Actiekrant bepleit
economische groei
met behoud milieu
Magazine over inundatie '45
Strengere eisen
aan Middelburgse
winkelrolluiken
Meer inhoud aan
een stedenband
Vlissingen-Ambon
Zelfs een ghettoblaster wordt hier stil van.
!pzc Streek DONDERDAG 4 OKTOBER 1990 sbw
Verinnering aan bombardementen tweede wereldoorlog
't Wordt steeds leuker bij V&D.
Vlotte pen
Beslissing
Samenwerking
Walcheren 4 monumenten rijker
VtlSSINGEN - Walcheren is
naf vandaag, donderdag, vier
numenten rijker op opmer-
lijke lokaties. De moderne
ijinstwerken markeren de
pL itsen waar geallieerde bom-
Knwerpers in 1944 de zeedijk
enden en het water de vrije
organg gaven: Westkapelle,
Jissingen, Ritthem en Veere.
Me!, het eerder in Middelburg
Bthulde gedenkteken van
Bjdmur Gudmundsson vervol
maken zij het project van de
stichting Monumenten Walche-
jöi '40-'45. Samen brengen zij
Bi evenwicht tot stand: herin-
ring aan oorlogsgeweld door
[zetters en bevrijders,
ft monumenten bij de vier in
Tt4 geforceerde stroomgaten
dden eigenlijk in mei onthuld
beten worden. Gudmunsson
[d zijn kunstwerk ter herden-
van de verwoesting van een
|langrijk deel van de Middel-
rgse binnenstad op tijd klaar,
ie collega's waren niet zover,
onthulling van de vier, aan de
den van Walcheren geplande
nstwerken werd uitgesteld
de in historisch opzicht juis
te maand oktober. De geal
lieerden wierpen immers begin
oktober 1944 hun bommenlast
■ven de Walcherse dijken af.
«J enige Zeeuwse deelnemer
n het monumentenproject,
David van de Kop uit Dreischor,
■d zich wel aan de planning ge-
Buden. Langs de hoofdweg tus-
|i Veere naar Vrouwenpolder,
Rhtbij de jachthaven Oostwa-
Eing, staat sinds, mei zijn
nstwerk. De zeewering bij
■ere was het laatste doelwit
n de bommenwerpers en
[eeg als eerste een gedenkte-
:n, getiteld 'Door golven om-
oeld'. Het monument heeft
Wat weg van een totempaal. De
meuren groen en blauw op het
3,5 meter hoge betonnen ge-
"amte staan voor het land-
ap en de zee.
Rotterdammer Steef Root-
an was er ook relatief snel bij.
ij plaatste net voor de zomer
n creatie op het strandje bij
tthem. Bij transport verloor
t robuuste monument een
ar hoeken. Het in zwart gepig-
nteerd beton uitgevoerde
nstwerk werd ook een geliefd
affiti-obje'ct. Als het goed is,
n de teksten verwijderd en zijn
[de hoeken opnieuw aange-
Hacht. De Ritthemmers hebben
Biancieel bijgedragen.
H>ver is het in Westkapelle nooit
Bkomen. De gemeenteraad van
Westkapelle, dat het meest heef
geleden onder het geallieerde
bombardement, ging met pijn
en moeite akkoord met een sub
sidie van 40.000 gulden. „Wij
hebben al twee oorlogsmonu
menten", sprak raadslid K.
Huiszoon (VVD) indertijd, „en
dat is genoeg." De storm was
nog niet geluwd of het ontwerp
van beeldend kunstenaar Rudy
van de Wint uit Den Helder vond
geen genade in de ogen van de
Westkappelse raad. Hij moest
zijn werk overdoen en maakte
een hoge zuil met daarop een
grote ovale steen. Het monu
ment is woensdag op de valreep
geplaatst aan de zeezijde van de
Westkappelse Kreek.
De gemeente Vlissingen kreeg
nog een tweede gedenkteken
voor de oorlogshandelingen in
1944. Ritthem is sinds 1966 een
Vlissingse dorpskern. De Nolle
maakte al in de oorlogsjaren on
derdeel uit van die gemeente.
