elta Overleg wil
snel bescherming
atiiur Voordelta
Middelburgers snelste
Europese ligfïetsers
Provincie maakt
mooie sier
met Hoogaars
Smeerpijp van
Tessenderio nu
waterleiding
Oranje
\rafheuvel uit de bronstijd ontdekt
zeeuwse almanak
WOENSDAG 4 JULI 1990
Ruilverkaveling
Grafheuvel
Trekker-Trek
met zeker 90
tractoren
■Hl
ram
Premiekeuring
paarden in
Vrouwenpolder
Auto tegen boom
Kleuter bij
val door ruit
zwaargewond
*1
zeeland
uchtfoto's onthullen historie
^jjjtDENBURG - De Rijks-
■st voor Oudheidkundig Bo-
onderzoek heeft in de omge
ving van Aardenburg een pre-
ïisforische grafheuvel ontdekt.
Voor Zeeland is dat een specta-
ulaire vondst, omdat het om
g graf uit de Bronstijd (1800-
51 voor Christus) gaat. Lucht-
■'s van het gebied brachten
e net ten zuiden van het Groote
,at bij St. Kruis gelegen be-
riiafplaats aan het licht.
Kdehand van luchtfoto's, die
e afgelopen jaren zijn gemaakt,
den in de directe nabijheid
Aardenburg, St. Kruis en
lie nog ruim twintig archeo-
sch interessante grondspo-
in kaart worden gebracht,
betreft naar alle waarschijn-
leid een Romeins heiligdom,
:rse middeleeuwse kasteel-
rderijen en een zestiende
ws legerkamp. Grondborin-
hebben duidelijk gemaakt
at het om archeologisch waar-
Bolle objecten gaat. Waar-
Bijnlijk wordt nog dit jaar een
Kin gemaakt met de opgra-
K van het heiligdom uit de
Bneinse tijd.
)e luchtfotografie is voor Zee-
Ed een betrekkelijk nieuw
pjmiddel bij het speuren naar
Semsporen. Sinds 1986 maakt
Belgische piloot Jacques Se-
L uit Evergem regelmatig
Bchten boven Zeeuwsch-
landeren. Voor de archeologi-
je afdeling van de Rijks Uni-
jsiteit in Gent heeft hij onder
lere de Romeinse vesting van
Idegem ontdekt. Van
[uwsch-Vlaanderen heeft de
pensioneerde luchtmachtpi-
t inmiddels 400 dia's ge-
jakt. Semey vliegt meestal tij-
is de zomermaanden, omdat
fle gewassen op het veld dan de
[wezige patronen van oude
sen, grachten en wallen ver
raden. De praktijk leert dat bij-
f^Kbeeld tarwe op het tracé
^^Jeen volgestorte gracht, waar
I de grond vochtiger is, harder
op verdwenen wegen en
wallen is de begroeiing minder
uitbundig. De 'gewastekenin
gen' - meestal wordt de Engelse
term 'cropmarks' gebruikt - la
ten zich alleen vanuit de lucht
herkennen. Semey fotografeert
met een kleinbeeld camera en
een 'normale' film.
Provinciaal archeoloog drs R. M.
van Heeringen besteedt dit en
komende jaren extra aandacht
aan de regio Aardenburg. Het
gebied staat op de nominatie
voor een ruilverkaveling. Bin
nen dat kader van herverkave
ling en aanleg van nieuwe water
lopen is er geld beschikbaar voor
archeologisch onderzoek. Aan
de hand van de luchtfoto's en
grondboringen heeft de provin
ciaal archeoloog onlangs een
overzicht gemaakt van het Aar-
denburgse bodemarchief.
Het Romeinse heiligdom, gesi
tueerd net ten westen van de
Rijksweg tussen Aardenburg en
Eede, staat bovenaan de lijst.
Op de luchtfoto is een vierkant
terrein zichtbaar van 40 bij 40
meter. Van Heeringen houdt -
net als bij de overige bodemspo
ren - een slag om de arm als het
over de precieze functie van het
verdwenen bouwsel gaat. „Het is
te groot voor een grafstractuur
en te klein voor een militair
kamp. Dan ga je aan een heilg-
dom denken. Maar zekerheid
hebben we pas na de opgra
ving", aldus Van Heeringen. Op
het perceel is Romeins aarde
werk aangetroffen. Gracht en
middenterrein liggen direct on
der de bouwvoor en worden vol
gens de archeoloog bedreigd.
