PZC
De moeizame betrekkingen tussen
Nederlanders en Zuid-Afrikanen
Jij rijk,
ik vrij gezellin
HANDWERK
V00RV0ETEI
opinie en achtergrond
Even bizar als triest spektakel Amerikaans Congres
yicyuK
denkwijzer
VRIJDAG 19 OKTOBER 1990
Apartheid op
terugtocht?
(5, slot)
Stand
Sancties
Accijnzen
'Natuurlijke' zaak
rrm i i i i i i i
Voorkeur
Sioux schoenen worden met de hand gemaakt van
de fijnste soorten kwaliteitsleer, Ze hebben een uit
stekende pasvorm, zijn soepel en geven door hun
anatomisch gevormde leest uw voeten volledige
steun. Vraag dus bij ons
er een past, trekke hem
aan. Dan blijft u bij..
is ^^$naar Sioux. Wie
Climax ruzie over begroting Bush
(Van onze correspondent
Henk Dam in Washington)
Wat heeft meer intriges dan
de tv-serie Dallas, is inge
wikkelder dan het liefdesleven
van Don Juan en komischer dan
een hele Jaarbeurshal vol
clowns? Het antwoord: de sa
menstelling van de Amerikaan
se federale begroting.
De ruzies, de samenzweringen,
het gezaag aan stoelpoten, de
valse beloften, het verradersge
drag en de razendsnel verande
rende meningen die allemaal ho
ren bij het nu al maanden duren
de drama rond die begroting,
zijn bijna niet meer te omvamen.
Tekenend is alleen al, dat we het
hebben over een federale begro
ting voor het belastingjaar 1991,
dat 1 oktober jongstleden be
gon. Met andere woorden: nog
steeds heeft Amerika geen be
groting voor een jaar dat inmid
dels al twee-en-een-halve week
oud is.
Nog altijd zijn de meningsver
schillen tussen de partijen die
uiteindelijk de begroting moe
ten samenstellen levensgroot.
Als de kloof niet vóór komende
nacht 12 uur gedicht wordt, ont
staat een situatie waarbij presi
dent Bush zich gedwongen zal
achten, het werk van de federale
overheid stil te leggen.
Dat deed hij twee weken eerder
ook al eens. Toeristen moesten
het toen een weekeinde zonder
staatsmusea stellen. Net voor de
sluiting van het overheidswerk
echt ernstig leek te worden, aan
het begin van de werkweek, zet
te het Congres echter een stapje
dat de president in staat stelde
zijn besluit terug te draaien.
Maar als hij andermaal zou be
sluiten het werk van de overheid
te stoppen, dan zou wel eens snel
echte chaos kunnen uitbreken.
Honderdduizenden ambtenaren
zouden met onbetaald verlof
worden gestuurd. Werkzaamhe
den van vleesinspectie tot de be
handeling van nieuwe aanvra
gen voor sociale uitkeringen
zouden worden stilgelegd.
Dat dus allemaal, omdat het
Congres en het Witte Huis niet
de politieke moed of de politieke
wil of beide kunnen opbrengen
om een enigszins verantwoorde
begroting op papier te zetten.
Het is een even bizar als triest
spektakel.
Het is, zoals gezegd, ook een ko
misch spektakel. Niet gauw te
vergeten valt bijvoorbeeld een
uitspraak die Witte Huis func
tionaris Richard Darman - hij is
JVTederland en Zuid-
Li Afrika zijn, tijdens
het proces van geleidelij
ke afschaffing van de
apartheid, bezig zich een
beeld te vormen van de
toekomstige wederzijdse
verhoudingHet bezoek
van de Zuidafrikaanse
president W. F. de Klerk
en zijn echtgenote Man
ke de Klerk-Willemse,
volgende week (23 en 24
oktober) is vooral be
doeld als een oriëntatie
daarop.
Naar het verleden gere
deneerd liggen er nauwe
banden tussen Neder
land en Zuid-Afrika.
