PZC
Ziekenfondsen:
Homeopatische
middelen houden
Vurig verlangen naar
de Tijden van Toen
Schoorstenen
PZEM toch samen
tegen de vlakte
Klinkende namen
op vijfde editie
Belga Jazz Festival
Streekvervoer:
dure diesel kan
buslijnen kosten
provincie
bevindingen
11
Natuurlijke geneesmiddelen uit ziekenfonds
De passie van
een orgeldraaier
DINSDAG 23 OKTOBER 1990
Dierproeven
Combinatie
Cine Perfecta
Hal Galper
ZWN
Homeopaat kraakt plan Simons
MIDDELBURG - „Het is na
tuurlijk waanzinnig", zegt de
Middelburgse huisarts J.L.F.
Wortelboer verontwaardigd
over de plannen van staatsse
cretaris drs H.J. Simons (volks
gezondheid) om homeopathi
sche en antroposofische genees
middelen uit het ziekenfonds
pakket te halen. Wortelboer
heeft sinds acht jaar een huis
artsenpraktijk, waarin hij regu
liere geneeskunst combineert
met homeopathische en antro
posofische inzichten.
„Weet je wat voor mij persoon
lijk het ergste is? Dat je als arts
niet de vrijheid krijgt iemand
het middel voor te schrijven dat
naar jouw idee het beste bij hem
past. Datje niet de ruimte krijgt
naar eigen inzicht te oordelen.
Het is een geestelijke vrijheid
die wordt aangetast. De vrijheid
van therapie, zou je die kunnen
noemen."
De huisarts struint af en toe ver
ontwaardigd heen en weer in zijn
spreekkamer. „Het is gewoon
een belachelijk voorstel. De ver
enigingen van antroposofische
en homeopathische artsen heb
ben ongelooflijk gezwoegd om
hun geneesmiddelen halverwe-
1989 in het ziekenfonds te krij
gen. En nu zou dat weer verdwij
nen. De patiënten worden de du
pe. Voor sommigen zal het veel
te duur worden homeopathische
middelen te gebruiken."
De homeopathische en antropo
sofische medicijnen wijken af
van de reguliere geneesmidde
len omdat ze niet geregistreerd
zijn. Dat is volgens Wortelboer
het grootste struikelblok. Vóór
een medicijn voor registratie in
aanmerking komt moet het op
dieren en mensen worden getest
om de werking en bijwerkingen
aan te tonen. De alternatieve ge
neesmiddelen zijn volgens Wor
telboer niet te testen op dieren.
„Een dier is anders dan een
mens. Als je een homeopathisch
medicijn voorschrijft is dat niet
alleen gebaseerd op de lichame
lijke klachten, maar ook op de
persoonlijkheid van de patiënt.
Dat is een individuele benade
ring. Zoiets kun je bij een dier
niet testen."
Bovendien werkt de homeopa
thie met sterke verdunningen.
Het voordeel daarvan is volgens
Wortelboer dat er geen bijwer
kingen zijn. De tegenstanders
vragen zich echter af of zulke
sterk verdunde middelen wel
werken. Wortelboer kan dat van
uit zijn persoonlijke ervaring
verzekeren. „De dingen die ik
dagelijks ervaar maken me en
thousiast. Maar een minister zit
in een andere denkwereld. Die
gelooft pas dat iets werkt als het
zwart op wit is aangetoond. Het
is toch van de gekke dat van ho
gerhand zo'n beslissing wordt
genomen."
Het schrappen van de alterna
tieve medicijnen uit het zieken
fondspakket wordt door staats
secretaris Simons geïntrodu
ceerd als een bezuinigingsmaat
regel. Wortelboer zet daar grote
vraagtekens bij. „De homeopa
thische medicijnen zullen wor
den vervangen door chemische
middelen. En die zijn over het al
gemeen veel duurder."
Wortelboer heeft het idee dat de
Landelijke Huisartsen Vereni
ging nogal een vinger in de pap
heeft bij het voorstel. Het nega
tieve standpunt dat de vereni
ging ten opzichte van de midde
len inneemt is volgens hem niet
representatief voor de achter
ban. „Er is een behoorlijke groep
huisartsen die positief tegen
over de homeopathie staat."
