PZC
Afbraak platteland
sluipend proces
1
I
I
Economie van Zuid-Afrika kan niet
blijven teren op goedkope arbeid
Absolute beveiliging
politici onmogelijk
opinie en achtergrond
CBS voorspelt nog dit jaar vijftien miljoen inwoners
w
lil
WOENSDAG 17 OKTOBER 1990
Oost-Europa
Apartheid op
terugtocht? (3)
Afnemen
Migranten
IÉ
■IR
Beleidsmakers
Schrikbeeld
Bodemschatten
Shell
Naar steden
terzake
INI
Alders
Bevolking verrast demografen
(Door Maurice Wilbrink
De Nederlandse bevolking
heeft de wetenschap weer
eens in de luren gelegd. Volgens
de nieuwste schattingen van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) telt ons land
nog voor de jaarwisseling vijf
tien miljoen inwoners. Demo
grafen, wetenschappers die zich
bezig houden met de bevol
kingsontwikkeling, tonen zich
verrast: „We deden er al zolang
over om van 14 naar 15 miljoen
te gaan, de groei ging er een
beetje uit, en nou is het toch in
eens zo ver. Ik kijk er van op,"
zegt Frans van Poppel, onder
zoeker bij het Nederlands Inter
disciplinair Demografisch In
stituut, het NiDi.
Zijn collega, Nico van Nimwe-
gen, wijst erop dat het CBS een
jaar geleden nog uitging van de
vijftien miljoenste Nederlander
in 1991. „Het onderstreept de
uitspraak dat alle bevolkings
prognoses in ieder geval één
ding met elkaar gemeen hebben:
ze kloppen niet."
Dat laatste lijkt nog een under
statement. Demografen hebben
in de loop der tijd voorspellingen
gedaan over de bevolkingsgroei,
die bij nader inzien kant nog wal
raakten. In 1963-'G4 wist men bij
voorbeeld met grote stelligheid
te melden dat Nederland in het
jaar 2000 uit zijn voegen zou bar
sten, omdat er dan 21 miljoen
mensen zouden wonen.
Het is echter zeer onwaarschijn
lijk dat dat aantal in de komen
de eeuw zal worden gehaald.
Volgens officiële prognoses voor
de 21-ste eeuw zal het hoogste
aantal Nederlanders rond 2020
zijn bereikt, 16,2 miljoen. We
hebben dus nog ruim een mil
joen te gaan.
Maar dc prognoses van nu zijn
niet zoveel precieser dan die van
vroeger, stelt Van Poppel. Men
kon niet vermoeden dat het aan
tal geboorten zo snel en zo dras
tisch zou afnemen. ..Het is het
zelfde als het weer voorspellen
voor volgend jaar zomer. Een
prognose voor het jaar 2020 of
2050 is eigenlijk meer een soort
spel."
De snelheid waarmee een bevol
king groeit of afneemt kan bin
nen enkele jaren veranderen.
,,Je hebt gezien hoe vlug de si
tuatie in Öost-Europa is omge
slagen. Dat betekent hoe dan
ook dat er meer mensen uit die
De internationale
sancties tegen het
apartheidsbeleid zullen
op een of andere manier
aan de orde komen bij
het bezoek van president
F. W. de Klerk van Zuid-
Afrika en zijn echtgenote
Marike Willemse aan Ne
derland volgende week
(23 en 24 oktober). De re
gering in Pretoria zou de
sancties graag zien inge
trokken. ANC-leider Nel
son Mandela heeft er in
juni van dit jaar bij Den
Haag juist op aange
drongen om dit pressie
middel voorlopig te
handhaven.
PZC-hoofdredacteur
Kees van der Maas ver
nam op zijn reis door
Zuid-Afrika vanuit het
bedrijfsleven dat de
sancties de economie
van het land van de
apartheid jarenlang
flink hebben uitgehold.
Vandaag de derde afle
vering in de serie
'Apartheid op terug
tocht?'
landen naar West-Europa zullen
trekken."
