Sterren geven het antwoord
TY maakt humeurig
Zorg voor het milieu
begint al bij de box
Theaterkamp voor kinderen
1
Wereldrecord
Kom op met dat Kindemet
Je hoopt dat
je toch
zult winnen
Niet-zien
Oog zegt
alles over
Jeugdjournaal
Felle lichten
Vals spel
gedicht
Perfect beeld
Kleur
T wijf els
Nadoen
Valkenisse deelt cadeautjes uit
Kunststof
Voorstelling
A
li
4
Malle tekeningen
boeken
V.l.n.r.: Gido, Mirjam, Hester, Ingrid en Marjolein, (foto Pieter Honhojf)
Een week keken ze alle vijf naar dezelfde t.v.-pro-
gramma's: Gido, Hester, Ingrid, Marjolijn en Mirjam.
Ze zitten in groep 7/8 van de C.N.S. 'Onder de Wieken'
in Haamstede.
Mirjam vindt 'Tour of Duty' hardstikke leuk. ,Je ziet,
hoe het echt gaat in een oorlog en dat je bang moet
zijn. En ik vind die spleetoogjes wel leuk".
Ook Gido vindt het een goeie serie. „Ze overdrijven
het niet, want het is niet één en al geweld. Omdat ze zo
afgesloten zitten, weten ze niet wat er in de buitenwe
reld gebeurt. Daarom is de post heel belangrijk". En
Marjolein viel het op,.dat de tegenpartij altijd mis
schiet en Amerikanen steeds raak.
De voor de jeugd gemaakte programma's als Sesam
straat, Klokhuis en het Jeugdjournaal werden ook
kritisch bekeken. Hester en Ingrid zijn het met elkaar
eens.
„Het Jeugdjournaal wordt goed gemaakt", vinden ze.
„Ze gebruiken tenminste makkelijke woorden, zodat
je het kan snappen".
Hoewel ze allemaal Sesamstraat ontgroeid zijn, vin
den ze het een goed programma voor de kleintjes.
„Die kunnen er nog wat van leren".
En over Klokhuis zijn de meningen verdeeld. Soms
wel goed, soms niet.
De uit Amerika overgekomen rage van de Home Vi
deo's scoort bij de kinderen niet zo best. Marjolein
vindt Bananasplit veel leuker en volgens Hester zit er
veel nep tussen. „Ze doen vaak zo Amerikaans over
dreven", meent Gido. „Het zou leuk moeten zijn,
maar meestal is het erg flauw".
Na zo'n week intensief kijken, willen ze nog wel wat
kwijt. Ingrid: „Sommige dingen wil je echt wel zien.
Die sla ik niet over".
Hester: „Ze apen alles na en ze kopen veel te veel se
ries uit het buitenland".
Gido: „Ze smijten alles maar op de tv als het leuk
wordt gevonden blijft het. Maar als er bijvoorbeeld
een goed natuurprogramma is en er kijken te weinig
mensen haar, dan verdwijnt het weer".
Eén wens hebben ze allemaal: er moet beslist een
Kindernet komen!
„Je bent er een hele dag mee bezig
en wel 4 uur in de studio om opna
men te maken. En dan duurt het
programma maar 1 uur en 10 minu
ten!" De kinderen van groep 8 van
basisschool 'Op Weg' uit Hoek kun
nen er voortaan over mee praten:
„Wij zijn op t.v. geweest!" laten ze
trots weten.
En bijna dagelijks dragen ze nog het
T-shirt waarop met grote letters
DISNEYPARADE, de naam van
het programma, staat. „We kregen
ook nog een das met de handteke
ningen van Melina en Jochem, de
presentatoren, maar die zijn er al af
gewassen".
Op 21 oktober van het vorig jaar
moesten ze voor het eerst naar Hil
versum: alle 19 kinderen van groep 8
plus groep 5 6 en 7 als supporter. Een
hele bus vol. „We moesten spelen te
gen een school in Heemstede en
dank zij de blokkenpuzzel wonnen
we en kwamen we in de halve fina
le".