Wortelboer is een voorstander
van de combinatie van reguliere
geneeswijzen met homeopathi
sche en antroposofische metho
des. De Middelburgse huisarts
heeft na zijn normale medische
studie een aanvullende oplei
ding gevolgd tot homeopathisch
huisarts. „Je moet goed ge
schoold zijn om onderscheid te
kunnen maken. In sommige ge
vallen moet je wel chemische
middelen gebruiken. Bijvoor
beeld als het lichaam de ziekte
niet meer aan kan. Bij een acute
blindedarmontsteking zal ik ie
mand naar de chirurg verwijzen.
En bij een gevaarlijke infectie
geef ik antibiotica."
In de meeste gevallen is het vol
gens Wortelboer echter beter de
weerstand van de patiënt te ver
sterken. „Je moet niet de uiter
lijke verschijningsvorm van de
ziekte aanpakken, maar de in
nerlijke oorzaak. En die heeft
met de totale persoonlijkheid te
maken. Iemand wordt niet voor
niets ziek. Dat is een signaal. Er
kunnen problemen zijn op het
werk. Of iemand heeft onvrede
met het leven dat hij leidt en zou
eigenlijk een andere weg in wil
len slaan."
De medische wetenschap is vol
gens Wortelboer wel te vergelij
ken met de manier waarop we
met het milieu omgaan. „We ma
ken onszelf eigenlijk zieker met
chemische medicijnen. Het on
derdrukken van koorts kan later
gevolgen hebben. Er kunnen
welvaartsziekten zoals kanker
door ontstaan. Het milieu ma
ken we ook steeds zieker met
chemische middelen. De grond
raakt steeds meer uitgeput. De
biologisch-dynamische boeren
zijn de homeopathen van de
landbouw. Zij gebruiken prepa
raten die de grond weer verster
ken."
UTRECHT (ANP) - De Vereniging van Nederlandse Zorg
verzekeraars (ziekenfondsen) voelt er niets voor om homeo
pathische en antroposofische geneesmiddelen uit het zie
kenfondspakket te halen. De VNZ heeft maandag aangekon
digd dat ze in de Ziekenfondsraad, waaraan staatssecreta
ris Simons (volksgezondheid) advies heeft gevraagd over
het al dan niet schrappen van deze middelen, tegen zal stem
men.
De VNZ. vindt dat naar mogelijkheden moet worden gezocht
om homeopathische en antroposofische middelen via een re
gistratiesysteem op te nemen in het toekomstige geneesmid
delenvergoedingssysteem (GVS). Z.e stelt dat deze middelen
een integraal onderdeel moeten vormen van het beheer van
de geneesmiddelenvoorziening.
Wel meent ze dat eerst nader onderzoek nodig is naar de doel
treffendheid voordat een definitieve beslissing wordt geno
men.
i i i i i i I
Op donderdag en zaterdag is-ie altijd in de Mid
delburgse binnenstad te vinden. Met een ('ge
bakken volgens grootmoeders recept') hand
draaiorgeltje waaruit hij 'Korenbloemen
hlainv' perst en Amsterdamse potpourrietjes.
Als hij om een paar kadetjes bij de bakker gaat,
bestijgt-ie vaak z'n fraaie glimmende hoogwie-
ler uit 1880 en laveert hij behendig door het
drukke stadsverkeer.
's Avonds sluipt hij naar boven. Naar z'n zolder.
Om er t,e sleutelen aan hoogbejaarde rijwielen en
motorfietsen. Of hij sluit zichzelf op in z'n privé-
bioscoopje waar het ruikt naar heel vroeger en
waar hij urenlang stilletjes kan genieten van de
sterren van weleer.
Het vurig verlangen van André de Boer (31) naar
de Tijden van Toen;
..Nostalgie; dat is nou nét een woord waar ik niet
zo van houd. Nostalgie is een woord waarbij je
denkt aan tranen die over je wangen lopen. En zó
erg is het nu ook weer niet. Het is gewoon de sfeer
waartoe ik mij aangetrokken voel."