Maar dat heeft velen in
Nederland er niet van
weerhouden om scherp
stelling te nemen tegen
het aprtheidsbewind
van opeenvolgende re
geringen in Pretoria.
PZC-hoofdredacteur
Kees van der Maas
schetst in deze laatste af
levering van een serie
impressies op zijn reis
door Zuid-Afrika, het
juist daardoor ontstane
probleem van de moeiza
me wederzijdse betrek
kingen.
President George Bush: ja belastingverhoging, nee belastingverhoging...? foto AP)
directeur begrotingen - vorige
week deed. Hem werd om een
reactie gevraagd op een opval
lende uitspraak van president
Bush, waaruit zou kunnen opge
maakt dat deze - voor de zoveel
ste keer - van mening was veran
derd over bepaalde belasting
voorstellen. „Ik heb geen idee
welke verklaring het Witte Huis
heeft uitgegeven", antwoordde
Darman snel, „Maar ik sta er
voor 100 procent achter".
Waar gaat het allemaal om? Uit
eindelijk om de afrekening voor
het feit dat Amerika jarenlang
boven zijn stand heeft geleefd.
Onder Reagan en tijdens het
eerste jaar van president Bush
werd domweg geen rekening ge
houden met de simpele econo
mische wijsheid dat uitgaven
door inkomsten moeten worden
gedekt.
De belastinginkomsten waren te
laag en de overheidsuitgaven te
hoog, en zo ontstond jaar in jaar
uit een tekort op de begroting.
Dat zorgde voor een steeds ver
der oplopende schuld die nu
3000 miljard dollar groot is, en
die jaarlijks de helft van de tota
le opbrengsten aan particuliere
inkomstenbelasting opslokt.
Bush besloot - daartoe overigens
ook gedwongen door de zoge
naamde Gramm Rudman wet -
iets aan het probleem te doen, en
riep een kleine vijf maanden ge
leden de leiders van het Congres
bij zich om te praten. Het doel:
een geleidelijke vermindering
van het begrotingstekort. Het
eerste jaar - fiscaal 1991 - zou het
gat met 50 miljard dollar kleiner
moeten worden gemaakt, en
over een periode van vijf jaar
met 500 miljard. Het einddoel,
na die vijfjaar: een sluitende be
groting.
Het was vooral over het eerste
jaar dat de onderhandelingen
heet waren. Want over dat jaar
moesten echte besluiten geno
men worden. Moesten de belas
tingen omhoog, en zo ja welke?
Moest er bezuinigd worden en zo
ja, waarop dan?
Wat er ook besloten zou worden,
het zou altijd impopulair bij de
kiezers zijn. En dat was niet zo'n
klein probleem, want de onder
handelaars realiseerden zich ter
dege, dat er op 6 november ver
kiezingen worden gehouden,
waarbij een heel Huis van Af
gevaardigden en een derde deel
van de Senaat wordt gekozen.
En dus wilden de Republikeinen
- de partij van Bush - eigenlijk
niet graag af van hun belangrijk
ste reden van bestaan: lage be
lastingen. En de Democraten,
als meer linksgerichte partij,
wilden ongaarne bezuinigen op
de staatsuitgaven.
Niettemin, er kwam na veel wik
ken en wegen en nachtenlang
vergaderen een compromis uit
de bus, dat begin oktober aan
het Congres werd voorgelegd.
En wat deed het Congres, in het
bijzonder het Huis van Af
gevaardigden? Het verwierp het
voor de poorten van de hel weg
gesleepte akkoord met grote
meerderheid.
Dat was vooral te danken aan
een getalsrijke groep conserva
tieve Republikeinen, die weiger
den met op zichzelf bescheiden
voorstellen tot belastingverho
ging in te stemmen. De Demo
craten, die natuurlijk niet als
partij van belastingverhogers
naar de kiezers wilden gaan,
stemden toen in meerderheid
ook tegen.
Dan niet, zei Bush op 5 oktober,
dan gooi ik de tent dicht. En hij
gaf opdracht tot sluiting van het
werk van de federale overheid.