Een mooi voorbeeld van een
land dat verkeerde prognoses
heeft gesteld is Israël. De plotse
linge toevloed van honderddui
zenden Joden uit de Sovjêtunie
stelt het kleine land voor enor
me problemen: er zijn te weinig
huizen, de voorzieningen voor de
gezondheidszorg zijn er niet op
berekend, het stelsel van sociale
voorzieningen dreigt te bezwij
ken, enzovoort.
Een ander effect betreft de ver
houding tussen Joden en Ara
bieren in Israël. Tot een jaar ge
leden ging men er van uit dat de
Joodse bevolking op den duur
een minderheid zou gaan vor
men, omdat de Arabieren zich
sneller voortplantten en jongere
Joden de neiging vertoonden om
zich bijvoorbeeld in de VS te ves
tigen. Nu maken de Arabieren
zich op hun beurt zorgen over de
getalsverhouding.
Angst voor bepaalde demografi
sche ontwikkelingen leeft ook in
Nederland. Sommige mensen
zien met angst en beven het mo
ment naderen dat de Nederland
se bevolking zal gaan afnemen.
Van Nimwegen: „Minder Neder
landers? Dat lijkt me prachtig.
Zo n negen miljoen, zoals tijdens
de Tweede Wereldoorlog is een
mooi aantal. Ik kan er wel een
paar miljoen missen. Bovendien
is het onzin om te denken dat de
buitenlanders de Nederlanders
zullen verdrukken - maar daarin
schuilt wel een deel van die
angst. Het is echter zeer de vraag
of je de derde en vierde generatie
Turken en Marokkanen nog als
buitenlanders zal kunnen her
kennen. Daar komt bij dat vrou
wen uit die landen zich in hun
anticonceptiegedrag heel snel
aanpassen aan de Nederlandse
cultuur."
Dat laatste is met enkele cijfers
te illustreren: in 1976 kreeg een
Marokkaanse vrouw in Neder
land gemiddeld acht kinderen,
in 1988 nog maar vijf. Een Turk
se kreeg veertien jaar terug ge
middeld 4,5 kinderen, in 1988
was dat al teruggelopen tot 3.2.
Nog altijd veel meer dan de Ne
derlandse vrouw, die al jaren
schommelt rond de 1,5, maar de
dalende tendens is onmisken
baar.
De belangrijkste reden dat de
Nederlandse bevolking op dit
moment wat sneller groeit dan
de deskundigen hadden bere
kend, heeft te maken met de
schommelingen in het aantal
immigranten. Van Poppel: „Dat
betekent dat we met vrij grote
marges moeten werken, want
het is niet te voorzien of het aan
tal migranten zal blijven toene
men."
De toestroom van migranten is
overigens slechts voor een derde
van invloed op de groei van de
bevolking. Het aantal geboorten
is van groter belang. Daarbij
valt op dat een kwart van de
vrouwen tegenwoordig ver
wacht kinderloos te blijven, ter
wijl met name hoger opgeleiden
ertoe neigen weer meer kinderen
te nemen. De demografen kun
nen dat laatste niet goed verkla
ren. Van Poppel: „Ik denk dat bij
deze categorie een kind ook
wordt gezien als een hoogwaar
dig consumptiegoed dat je je
kunt aanschaffen, vanwege je in
komen. Een consumptiegoed
waarin je veel van jezelf kwijt
kunt, waarin je kunt investeren.
We weten wel meer over de reden
om speciaal een derde kind te
nemen. Uit enquêtes komt naar
voren dat ouders met twee jon
getjes of twee meisjes vaak nog
een kind erbij nemen in de hoop
dat het een ander geslacht
heeft."
Het gemakkelijkste hebben de
mografen het nog met het toe
komstig verloop van de sterfte
cijfers. Van Nimwegen: „Mits
zich geen grote epidemieën of
natuurrampen voordoen, kan je
vaststellen dat mannen gemid
deld 74 jaar oud worden en vrou-
•vv:;
m
,v*
mm
1
-llilP5
V i
jm*
wen 80 jaar. Men verwacht dat
daar nog maar weinig rek in zit,
hoogstens twee jaar." Daarbij is
de medisch-technologische
vooruitgang inbegrepen. Van
Nimwegen: „Een Rotterdams
epidemioloog heeft berekend
dat door de ontwikkelingen in
de medische wetenschap na de
oorlog vier jaar extra zijn gewon
nen, door vaccinaties en zuige
lingenzorg bijvoorbeeld. We
gaan er niet vanuit dat de ge
middelde leeftijd heel veel hoger
komt te liggen door nieuwe me
dische vindingen."
