15e eeuws, met een
plat, slap hoofddeksel en de
blik van een onnozelaar.
Tegenover dit duo twee
middeleeuwse strijders, getooid
met helm en kinbeschermer.
Echt heldhaftig zijn ze niet: de
één heeft een besmuikte
uitdrukking op het
halfverborgen gelaat, de ander
de in zichzelfgekeerde blik van
een grieks godenbeeld. Met hun
bruin geroeste uiterlijk kunnen
ook zij uit een opgraving
afkomstig zijn.
Het is niet gezegd dat Jan van
Leeuwen vooropgezet een
programma heeft uitgewerkt.
Wie hem volgt, weet dat hij
graag onderzoekt wat zijn
mogelijkheden en die van het
métier zijn. Dat hij net zo goed
abstract werkt, getuige de
expositie die een tijd terug bij
de SBK te zien was. Daar
waren vooral variaties op de
cirkelvorm te zien. Toch
speelde er naast
vormonderzoek ook een
inhoudelijke thematiek: de
cirkel als symbool van leven en
oerkracht. Het vormonderzoek
heeft in Vlissingen geleid tot
een sterke reeks: een gesprek
met sculptuur, met gevoelens,
met (cultuur)geschiedenis.
Kortom met het leven zelf.
Nog niet afgestudeerd aan de
Academie van Tilburg, maakt
Frank Stassar (1962) al werk
wat het aanzien waard is. Dat
was de indruk die ik meenam
na het bekijken van zijn foto's.
v*
2?
i
F
'Carnival de l'existance' van Jan van Leeuwen (foto Lex de Meestert
'Flying Thoughts' is de
meerzinnige titel van een
gelaagde serie, waarin de
maker de verhouding aftast
tussen realiteit, fantasie en
gedachte, tussen verbeelding
en werkelijkheid. Het vliegen
komt in elk beeld terug. Soms
hebben de gestalten een
jonge man en dito vrouw
vleugels aan hun armen. Als
moderne cherubijntjes zijn ze
bezig het vliegen te leren, in
een keurige tuin met berken en
coniferen. Ze zijn daar niet echt
thuis en het ontstijgen aan de
aarde lukt ook niet best.
Magischer zijn de fotos waarin
zich uit het duister vormen
losmaken. Zo is op één ervan
de vrouw te zien, met op haar
hand de man, die pogingen
doet ervan op te stijgen. Zelf
probeert zij dat in een ander
beeld ook. Op de rug gezien,
staat zij met de armen langs
het lichaam, maar het lijkt
alsof het licht vanaf haar
schouders een baan beschrijft
die het op en neer gaan van
vleugels suggereert. Een andere
foto toont haar, liggend op een
perzisch tapijt in een met
gordijnen omgeven ruimte,
terwijl links van haar de man
verschijnt. Nu heeft hij die
lichtvlerken aan zijn lijf. Op een
foto van groot formaat zijn
beiden vaag zichtbaar, terwijl
ze op de rand van een vliegend
tapijt balanceren beneden is
de diepte zich realiserend
dat hun luchtreis eigenlijk niet
kan.
Er is ook een spanning tussen
beide 'acteurs'. De één droomt
dat de ander kan vliegen, of de
ander probeert de één vliegend
te bereiken. Dat laatste speelt
zich af in wat mij een tweeluik
lijkt. Links de man op het
bekende tapijt, kennelijk
angstig de sprong te wagen
naar de vrouw, die beneden half
onder het gebladerte
verscholen zit. Rechts heeft zij
zich opgericht, het bladerdek is
nu eerder een aanduiding van
het paradijs. Nu durft hij,
gesteund en geïnspireerd, wel
aan de afdealing te beginnen.
De gedachte wordt realiteit. Als
je erin gelooft
De foto's zijn het werk van
iemand met een
schildersachter- grond. Stassar
stelt het uiteindelijke beeld
samen uit aparte, op elkaar
afgestemde negatieven. Daarbij
maakt hij goed gebruik van
contrasten en verschillende
lichtsoorten. Zijn foto's zijn
'waar' en tegelijk 'niet-waar'.