Dat kon hij, omdat de overheid,
formeel gesproken, bij gebrek
aan een begroting niet langer
over een mandaat van het Con
gres beschikte om geld uit te ge
ven.
Een overbruggend noodwetje
had in die lacune kunnen voor
zien, maar de president weiger
de zo'n wetje te tekenen. Daar
mee vergrootte hij de druk op
het Congres om zelf met een be
groting te komen, en dat werkte.
In de nacht van 7 oktober kwam
het Congres met een ruw voor
stel voor een begroting.
Bush tekende daarop een nood
wet, die inhield dat het werk van
de federale overheid twee weken
langer kon doorgaan. In de tus
sentijd zouden Congres en Witte
Huis het dan over de details van
de begroting moeten zien eens te
worden.
In dat stadium bevinden we ons
nu. Inmiddels is gebleken dat,
zoals de Engelse zegswijze luidt,
„de duivel zich in de details be
vindt". Want het Huis van Af
gevaardigden heeft een gedetail
leerde begroting aangenomen,
die geheel op Democratische
leest geschoeid is. Vrijwel alle
Republikeinse Afgevaardigden
stemden tegen die begroting,
maar omdat de Democraten de
meerderheid vormen, werd deze
toch aangenomen.
In de Huis-begroting staat onder
De koperen knoppen van de hekken bij de Uniegebouwen in Preto
ria worden opgepoetst wanneer de regering buitenlandse bezoe
kers ontvangt (foto Kees van der MaaslPZC)
Door Kees van der Maas)
De verhouding tussen Neder
land en Zuid-Afrika is
broos, maar heeft tegelijk een
apart soort spankracht. De
stamverwantschap van de
blanke Afrikaners, de Boeren
die bloedige oorlogen met Brit
ten en inlanders hebben uitge
vochten, gaat meer dan drie
eeuwen terug. Het Afrikaans is
een taal die iedere Nederlander
met een klein beetje inspanning
snel kan volgen en lezen, juist
omdat het zoveel van het Neder
lands in zich hergt. Het wemelt
in Zuid-Afrika van Nederlandse
namen en plaatsnamen. Er wo
nen in Zuid-Afrika meer dan
100.000 mensen met een Neder
lands paspoort. En: Nederlan
ders zijn van meet af de felste
critici van het Zuidafrikaans
apartheidsbeleid geweest
Ondanks de ijzige kou in de we
derzijdse betrekkingen, nu al
zo'n kleine veertig jaar, geven
veel blanke Zuid-Afrikaners
graag hoog op van hun speciale
verwantschap met Nederland.
President Frederik W. de Klerk
voorop. Vorige week, op een re
gionaal congres van zijn Natio
nale Partij in Port Elisabeth,
heeft hij openlijk erkend dat de
Nederlandse opstelling met
sancties tegenover het apart
heidsbeleid de (blanke) Zuid-
Afrikaners erg dwars heeft geze
ten. En ook bij die gelegenheid
viel het begrip 'een van die stam-
lande, vooral degene waar onze
Afrikaanse taal vandaan
komt...'
De Klerks wortels liggen op Wal
cheren, om precies te zijn in Se-
rooskerke. Zijn stamvader Abra
ham de Clercq werd daar op 11
oktober 1671 geboren en trok op
17-jarige leeftijd naar Zuid-Afri
ka. In het genealogische tijd
schrift Familia zijn vorig jaar ge
gevens gepubliceerd over de
stamboom van de huidige Zuid
afrikaanse president.
De afkomst van mevrouw Mari-
ke de Klerk-Willemse voert te
rug naar het eiland Tholen, waar
haar grootvader is geboren. De
ze Pieter Willemse, van beroep
bakker, vertrok in 1890 naar
Zuid-Afrika om daar molenaar
te worden. Zijn zoon Wilhelmus
Antonius Willemse, geboren in
1904, is de vader van mevrouw
De Klerk. De Zuidafrikaanse
presidentsvrouw zal volgende
week, bij haar bezoek aan Neder
land, de gast zijn van het ge
meentebestuur van Tholen.