Geallieerden kozen de Nolledijk
als tweede mikpunt uit en beeld
houwer Mari Boeyen uit Haar
lem koos vorig jaar deze lokatie
voor zijn schepping. Hij ont
wierp een uit verschillende stuk
ken bestaand werk. Boeyen
noemt het met nadruk een ver
stild sculptuur, naar de stilte die
heerst bij de voormalige stroom
gaten.
Op het strand bij Ritthem staat een oorlogsmonument van Steef Roothaan
foto Lex de Meester
Tussen Veere en Vrouwenpolder staat dit monument van David van de Kop
(foto Lex de Meester
mmfr
Het oorlogsmonument in Westkapelle is gisteren geplaatst aan de Kreek
(foto Lex de Meester)
Aan de Vlissingse Nolledijk herinnert een monument van Mari Boeyen aan de bom
bardementen (foto Lex de Meester
De familie Van der Meer voor hun huis in de Spoorstraat in Oost-Souburg, 31 augustus 1945 (foto Zeeuws Documentatiecentrum,
VLISSINGEN - Geschied
schrijving kan heel saai zijn.
Historici hebben meer oog ge
kregen voor Jan-met-de-pet,
maar ze kunnen nog steeds
moeilijk voor die doelgroep
schrijven. Zij willen mis
schien wel, maar kunnen
vaak niet. Ze blijven volledig
heid en betrouwbaarheid na
streven. Die doelstellingen
staan op gespannen voet met
die andere, leesbaarheid.
De Middelburgse journalist/
publicist Jacques Cats heeft
geen hinder van de ballast die
professionele historici met
zich meedragen. Hij heeft
daarvan een staaltje weggege
ven in mei. Van zijn hand ver
scheen toen de bestseller Vre
selijke Vrijdag, 17 mei 1940: de
dag dat Middelburg brandde.
De directe aanleiding voor de
publicatie was de onthulling
van het eerste gedenkteken
van de stichting Monumenten
Walcheren '40-'45; precies vijf
tigjaar na de vernietiging door
de Duitsers van het hart van
Middelburg.
Opnieuw treedt de stichting
Monumenten Walcheren '40-
'45 naar buiten. Vier gedenkte
kens worden vandaag officieel
openbaar gemaakt op de
plaatsen waar in 1944 openin
gen in de Walcherse dijken
werden geforceerd. Voor Cats
was dat een buitenkansje,
want de stichting wilde eerst
in mei alle monumenten laten
onthullen door prinses Julia
na. Dat ging niet door, omdat
ze niet af waren. Met het suc
ces van Vreselijke Vrijdag nog
vers in het geheugen nam Cats
weer plaats achter de tekst
verwerker, om de historie van
de inundatie van Walcheren
volgens dezelfde formule uit
de doeken te doen.
Het resultaat van zijn penne-
vrucht - Water als Wapen, ok
tober 1944: toen Walcheren
'Zee'-land werd - ligt vanaf
morgen, vrijdag, in de winkel.
Cats bekent eerlijk op de ach
terflap van het zestig pagina's
tellende magazine dat velen
hem zijn voorgegaan. Er is ook
niet gestreefd naar volledig
heid, is een andere bekentenis.
De schrijver heeft de gebeurte
nissen nog eens duidelijk op
een rijtje gezet, vervolgt de
tekst. Hij heeft dat inderdaad
gedaan, met een vlotte pen en
veel beeldmateriaal. De publi
catie telt bijna honderd foto's.
Cats volgt de inundatie van
Walcheren van het begin tot
en met het einde, van de voor
bereidingen voor het bombar
dement van de Walcherse dij
ken tot en met een beschrij
ving van de te onthullen 'her
inneringen in steen'. Hij heeft
een journalistieke opzet geko
zen voor zijn verhaal: kleine
stukken die samen één chro
nologisch opgebouwd geheel
vormen. De journalist nauwe
lijks eigen onderzoek gedaan.
Hij gebruikt rijkelijk citaten
uit dagboeken en eerdere boe
ken over de tijdelijke overna
me van Walcheren door de zee.