Op luchtopnamen van de lande
rijen zuidelijk van het Groote
Gat zijn twee ronde cirkels waar
te nemen. De meest westelijk ge
legen cirkel beschouwt Van Hee
ringen als een pre-historische
grafheuvel. Andere mogelijkhe
den als een molenberg of een
n één onzer verslaggevers)
RECHT - De plankzeilers en
krtv.ssers aan de Noordzee-
be van de Brouwersdam
Kngen de natuurwaarden van
IVoordelta ernstig in gevaar.
rijksoverheid moet nog deze
Sner maatregelen treffen om
«voorkomen dat de natuurlij-
;e intwikkelingen in dit gebied
grder worden verstoord. Het
Bta Overleg, een overkoepe-
|g van milieu-organisaties in
Jidwest-Nederland, vindt het
it verantwoord te wachten op
|i beleidsplan voor de Voor
sta.
a l iet ondiepe zeegebied voor de
geuwse en Zuidhollandse ei-
f k„hxf-»:,i*m,ïMSïïi
j KAPELLE - Zeker 90
I verschillende tractoren
zijn zaterdag 7 juli te
zien op de zesde 'Trek-
ker-Trek Midden-Zee-
I land' in Kapelle. Deze
s wedstrijd telt mee voor
het nationale kampioen-
schap, waardoor de ge-
hele nationale top,
E waaronder drie Europe-
l se kampioenen, aan de
start zal verschijnen.
5 In de wedstrijd, die ver-
reden wordt onder toe-
I zicht van de Nederland-
I se Trekker Trek Organi
satie (NTTOt, wordt
I strijd geleverd in zes ver-
I schillende klassen. De
E minipullers (900 kg) met
I als Zeeuwse deelnemer
f Joop Vermue uit Nisse,
j de 3400, 4400 en 5700 kg
I vrije klasse en de 3400 en
1400 kg super standaard
klassen.
De Trekker-Trek begint
om 11.00 uur en zal tot
ongeveer 17.00 uur du
ll ren. Aan beide zijden van
de wedstrijdbaan zijn tri
bunes gebouwd zodat de
strijd voor het publiek
goed te volgen is. Tijdens
de wedstrijd kan het pu
bliek zich ook vermaken
door als passagier van
een hovercraft van het
Bader Hovercraft Team
een ronde te maken. Het
showkorps Jonge
Kracht treedt in de pau
ze op.
terpje acht hij niet waarschijn
lijk. Nauwkeurig onderzoek kan
zekerheid verschaffen. Omdat
de grafheuvel veilig opgeborgen
ligt onder een dikke zandlaag
kan een opgraving nog worden
uitgesteld.
Ten zuiden van de Zuidweg bij
St. Kruis is op luchtfoto's een
vierkant, dubbel grachtenstel
sel ontdekt. De provinciaal ar
cheoloog houdt het op een leger
kamp uit de Tachtigjarige Oor
log rond 1600. Probleem is dat de
versterking niet staat aangege
ven op oude kaarten. Het nabij
gelegen kamp Spitsbroek is wel
bekend. Onduidelijk is of de re
cente vondt past in een verdedi
gingslinie.
De luchtfotografie heeft bij Aar
denburg ook de eerste laat-mid-
deleeuwse boerderijen met
grachten zichtbaar gemaakt. De
hoeves lagen meestal op een ver
hoging in het landschap. Er
staan twee lokaties op de lijst
van de Zeeuwse archeoloog:
zuidelijk van St. Kruis aan de
Kerkweg en ten westen van de
Vuilpanstraat aan de Eekl'oo-
sche Watergang. Tijdens strate
gische onderwaterzettingen in
de vijftiende en zestiende eeuw
zijn de boerderijen met een laag
klei bedekt.
Tenslotte moet er tegenover het
tegenwoordige landbouwmu
seum van Heille een ronde vlied
berg met een rechthoekig voor
terrein hebben gelegen. Van
Heeringen schat in dat het een
kasteelberg met een verdedi
gingswerk betreft.
Schaarse middelen en man
kracht dwingen de archeologi
sche dienst voor een lange ter
mijn aanpak te kiezen. Behalve
het Romeins heiligdom zal dit
jaar ook het zestiende eeuws le
gerkamp aan een nader onder
zoek worden onderworpen. Stu
denten van de pedagogische
academie in Middelburg willen
er binnenkort onder begeleiding
van Van Heeringen gaan graven.