Veel herinnert in Zuid-Afrika
aan de Nederlandse koloniale
tijd. De kantoren en de tijdelijke
ambtswoning van de president
in Kaapstad - waar hij zijn intrek
neemt in de periode van het jaar
dat hier het parlement verga
dert - dateren uit de dagen van
de Hollandse Oost-Indische
Compagnie. Op de kaart van
Zuid-Afrika struikel je over aan
het Nederlands verwante namen
van steden en dorpen: tweemaal
Middelburg', Ermelo, Overijssel,
Marken, Groesbeek, Amers
foort, Amsterdam, Limburg.
Lang zijn de historische en cul
turele banden met Nederland
gekoesterd. In het Burgerspark
in Pretoria tref ik een herinne-
ringsboom, daar geplant op de
achttiende verjaardag van ko
ningin Wilhelmina, 31 augustus
1898.
De Zuidafrikaanse ambassa
deur in Den Haag, Albert Noth-
nagel, heeft zich dan ook ten
doel gesteld - zoals hij het zelf
zegt - 'de wederzijdse banden te
herstellen en de polarisatie tus
sen beide landen te verminde
ren.' Nothnagel zond in januari
van dit jaar aan zo'n duizend re
laties in Nederland een Nieuw
jaarsboodschap, waarin hij 1990
aankondigde als een jaar van
hoop omdat „alle mensen in
Zuid-Afrika op pad zijn naar vrij
heid". Bij die gelegenheid maak
te hij ook nog even duidelijk dat
„Nederland voor ons als Zuid-
Afrikaners een bijzonder land
blijft". De ambassadeur ver
trouwt erop dat de nauwe ban
den tussen beide landen op kor
te termijn nieuwe betekenis zul
len krijgen.
Binnen het beleid van politieke
en economische sancties tegen
de apartheid heeft de Neder
landse Tweede Kamer in 1981
besloten om het Cultureel Ver
drag met Zuid-Afrika op te zeg
gen. Dat verdrag dateerde uit
1951. Het ging uit van de vriend
schappelijke verhoudingen die
er altijd tussen de twee volkeren
hebben bestaan. Het régelde on
derlinge samenwerking op ge
bieden van wetenschap, onder
wijs, studentenuitwisseling en
de oprichting van wederzijdse
adviescommissies. In 1987
steunde Nederland bovendien
een VN-resolutie voor beëindi
ging van contacten in deze sfeer
en van sport. Kunstenaars die
Zuid-Afrika met een officeeil be
zoek vereerden kwamen op een
'zwarte lijst' van een speciaal
VN-centrum tegen apartheid.
Nu de regering-De Klerk bewust
bezig de apartheid in Zuid-Afri
ka af te schaffen, heeft de Neder-
lande regering voorgesteld om -
gezien deze positieve ontwikke
lingen - 'de culturele contacten
weer uit te breiden', zonder ove
rigens het verdrag formeel te
herstellen. Premier Lubbers
heeft'dat vorige week bij de alge
mene beschouwingen over de
rijksbegroting 1991 aangekon
digd. De Tweede Kamer zal
daarover en over de relatie tus
sen Nederland en Zuid-Afrika in
het algemeen nog debatteren.
Belangrijkste vraag daarbij: hoe
nu verder met de sancties?
Nederland volgt tegenover
Zuid-Afrika in het algemeen het
beleid van andere landen, voordl
de EG. Dat was bij het instellen
van de sancties het geval en dat
zal bij een beslissing over af
schaffing ook wel zo gaan. Minis
ter Van den Broek heeft in juni
binnen de EG voorgesteld om de
sancties geleidelijk ('stap-voor-
stap') aan te passen. Maar hij
vond daar tijdens de EG-top in
Dublin nog geen gehoor voor.