Toch komt Cats met nieuws.
Een bekend feit is dat Neder
landse regering in balling
schap in Londen vooraf niet op
de hoogte is gesteld van de ge
plande onderwaterzetting van
Walcheren. Een enkele Neder
landse waterstaatkundige
werd gevraagd hoe de toe
stand van de dijken was, maar
geallieerden maakten niet be
kend waarom zij zo geïnteres
seerd waren. Cats heeft in de
archieven van het Rijksinsti
tuut voor Oorlogsdocumenta
tie een Nederlander gevonden
die van de hoed en rand wist:
de negentienjarige verzets
man Peter de Winde uit
Zeeuwsch-Vlaanderen.
De Winde was in de nacht van
28 op 29 september of een
nacht later in het hoofdkwar
tier van het eerste Canadese
Leger in het Belgische Eeklo.
Daar is hem toen gevraagd of
hij een succesvol bombarde
ment op de Westkappelse zee
dijk voor mogelijk hield. Hij
antwoordde aarzelend: „It
might work", ('t Is misschien
mogelijk). Gijs van der Ham
meldt in het tweede deel van
Zeeland 1940-1945 dat 29 sep
tember 1944 de definitieve be
slissing over de inundatie van
Walcheren viel. De Canadese
generaal Guy Simonds deelde
in elk geval mee, aldus Van der
Ham, dat het eiland bij een ge
slaagde actie voor tweederde
zou worden overstroomd en de
Duitse troepen zich dan op een
paar punten zouden moeten
terugtrekken. De officiële ge
schiedschrijver van Zeeland
1940-1945 heeft niet kunnen
ontdekken wie Simonds die
kennis heeft toegespeeld.
Water als Wapen wordt om
schreven als een magazine. En
dat is het, met alle voor- en na
delen. Cats heeft ruim baan
gemaakt voor het menselijk
aspect, ook tijdens de sluiting
van de vier stroomgaten. Hij
noemt die operatie de 'groot
ste improvisatie op water
bouwkundig gebied' én heeft
oog voor de erg slechte om
standigheden waaronder ar
beiders moesten leven en
werken. Nadeel is dat het ma
gazine af en toe al te emotio
neel is geladen. Mogelijk is dat
onvermijdbaar bij geschied
schrijving a la de serie muziek
voor miljoenen.
Harmen van der Werf
Jacques Cats, Water als Wapen,
oktober 1944: toen Walcheren
'Zee'-land werd. Den Boer Uitge
vers en Boekhandel De Ruiter
Vlissingen, 9,90 gulden.
MIDDELBURG - Het Zeeuwse
samenwerkingsverband Hon
ger Hoeft Niet heeft in het kader
van de komende actieweek (9-16
oktober) een actiekrant ver
spreid over Duurzame Ontwik
keling. De krant, die naast in
formatie en beschouwende arti
kelen ook tips bevat, is onder
meer bij openbare bibliotheken
en Wereldwinkels gratis ver
krijgbaar. Hij heeft de veelzeg
gende titel 'Eén aarde, één mi
lieu, één gezamenlijke toe
komst' meegekregen.
Met Duurzame Ontwikkeling
wordt een nieuwe vorm van ont
wikkeling bedoeld, waarbij eco
nomische groei op wereldschaal
hand in hand moet gaan met be
houd van natuur en milieu.
Daarbij moet sprake zijn van
een rechtvaardige verdeling van
de welvaart over arme en rijke
landen.
In de actiekrant wordt het be
grip Duurzame ontwikkeling
van verschillende kanten bena
derd. Zo staat er een artikel in
over herbebossing in Latijns
Amerika om de kooldioxyde-uit-
stoot van de kolencentrale bij
Borssele te compenseren. De
'groene golf in de reclamewereld
wordt kritisch onder de loep ge
nomen. Ook de relatie tussen
textielketens als C&A en slechte
arbeidsvoorwaarden van tex-
tielarbeidsters wordt toegelicht.
Voor kritische consumenten is
een 'Persoonlijk Milieubeleids
plan' toegevoegd.
