PZC
Als een wervelwind
door Zuid-Afrika
flMMfllffljlHT"
®S®s«®
Een veilplicht voor vis,
topambtenaren weg
Het lege zelf
opinie en achtergrond
Grote verdeeldheid in debat over hervormingen
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1990
Radicaal
Tweespalt
Het scenario van de redding van Braks
Somber
Departement
Inhoudelijk
Borderline
Inbeelding
Vertrouwen
Angst
denkwijzer
Promiscue gedrag
Chaos in doodzieke Sovjetunie
(Van onze correspondent
in Moskou
Hans Geleijnse)
De Sovjet-volksvertegen
woordiging ziet door de bo
men het bos niet meer. De Op
perste Sovjet wordt geacht een
besluit te nemen over een eco
nomische programma dat met
kapitalistische medicijnen de
doodzieke Sovjet-economie
moet genezen. De verdeeldheid
in de politieke leiding is echter
zo groot, dat niemand meer
weet over welk plan gepraat of
besloten moet worden.
Begin deze week, zo had presi
dent Gorbatsjov beloofd, zou
één programma aan het Unie-
parlement worden gepresen
teerd. Dat programma, zo voor
spelde hij, zou een synthese zijn
van de verschillende recepten
die elkaar beconcurrerende eco
nomische medicijnmeesters pa
raat hadden.
Dat van de regering-Ryzjkov
was al afgekraakt. Deze zomer
joeg de premier de bevolking
aan het hamsteren met aankon
digingen van forse prijsverho
gingen. Ryzjkov en de zijnen wil
den de bedrijven meer laten ver
dienen door kostendekkende
produktie en de hogere prijzen
doorberekenen aan de consu
ment.
Dit zou de eerste stap zijn op de
geleidelijke weg naar geldher-
vorming en wat Ryzjkov noem
de een 'gereguleerde vrije
markt'. De premier bedoelde een
markt met grote staatsbedrij
ven en -boerderijen, privé-klein-
handel en een centrale overheid
die een stevige greep op het eco
nomische gebeuren, inclusief lo
nen en prijzen, zou houden.
Boris Jeltsin, de president van
de Russische Federatie vond het
niets. Weg met Ryzjkov en zijn
regering, was zijn commentaar.
Ryzjkov beoogt niet meer dan
het bestaande systeem enigs
zins aan te passen. We moeten
een volledig vrije-markt hebben,
met onafhankelijke republieken
die een gemeenschappelijke
markt vormen.
Jeltsins economische adviseurs
kwamen met een eigen red
dingsmiddel, het 500 dagenpro
gram, waarvan de titel de ter
mijn aangaf waarbinnen de vrije
markt zou moeten gaan functio
neren. Bovendien zei Jeltsin er
bij, dat dit program niet ten kos
te mocht gaan van de bevolking.
Vervolgens ontbrandde er een
oorlog tussen Jeltsin en de cen
trale regering, waarbij premier
Ryzjkov de verliezende partij
werd toen Gorbatsjov in juli
'vrede' sloot met zijn rivaal Jelt
sin. De beide presidenten be
noemden een gezamenlijke com
missie, geleid door de radicale
econoom Stanislav Sjatalin, die
opdracht kreeg een alternatief
economisch programma te ont
werpen.
Dat programma leek als twee
druppels water op het eerder
door Jeltsin gepresenteerde. Op
1 oktober moeten de 500 dagen
van de waarheid beginnen.
De eerste 100 dagen worden be
stemd voor 'buitengewone
maatregelen': nieuwe wetge
ving, het opzetten van een inter-
republikeins economisch comi
té, waarin de presidenten van de
republieken en Gorbatsjov, in
ventarisatie van alle staatsei
gendommen en gereed maken
voor verkoop. Bedrijven via de
aandelenmarkt, overbodig mili
tair materieel aan de burgersec
tor, auto's en vrachtwagens aan
particulieren.
Begin van de landhervorming.
Particulieren kunnen land ko
pen of leasen. Het overheidste
kort (160 miljard roebel) moet
tot vijf miljard roebel worden
teruggebracht, zonder bankbil
jetten bij te drukken uiteraard.