Waar de demografen slagen om
de arm houden als het gaat om
de voorspellende waarde van
hun uitspraken, willen bêleids-
makers het liefst harde cijfers.
Ze moeten plannen en vragen
zich af hoeveel huizen er over
tien, twintig jaar gereed moeten
zijn, aan wat voor soort wonin
gen er dan behoefte is en hoeveel
huursubsidie en geld voor pre
miewoningen het Rijk tegen die
tijd zal moeten uitgeven. Het
na-oorlogse bouwbeleid laat
echter zien dat de woningbou
wers grote moeite hebben om
zich aan te passen aan de veran
derende opbouw van de bevol
king.
Van Nimwegen: „Het is eigeryijk
veel belangrijker om vast te stel
len hoeveel eenpersoonshuis
houdens er in de toekomst zul
len zijn dan je uit te spreken over
het totale aantal Nederlanders.
Nu bestaan huishoudens in ons
land nog voor ongeveer zestig
procent uit gezinnen, maar dat
daalt heel sterk. De eenper
soonshuishoudens nemen daar
entegen fors toe, nu vormen ze
nog dertig procent van het to
taal, maar in de volgende eeuw
kan dat percentage zijn opgelo
pen tot boven de vijftig."
De beide NiDi-onderzoekers zijn
het erover eens dat het de ko
mende jaren een steeds groter
probleem zal worden voor al
leenstaanden om een goede, niet
al te grote woning te vinden. Van
Nimwegen: „Men heeft veel te
lang woningen gebouwd voor ge
zinnen met, pakweg, twee kinde
ren. Voor een deel had dat te ma
ken met politieke belangen: ge
meenten wilden groeien en mik
ten op die meerpersoonshuis-
houdens, terwijl het aantal al
leenstaanden allang aan het stij
gen was. Je kunt op je vingers
natellen dat men die achter
stand niet inhaalt."
(Door Kees van der Maas)
De ironie wil dat de econo-
f mie van Zuid-Afrika
scherp is teruggevallen toen het
politiek de goede kant op ging,
toen president De Klerk en
ANC-leider Mandela hun eerste
moedgevende gesprekken be
gonnen." Wim B. Holtes licht
toe in zijn kantoor in een bui
tenwijk van Johannesburg: de
metaalprijs is afgegleden naar
een bedenkelijk niveau, de
goudprijs is slecht en dit land is
voor bijna dertig procent van
zijn buitenlandse inkomsten af
hankelijk van het goud.
Holtes is voorzitter van het Ne
derlands comité van de Suid-
Afrika-Stigting, een club van in
vloedrijke zakenlieden die in
1959 de koppen bij elkaar staken
om de handelsbetrekkingen met
de rest van de wereld te bevorde
ren.
In haar beginselverklaring zegt
de stichting dat ze in Zuid-Afri
ka een rechtvaardige samenle
ving wil helpen opbouwen. Ze
vindt - hoe kan het anders? - dat
een gezonde en sterke economie
alleen bereikbaar is via een stel
sel dat berust op vrije onderne
mingen binnen een gemengde
economie. En de Suid-Afrika-
Stigting belijdt verder dat ieder
een in het land zonder beperkin
gen aan het economisch sys
teem moet kunnen deelnemen
en er gelijkelijk de voordelen
van moet kunnen binnenhalen.
Maar daar heeft, al ver vóór de
oprichting van deze club, in
Zuid-Afrika nu juist altijd de
schoen gewrongen: een groot
deel van de bevolking is vrijwel
buitengesloten van de econo
mie, heeft alleen de kruimels
mogen opvangen die van tafel
vielen. De economische en finan
ciële sancties, die de internatio
nale gemeenschap Zuid-Afrika
heeft opgelegd, waren bedoeld
om het bewind in Pretoria te
dwingen de apartheidspolitiek
van discriminatie, onderdruk
king en tweedeling in de achillis-
hiel te treffen: de economie.