Nabij Sint Kruis zijn duidelijk sporen van een zestiende-ecuws legerkamp te zien (foto's Jacques Se
mey)
Een ronde grafheuvel uit de Bronstijd aan de zuidkant van het Groote Gat van Sint Kruis.
OBBHaBBHI
WÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊBÊÊÊÊÊRÊM
landen, 4e Voordelta, zijn door
de uitvoering van de Deltawer
ken grote zandbanken ontstaan.
Het stelsel van platen en geulen
groeit uit tot een steeds belang
rijker natuurgebied. Maar in
middels is de Voordelta ook ont
dekt door waterrecreanten. Re
gulerende maatregelen om de
volgens het Delta Overleg 'slui
penderwijs toenemende belas
ting' van het gebied te voorko
men, zijn tot dusver niet geno
men.
In een brief aan de ministers van
verkeer en waterstaat, land
bouw, natuurbeheer en visserij
en volkshuisvesting, ruimtelijke
ordening en milieubeheer
spreekt het Delta Overleg zijn
zorg uit over de gang van zaken
in de Voordelta. De verenigde
milieuorganisaties halen een no
titie van rijkswaterstaat aan,
waarin wordt beschreven dat de
zeehonden die 's winters in de
Voordelta verblijven, in het
voorjaar met het op gang komen
van de recreatie weer verdwij
nen. De notitie signaleert dat de
eerste mooie weekeinden in mei
meer dan honderd sportvis
bootjes en meer dan duizend
surfers de rust op alle platen ver
storen. De dolfijn die tijdens de
pinksterdagen voor de Brou
wersdam opdook, is door re
creanten op waterscooters ver
jaagd.
Het Delta Overleg wil niet wach
ten tot een beleidsplan voor de
Voordelta is vastgesteld. Zo'n
plan kan op zijn vroegst pas me
dio volgend jaar van kracht zijn.
Ondertussen, zo vrezen de na
tuurbeschermers, zullen de om
vang van de recreatie en de ver
storende invloeden ervan nog
zijn toegenomen. En ze vragen
zich af of eenmaal door de re
creatie in beslag genomen ruim
te nog kans maakt teruggewon
nen te kunnen worden voor een
ongestoorde natuurlijke ontwik
keling. In dit verband wijzen ze
op de situatie die zich aan de
Oesterdam tussen Zuid-Beve
land en Tholen heeft voorge
daan. Daar blijkt het ook moei
lijk te zijn het ongewenste re
creatieve gebruik van de dam en
het aansluitende gedeelte van
de Oosterschelde terug te drin
gen.
Binnen het bestuurlijk overleg
voor de Voordelta is besloten
voor het seizoen 1990 géén inte-
rimbeleid af te kondigen. Het
Delta Overleg vindt dat er alle
reden is de natuur in de Voordel
ta beter te beschermen. Daarom
wenden de millieu-organisaties
zich tot de bewindslieden met
(Slot zie pagina 11 kolom 1)
De twee kampioenen met hun ligfietsen: Bram Moens (rechts) en Werner de Hamer foto Ruben Oreel
MIDDELBURG - Twee onge
wone kampioenen herbergt
Middelburg sinds vorige zon
dag: Bram Moens en Werner
de Hamer bewegen zich bei
den bij voorkeur voort op een
ligfiets, en wel zéér snel. Dat
leverde hen vorig weekeinde
in Emmen eerste plaatsen op
tijdens de Europese kam
pioenschappen voor 'fietsach-
tigen', waar ook ligfietsen on
der vallen. Deze wedstrijden
staan in principe open voor
alle tweewielers die niet vol
doen aan de wedstrijdvoor-
waarden voor 'normale' wie
lerwedstrijden van de Ko
ninklijke Nederlandse Wiel-
ren Unie.
Emmen mocht zich enkele da
gen lang verheugen in de aan
wezigheid van 170 deelnemers
uit tien Europese landen. Zelfs
een aantal Sovjet-burgers had
de glasnost te baat genomen
om, met de wedtrijdfiets op
het dak van een oude Mosko-
vitsj, naar Nederland te ko
men. De fietsers moesten zich
meten op de onderdelen
sprint, tijdrit en uursrace.
Moens werd winnaar in de
klasse 'gestroomlijnd'. De Ha
mer in de klasse 'ongestroom
lijnd.