Trouwens, ANC-leider Nelson
Mandela heeft bij zijn bezoek
aan Nederland, dezelfde maand,
gepleit voor onverkorte handha
ving van de sancties tot de
apartheid geheel is afgeschaft.
Kort geleden - begin september -
heeft een zeven leden sterke de
legatie uit de Tweede Kamer
rondgereisd in Zuid-Afrika en
geprobeerd een beeld te krijgen
van de veranderingen in de poli
tiek. Het CDA-kamerlid Harry
Aarts (leider van dat gezel
schap): „Je wist veel van apart
heid af, voor zover dat op af
stand te bestuderen viel. Maar
als je het in de praktijk mee
maakt dan schrik je pas. Dan zie
je hoe het doorwerkt op alle ter
reinen van de samenleving
(huisvesting, voeding, gezond
heid, werk, onderwijs). Zelfs als
de juridische onngelijkheid zal
zijn opgeheven, dan nog zal de
invloed van de apartheid in het
maatschappelijk bestel zo groot
blijven dat het lang duurt voor
dat er ook een gelijke bedeling
zal zijn ontstaan."
Aarts tilt zwaar aan de speciale
banden tussen Nederland en
Zuid-Afrika. „Het is een aparte
ervaring een taal te horen, te le-
meer, dat de inkomstenbelas
ting voor de rijkste Amerikanen
- degenen die meer dan 200.000
dollar per jaar verdienen - van 28
op 33 procent moet worden ge
bracht. En er worden meer be
lastingverhogingen voorgesteld,
en relatief weinig uitgavenver-
minderingen.
Daarnaast is er een begrotings
voorstel van de Senaat dat de in
komstenbelasting nagenoeg on
gemoeid laat, maar weer wel een
forse accijnsverhoging op benzi
ne bevat. Die verhoging zou
vooral de lagere- en midden-in
komensgroepen treffen.
Wat nu moet gebeuren, is dat Se
naat en Huis het eerst eens moe
ten zien te worden over een ge
meenschappelijk voorstel. Dat
voorstel zal vervolgens aan
Bush worden voorgelegd.
Zeker is nu al, dat de president
niet akkoord zal gaan met de be
lastingvoorstellen van de Huis
begroting. Die zullen dus moe
ten verdwijnen, maar dat bete
kent dat in de gemeenschappe
lijke en definitieve Congres-be
groting weer of andere belas
tingverhogingen of uitgavenver-
minderingen moeten voorko
men.
Dat zou weer onderhandelingen
nodig maken, die weer resulta
ten zouden moeten opleveren
die voor de president acceptabel
zijn, etcetera, etcetera.
En dat alles moet dus voor ko
mende nacht 12 uur zijn afge
rond, want dan loopt de termijn
van het noodwetje af, en zit de
federale overheid, formeel ge
sproken, andermaal zonder
geld. Bush heeft gezegd, niet nog
eens een noodwetje te willen te
kenen, dus de druk op het Con
gres 'is groot, want de chaos
dreigt - het is een gebed zonder
eind.
Waar wel een eind aan komt, is
aan het geduld van de Amerika
nen, de kiezers, het gewone volk.
De populariteit van Bush is de
afgelopen weken zeer scherp ge
daald, en het Congres is al even
min erg gezien.
Om het in beeldspraak te zeg
gen: op het toneel van de Ameri
kaanse politiek spelen de ac
teurs van het lange, moeilijke en
intrigerijke drama „Begroting
1991" nog ijverig hun rollen. Ze
schreeuwen en gebaren dat het
een aard heeft. Maar de zaal is
leeg, want het publiek is teleur
gesteld, gedemoraliseerd en
vooral moe naar huis gegaan.