En ze zijn hard aangekomen, die
sancties. De financiële wereld
gaf geen toestemming voor kre
dieten aan Zuid-Afrika. Dat
bracht het land op de rand van
een ec.onmische recessie. De pro-
riuktontwikkeling stagneerde.
De economische groei liep sterk
terug. Investeringen vielen weg.
Veel werkgelegenheid kalfde af.
De inflatie is in de donkerste pe
riode opgelopen tot 20 procent;
de rente steeg tot 20 procent. Tal
van ondernemingen kwamen
met de rug tegen de muur.
Voor de vakbeweging is de eco
nomische aftakeling en de socia
le verloedering in het land ook
een schrikbeeld: zeven miljoen
mensen wonen in de sloppenwij
ken, de helft van de bevolking is
analfabeet, er zijn vier miljoen
werklozen (op een totale be
roepsbevolking van twaalf mil
joen mensen). Maar COSATU,
de grootste vakcentrale van
Zuid-Afrika. is er toch voorstan
der van dat de internationale
sancties van kracht blijven zo
lang de apartheid niet volledig is
afgeschaft.
COSATU wil rechtstreeks be
trokken worden bij het vernieu
wingsproces van de Zuidafri-
kaanse economie. Maar ze ziet
daartoe pas kans wanneer geko
zen vertegenwoordigers van alle
toekomstige politieke partijen
en vakbonden volledige en gelij
ke zeggenschap hebben aan de
onderhandelingstafel
Het zakencentrum in Pretoria, de bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika
ifoto Kees van der Maas/PZC)
Het ANC, de grootste zwarte op
positiebeweging, is in eigen
kring bezig een economis'ch mo
del te ontwikkelen voor het nieu
we Zuid-Afrika. Aanvankelijk
speelde daarbij nationalisatie
van bedrij ven een wezenlij ke rol
'de enige manier om de rijkdom
van het land eerlijker over blank
en zwart te verdelen'. Op die
plannen is veel kritiek gekomen.
Inmiddels lijkt het ANC van die
voornemens terug te komen. Na
tionalisatie zou zich kunnen be
perken tot de openbare nutsbe
drijven.
Niet alleen de politiek, maar ook
het bedrijfsleven in Zuid-Afrika
heeft geleerd dat het, zoals het
nu gaat, niet langer kan door
gaan. Holtes: „Grote groepen
mensen werken nog voor bela
chelijk lage lonen. Wij kunnen
natuurlijk niet alleen van goed
kope arbeid leven. Zwarte arbei
ders willen dezelfde premies op
hun lonen als blanke. Aan die
bijzondere posities - nu nog al
leen in de mijnen en in de bouw -
zal een eind moeten komen.
Zuid-Afrika zal een rechtvaardig
loonbeleid moeten uitzetten,
koopkracht onder zijn hele be
volking moeten opbouwen, een
consumentenmarkt creëren".
Zuid-Afrika beschikt over bijna
de grootste rijkdom aan bodem
schatten van alle landen ter we
reld. Het heeft voor zover be
kend de omvangrijkste reserves
aan goud, chroom, magnesium
en uranium. Met de kolenwin-
ning in meer dan honderd mij
nen is het een energie-exporte
rend land. Kimberley en Pot-
masburg zijn beroemd om hun
diamantproduktie. Op de over
vloed aan natuurlijke hulpbron
nen is van oudsher een intensie
ve industriële produktie geba
seerd geweest. Met landbouw,
bosbouw en visserij kan het land
ook voor de dag komen.
Toch is Zuid-Afrika met zijn in
drukwekkend industrieel poten
tieel en zijn hoogwaardige infra
structuur (een voortreffelijk we
gennet, moderne steden, goede
communicatiesystemen) in de
economische versukkeling ge
raakt toen de rest van de wereld
het blanke regime de duim
schroeven aandraaide.