In een oude buurt aan de rand van Middelburg
leunt een vooroorloogs Simplexje ('dat roest-
bakje heb ik gekocht voor één gulden') vermoeid
tegen de voorgevel. Lundia en Ikea komen bij
André de Boer niet over de drempel. Zo'n strak
modern bankstel zou ernstig vloeken met z'n vi-
trinebuffetje, het staande horloge dat zo plechtig
kan Bim-Bammen, de kabinetkachel ('ik stook
uitsluitend hout'), z'n pathéfoons, de stapels 78-
toerenplaten en de pianola, waarin hij een stof-
zuigermot.or heeft gebouwd om niet te hoeven
trappen. Dat trappen doet-ie liever op z'n dik
honderd jaar oude hoogwieler. die in de keuken
naast een Germaantje (een rijwiel met hulpmo
tor uit 1932) staat te glimmen.
André de Boer, orgeldraaier èn 'op en top
Zeeuw'. Geen woord ABN zal er over zijn lippen
komen. „Ik kan het wel, maar ik doe het beslist
niet. Waarom zou ik mijn Zeeuwse afkomst ver
loochenen? Er verdwijnt toch al zo veel. De sfeer
van toen - er straalt een zeker rust van uit. Het is
niet dat opgefokte. Tegenwoordig wordt alles
van plastic gestampt. Het is allemaal eenheids
worst. Zo'n hoogwieler; die kostte in 1880 zo'n
300 gulden. Ik denk dat ze een halfjaar moesten
werken om zo'n fiets te kunnen betalen. Tegen
woordig worden ze na een maand al aan de kant
gezet. Verdraaid nog aan toe, over een paar jaar
kunnen we alleen nog in musea naar oude fietsen
kijken. En zo gaat het eigenlijk met alles. Over
honderd jaar kunnen we alleen nog in boekjes
terugvinden hoe de klederdracht er uit zag. Over
dertig jaar kun je misschien alleen in boekjes
zien dat er ooit draaiorgels zijn geweest."
Het stemt hem treurig. Alles wat de moeite van
het bewaren waard is, dreigt verloren te gaan.
i.Het is een persoonlijk zeggen hoor, maar de
sfeer en de stijl van de meubels, de auto's, de
huizenbouw van vroeger; da's toch veel mooier
dan al dat beton, plastic en staal?".
Het was liefde op het eerste gezicht. 'Zo eentje
André de Boer op zijn hoogwieler: „...als ik langskom ligt het halve verkeer stil..."(/bto Ruben Or eel)
wil ik ooit nog 's hebben', nam-ie zich voor toen losgepeuterd van een kennis die oude fietsen ver
hij als kind een hoge velocipède op een foto zag. zamelt. Een beetje wennen was het wel. „Diedin-
Hij heeft er lang op moeten wachten. Maar sinds gen zijn levensgevaarlijk om op te rijden. Bij het
een jaar heeft hij er dan een. Na heel veel praten minste geringste komt het achterwieltje los van
de grond en maak je een geweldige schuiver." Na
een avondje oefenen had-ie de slag te pakken.
André de Boer is er verknocht aan geraakt. Zó
verknocht, dat hij met enige regelmaat op z'n
klassieke rijwiel stapt en behendig door het
drukke stadsverkeer manoeuvreert. Veel be
kijks trekt hij daarmee. ..Als ik langs kom, ligt
het halve verkeer stil."
Op z'n zolder ('let niet op de rommel, je schrikt je
te pletter') nog veel meer rijdende juweeltjes;
fietsen en motoren uit de twintiger en dertiger
jaren met verende kaarslampen, beukenhouten
spatborden. Ze werden in brokstukken naar bo
ven gesjouwd. André heeft ze allemaal geres
taureerd. „Ik moet technieken toepassen en ma
terialen gebruiken die allang vergeten zijn. Ken
kurken vlotter dichtmaken met schellak - je
moet 't wèl weten."