Bram Moens is al jaren bouwer
van ligfietsen. „Als ik naar een
gewone racefiets kijk krijg ik
al pijn in m'n rug", zegt hij. Het
was 'pure onvrede' met de ge
bruikelijke racefiets waardoor
hij in het verleden geïnteres
seerd raakte in ligfietsen. In
middels is het ontwerpen en
bouwen van de rijdende 'relax
fauteuils' zfin voornaamste
bezigheid geworden. Hij
maakt er tachtig per jaar, de
meeste voor forensen die de
ligfiets gebruiken als een snel
en comfortabel vervoermiddel
naar het werk. „Het comfort is
nummer één, bijkomend voor
deel is de snelheid."
Moens bereikt op een recht
parkoers wel een vaartje van
zeventig kilometer per uur.
„Zodra er iemand op een ge
wone racefiets zit is dat één en
al windvang", zegt hij. De be
stuurder van een ligfiets, de
naam zegt het al, bevindt zich
nagenoeg horizontaal en heeft
zodoende een veel kleinere
luchtweerstand. Daarom kan
er op een ligfiets een veel hoge
re snelheid worden bereikt.
Werner de Hamer is van huis
uit roeier, en hij werd in Em
men dan ook kampioen op een
zogenaamde roeifiets. Dat is
een fiets die niet door rond
draaiende pedalen, maar door
schuivende trappers wordt
voortbewogen, waarbij ook de
armen een gedeelte van het
werk moeten doen. Hij lag
twee maanden geleden pas
voor het eerst op zijn roeifiets.
Hij heeft de fiets te leen omdat
de eigenaar, Middelburger
Derk Thijs, benieuwd was
naar de prestaties van een
roeier op een dergelijke fiets.
De Hamer is er enthousiast
over. „Voor mij is het een pri
ma training, omdat ook de ar
men ingeschakeld worden en
je er verschillende spiergroe
pen voor gebruikt", legt hij uit.
De aanschaf van een eigen lig
fiets, kosten ongeveer twee
mille, is voorlopig nog even te
veel van het goede.
MIDDELBURG - Het
Zeeuws provinciebestuur
ziet definitief af van het idee
een oud Zeeuws schip in ge
bruik te nemen als 'staten-
jacht' voor representatieve
doeleinden.
In plaats daarvan wil het da
gelijks provinciebestuur een
stichting gaan steunen die
zich tot doel heeft gesteld
oude Zeeuwse schepen in de
vaart te houden. Hiermee is
jaarlijks een bedrag van
35.000 gulden gemoeid.
In ruil daarvoor mag het pro
vinciebestuur 50 dagen per
jaar gebruik maken van een
schip van het type Hoog
aars. Het vaartuig wordt dan
ingezet voor 'representatie
ve aangelegenheden'. Gede
puteerde J. B. Ventevogel (fi
nanciën) deelde dit gisteren
mee tijdens de presentatie
van de provinciebegroting
1991, die een weerslag is van
de al eerder bekend gemaak
te besluiten van het zoge
naamde voorjaarsconclaaf.
Hoewel de uitgave voor het
gebruik van de Hoogaars is
opgenomen onder het hoofd
stuk 'algemeen bestuur'
moet die meteen ook gezien
worden als een bijdrage aan
cultuurbehoud, benadrukte
de gedeputeerde, of - zoals
de griffier, mr J. A. Lander
dat uitdrukte - aan 'het le
vend houden van een stukje
Zeeuws verleden'.
(Meer over de provinciebe
groting op pagina 11)
(Van één onzer verslaggevers
ANTWERPEN - De discussie
rond het al dan niet ingebruik-
nemen van de smeerpijp Tes
senderio kan voorgoed worden
gesloten. De in 1970 gebouwde
drukleiding zal namelijk niet
worden aangewend voor het
transport van afvalwater, maar
voor het vervoer van drinkwa
ter.
Deze week begint de NV Ant
werpse Waterwerken (AWW)
met ombouwen en herstellen
van de lang verwaarloosde col
lector. Verwacht wordt dat eind
dit jaar de eerste 15 kilometer
pijp tussen Oelegem en Antwer-
VROUWENPOLDER - De afde
ling Zeeland van de Koninklij
ke Vereniging Warmbloed Paar
denstamboek Nederland
(KWPN) houdt zaterdag op de
terreinen bij manege De Een
dracht aan de Rijkebuurtweg 8
in Vrouwenpolder de centrale
premiekeuring 1990. De jury
krijgt zo'n honderdtachtig
warmbloedpaarden verdeeld
over zesentwintig rubrieken te
beoordelen. De keuringen wor
den over de gehele dag gehou
den.