Vooral de grote werken
overtuigen. Dat komt door het
monumentale formaat en de
presentatie: niet in een lijst met
passe-partout, maar in een
speciale plexiglazen
verpakking.
NICO OUT
'Carnival de l'existance'. Jan van
Leeuwen, Bellamy 19 Vlissingen.
Tot 7 november.
'Flying Thoughts'. Frank Stassar.
Molenwater 23, Middelburg. Tot en
met 22 november.
Galerie Esprit in Clinge is
naf zondag een expositie te
'n met werken van Ernest Joa-
im en Paul de Vilder. Joachim
mt beelden en De Vilder expo
rt schilderijen. Te zien tot en
t 25 november. Openingstij-
n: do t/m zon van 13,30 tot
30 uur, do van 19 tot 21 uur.
de Vlissingse galerie De Gale-
aan de Hobeinstraat is vanaf
nderdag 1 november een ten-
nstelling te zien met tekenin-
i, handwerken en andere
lissteken. Openingstijden:
gelijks van 14 tot 18 uur.
het dorpshuis in Bruinisse
rdt zaterdag een schilderije-
spositie gehouden. Ruim 150
ilderijen zijn te zien tussen 10
17 uur.
anqqis ryckhals mu-
UM: Van Rembrandt tot
indenburg, tot eind novem-
Openingstijden: do, vri, en
13 tot 17 uur.
EUWS MUSEUM (Klooster-
g en Crypte Abdijcomplex):
jaar provinciale aankopen,
'selectie, tot 4 november.
K: (Kuiperspoort) Ineke Otte
jecten), t/m 27 oktober. Ope
gstijden: di t/m zat van 13 tot
lur.
'NSTUITLEEN: (vitrines)
age Jonge (sieraden), t/m 17
'ember. Openingstijden: di t
a van 13 tot 17 uur.
[FE SOLO: M. Linker t/m 29
|ober. Openingstijden: dage-
s van 10 tot 1 uur.
n:
RABOBANK: (hal hoofdkan-
toor)J. de Quelery, schilderijen,
tot 30 oktober. Openingstijden
tijdens kantooruren.
MOLENWATER: Frank Stassar
(Flying Thought), t/m 3 novem
ber. Openingstijden: wo t/m zat
van 12 tot 17 uur.
DE RUIMTE: (Kinderdijk) Inge
van 't Klooster (vitrines, glasob
jecten), tot 27 oktober. Ope
ningstijden: di t/m zat van 13 tot
17 uur.
ANTIQUITÉS B. WITTE: Lonc-
ken naar porcelein, tot 30 no
vember. Openingstijden: di t/m
zat van 10.30 tot 12.30 en 13.30
tot 18 uur.
BELLAMY 19: Jan van Leeuwen
Carnaval de l'existence (kera
miek), tot 7 november. Ope
ningstijden: ma t/m vri 10 tot 17
uur, zat en zon 13 tot 17 uur.
DE GEVANGENTOREN: Mo-
niek Vaes (schilderijen en wand-
mozaïeken), t/m 28 oktober.
Openingstijden: openingsuren
restaurant.
BIBLIOTHEEK: Willem van de
Kop (decoupages) tot 15 novem
ber. Openingstijden: openingsu
ren bibliotheek.
KOMMERS ASSURANTIËN:
Eddy Quite (tekeningen en
schilderijen) tot 12 november.
Openingstijden: vri van 19 tot 21
uur, zat van 10 tot 12 uur.
SCHOTSE HUIZEN: Ronald
Mullié (topografiën), t/m 27 ok
tober. Openingstijden: ma 13 tot
17 uur, di t/m zat 11 tot 17 uur.