Ze staan een beetje verloren tussen de rommel:
een Michaux, een Wall Auto-Wheell. een La Cy-
clette uit 1921 (nog op de originele bandjes), een
NSU ('een crisismotortje, dat kun je merken aan
het materiaal waarvan het gemaakt is') jaar
gang 1934, een Motobecane uit 1929; „Toen ik die
op een beurs zag staan, verklaarden m'n maats
mij vierkant voor gek. Ze zeiden: hou maar op,
da's zo'n roesthoop. die krijg je nooit meer opge
knapt. Hij was helemaal incompleet, eigenlijk
was het maar een halve motorfiets. Ik heb heel
Europa afgesnuffeld om de originele zuiger te
pakken te krijgen. Maar geloof 't of niet, na veel
zoeken vond ik in de buurten van Papendreeht
de andere helft." Waar hij al dat moois vandaan
heeft, André de Boer doet daar wat geheimzinnig
over. „Ze zeggen wel eens: God's wegen zijn on
doorgrondelijk. Maar de mijne ook, geloof ik.
De zolder biedt nog meer verrassingen. Achter
een houten schot, in een ruimte van twee bij zes
meter, bouwt André de Boer z'n eigen bioscoopje
geheel in de stijl van - precies - vroeger jaren.
Aan de muur posters van Laurel en Hardy, Char
ley Chaplin. Edgar G. Robinson. De zes rode plu
che bioscoopstoelen (op de kop getikt bij het
Terneuzense Luxortheater) moeten nog - traps
gewijs - geinstalleerd worden. De lambrizering
die met de stoelen mee schuin omhoog moet lo
pen. is ook nog niet klaar. Maar het bordje 'Uit'
hangt al boven de deur. En de zes langzaam do
vende lampen zijn inmiddels eveneens beves
tigd. In de filmcabine een dubbel 8 projector, een
Super 8 projector met geluid en een 'omgeploeg
de' diaprojector voor de reclameboodschappen.
Een naam voor z'n privé-bioscoopje heeft-ie ook
al: Cine Perfecta. Uit de luidsprekertjes boven
het witte doek begeleidt de metalen stem van
Polygoon-nieuwslezer Philip Bloemendaal
zwart-wit beelden uit de de barre 'In Noord-Hol
land werd aflevering van de melk bemoeilijkt')
winter van '63. André de Boer glundert: „Die Po
lygoon-journaals waren vaak nog mooier dan de
hoofdfilm zelf." Dozen vol films heeft-ie. Met
slapsticks, tekenfilms, gangsterfilms. Allemaal
uit de tijd dat een avondje naar de bioscoop nog
echt een avondje uit was. André de Boer kan er
zeer van genieten; van Charley Chaplin, Bennie
Turpin, Laurel en Hardy. Wanneer-ie de films
van vandaag de dag bekijkt, da's toch bijna alle
maal Amerikaanse rotzooi? „Als je humor
brengt, breng dan goeie humor en geen slappe
onzin. Bill Cosby die vier keer een boomstam
probeert om te zagen; wordt er een gigantische
lachband bij afgedraaid op momenten dat ik he
lemaal niet moet lachen. Dat slaat nergens op. Ik
lach als ik dat zelf wil. Als ik Norman Wisdom z'n
mond open zie gaan, dan lach ik."
Nog een half jaar, dan is zijn Cine Perfecta
klaar. En daarna? André de Boer glimlacht
flauwtjes. „Ach, ik heb nog zoveel plannen. Als
ik die allemaal uit wil voeren, moet ik net zo
oud worden als m'n spulletjes."
Willem van Dam
VLISSINGEN - De twee mar
kante schoorstenen van de
voormalige elektriciteitscen
trale Zeeland bij Vlissingen
gaan zaterdag 24 november
rond elf uur 's morgens vrijwel
gelijktijdig tegen de vlakte.
Aanvankelijk was het de bedoe
ling dat de tientallen meters
lange gevaarten met een maand
tussenpauze zouden worden
weggehaald.