De politieke druk op buiten
landse bedrijven met vestigin
gen in Zuid-Afrika om het land
te verlaten, is in de voorbije ja
ren groot geweest. Vooral Shell
Zuid-Afrika heeft dat gevoeld.
De anti-apartheidsbeweging
heeft de multinational zwaar be
stookt. John Gibson Kilroe, di
rectievoorzitter van Shell in
Kaapstad, is daar altijd wat stoi-
cijns onder gebleven. De motive
ring om te blijven was een sim
pele: „Wij stonden pal voor de
mensenrechten. Alles wat hier
gebeurde ging in dat opzicht in
de verkeerde richting. Het feit
dat wij hier waren betekende dat
wij medeverantwoordelijkheid
konden dragen voor de verande
ringen die op gang zijn geko
men." En Kilroe wijst in dat ver
band graag naar de sociale en de
onderwijs-programma's, die
Shell in samenwerking met de
vakbonden heeft opgezet in de
dorpen en de zwarte woonoor
den.
De kwestie-Shell zal achteraf
wel omstreden blijven. Nelson
Mandela gaat op het hoofdkwar
tier van het ANC in Johannes
burg het onderwerp uit de weg:
hij wil niet over Shell praten.
Waar het voor de toekomst op
aankomt is, hoe het bedrijfsle
ven zich op weg naar het politiek
nieuwe Zuid-Afrika opstelt.
Voor het hele continent Afrika is
de economische positie van het
land, dat nu bezig is de apart
heid af te zweren, van vitale be
tekenis. Industriëlen spiegelen
zich graag aan de overgang die
Namibië doormaakt sinds het
vorig jaar onafhankelijk is ge
worden. Wim Holtes: „Iedereen
heeft daar beseft dat samenwer
king en practische aanpak won
deren kunnen doen. We krijgen
hier in Zuid-Afrika te maken
met enorme veranderingen op
de arbeidsmarkt. Maar we weten
dat we het vermogen en de mid
delen hebben om de economie
overeind te helpen en het demo
cratisch proces een goede kans
van overleven te bieden".
Toen Pronk minister van
ontwikkelingssamenwer
king werd in de plaats van Buk
man, veranderde hij meteen ra
dicaal Bukmans doelstelling
om het platteland en de land
bouw prioriteit te geven in het
beleid voor de derde wereld. 'De
stedelijke ontwikkelingen, de
urbanisatie in de ontwikke
lingslanden, het onderwijs en
de gezondshgeidszorg in de gro
te steden worden de speerpun
ten van mijn beleid', aldus een
nog steeds gedreven Jan Pronk.
Platteland en landbouw zijn
vrijwel taboe voor deze minis
ter.
Pronk zegt de dingen radicaal,
dat komt wel hard aan, maar
dan weetje waar je aan toe bent.
Hoewel niet zo in het oog lopend
als bij Pronk is de stemming op
de meeste ministeries, bij de be
leidsmakers en bij veel parle
mentariërs exact dezelfde. De
'sociale vernieuwing', het motto
waarmee dit kabinet zich pro
beert sterk te maken, heeft voor
meer dan 90 procent te maken
met een geldstroom die richting-
steden gaat, vooral de grotere.
Elco Brinkman, ex-minister van
WVC en de fractievoorzitter van
het CDA, heeft onder het motto
'de zorgzame samenleving' ja
renlang fors gesnoeid in allerlei
cultuurbeleid. Dat betekende in
de praktijk verdwijnen van aller
lei erg belangrijke voorzienin
gen, vooral op het platteland.
Het gevolg was bijvoorbeeld
voor de meeste bibliotheken ten
plattelande, dat er geen geld
meer is voor beroepskrachten.
Bibliotheken en bibliobussen
worden in veel regio's bemand-
(mensd) door vrijwilligers,
steeds spaarzamelijker bijge
staan door een enkele beroeps
kracht. Het boeken- en tijd
schriftenbestand wordt steeds
marginaler en de uren per dorp
minder en fragmentarische!'.