Door René Diekstra)
TP en getrouwde man op za-
J2j kenreis in een andere stad
ging op een avond in het park
voor zijn hotel een wandeling
maken. Op een bepaald moment
hoorde hij een stem zachtjes zeg
gen: „Neem mij mee, ik ben be
toverd, alleen jij kan de betover
ing verbreken". De man draaide
zich om en zag dat de stem toebe
hoorde aan een kikvors die op
het pad achter hem zat. Hij be
sloot het dier mee te nemen naar
zijn hotelkamer en in zijn bed te
leggen. Toen hij de volgende
morgen wakker werd, zag hij
dat er naast hem een welge
vormde jonge vrouw lag te sla
pen. Het maffe was alleen dat
zijn vrouw van het verhaal geen
woord geloofde.
Gek genoeg bevat het verhaal,
op een bepaalde manier beke
ken, toch een diepere waarheid.
Die waarheid is dat veel oudere
mannen die zich voor korte of
voor langere tijd aan een jonge
vrouw verslingeren, de meest
fantastische verhalen kunnen
verzinnen, waarvan de strek
king vrijwel altijd de volgende
is: ik kon het ook niet helpen.
Zulke mannen kunnen zich
sinds kort gesteund voelen door
de resultaten van een onderzoek
dat een groep wetenschappers,
die zich verkopen onder de titel
van sociobiologen, heeft uitge
voerd. Sociobiologen zijn men
sen die geloven dat de manier
waarop wij de samenleving in
richten en waarop we relaties
met anderen aangaan, in sterke
mate biologisch bepaald is. Dat
wil zeggen, dat we aan veel van
partner te vinden. Maar als hel
op uiterlijk aankomt, waren
mannen minstens zo kieskeurig
Die verschillen in voorkeur tus
sen mannen en vrouwen worden
door de sociobiologen als volgt
verklaard. De diersoorten op ie.
ze aarde zijn zo geprogram
meerd dat alles dat bijdraagt tol
voortplanting en instandhou
ding van de soort, positieve i
voelens oproept en daarom
wordt nagestreefd.
Maar in de loop der tijden heb
ben zowel mannen als vrouwen
in vrijwel alle culturen de nodige
problemen ontmoet bij het uit
voeren van hun voortplanting,
plannen. Mannen hebben vaak
te kampen gehad met een
perkte beschikbaarheid van
vruchtbare vrouwen. Vrouwen
hebben vaak te maken gehad
met beperkte middelen van be
staan (nog altijd geldt in deze
wereld dat er meer armoede is
onder volwassen vrouwen dan
onder volwassen mannen). Het
gevolg is geweest dat mannen
vooral zijn afgegaan op uiter
lijk.
Vrouwen spelen het spel ivat an
ders. Zij zijn vooral op de uitkijk
naar mannen die hun kinderen
de nodige middelen van bestaan
kunnen verschaffen. In onze he
dendaagse cultuur vertaalt zich
dat in financiële welstand, in
portemonnee-dikte dus.
Als we mogen aannemen dat de
ze theorie inderdaad hout snijdt,
dan betekent dat bijvoorbeeld
llllll
zen en te schrijven die op Neder
lands is gebaseerd. Het is alleen
wrang dat het Nederlandse
woord 'apartheid' tot in China
bekend is. Er is alles voor te zeg
gen de relaties met Zuid-Afrika
vanuit de culturele verwant
schap te behouden en misschien
te verbreden. Maar daar ben ik
nog niet uit. Bij ons bezoek heb
ik moeten vaststellen dat er in
wezenlijke zin nog niet veel is
veranderd in Zuid-Afrika. In het
denken van de mensen natuur
lijk wel: en in de politiek is dat
vaak belangrijker dan het zake
lijke werk."
Nederland heeft bij de wereld
wijde acties tegen de bestrijding
van de apartheid in Zuid-Afrika
steeds voorop gelopen. Nu er een
nieuwe wind waait kan het zich
er niet vanaf maken met een
houding van: ze zoeken het ver
der maar uit. Wanneer zwart en
blank erin slagen met elkaar een
werkelijk democratische samen
leving op te bouwen mag Neder
land niet aan de kant blijven
staan.
onze eigenaardigheden niet veel
kunnen doen, want ze zitten nou
eenmaal in de aard van ons
beestje.