Het was de arbeidsinspectie die
in eerste instantie eiste dat de
eerste schoorsteen helemaal
weg moest zijn voor de tweede
werd geveld. Het plan was de
eerste eind oktober te laten
springen, helemaal op te ruimen
en de tweede eind november
neer te leggen. De Delta Nuts
Bedrijven, opdrachtgever van
het sloopkarwei, hadden daar
bezwaren tegen. Alle wegen in
de omgeving van de Centrale
Zeeland moeten tijdens de ope
ratie worden afgezet. Dat vergt
een enorme organisatie.
Op aandrang van de Delta Nuts
Bedrijven heeft de arbeidsin
spectie toch ingestemd met een
gelijktijdige verwijdering. Poli
tie en andere officiële instanties
moeten dan maar één keer op
komen draven. De beslissing is
genomen na overleg met de
springdeskundigen van aanne
mingsbedrijf Van Vliet. De risi
co's van de nieuwe opzet - ónder
meer het wegspringen van brok
stukken als de tweede schoor
steen op de eerste valt - zijn be
perkt.
J. H. de Wilde, hoofd afdeling
bouwzaken van de Delta Nuts
Bedrijven, vertelde maandag
dat één uur voor de 'klappen' in
elk geval de weg naar de veer
boot Vlissingen-Breskens, de
Sloeweg in het verlengde van
Rijksweg 58 én de Nieuwe Vlis-
singseweg aan de andere kant
van het Kanaal door Walcheren
worden afgesloten. De Delta
Nuts Bedrijven maken kort voor
zaterdag 24 november bekend
welke verkeersmaatregelen wor
den getroffen en waar nieuwsgie
rigen het spektakel het best
kunnen volgen.
TERNEUZEN - België en ook
een klein beetje Terneuzen
staan de komende weken in het
teken van het Belga Jazz Festi
val. Het vijfde jazz- en rhythm
blues festijn presenteert we
derom klinkende namen als Mi-
les Davis, Dizzy Gillespie, Hal
Galper, Jerry Gonzalez, Dave
Brubeck, Sonny Rollins en The
Blues Brothers Band. Boven
dien presenteert het festival de
voorpremière van twee jazz-
films: Let's get lost (over werk
en leven van Chet Baker) en
Spike Lee's 'Mo' Better Blues.
Het festival wordt vanavond,
dinsdag, om acht uur geopend
met een optreden van de McCoy
Tyner Big Band, Toots Thiele-
mans en Philippe Catherine in
de Antwerpse Koningin Elisa-
bethzaal. Het evenement duurt
tot en met 13 november.
Donderdagavond dient zich in
de sporthal in Peer (20.30 uur)
reeds één van de hoogtepunten
aan in de vorm van The Blues
Brothers Band. Afgezien van de
inmiddels overleden John Be-
lushi en acteur Dan Aykroyd is
de band compleet met onder
meer Matt 'Guitar' Murphy, bas
sist Donald Dunn, trombonist
Tom Malone, saxofonist 'Blue'
Lou Marini en 'Mr Fabulous' Ru-
Hal Galper
bin op de trompet. „Het puikje
van de rhythm blues", aldus
de organisatoren.
Terneuzen krijgt vrijdag 26 ok
tober een concert in de schoot
geworpen van pianist Hal Gal
per, contrabassist Tod Coolman
en drummer Steve Ellington.
Galper was jarenlang muzikaal
leider van het Cannonball Ad-
derley ensemble en het Phil
Woods Quintet. Tegenwoordig
wijdt hij zijn carrière volledig
aan z'n trio. Het tweede Terneu
zense optreden in het kader van
het Belga Jazz Festival wordt
verzorgd door Jerry Gonzalez
The Fort Apache band op don
derdag 8 november. Trompet,
conga's, bas, piano, saxofoons
en slagwerk vormen de subtiele
basis voor swingende latin-jazz-
muziek. Gonzalez spreekt vol
gens kenners de spreekwoorde
lijke taal van percussie en blaas
instrumenten. Beide concerten
worden gegeven in jazzcafé Por-
gy Bess aan de Noordstraat in
Terneuzen en beginnen om tien
uur.