De opnamestudio was heel anders
dan ze zich hadden voorgesteld.
„Een kale ruimte met alleen maar
een plaatje achter je. En heel veel
felle lichten. En zo ontzettend warm
datje er hoofdpijn van krijgt. Op t.v.
lijkt alles veel groter".
„Van te voren hadden we elkaar
flink zenuwachtig gemaakt en toen
we hoorden dat Hoek gewonnen had
vlogen we elkaar om de nek. Achter
af konden we een paar dagen bijna
niet praten, zo schor waren we".
De tweede keer moesten ze tegen
Gramsbergen uitkomen. Dat was in
februari en jammer genoeg verloren
ze: „Als we eerlijk hadden verloren
was het niet zo erg geweest, maar die
kinderen uit Gramsbergen speelden
vals. Bij de quiz keken ze af welke
knop wij gingen indrukken en de
meesters hielpen door voor te zeg
gen".
Pas twee maanden later was de uit
zending. „Als je dan zit te kijken
hoop je toch dat je nog gaat winnen,
dat de t.v. ineens alles zal verande
ren".
Natuurlijk hebben de meesten hun
optreden als televisiesterren op vi
deo staan. „Als je in de studio bent
let je niet op jezelf. Maar op t.v. zie je
dat allemaal en sta je voor gek!"
Oog spiedt
en zoemt op alles in.
Het ziet!
En terwijl
het gretig kijkt,
wordt alles waar
wat het lijkt.
Maar weet dat
het oog
al vaker bedroog.
Niets weet
enkel ziet.
Geen gevoel
of gedachte.
Het waarom ziet het niet.
Marina van den Boogaart
Zeelieden weten het al van oudsher: wie 's nachts
op zee de goede koers wil varen, moet op de ster
ren letten. Maar ook landrotten zijn geboeid door
die flikkerende lichtjes aan de nachtelijke hemel.
En er zijn zelfs mensen die aan de hand van de
sterren de toekomst menen te kunnen voorspel
len.
Sterrenkijken is een heuse wetenschap, de ster
renkunde. Met grote sterrenkijkers turen we van
af de aarde het heelal in, op zoek naar nieuwe
sterren en sterrenstelsels.
Helaas belemmert de dampkring om de aarde
een scherp uitzicht. We zien wel veel, maar we wil
len verder kijken.
Sinds kort is dat ook mogelijk. Eind april werd
een reusachtige sterrenkijker in de ruimte gepar
keerd met als doopnaam Hubble.
Hubble is zo groot als een autobus en wordt vanaf
de aarde bestuurd. Hij is in staat om tien maal
verder en scherper te kijken dan zijn aardse
broertjes en zusjes.
Met Hubble kun je als het ware een dubbeltje op
de maan zien liggen.
Op 21 mei was het zover. Op die dag opende Hub
ble zijn tweemetervijftig grote oog. Slechts één
seconde knipoogde hij de ruimte in. Net lang ge
noeg om een perfect beeld naar de aarde te zen
den.
Het deed de geleerden op aarde steigeren van
vreugde. Hubbies 'knipoog' overtrof hun stoutste
verwachtingen.
Wat Hubble nog meer voor ons in petto heeft,
moeten we afwachten. Misschien kan hij ant
woord geven op een paar eeuwenoude vragen:
Hoe is onze zonnestelsel ontstaan? Waar komt
het geruis in het heelal vandaan? Is dat soms de
echo van de oerknal (Big Bang) waar alles mee
begon?
Hoe dan ook, de antwoorden op deze vragen
staan in de sterren beschreven.
Iemand recht in de ogen kij
ken. Dat is het beroep van dok
ter Brons uit Oost-Souburg.