De uitgave van de krant is on
derdeel van een project rondom
Duurzame Ontwikkeling van
het Zeeuwse samenwerkings
verband Honger Hoeft Niet. Dit
samenwerkingsverband wil de
structurele oorzaken en achter
gronden van honger en armoede
blootleggen. Het vestigt daar
naast de aandacht op de aantas
ting van natuur en milieu en laat
het verband zien tusssen de eco
nomische ontwikkelingen in rij
ke en arme landen.
Honger Hoeft Niet streeft naar
een intensievere samenwerking
van organisaties op het gebied
van natuur- en milieubehoud en
ontwikkelingssamenwerking in
Zeeland. Ook algemeen maat
schappelijk en kerkelijke orga
nisaties die op deze terreinen ac
tief zijn, moeten daarin betrok
ken worden. In het samenwer
kingsverband zijn verenigd de
landelijke vereniging van We
reldwinkels, het milieukwartet
van vier vrouwenorganisaties,
het Maatschappelijk Active-
ringswerk van de kerken, het
Consulentschap voor Natuur- en
Milieu Educatie en het Centrum
voor Ontwikkelingssamenwer
king Zeeland.
MIDDELBURG - Middel
burg stelt strengere eisen
aan de rolluiken, die Mid
delburgse winkeliers voor
hun etalage willen aanbren
gen. Zij hebben voortaan
een bouwvergunning nodig.
Het rolluik moet aan ver
schillende eisen voldoen. Zo
moet het voor een groot ge
deelte doorzichtig zijn. De
regeling is een onderdeel
van het gemeentelijk beleid
van Middelburg om de bin
nenstad aantrekkelijk te
maken.
Wethouder G. Schoenma
kers van Middelburg: „De
binnenstad doet heel doods
aan als na zes uur 's avonds
de rolluiken gevelbreed zijn
neergelaten."
Het feit dat veel bovenver
diepingen van winkelpan
den onbewoond zijn, geeft
volgens hem de binnenstad
's avonds het aanzien van
een spookstad.
De jurisprudentie kwam de
gemeente Middelburg on
langs tegemoet in haar ver
langen het aangezicht van
de winkelstraten te verbete
ren. Een rechterlijke uit
spraak stelde dat een rolluik
kan worden aangemerkt als
een bouwwerk. Voor het aan
brengen daarvan is dus een
bouwvergunning nodig. De
landelijke wetgeving laat de
gemeente vrij richtlijnen
aan zo'n vergunning te stel
len.
Middelburg stelt voor het
verkrijgen van een bouwver
gunning de voorwaarde dat
het rolluik voldoende door
kijk biedt. De voorlopige
richtlijn is minstens vijfen
zestig procent transparan
tie. Volgens Schoenmakers
ziet de gemeente echter nog
liever dat er geen rolluiken,
maar rolhekken voor de eta
lages worden geplaatst.
De gemeente heeft geen
overleg met de ondernemers
gehad over het nieuwe rollui-
kenbeleid. „Dat is ook niet
nodig", meent Schoenma
kers. „De winkeliers hebben
geen andere keus."
Eén van de ondernemers in
de binnenstad, P Castenmil-
ler, vindt het nieuwe rollui-
kenbeleid een mooie oplos
sing. „De rolluiken worden
aangebracht als inbraakpre
ventie, maar het is geen fraai
zicht. En het is ook van be
lang voor de ondernemers
dat de binnenstad 's avonds
gezellig is."
Castenmiller vertelt dat de
transparante rolluiken erg
duur zijn. Hij heeft zelf geen
rolluiken maar laat 's
avonds het licht branden.
Die oplossing is wel minder
veilig.
Juwelier van de Berge aan
de Lange Delft heeft zijn alu
minium rolluiken nodig, om
dat de verzekering dat ver
eist.
Hij wil in de toekomst best
transparante rolluiken aan
brengen mits de verzekering
daarmee akkoord gaat. „Ik
denk echter dat dichte rol
luiken voor mij veiliger zijn.
Als mensen niets zien liggen
zullen ze ook minder makke
lijk stelen."