ZEEUW BIOLOGISCH MU
SEUM: De laatste der hanekam-
men, tot 28 januari. Openingstij
den: di t/m zat van 10 tot 17 uur,
zon en ma van 13.30 tot 17 uur.
GEMEENTE-ARCHIEF: 'Zij
voeren onder Nederlandse vlag'
(foto's), t/m december. Ope
ningstijden: werkdagen 10 tot 17
uur.
PRINS VAN ORANJE: Bep
Heerebout, aquarellen, tot 31
oktober.
TER VALCKE: Bep Heerebout,
aquarellen, tot 31 oktober.
ART-GALERIE LE LOUP: Mar
Slingerland (acrylschilderijen)
tot 22 november. Openingstij
den: do tot 21 uur, vri van 13 tot
18 uur, zat van 10 tot 17 uur.
RABOBANK: (Grote Markt)
Renate Folius, aquarellen, t/m
december. Openingstijden: ban-
kuren.
GALERIE 'T ZWALUWEN
HOF: Piet van 't Hageland en
Alfons van Ginderen (schilderij
en), tot 31 december. Openings
tijden: dagelijks van 10 tot 18
uur.
OOSTERSCHELDEZIE KEN-
HUIS: Iris de Leeuw (tekenin
gen, gouaches en zeefdruk), tot
10 oktober.
DE BURGHT: Babette Wood
(zijde-schilderingen) tot 30 okto
ber. Openingstijden: tijdens
kantooruren.
BEZOEKERSCENTRUM DE
GREVELINGEN: Nettie
Pronk-Deenik (aquarellen,
pastels) tot 4 november. Ope
ningstijden: dagelijks van 10 tot
17 uur.
SAINT PIERRE: Rie Baauw
(olieverven en aquarellen), t/m
december. Openingstijden: da
gelijks van 10 tot 18 uur.
GEMEENTEHUIS: Anneque
Lijnkamp Truyen en, Michiel
van Bokhoven.
V-DECO: Frank van Hest (De
Amputatie, schilderijen), tot 1
november.
CLUB CD: Gerard Jonkman (De
Hestiek, schilderijen), tot 1 no
vember.
POTTENBAKKERIJ WIJS
RIJK: Leendert Buth (beeld
houwwerk), tot 28 oktober. Ope
ningstijden: do t/m zat van 13 tot
18 uur.
GALERIE DE ZAAL: Arie Ber-
kulin (beelden en tekeningen),
t/m 4 november. Openingstij
den: do t/m zon van 12 tot 17 uur.
MUHKA: De verzameling II, alle
nieuwe aanwinsten '88-'8, t/m 4
november. Openingstijden: da
gelijks 10 tot 17 uur, maandag
gesloten.
en 21.30 uur, maandag, dins
dag, woensdag en donderdag
20.00 uur.
Asterix en de knallende ke
tel'. Zondag en woensdag
14.00 uur.
Dick Tracy, Alhambra, Vlissingen; Grand Theater, Goes; Electro, Middelburg; De Koning, llulsl
VLISSINGEN (01184-12260)
'Ghost'. (zaal l)Vandaag (vrij
dag) 19.00 en 21.30 uur, zater
dag en zondag 14.00, 19.00 en
21.30 uur, maandag, dinsdag
en donderdag 20.00 uur,
woensdag 14.00 en 20.00 uur.
'Another 48 hours', (zaal 2)
Vandaag (vrijdag) 19.00 en
21.30 uur, zaterdag en zondag
14.00, 19.00 en 21.30 uur,
maandag, dinsdag en donder
dag 20.00 uur, woensdag 14.00
en 20.00 uur.
'Days of thunder', (zaal
3jVandaag (vrijdag), zaterdag
en zondag 19.00 en 21.30 uur,
maandag, dinsdag, woensdag
en donderdag 20.00 uur.
'Asterix en de knallende ke
tel'. (zaal 3) Zaterdag, zondag
en woensdag 14.00 uur.