Hij onderzoekt z'n patiënten
op een vreemde manier: hij
kijkt alleen naar de ogen. Dat
noemen ze iriscopie. „Zo
vreemd is dat niet",_ zegt dok
ter Brons. „Deze manier van
mensen onderzoeken is al bij
na 4000 jaar oud". - "Wat ziet u
eigenlijk in die ogen?
„Ik kijk alleen naar het ge
kleurde deel van de ogen, Dat
heet de iris. Met een micro
scoop en een fotocamera maak
ik een vergroting' van de beide
irissen. Ik zie dan allemaal
stipjes, randjes, streepjes en
rondjes.
Alle organen hebben een vaste
plek in je iris. Dus dat rondje
stelt je hart voor en dat streep
je is je maag.
Als ik de foto bestudeer kan
mij iets opvallen. Bijvoorbeeld
het rondje dat het hart voor
stelt. Dat is anders dan nor
maal. Er is dan iets mis met het
hart. Deze patiënt stuur ik
naar een specialist".
- Zegt de kleur van de ogen u
iets?
„Niets nee", zegt dokter Brons.
„Het is wel zo dat donkere ogen
moeilijker te onderzoeken zijn.
Weet je trouwens dat alle ba
by's eerst blauwe ogen heb
ben".
- Wat kunt u nog meer zien?
„Of iemand alcohol drinkt of
rookt of drugs gebruikt. Zulke
mensen hebben vaak rode
randjes in hun iris. Ik kan zelfs
zien of iemand vroeger iets
heeft gehad. Bijvoorbeeld of ie
mand als baby een longontste
king heeft gehad.
Elke ziekte of operatie laat een
soort litteken achter op je iris.
Zelfs de knieoperatie van
Ruud Gullit kan ik nog aflezen
in z'n ogen".
Dokter Brons heeft zes jaar
moeten studeren in Duitsland
om dit te kunnen. Hij is een
echte iriscopist. Veel huis
artsen twijfelen aan zijn ma
nier van patiënten onderzoe
ken. Die nemen hem niet se
rieus. Natuurartsen doen dat
wel.
„Gelukkig kan ik veel mensen
helpen", zegt dokter Brons.
„Vaak ben ik de laatste dokter
die hen kan redden", besluit
dokter Brons.
O jee. Nou blijken je vader en moe
der toch gelijk te hebben. Al dat suf
fe gehang voor de buis is slecht voor
je. Je wordt er sloom, ontevreden en
humeurig van. Tenminste, die con
clusie trekken Rubert Kubey en Mi-
haly Csikszentmihalyi. Dat zijn
twee psychologen uit Amerika.
13 Jaar lang hebben zij 1200 tv-kij-
kende mensen tussen de 10 en 82
jaar onderzocht. Zo kregen die een
apparaatje. En telkens als dat piep
te, moesten ze opschrijven hoe ze
zich voelden.
Veel mensen gaan tv-kijken om zich
te ontspannen. Het is makkelijk. Je
hoeft er haast niks voor te doen.
Eten bijvoorbeeld kost nog meer
concentratie dan tv-kijken.
En toch bleek uit het onderzoek dat
je niet ontspant, maar er juist een
beetje moeilijk van wordt. Hoe lan
ger iemand voor de buis zit, hoe ver-
veelder en eenzamer hij zich gaat
voelen. En niet enkel dat. Mensen
worden er ook neerslachtig of prik
kelbaar van. De conclusie van de on
derzoekers was dan ook eigenlijk
verrassend. Want tot nu toe werd ge
dacht dat het kijken voor afleiding
zorgde en dus ontspannend werkte.
Professor Wiegman van de Universi
teit Twente heeft zelf ook veel on
derzoek gedan naar de invloed van
televisie op het gedrag.
„Ze hebben wel gelijk"'"zegt hij.
„Maar om nu meteen de conclusie te
trekken dat televisie kijken dus
slecht is Nou nee. Wij hebben ons
vooral gericht op het na gaan doen
van dingen van de tv.
Het blijkt dat mensen heel gauw iets
overnemen van wat ze zien. De vele
agressie en geweldsfilms hebben wel
degelijk invloed.