Buitenlandse hulp, uitgezon
derd humanitaire, wordt met 75
procent bekort, defensie met 10
procent, de KGB met twintig.
Op 1 november zou een einde
moeten worden gemaakt aan de
diverse koersen die de roebel
heeft (de bekendste zijn de han
dels- en de toeristenkoers). De
roebel moet het enige betaal
middel worden, geen handel
meer in buitenlandse valuta.
Ryzjkov, waarschijnlijk niet ten
onrechte, riep meteen dat het
onmogelijk zou zijn zonder een
sociale explosie te veroorzaken
het begrotingstekort in record
tempo tot vrijwel nul terug te
brengen.
Hij bleef voorstander van stabi
lisatie: meer import van con
sumptiegoederen om de winkels
te vullen, geleidelijke afschaf
fing van subsidies, handhaving
van de handelskoers van de roe
bel (f3,30, zwarte markt f 0,08).
Ondertussen verstreek de tijd en
Gorbatsjov moest kleur beken
nen. Eerst probeerde hij het,
vlak voor de top in Helsinki, met
(Van onze verslaggevers
Henri Kruithof en
Peter van Nuijsenburg)
Als een wervelwind trok de
parlementaire delegatie de
afgelopen week door Zuid-Afri
ka. Er werd gependeld tussen
Pretoria en Johannesburg, ge
vlogen van Johannesburg naar
Kaapstad, van Kaapstad naar
Durban, van Durban naar Ulun-
di en terug en van Durban naar
Johannesburg.
In hun bijna tomeloze zucht
naar informatie over het land
van de afbrokkelende apartheid
werd volgens de schatting van
een delegatielid met meer dan
200 mensen gesproken, onder
wie alle politieke hoofdrolspe
lers en een deprimerende rond
gang langs zwarte woonoorden
gemaakt. Het tempo van de reis
was zo moordend, dat de manne
lijke delegatieleden nauwelijks
tijd hadden om hun schoenve
ters te strikken en de beide da
mes de cosmetica maar in hun
beauty-case lieten. Halverwege
de trip wekte een aantal delega
tieleden de indruk dat alleen een
verblijf in een zuurstoftent hen
weer op adem kon laten komen
van het niet aflatende bombar
dement van feiten, gegevens,
oordelen en indrukken.
Het bezoek van het zevental
Harry Aarts (CDA, delegatielei
der), Jaap de Hoop Scheffer
(CDA), Maarten van Traa
(PvdA), Josephine Verspaget
(Pvda), Frans Weisglas (VVD),
Doeke Eisma (D66) en Andrée
Van Es (Groen Links) was histo
risch. Nooit eerder deed een offi
ciële parlementaire delegatie
Zuid-Afrika aan, hetgeen minis
ter van buitenlandse zaken Pik
Botha de hoop deed uitspreken
dat de ijstijd in de betrekkingen
tussen beide landen tot het ver
leden behoort.
Hij kan niet teleurgesteld zijn.
Na het bezoek zijn alle kamerle
den er van overtuigd, dat de ban
den met Zuid-Afrika, zij het
voorzichtig, aangehaald kunnen
worden en dat een voortdurend
isolement het 'vredesproces' zal
belemmeren. Dit algemene ge
voelen vond zijn uitdrukking in
de instemming met het bezoek
van president Frederik de Klerk
aan ons land, volgende maand,
de versoepeling -van de visum
plicht, en meer samenwerking
op cultureel en wetenschappe
lijk terrein.
Bij verdere voortgang op de weg
naar het 'nieuwe Zuid-Afrika'
worden meer premies in het
vooruitzicht gesteld, al verschil
len de belangrijke partijen,
CDA. PvdA en VVD, van mening
over het tijdstip wanneer ze uit
gekeerd kunnen worden.
Voor CDA en VVD is het proces
formeel 'onomkeerbaar', het
een soort overgangsperiode van
zes maanden, waarin Ryzjkov de
kans moest krijgen de markt te
stabiliseren. Daarna zou het Sja-
talin-plan in werking treden.