'Die hard 2'. (zaal 4) Vandaag
(vrijdag), zaterdag en zondag
19.00 en 21.30 uur, maandag,
dinsdag, woensdag en don
derdag 20.00 uur.
'Dick Tracy', (zaal 4)Zaterdag,
zondag en woensdag 14.00
uur.
GOES (01100-28142)
'Cinema Paradiso'. Vrijdag
20.30 uur.
'Dreams'. Donderdag 20.30
uur.
GOES (01100-15165)
'Dick Tracy'. Zaterdag 19.00
uur.
'Another 48 hours'. Vandaag
(vrijdag) 19.00 en 21.30 uur, za
terdag 21.30 uur, zondag 19.00
MIDDELBURG (01180-38900)
'Dick Tracy'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.00 uur.
'Back to the future III'. Van
daag (vrijdag) 21.45 uur, zater
dag 14.00 en 21.45 uur, zondag
14.00 en 20.30 uur, maandag,
dinsdag, woensdag en donder
dag 20.30 uur.
MIDDELBURG (01180-13482)
'Wild at heart'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 20.00 uur.
'Hunt for the red October'.
Vandaag (vrijdag) en zaterdag
22.30 uur, zondag, maandag,
dinsdag, woensdag en donder
dag 20.30 uur.
'Kuifje en het haaienmeer'.
Zondag 14.00 uur.
BERGEN OP ZOOM (01640-
54886)
'Another 48 hours'. Vandaag
(vrijdag) 19.00 en 21.30 uur, za
terdag 14.00 en 19.00 uur, zon
dag 14.00, 16.30, 19.00 en 21.30
uur, maandag, dinsdag en
donderdag 20.00 uur, woens
dag 21.00 uur.
'Ghost'. Vandaag (vrijdag)
19.00 en 21.45 uur, zaterdag
14.00, 19.00 en 21.15 uur, zon
dag 14.00, 16.30, 19.00 en 21.30
uur, maandag, dinsdag en
donderdag 20.00 uur, woens
dag 14.00 en 20.00 uur.
'Pretty woman'. Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 19.00 en
21.30 uur, zondag 16.30, 19.00
en 21.30 uur, maandag, dins
dag en donderdag 20.00 uur,
woensdag 21.00 uur.
'Frank en Frey'. Zaterdag,
zondag en woensdag, 14.00
uur.
BERGEN OP ZOOM (01640-
54886)
'Die hard 2'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 18.45 en 21.30
uur, zondag 16.15, 18.45 en
21.30 uur, maandag, dinsdag,
woensdag en donderdag 20.00
uur.
'Robocop'. Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 19.00 en 21.30 uur,
zondag 16.30, 19.00 en 21.30
uur, maandag, dinsdag,
woensdag en donderdag 20.15
uur.
'Asterix en de knallende ke
tel'. Zaterdag, zondag en
woensdag 14.00 uur.
'Look who's talking'. Zater
dag, zondag en woensdag
14.00 uur.
HULST (1140-12030)
'Dick Tracy'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.15 en 22.00
uur, zondag 13.45, 16.15, 19.00
en 21.30 uur, maandag, dins
dag en woensdag 20.00 uur.
'Total recall'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.15'uur,
zondag 13.45 en 19.00 uur,
maandag en dinsdag 20.00
uur.
'Pretty woman'. Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 19.15 en
22.00 uur, zondag 13.45, 16.15,
19.00 en 21.30 uur, maandag,
dinsdag en woensdag 20.00
uur.
'Die hard 2'. Vandaag (vrij
dag) en zaterdag 19.15 en 22.00
uur, zondag 13.45, 16.15, 19.00
en 21.30 uur, maandag, dins
dag en woensdag 20.00 uur.
'Days of thunder'. Vandaag
(vrijdag) en zaterdag 19.15 en
22.00 uur, zondag 13.45, 16.15,
19.00 en 21.30 uur, maandag,
dinsdag en woensdag 20.00
uur.