Maar er zit ook een positieve kant
aan. Wat op tv komt is waar. Dat
denken in ieder geval veel mensen.
En ook goede, leuke of sociale din
gen gaan ze daardoor nadoen.
Je leert en onthoudt dingen die je
gezien hebt ook makkelijker.
Uit onderzoek blijkt wel, dat intelli
gente kinderen meestal minder tv
kijken. Ze zijn in hun gedrag ook
minder agressief. Maar of dat nu
komt doordat ze minder geweld
zien, of meer nadenken bij wat ze
doen, dat is moeilijk te meten".
Mensen raken dat gezeur over het
vervuilde milieu een beetje beu, zo
blijkt uit onderzoek. Maar in de ge
meente Valkenisse weten ze wel be
ter: voor een schoon milieu moet er
nog ontzettend veel gebeuren.
In september gaat de gemeente Val
kenisse ruim 2000 cadeautjes uitde
len. Elk adres krijgt dan een milieu
box. „We hebben ze al klaar staan",
zegt burgemeester Plomp. „Maar
omdat in de zomer toch steeds veel
mensen weg zijn, wachten we er nog
even mee. Alleen mevrouw De Vries
krijgt er al een op 2 juli. Zij is de ge
deputeerde van milieu van onze pro
vincie. En daarom willen we haar de
eerste alvast een beetje feestelijk
aanbieden".
Valkenisse is de tweede gemeente in
Zeeland die milieuboxen uitgeeft.
Alle bewoners van Oostburg hebben
er al een.
De box ziet eruit als een soort ruime
koelbox. Op de voorkant staat pre
cies wat er allemaal in moet en hoe
je dat het best kan doen.
„De milieuvriendelijkheid begint al
bij de box", vertelt de burgemeester.
„Hij is gemaakt van recycling
kunststof. Veel handiger en veiliger
dan de zakken die we tot nu toe ge
bruiken.
Er zit ook een kinderveilige sluiting
op. Hoewel je met kinderen natuur
lijk altijd moet oppassen. Je mag de
box nooit zomaar op straat zetten.
Elke 2 maanden komt de chemokar-
langs en dan kun je de inhoud afge
ven.
De box alleen kost ons zo'n 20,- per
stuk. Maar dat hebben we er graag ConipOSt
voor over. Onze gemeente geeft veel
geld uit aan milieuzaken. Er wordt
zo verschrikkelijk veel gemaakt en
raad er zo over denkt. Alle partijen
zijn het hierover eens. Een goed mi
lieuplan is altijd welkom. Je hoeft er
niet over te knokken of zo".
zomaar weer weggegooid. We willen
steeds beter, steeds meer. Dat kan
echt zo niet langer. Het milieu draait
compleet over z'n toeren. En dat
heeft zijn prijs.
Het leuke is, dat de hele gemeente
en feite moet je alles wat je weg
gooit weer kunnen gebruiken",
vindt burgemeester Plomp. „We
moeten in een cirkel terechtkomen
waar zo weinig mogelijk gemorst
wordt. En dat kan ook. Als je maar
wil.
Je moet afval al bij de bron schei
den. Bij de huishoudens dus, want
daar komt het meeste vandaan. Dat
proberen wij in ieder geval. Glas, ou
de kleding, papier. Dat wordt hier
apart opgehaald.
Mensen kunnen goedkoop een com-
postvat. kopen voor etensresten en
tuinafval. Chemisch afval is het al-
lerrottigste afval wat er is. Dat mag
in ieder geval nooit tussen het gewo
ne. Je vergiftigt je eigen land op den
duur.
Veel mensen weten niet eens hoe
slecht verfresten zijn, benzine, rest
jes nagellak, een kapotte thermo
meter. Hoewel, als je het maar blijft
herhalen. Een oud spreekwoord
zegt: 'de gestage druppel holt de
steen'. We geven voortdurend voor
lichting en dat werkt.