Dat zou ook gelden, althans vol
gens dat onderzoek, voor de wij
ze waarop wij onze levenspart
ners uitzoeken. Als een man een
contactadvertentie plaatst met
de tekst: „Ik ben een accountant
van begin veertig, op zoek naar
een aantrekkelijke meid wier
jeugd op mijn gelouterde ziel een
vitaliserende uitwerking zal
hebben; gaarne foto bijsluiten",
dan zou hij niks anders doen
dan wat zijn natuur hem ingeeft.
Dat geldt ook voor de vrouw die
contact zoekt met een oproep
als: „Als jij achter in de dertig en
rijk bent, dan ben je misschien
wel de prins die mij mag ontvoe
ren naar zijn weelderige paleis".
Met andere woorden: zowel de
voorkeur van de man voor een
vrouw met een jong en mooi ui
terlijk als de voorkeur van de
vrouw voor een man met een vet
te portemonnee zou biologisch
bepaald zijn. Hoe, zo vraag je je
af, komen die sociobiologen
daarbij?
Een deel van het antwoord kun
nen we volgens hen vinden in het
feit dat overal op deze wereld
vrouwen de 'portemonnee-voor
keur' en mannen de 'lichaams
voorkeur' blijken te hebben. In
33 landen werd aan mannen en
vrouwen, in totaal meer dan
10.000, gevraagd aan te geven
door welke kenmerken ze zich
bij de keuze van een (huwelijks
partner laten leiden.
In 32 van de 33 landen bleken
vrouwen aanzienlijk meer be
lang te hechten aan de financië
le vooruitzichten van een toe
komstige partner dan mannen.
Ook bleken vrouwen, veel meer
dan mannen, eerzucht en ijver
(de 'hard werken'-instelling) be
langrijke eigenschappen in een
dat het aan de haak slaan van
vruchtbare groene blaadjes
door oude welgestelde bokken
niet anders is dan een 'natuurlij
ke' zaak. Het betekent ook dat
we ons niet langer hoeven te ver
bazen over het feit dat een knap
pe jonge vrouw, zonder het ge
voel te hebben dat ze iets inle
vert, in de huwelijksboot stapt
met een ouwe maar rijke lelij
kerd. Gewoon de onbewuste
werking van natuurlijke selec
tieprocessen.
Er zijn sociobiologen die menen
dat het grote aantal scheidingen
tegenwoordig het gevolg is van
het feit dat vrouwen vanwege ei
gen baan of uitkering voor hm
bestaanszekerheid minder af
hankelijk zijn van mannen dan
vroeger. De man kan nu weg
gaan zonder bang te hoeven zijn
dat zijn nageslacht verkom
mert; de vrouw kan de man la
ten gaan omdat ze zelf de nood
zakelijke middelen van bestaan
voor haar kroost wel bij elkaar
kan schrapen.
Maar het feit dat bepaalde nei
gingen hun wortels hebben in
onze evolutie of biologie, bete
kent helemaal nog niet dat ze
dus goed of wenselijk zijn. De na
tuur brengt tal van dingen voort
die voor ons lichaam schadeli
of giftig zijn. De evolutie heeft
ons ook met tal van gedragsnei
gingen opgescheept, maar ze
heeft ons ook met het vermogen
de flexibiliteit, uitgerust om die
neigingen in te tomen om als we
dat tenminste willen, de schade
te beperken. Dat wil niet zeggen
dat dat altijd gemakkelijk is.
Maar onmogelijk is het niet en
daarom zijn excuses als 'ik kon
het niet helpen' altijd maar de
helft van de waarheid. Mis
schien goed om even aan te den
ken als u als man achter een
vrouw aan rijdt met op haar au
to een sticker met de tekst: „Als
jij rijk bent, ben ik vrij gezellin".
Advertentie
MODEL LOU
Een Koningin Wilhelminaboom in het Burgerspark van Pretoria
(foto PZC)