De meester zelf vond dat bela
chelijk. „De twee plannen zijn
niet in elkaar te passen", zei Sja
talin in de Pravda. En Jeltsin be
schreef Gorbatsjovs opzet plas
tisch als een poging om een egel
met een slang te laten paren. De
Russische president kreeg zijn
parlement achter zich: begin de
ze week keurde het het 500 da
gen program goed. En omdat
niemand, Ryzjkov niet, Gor
batsjov niet, om de machtigste
republiek van de vijftien en de
populaire leider Jeltsin heen
kan, moest een van de partijen
verliezen.
Gorbatsjov liet eerst Ryzjkov
opdraven. Die vertelde begin de
ze week het parlement dat zijn
program nog niet klaar was. Ver
volgens boorde hij het Sjatalin-
stuk als sociaal-explosief en
niet-realistisch de grond in. Gor
batsjov zelf benadrukte daarna
een voorkeur voor het Sjatalin-
programma te hebben. Maar er
is een inbreng in het regerings
program mogelijk, hield hij vol.
Het resultaat was, dat de parle
mentariërs (die het moesten
doen zonder regeringsplan en
pas maandag het Sjatalin-pro-
gramma in de handen kregen) in
commissies werden gejaagd om
maar liefst vier plannen te be
studeren: van Ryzjkov, Sjatalin
(twee delen, tweehonderd pagi
na's), Gorbatsjovs synthese van
beide en een rapport van de eco
noom Aganbegjan, voorzitter
van een commissie die liefst
tweehonderd alternatieve plan
nen had bestudeerd.
Dit hele pakket is ook gestuurd
naar de parlementen van de re
publieken. Er wordt dus zowel in
Moskou als in de andere hoofd
steden in het land duchtig gestu
deerd. Donderdag waren die stu
dies nog niet afgerond. Nikolai
Petrakov, markteconoom en
voornaamste medewerker van
Sjatalin, voorspelde gisteren dat
het Sjatalin-plan het beste is, de
republieken de meeste vrijheid
geeft en daarom de meeste kans
van slagen heeft.
Hoeveel werklozen gaat uw plan
opleveren, was een vraag. Nu al
wordt hét aantal werklozen op
acht miljoen geschat. Petrakov
bleef het antwoord schuldig.
Evenmin duidelijk was zijn be
toog over toekomstige prijsstij
gingen, dat geen enkel percenta
ge bevatte.
Maar wie maalt daar om in de
politieke en economische chaos
die de Sovjetunie in de greep
heeft? Eerst moet worden uitge
vochten wie de verliezer wordt,
van het trio Gorbatsjov-Jeltsin-
Ryzjkov. De laatste maakt nog
steeds de meeste kans op een
roemloze aftocht uit de politiek.
Miehail Gorbatsjov(l) discussieert met twee economen tijdens een pauze in de vergaderingen van de Opperste Sovjet (foto Alexander
Zemlianichenko
sleutelwoord in de beoordeling
van de ontwikkelingen, wanneer
de onderhandelingen over de
nieuwe grondwet daadwerkelijk
beginnen, terwijl de PvdA wil
wachten tot vrije verkiezingen
een feit zijn. Maar omdat de libe
ralen en christen-democraten
van mening zijn dat de klok 'fei
telijk' niet teruggedraaid kan
worden zullen zij bij minister
Van den Broek (buitenlandse za
ken) aandringen op de intrek
king van de investeringswet. De
socialisten vinden dat dit dou
ceurtje, waarvan de praktische
betekenis te verwaarlozen is,
maar waarvan een grote 'sig
naalwerking' schijnt uit te gaan,
te vroeg komt. Verdeeldheid in
het regeringskamp, zo consta
teerde WD'er Weisglas tevre
den. Voor hem had de reis ook
politiek zijn rendement al opge
bracht.
Die verdeeldheid maakt het ove
rigens nog wel twijfelachtig of de
investeringswet ook werkelijk
ingetrokken zal worden. Er is
een kabinetsbesluit voor nodig
en het is nog allerminst zeker
dat de PvdA- ministers zich
voetstoots bij het voorstel van
Van den Broek zullen neerleg
gen.