Een verdere greep uit de festival
agenda: 27 oktober: Theater 140
Brussel, filmpremière Let's get lost,
aansluitend concert Tribute to Chet
Baker; 28 oktober: Gele Zaal Gent,
Frank Morgan Quartet; 29 oktober:
Elisabethzaal Antwerpen, Sonny
Rollins; 30 oktober: Forum Luik, Mi-
les Davis; 31 oktober: De Werf Brug
ge, Henry Threadgill's 'Very Very Cir
cus' en het Guy Vaerendonck Quar
tet; 1 november: Paleis voor schone
kunsten Brussel, Dizzy Gillespie Uni
ted Nation Orchestra; 2 november:
Café d'Anvers Antwerpen, Krzysztof
Scieranski Trio (Polen); 3 november:
Hallen van Schaerbeek Brussel,
Youssou N'Dour (Senegal); 4 novem
ber: Theater 140 Brussel, Charles
Lloyd Quartet; 5 november: Hotel
Sterling Gent, Ray Barretto Latin
Ensemble en Que Pasa; 6 november:
Elisabethzaal Antwerpen, La nuit de
gala (viering van 70ste verjaardag
Dave Brubeck) met Brubeck Quartet
en zestig leden tellende Metropole
Orchestra; 7 november: Theater 140
Brussel, Phil Woods Quintet en Eric
Legnini; 8 november: Monty Antwer
pen, Archie Shepp Quartet; 9 novem
ber: Cartoons Antwerpen, film Spike
Lee 'Mo' Better Blues; 10 november:
Hallen van Schaerbeek Brussel,
Doudou N'Diaye Rose The Roset
tes (30 muzikanten); 11 november:
Amadeus Brussel, Lee Konitz/Hein
van de Geyn; 12 november: Ancienne
Belgique, Les Musiciens du Nil; 13
november: Koninklijk Circus Brus
sel, 'exotische' afsluitingsavönd met
Zouk Machine.
UTRECHT (ANP) - Als minister
Maij-Weggen (verkeer en water
staat) de explosief gestegen
prijzen van de dieselolie niet
vergoedt, overweegt het streek
vervoer buslijnen uit het
dienstrooster te schrappen. Dat
heeft P. van der Kloet, hoofd
van de financiële afdeling van
Streekvervoer Nederland (SN),
maandag bevestigd.
Op basis van de dieselprijzen op
7 oktober heeft SN, de overkoe
pelende organisatie van streek
vervoerders in Nederland, bere
kend dat het streekvervoer in
1991 aan brandstof 125 miljoen
gulden zal moeten betalen. Dat
is 25 miljoen gulden meer dan dit
jaar. In 1989 betaalden de
streekvervoerders gezamenlijk
nog maar 75 miljoen aan dieselo
lie.
De stijging van de brandstofprij
zen staat volgens Van der Kloet
in geen enkele verhouding tot
het percentage waarmee de ta
rieven volgend jaar mogen stij
gen. Op 1 januari 1991 worden de
strippenkaarten en de abonne
menten 3,5 procent duurder.
Tussen verkeer en waterstaat en
SN bestaan afspiuKen over de
vergoeding van onvoorziene
prijsstijgingen. „Dit is typisch
één van die speciale risico's
waarover we hebben afgespro
ken dat ze vergoed moeten wor
den", aldus Van der Kloet.
Van de zijde van de ZWN laat het
hoofd algemene zaken, J. R.
Nienhuis, weten dat hij de uit
spraken van Van der Kloet be
hoorlijk provocerend vindt.
Streekvervoer Zuid-West Neder
land is in ieder geval niet van
plan zover te gaan. Nienhuis:
„Het doet me een beetje denken
aan uitspraken van een gaande
man (Van der Kloet vertrekt per
1 november) die geen verant
woordelijkheid meer voor die
woorden hoeft te dragen. Zo
gaan wij niet met het ministerie
om."
De heer Nienhuis voegt er aan
toe dat op het totaal van de ex
ploitatiekosten de brandstof
prijs maar een heel klein onder-
doel vormt; nog geen 10 procent.
Personeelskosten en de afschrij
ving van de bussen zijn een veel
groter deel van de kosten.
Huisarts J.L.F. Wortelboer:„Met de maatregel wordt de vrijheid van therapie aangetast" (foto Lex de Meester)