Maar Brinkman zelf, inmiddels
ex-minister en parlementariër
zonder auto met chauffeur voel
de zich wat achtergesteld. Zoals
inmiddels iedereen weet, heeft
hij geregeld dat hij samen met
de andere fractievoorzitters van
de grote partijen een auto met
chauffeur heeft gekregen. Geza
menlijke kosten voor de vier par
tijen (auto, chauffeur, kilome
ters) zijn al gauw een half mil
joen per jaar. De zorgzame sa
menleving - jawel, maar voor
een half miljoen per jaar kun je
hele leuke dingen doen voor
noodlijdende bibliotheken met
te weinig en overwerkt perso
neel in Zeeland.
De verwaarlozing, de achterstel
ling van het platteland is zoals
gezegd, meestal een sluipend
proces. Het regeringsbeleid is in
hoofdzaken gericht op de steden
en het stedelijk gebied, is al
thans vooral profitabel voor de
stedeling. Dit geldt voor de
ruimtelijke ordening, (die vanuit
de stad, het stedelijk belang re
deneert), voor het recreatiebe-
leid (het platteland is de speel
tuin van de stedelingen), voor
het milieu, het natuurbeheer
(het platteland heeft haast geen
zeggenschap meer in wat er met
de eigen regio gebeurt), voor de
emancipatie (wat heb je aan een
beleid voor meer zelfstandigheid
van vrouwen en meisjes als er
geen of almaar minder werk op
redelijke afstand is) enzovoorts.
Het hele scala van beleid van 4
overheid - vooral de landelijke,
werkt in de praktijk zó, dat c
meeste voorzieningen in de ste
den en de stedelijke gebieden te
reht komen. Geleidelijk aan het
ik het verzet tegen dat be
zien groeien. Dat ging eigenlijk
gepaard met een langzamet.
hand gegroeid lokaal bewustzijn
op het platteland. Men is u
zachtjesaan weer trots op de ei,
gen streek, het eigen dialect, dt
eigen gebruiken en folklore,
was zo'n tien jaar geleden i
anders.
Dat groeiende lokale bewust
zijn, gepaard aan het verzet te
gen een openlijke of sluipendi
achterstelling van het platte,
land, van de landbouw, van d
dorpsbevolking, heeft geculmi
neerd in de akkerbouwacties
van dit afgelopen voorjaar. Die
waren veel méér dan een protest
van de akkerbouwers. Ze waren
als het ware de uitlaatklep van
het gevoel van verzet, van discri-
minatie van een heel groot
van ons platteland.
De instemming vanuit andeu
sectoren en delen van de bevoi
king op het platteland vloeiden
voort uit die gezamenlijk gevoel
de achterstelling. Het was merk
waardig en jammer dat Braks
dat niet begreep en oppikte. Zijn
starre en hardnekkige houdinj
verklaart voor een groot deel
steeds massaler wordende at
ties.
In de loop van dit najaar kom
minister Alders van VROM mt
een nota over de toekomst va:
het platteland. Erg optimistiscl
ben ik daar niet over. De lobb;
van de grote steden wordt steeds
succesvoller. Dat zal ten kost
gaan van het platteland - die ve
le kleine dorpen die samen g
goede vuist kunnen maken.
Minister Bukman, die zich in vo
rige functies zo druk heeft gé
maakt over het plattelandsto
lang, kan ên moet zich in zij
huidige ambt van minister -
landbouw meer en meer gi
opwerpen als minister ook vai
de plattelandssamenleving. Zijl
collega op Europees ge
MacSharry, 'doet' naast land
bouw ook al plattelandszaken
De landbouworganisaties zou
den zich ook wat minder moetei
beperken tot landbouwzaken al
leen, en zich meer op de belait
gen van het hele platteland moe
ten richten.
Immers: het stille, maar stu|
doorgaande proces van verwaai
lozing en achterstelling van he
platteland moet gestopt wor
den. Het platteland is en blijft di
voedingsbodem van ons land
ook voor de grote steden. Nié
slechts letterlijk, maar evenzeei
overdrachtelijk. Te lange vet
waarlozing van het plattelai
heeft gevolgen op lange termijl
voor een heel volk, ook voor hel
stedelijke deel. Die oude waai
heid heeft vandaag nog evenvee:
geldingskracht als vroeger. Al
schijnen ze dat in Den Haag niel
te beseffen.