De discussie over het vaderland
se Zuid-Afrika-beleid zal nu een
extra dimensie krijgen dankzij
de persoonlijke ervaringen van
de delegatieleden. Iedereen was
onder de indruk van, zoals dele
gatieleider Aarts het vertolkte,
de politieke wil, moed en vastbe
radenheid die Nelson Mandela
en president De Klerk aan de
dag leggen. Maar er heerste gro
te bezorgdheid over het geweld,
dat de onderhandelingen kan
ontwrichten. Behalve mevrouw
Verspaget (PvdA), die met het
ANC de politie en de Zulu-bewe-
ging Inkatha verantwoordelijk
stelt voor het bloedvergieten,
waagde niemand zich aan harde
uitspraken over de schuldvraag.
Het schrijnende contrast tussen
arm en rijk, was voor iedereen de
hoofdoorzaak, terwijl De Hoop
Scheffer (CDA) ook de macht
strijd in de zwarte politiek als
belangrijke factor noemde.
Het geweld, de gigantische so
ciaal-economische problemen
en de vijandige opstelling van
vele blanken hadden de meeste
delegatieleden somberder ge
stemd dan ze voor hun reis wa
ren. De tegenstelling tussen re
gering en ANC over de tot stand-
koming en de aard van de nieu
we grondwet bevatte, aldus de
analyse van Weisglas en Verspa
get, eveneens de nodige splijt
stof, maar werd door met name
De Hoop Scheffer niet onover
brugbaar genoemd.
(Van onze parlementaire
redacteur
Carel Goseling)
Een veilplicht voor vis, veel
strengere straffen voor vis
sers die zich niet aan de vangst
quota houden en een reorgani
satie in de top van het ministe
rie van landbouw en visserij
waarbij een of meer topambte
naren moeten vertrekken. Dit
zijn de belangrijkse onderdelen
van een scenario dat achter de
schermen in politiek-Den Haag
wordt voorbereid om te voorko
men dat minister Braks (land
bouw en visserij) zou moeten
opstappen. Naar verluidt is ook
premier Lubbers hierbij be
trokken.
Door invoering van de veilplicht
worden vissers gedwongen vis in
de plaats van aankomst meteen
ter beschikking te stellen voor
veiling in de ter plaatse aanwezi
ge visafslag. De controle op de
vissers wordt erdoor vergemak
kelijkt. Er zijn niet langer tien
tallen regels nodig om na te gaan
of men zich aan de vangstquota
houdt of niet. Het aantal contro
leurs in de haven kan vermin
derd worden. Nadeel is dat
kwaadwillende vissers zullen
uitwijken naar het buitenland.
Dit nadeel wordt op de koop toe
genomen (de vloot is toch te
groot). De veilplicht wordt op zo
kort mogelijke termijn inge
voerd.
Naast de veilplicht zullen de
straffen voor vissers die zich niet
aan de opgelegde quota houden
worden verscherpt. Het mag in
ieder geval niet meer zo zijn dat
vissers die grote financiële voor
delen hebben omdat zij zich niet
aan de quota houden, er van ai
komen met lachwekkend lage
boetes. Bovendien zal het ver
plicht aan de wal houden van
schepen vaker worden toege
past.. Voorts wordt gewerkt aan
een voorstel om de bestaande
vrijwillige saneringsregeling
voor visserijschepen uit te breb
den en aantrekkelijker te ma
ken. Er zal ondermeer extra geld
voor uitgetrokken worden.
Behalve de maatregelen tegen
de vissers zelf, zullen ook binnen
het departement van minister
Braks maatregelen worden ge
nomen om een einde te maken
aan de misstanden in de visserij.
Een of meerdere topambtenaren
dienen daarbij het veld te rui
men. Daarbij worden de namen
genoemd van secretaris-gene
raal Joustra, directeur-generaal
te stellen, binnen zijn departe
ment wel orde op zaken moet
stellen, ook al heeft dat persone
le consequenties.
Minister Gerrit Braks: falend visserijbeleid fJ'oto Paul Vreeken
Van der Lely en de directeur juri
dische en bedrijfsorganisatori
sche zaken, Brabers.
Het vertrek van een of meerdere
topambtenaren is nog wel een
probleem. Betrokkenen zullen
zelf aan een overplaatsing naar
werken. Tot nu toe weigeren zij
dat. Men wenst niet op te draai
en voor het falende visserijbe
leid. Ambtenaren kunnen zoals
bekend niet ontslagen worden.