VLISSINGEN - Een stedenband
tussen Vlissingen en Ambon
moet een heel ander karakter
krijgen dan de stedenbanden
die veel Nederlandse gemeen
ten in de jaren vijftig en zestig
aangingen met andere Europe
se steden. Dergelijke banden be
perkten zich vaak tot periodie
ke uitwisselingen, voorname
lijk van bestuurders. Een ste
denband tussen Vlissingen en
Ambon moet geplaatst worden
in het kader van een ontwikke
lingsrelatie. Dit betoogde de
Vlissingse burgemeester J. van
der Doef woensdag tijdens een
studiedag over een mogelijke
stedenband tussen de stad Am-
bon en Vlissingen.
Van der Doef hield zijn toehoor
ders Voor dat verschillende ar
gumenten pleiten voor het aan
gaan van zo'n band. Vlissingen
telt een grote groep Molukse in
woners, die vaak oorspronkelijk
van Ambon komen. Tussen de
Zeeuwse Hogeschool en de Uni
versiteit van Ambon bestaan al
vijf jaar goede contacten en uit
wisselingen. Ook het Rijk zou de
band graag gestalte zien krijgen,
want Vlissingen zou daarmee
het begrip stedenband een nieu
we inhoud geven.
Voor de gemeente is bij een der
gelijk band vooral een rol wegge
legd als tussenschakel tussen de
vragen vanuit Ambon en het
mogelijke antwoord dat daarop
gegeven kan worden door het
onderwijs, bedrijfsleven en de
burgerij in Zeeland, zei Van der
Doef. Hij concludeerde dat de
hoofdvragen zich concentreren
op overdracht van onderwijs
kundige kennis en specifieke
deskundigheid. De gemeente
kan proberen vraag en aanbod
tot elkaar te brengen. Vlissingen
moet echter zeker geen eigen
projecten op Ambon gaan begin
nen of geld overmaken voor goe
de doelen, meende hij.
Van der Doef verheelde niet dat
er op politiek gebied haken en
ogen zitten aan het aangaan van
een stedenband met een stad in
een land als Indonesië. „Er zijn
mensen die zich afvragen of het
wel zo wijs is een band aan te
gaan met een stad in een land
waar 25 jaar geleden een op
stand in bloed werd gesmoord.
Het is geen normale democratie
en er worden mensenrechten ge
schonden, wordt dan gezegd.",
zei Van der Doef. „Ieder mag
daar zijn eigen opvatting over
hebben, maar we gaan natuur
lijk geen band aan met het regi
me, maar met de mensen op Am-
bon en kunnen concreet wat
voor hen doen."
Aanleiding voor de studiedag
was een rapport van J. C. Toma-
sowa van de Hogeschool Zee
land over de mogelijkheden voor
een stedenband Ambon-Vlissin
gen.
De beide burgemeesters van
Vlissingen en Ambon onderte
kenden vorig jaar een intentie
verklaring om tot samenwer
king te komen. Het onderzoek
was daar een gevolg van.
Tomasowa concludeert dat de
steden het best een samenwer
kingsovereenkomst kunnen
sluiten voor de beperkte duur
van bijvoorbeeld vijfjaar. Daar
bij zou een programma opge
steld kunnen worden waarin een
aantal activiteiten concreet
worden vastgelegd en er moet
zeker worden ingehaakt op al
bestaande contacten, bijvoor
beeld tussen de scholen. Het is
beter de komende jaren een aan
tal succesvolle kleine projecten
te organiseren dan een mislukt
groot project, vindt Tomasowa.
Hij denkt aan inspanningen tot
verbetering van het beroepson
derwijs, het ambtelijk apparaat
en het versterken van contacten
tussen bedrijven.
De stedenband zal ook worden
besproken tijdens een seminar
op Ambon in november.
(Advertentie)
TDK SA 90.
Nederlands meest verkochte
chroomcassette. Ideaal voor digitale
opnamen. Totale speelduur van ab
2x1 W' 2 stuks '9**
Aanbieding geldig t/m zaterdag 13 oktober of zolang de voorraad strekt.