Tussen de bedrijven door is er
onder meer een demonstratie
van Anne van Olst met haar
paard Le Fiere. Mevrouw Van
Olst-zij komt om 15.30 uur in de
ring - maakt deel uit van de
Deense ploeg die in juli aan
staande aan de WK dressuur in
Stockholm deelneemt. Verder
worden tuigpaarden aan de
hand en aangespannen voorge
bracht. Ook worden rijpaarden
onder het zadel gekeurd. De keu
ringen beginnen om 9.30 uur en
het laatste programma-onder
deel, de kampioenskeuring van
de jongere merries, staat voor
17.15 uur aangekondigd.
VOGELWAARDE - Bij een een
zijdig verkeersongeluk in de Lin-
denstraat in Vogelwaarde werd
dinsdagmiddag omstreeks 12.15
uur een auto flink beschadigd.
Bestuurster E. M. uit Hulst raak
te in de Lindenstraat de macht
over het stuur kwijt en belandde
met haar voertuig tegen een
boom langs de weg.
pen gebruikt kan worden voor
het transporteren van drinkwa
ter. In 1991 en 1992 worden de
andere delen van de pijp ge
schikt gemaakt voor het leiding
watertransport.
De AWW neemt alle kosten voor
de aanpassingswerken voor
haar rekening. Daarnaast bouwt
de maatschappij langs het Al-
bertkanaal een permanent
meetstation voor het controle
ren van de waterkwaliteit. Na
vijfjaar wordt dit station overge
dragen aan de Vlaamse Maat
schappij voor Waterzuivering.
De kosten van het aanpassen
van de smeerpijp en de bouw
van het meetstation worden ge
raamd op 18 miljoen gulden.
De 105 kilometer lange afvalcol-
lector Tessenderio werd in de ja
ren zeventig gebouwd. Oor
spronkelijk was het de bedoe
ling dat via de pijp afvalwater
van verschillende fabrieken na
bij Tessenderio zou worden afge
voerd naar de Schelde. Diverse
bedrijven voelden er echter wei
nig voor om de dure installatie te
gebruiken zolang de Belgische
overheid hen toestond om afval
water te lozen in beekjes en rivie
ren. Het indrukwekkende af
voersysteem, dat de Belgische
Staat 280 miljoen gulden gekost
had, werd nooit in gebruik geno
men, mede ook omdat Vlaamse
miliegroeperingen, gemeenten,
de Zeeuwse Milieufederatie, de
gemeenten Oostburg en Vlissin-
gen en de stichting Reinwater
zich hevig tegen de voorgeno
men ingebruikname bleven ver
zetten.
De gewraakte smeerpijp zal nu
voor milieuvriendelijke doelein
den worden ingezet.
TERNEUZEN Een zesjarig
jongetje uit Terneuzen is dins
dagmiddag even na drie uur
ernstig gewond geraakt toen hij
bij het spelen door een ruit viel.
Hij speelde samen met een aan
tal vriendjes op de galerij van
een flat in de Kastanjelaan toen
hij door nog onbekende oorzaak
dwars door de ruit een woning
binnenviel.
Hij is met zware verwondingen
in zijn gezicht, onder meer oor-
en oogletsel, naar het streekzie
kenhuis De Honte in zijn woon
plaats overgebracht.
ii ii ii
Het wereldkampioenschap
voetbal mag dan inmiddels
een sportevenement zijn ge
worden dat Nederlanders
nauwelijks nog raakt, stof
tot gesprek biedt het nog
volop. Zo ook in de wacht
ruimte van het ziekenhuis in
Goes, waar twee patiënten
de tijd kortten met een ge
sprek over de teloorgang
van het Oranjegevoel.
„Ik kan zo toch niet rond
blijven lopen", wees de ene
man op het oranje gipsver
band om zijn voet. Toen ik
vier weken geleden in het
gips moest, kon ik kiezen uit
wit of oranje. Nou, oranje
natuurlijk! Maar sinds die
wedstrijd tegen Duitsland
loop ik goed voor gek. Dus
ben ik hier om het eraf te la
ten halen. Ze vervangen het
maar door mooi neutraal
wit gips."
„Tja", zei de andere man
mistroostig, voor mij is het
niet zo gemakkelijk."
„Hoezo niet?", wilde de an
der weten. „Wat mankeer jij
dan?"
„Ik heet Oranje."