Minister Braks schijnt ervan
overtuigd te zijn dat hij, om zijn
een andere functie moeten mee- eigen politieke toekomst veilig
Naast de maatregelen tegen de
vissers en binnen zijn eigen de
partement wil Braks zich inhou
delijk verdedigen tegen de aan
tijging dat zijn visserijbeleid
heeft gefaald en dat hij de Ka
mer onvolledig heeft geïnfor
meerd. Zo zal de bewindsman er
op wijzen dat hij sinds 1987, toen
de Kamer zijn beleid ook al on
derzocht, talloze maatregelen
heeft genomen om de visserij in
de hand te krijgen. Tevens zal
Justitie deels verantwoordelijk
worden gesteld voor het feit dat
overtredende vissers niet harder
zijn aangepakt. De Kamer zal te
horen krijgen dat zij steeds op de
hoogte was van de toestanden in
de visserij, maar ook steeds
heeft ingestemd met het gevoer
de beleid.
Ten aanzien van de onvolledige
informatie zal Braks erop wijzen
dat hij weliswaar wist van bere
keningen als zouden de vissers
de quota in 1989 met 30 tot 60
procent hebben overschreden,
maar dat deze marge zo ruim
was dat hij eerst meer zekerheid
wilde over de juistheid van de
cijfers. Bovendien deden toen
ook verhalen de ronde dat de vis
sers de quota tussen 20 en 80 pro
cent overtraden.
Voorts zal Braks erop wijzen dat
geen enkele bewindspersoon de
Kamer altijd alle beschikbare
informatie geeft. Ook het argu
ment dat er op talloze beleids
terreinen overtredingen plaats
vinden waarvan iedereen kennis
heeft, maar wat stilzwijgend
wordt aanvaard, zal in de strijd
worden geworpen. Bovendien
'willen wij geen politiestaat'.
Met het aankondigen van extra
maatregelen wil Braks trachten
de PvdA over te halen hem nog
een kans te geven. Met name wil
hij voorkomen dat een deel van
de PvdA-fractie om redenen van
politieke zuiverheid, zou willen
instemmen met een motie van
de oppositie om hem tot opstap
pen te dwingen. Of de PvdA-
fractie één lijn trekt hangt naast
de opstelling van Braks, ook in
hoge mate af van de greep die
fractieleider Wöltgens op de
fractie heeft. De opstelling van
vice-premier, en PvdA-voor-
man, Kok is daarbij van groot
belang. Kok heeft zich tot nu toe
afzijdig gehouden in de affaire-
Braks.
(Door René Diekstra)
/k weet nooit wat ik wil.
Mijn ideeën over hoe ik
hén, hoe ik mijn werk doe,
hoe ik denk, hoe ik me kleed,
zelfs over mijn hobby's en
hoe ik met mannen omga,
ivorden bepaald door wat
anderen ervan vinden. Ik
ben verdomd goed in het
aanvoelen van wat anderen
willen en in het doen van wat
zij graag hebben, maar ik
heb tegelijk steeds het gevoel
dat ik opgesloten zit in me
zelf. dat ik stik achter mijn
eigen huid."
De 30-jarige vrouw die deze
woorden schreef, leed op
meer dan één manier onder
haar eigen persoonlijkheid.
Iedere keer wanneer ze een
relatie met een man aan
knoopte, begon ook de angst
dat ze er een puinhoop van
zou maken, dat het door
haar schuld weer mis zou lo
pen. Wat ook inderdaad tel
kens gebeurde. In iedere
nieuwe relatie was ze zo
bang voor afivijzing, dat ze
nauwelijks in staat was een
nieuwe vriend te vertellen
wat zij wilde doen, waar zij
ivilde eten, welke film zij wil
de zien.
Als hij iets wilde ivaar zij ei
genlijk niks aan vond, hield
ze haar ivare gevoelens voor
zich en deed ze mee om hem
een plezier te doen. Iedere
nieuwe vriend moest haar
voortdurend geruststellen.