Mr. Gerard W. Smallegantji
(Van onze correspondent
Hans Hoogendijk in Berlijn
De Duitse veiligheidsex
perts gaan een loodzware
en zenuwslopende tijd tege
moet. Zeven weken verkie
zingsstrijd zijn begonnen. We
ken waarin tientallen toppoliti
ci honderden bijeenkomsten af
zullen werken voordat op 2 de
cember alle Duitsers naar de
stembus mogen.
Na de aanslag op de minister
van binnenlandse zaken en
Kohls kroonprins, Wolfgang
Schauble is de discussie weer
opgelaaid over de risico's die
vooraanstaande politici lopen.
Directeur Hans-Ludwig Zacehrt
van het Bundeskriminalamt, de
centrale Duitse recherche, zei in
een interview dat hij zich kan
voorstellen dat in de bevolking
het begrip groeit voor de invoe
ring van strengere veiligheids
maatregelen. De politie kan de
gevaar lopende persoonlijkhe
den echter niet in een glazen
kooi stoppen, zegt hij.
Soms nemen de politici het alle
maal wel erg makkelijk op. Zo
was voor het officiële deel van
het verenigingsfeest op 3 okto
ber in het Berlijnse concertge
bouw de order 'onopvallende'
bescherming gegeven. De op
dracht kwam van de verant
woordelijk minister: Wolfgang
Schauble. Politiek Duitsland
had bepaald dat het een „volks
feest en geen politie-feest"
moest worden.
Prompt kon een verwarde figuur
tot op het spreekgestoelte door
dringen. De man had in zijn tas
slechts een aantal documenten,
maar er hadden ook een paar
handgranaten in kunnen zitten.
De acceptatie van de veilig
heidsmaatregelen door de be
trokkenen, is dan ook een van de
problemen van het BKA. Som
mige politici vinden de alom
aanwezige lijfwachten een in
breuk op hun privacy en probe
ren zich eraan te onttrekkeh. De
centrale recherche kent een
dienstvoorschrift, waarin staat
dat „een weerspannige
ding" van de betrokken fundi»
naris „waar mogelijk genegeeit
dient te worden".
Schauble heeft zich volgens t
recherche-directeur nooit be
klaagd over de veiligheidsmaat
regelen, „te meer daar hij wist
dat de politiemannen hem mei
hun eigen leven wilden bescher
men". De minister genoot opd
fatale avond in Oppenau d
standaardbescherming: een
man voor, een links en eei
rechts. Meer agenten hebbel
naar de mening van de BKA-di-
recteur weinig zin. Als voorbeeld
noemt hij de aanslag op presi
dent Reagan in 1981. Ondante
de aanwezigheid van acht body-
guards kon een geestelijke ge
stoorde man ongehinderd hel
vuur openen.
Professor Buchmann, doceni
aan de politieacedmie in een ij
terview: „Het zou natuurlij!
schitterend zijn als de veilig-
heidsbeamten psychisch zieken
van te voren zouden kunnen ont
dekken. Op dat gebied moetei
we de scholing intensiveren
maar of dit altijd mogelijk
zijn, waag ik te betwijfelen
Buchmann vreest meer aansis
gen.
Veiligheidstechnisch is de abso
lute bescherming onmogelijk t
lang politici het directe contact
met hun aanhangers zoeken. Bi
door de paus bekend gewordei
cabine met pantserglas, is naa
de mening van het BKA net
min een oplossing als het k
vrije vest.
Kanselier Kohl, bekend om zij
vele spontane gesprekken 1118
burgers, heeft volgens de BR!
directeur een „prima bewegingj
vorm". Doordat hij altijd impul
sief handelt, is het voor potentie
le moordenaars onmogelijk ziel
voor te bereiden. Bij het BR
wordt wel toegegeven dat de vei
ligheidsmensen bij Kohls esc»
pades soms hartkloppingen tot
gen.