TERNEUZEN (01150-20505)
'Robocop'. Vandaag (vrijdag)
en zaterdag 19.00 en 21.30 uur,
zondag 14.30, 19.00 en 21.30
uur, maandag 20.00 uur.
'Revenge'. Vandaag (vrijdag),
zaterdag en zondag 19.00 en
21.30 uur.
'Asterix en de knallende ke
tel'. Zondag 14.30 uur.
TERNEUZEN
'Een stad van Rouw'. Woens
dag 20.00 uur.
'Busters wereld'. Woensdag
15.00 uur.
OOSTBURG
'Another 48 hours'. Zaterdag
20.00 uur, zondag 14.30 en
20.00 uur.
Scène uit Days of thunder, Alhambra, Vlissingen; De Koning, Hulst.
De verfilmingen van Aste-
rix-verhalen zijn tot nu
toe voor de fans van de strip
tegengevallen. In het kort
komt hun teleurstelling neer
op het gemis van de dubbele
bodems, woordspelingen en
gecompliceerdheid van de
strip. Asterix En De Knallen
de Ketel is geen uitzondering.
De Nederlandse titel zou de in
druk kunnen wekken dat het
verhaal De Koperen Ketel als
grondslag heeft gediend voor
deze animatiefilm. De origine
le titel is echter Astrix Et Le
Coup De Menhir en dat gege
ven komt de kenner bekend
voor uit het album De Kam
pioen.
In dat verhaal werpt de ster
ke, maar goed gebouwde Obe-
lix een menhir om een pa
trouille Romeinse soldaten te
verjagen. De menhir mist de
Romeinen, maar belandt in
zijn volle gewicht op Panoma-
rix, de druïde van het zich nog
steeds tegen de Romeinen ver
zettende Gallische dorp. Door
die klap raakt hij zijn ver
stand en daarmee de formule
van de toverdrank kwijt. Op
het toneel verschijnt een zie
ner, die van de goedgelovig
heid van de Gallische dorpe
lingen gebruik maakt om met
eigenlijke verhaal, de kam-
pioehskrijgweglaten maar
verder heeft hij geen enkele
moeite om de twee verhaallij
nen soepel in elkaar te laten
overgaan. Philippe Grimond,
de regisseur van deze Frans-
Duitse co-produktie heeft zijn
uiterste best om filmisch nog
behulp van loze voorspellin
gen een luxe leventje in het
bos te leiden.
En dat gegeven komt weer uit
het album De Ziener. AdolJ
Kabatek, de Duitse vertaler
van Asterix, heeft kundig deze
twee verhalen gecombineerd
in zijn scenario. Uit De Kam
pioen moest hij daarvoor het
iets toe te voegen aan de ver
halen van Ren Goscinny.
Dit helaas veel te vroeg ge
storven s trip genie was een
groot filmfan en in zijn ver
schillende strips zitten veel
verwijzingen naar de filmhis
torie. Zo is er af en toe een be
kende filmster in een bijrol te
herkennen en soms ging hij zo
ver dat hij het hele plot van
een film overnam.
De entree van de ziener in het
Gallische dorp tijdens een on
weer lijkt wat betreft camera
standpunten en timing regel
recht afkomstig uit een hor
rorfilm. De grap met Panoma-
rix en zijn pogingen om een
toverdrank te brouwen wordt
in het album verbeeld door bij
verschillende pogingen een
verkleurende Romein in de
zelfde positie te laten zien. In
de film gaan alle remmen los
en de arme Romein moet alle
bewerkingen ondergaan die
hem in een Amerikaanse te
kenfilm zouden kunnen over
komen. Het feit dat de film
voor de Nederlandse markt is
nagesynchroniseerd, met
Marco Bakker als Obelix weer
als uitblinker, wijst er ook op
dat met een Asterixfilm van 7
tot 77 jaar, de leus van een be
kend stripblad, wordt losgela
ten.
PIET VAN DE MERWE