Dat hij zich nog tot haar
aangetrokken voelde, van
haar hield. Deed hij dat niet,
dan werd ze dwingend en
dreef ze hem de gordijnen in
met woede-uitbarstingen,
depressieve buien en drei
gingen met zelfmoord, die ze
soms echt heel serieus meen
de.
Elke liefdesrelatie werd zo
een val, want deze voedde
haar diepgekoesterde wens
zich helemaal aan iemand
over te kunnen geven. Maar
het uiteindelijke resultaat
was steeds dat ze zichzelf he
lemaal uit het oog verloor.
Een uitvoerig psychologisch
onderzoek bracht aan het
licht dat ze naar alle waar
schijnlijkheid leed aan een
zogenaamde 'borderline'-
persoonlijkheidsstoornis.
Het woord 'borderline' En
gels voor 'grenslijn') geeft
aan dat het gaat om een
stoornis die ligt op de grens
van neurose een emotionele
stoornis op grond van onop
geloste innerlijke conflicten
en psychose (een stoornis
waarbij de patiënt het con
tact met de realiteit groten
deels verloren heeft en bij
voorbeeld hallucineert).
Merkwaardig genoeg zijn
veel 'borderline'-persoon
lijkheden succesvolle, intel
ligente mensen, die zo op het
eerste gezicht alles meeheb-
ben. Maar van binnen voelen
ze zich leeg, hol, onaf, onte
vreden. Ze gaan regelmatig
gebukt onder gevoelens van
depressie, eenzaamheid en
geïsoleerd zijn; ze zitten ge
vangen in een spiraal van
zelfsaboterend gedrag
waardoor op den duur hun
hele leven vastloopt. Hun
ontzettende innerlijke onze
kerheid en hun gebrek aan
een evenwichtigstabiel
beeld van zichzelf proberen
ze te compenseren door be
vrediging te zoeken in mate
riële zaken (spullen/kleren)
oppervlakkige vriendschap
pen en vluchtige, onpersoon
lijke sexuele contacten.
Veel van hun energie gaat
zitten in krampachtige po
gingen om afwijzing of verla
ting door anderen te vermij
den of te voorkomen. Daar
bij gebeurt het regelmatig
dat ze zich die afwijzing en
kel maar inbeelden. Boven
dien kunnen ze vaak heel im
pulsief reageren. Zo kan ie
mand met een 'borderline'-
stoornis weken of maanden
intensief aan fitnesstraining
doen en dan plotseling van
het ene op het andere mo
ment zijn lichaam volledig
gaan verwaarlozen of zelfs
beschadigen door overmatig
drinken, eten en dergelijke.
Van alle persoonlijkheids
stoornissen, waar psychia
ters en psychologen tegen
woordig mee te maken krij
gen, is de 'borderline'-stoor-
nis vermoedelijk de meest
voorkomende. Hoewel nie
mand het nog precies weet,
komen volgens deskundigen
alleen al in de Verenigde
Staten naar schatting tus
sen de 10 en 15 miljoen men
sen voor de diagnose in aan
merking. Ook in ons land
wordt de diagnose steeds va
ker gesteld. Het lijkt er daar
bij op, dat de 'borderline'-
stoornis vaker bij vrouwen
dan bij mannen voorkomt.
Voor het ontstaan van de
stoornis zijn verschillende
verklaringen in omloop. Een
daarvan is, dat de wortels
ervan teruggaan op een ge
stoorde ontwikkeling in de
vroege kinderjaren. Een be
langrijk kenmerk van een
geestelijk gezonde persoon
lijkheid is een sterk, positief
zelfbeeld en daardoor vol
doende zelfvertrouwen om
op te komen voor de eigen
wensen en rechten. Het niet
tot ontwikkeling komen van
een zo'n zelfbeeld lijkt de
sleutel te zijn tot het ont
staan van de 'borderline'-
persoonlijkheid. Bij bepaal
de kinderen kan het zo tus
sen het tweede en derde le
vensjaar gebeuren dat ze er
niet in slagen een beeld van
zichzelf op te. bouwen, onaf
hankelijk van dat van hun
ouder(s). De oorzaak is vaak
gelegen in emotionele pro
blemen van de ouder zelf.
Wezenlijk voor een gezonde
ontwikkeling is dat de ou-
der(s) het kind helpt(en) om
vertrouwen in zichzelf te
krijgen. Maar als een moe
der (of vaderzelf gebukt
gaat onder een negatief zelf
beeld, dan zal ze er moeite
mee hebben om haar kind
aan te moedigen op zichzelj
te gaan vertrouwen, zelf
standig te worden.
Het kind ervaart het ontbre
ken van die steun als in de
steek gelaten, alleen gelaten
worden, wat gevoelens van
depressie tot gevolg kan
hebben. Om die gevoelens te
verminderen, geeft het kind
zijn pogingen op om zich zelf
standig, los van de moeder te
ontwikkelen. In plaats daar
van maakt het zich in toene
mende mate afhankelijk van
de goedkeuring en genegen
heid van de moeder om zich
goed over zich'zelf te kun
nen voelen. Maar dat 'zelf is
in feite een vals, een onecht
zelf.
Sommige deskundigen zijn
van mening dat de stoornis
erfelijk bepaald is; bepaalde
kinderen zouden eenvoudig
weg worden geboren zonder
het vermogen om een onaf
hankelijk zelfbeeld) te ont
wikkelen. Maar anderen
zeggen dat traumatische ge
beurtenissen een doorslag
gevende rol spelen; iedere
ingrijpende levensgebeurte
nis tussen het tweede en der
de levensjaar die in ernstige
mate de mogelijkheid van
het kind om te experimente
ren of de beschikbaarheid
van de moeder beperkt bij
voorbeeld als gevolg van
langdurige ernstige ziekte),
zou het beginpunt van een
'borderline'-stoornis kun
nen zijn.
De meeste mensen twijfelen
af en toe aan zichzelf, vragen
zich af wat ze nou eigenlijk
als persoon waard zijn en oj
ze eigenlijk wel uit zichzelf
halen wat erin zit. Wat hen
overeind houdt is het vermo
gen om zulke gevoelens op
een realistische manier te
1111111111
bekijken en te relativeren.
'Borderline'-persoonlijkhe
den daarentegen zijn con
stant afhankelijk van ande
ren om hun gevoelens van
onzekerheid en waardeloos
heid te verdrijven. Maar als
je altijd maar twijfelt aan je
zelf en je van binnen hol en
leeg voelt dan is het niet al
leen zo datje anderen nodig
hebt om (je) ten minste nog
iets te voelen, maar is het te
gelijk zo datje angst voor de
ander moet hebben. De
angst namelijk dat je je hele
maal in de ander verliest en
dan in de steek gelaten kunt
worden.
Vandaar dat een van de
meest opvallende kenmer-
ken van 'borderline'-per-
soonlijkheid in relaties is de
angst voor emotionele inti
miteit. Naarmate het con
tact intiemer of persoonlij
ker dreigt te worden, wordt
hij of zij angstiger en gaat
zich steeds destructiever ge
dragen.
De 'dreiging van intimiteit'
brengt sommigen ertoe zich
'promiscue' te gaan gedra
gen. Dat wil zeggen, ze
werken de ene mimiaar of
minnares na de andere af.
Seks, overigens meestal niet
als erg bevredigend ervaren,
neemt dan de plaats in van
emotionele intimiteit. Zoals
een patiënt het zo treffend
zei: „Het ging me in feite niet
zozeer om de seks zelf, maar
om door iemand anders
vastgehouden te worden."
Als om te compenseren voor
het feit dat hij als kind niet
genoeg was vastgehouden.
In zekere zin is de 'borderli
ne'-stoornis een extreem
voorbeeld van een probleem
waar we allemaal mee wor
stelen, namelijk het vinden
van een goed evenwicht tus
sen onze behoefte aan onaf
hankelijkheid en onze wens
ons leven met anderen te de
len. Dat evenwicht moeten
we in allerlei fases van ons
leven steeds weer opnieuw
zien te vinden en dat gaat
nooit helemdal zonder con
flicten en angst. Ik weet niet
of het een troost is, maar we
zitten met zijn allen ons hele
leven door nu eenmaal in
een heel tegenstrijdige posi
tie namelijk: om zelfstandig
te kunnen leven zijn we af
hankelijk van anderen.