We halen per j aar nu al zo'n paar dui
zend kilo chemisch afval in onze ge
meente op. En ik verwacht dat dat
met de box nog eens flink zal ver
meerderen".
„Als je het leuk vindt om met een
kamp mee te doen, of als je niet zo
veel op vakantie gaat, moet je met
het theaterkamp meedoen!" Voor
Matthijs van Setten (11) uit Vlissin-
gen is dat een duidelijke zaak. Het
theaterkamp, waar hij het over heeft
wordt gehouden voor kinderen van
9 tot 12 jaar in het Brabantse plaats
je Hoeven.
Enthousiast vertelt Matthijs hoe
het allemaal gekomen is: „Dit jaar
heb ik een cursus toneelspelen ge
volgd bij Sjaak Vane in Vlissingen.
Eerst hebben we een boek uitgeko
zen en daar hebben we toen een to
neelstuk van gemaakt. Er waren wel
10 scènes en iedereen had zijn eigen
rol. Op 5 mei was de opvoering".
Toen vertelde Sjaak over zijn plan
nen voor een hele theaterweek. „En
omdat ik toneelspelen heel graag
doe heb ik me gelijk opgegeven".
De kampweek bestaat niet alleen
uit toneelspelen. Matthijs: We doen
ook gewone kampdingen zoals
spoorzoeken, kampvuur, zwemmen,
enz. En ik hoop ook dat we naar de
sterrewacht gaan, die is daar dicht
bij. Maar je moet wel van toneelspe
len houden, anders kun je beter niet
meegaan!".
De toneelweek is van 6 t/m 10 au
gustus, de laatste week van de zo
mervakantie. Dat is ook precies de
week van de Vlissingse speelstad.
„Dat is meestal hutten bouwen, ook
heel leuk, maar dat heb ik al zo vaak
gedaan!", besluit Matthijs.
Inschrijven kan tot 22 juni. Wie nog
meer wil weten over de kampweek
kan bellen naar Angèle Nederlof:
01184-67542.
Wat er allemaal precies gaat gebeu
ren weet Matthijs nog niet: „Ik denk
dat we eerst gaan bespreken wat we
gaan doen. Misschien kiezen we een
boek of een verhaal uit en gaan dan
oefenen. In ieder geval is er aan het
eind van de week een voorstelling,
speciaal voor ouders en andere men
sen".
jf
4.(
,i S
En zij wreven elkaar zo lang het kon. Langs de oren, de halzen, de neu
zen, de billen ook. (Uit: De Dame en de Neushoorn
Els Pelgrom vestigde vorige
week een uniek Nederlands we
reldrecord. Haar boek De eikel
vreters werd door de griffeljury
bekroond met de Gouden Griffel
voor het beste kinderboek van
1989. De in Spanjewonende
schrijfster kreeg haar eerste Gou
den Griffel in 1978 voor De kinde
ren van het Achtste Woud, haar
tweede zeven jaar later voor Klei
ne Sofie en Lange Wapper en is
nu de enige met drie van die felbe
geerde 'pennetjes' in de prijzen-
kast.
Het zal moeilijk zijn het record
van Els Pelgrom te evenaren. Van
de vijf schrijvers en schrijfsters
met twee Gouden Griffels op hun
naam hebben Henk Barnard, Si-
mone Schell, Alet Schouten en
Jan Terlouw hun beste jaren ach
ter zich.
En Guus Kuijer liet vorig jaar in
een geestig, maar o zo gemeen,
klein boekje weten dat hij het kin-
derboekengedoe goed beu is. Hij
wil geen handtekeningen meer
uitdelen en niet langer domme
vragen van domme kinderen
beantwoorden. ('Boe!' Maar we
wensen hem natuurlijk veel suc
ces met zijn boeken voor volwas
senen. Zoveel succes dat hij door
zijn uitgever het hele land door
gestuurd wordt om in boekwin
kels handtekeningen te zetten in
- je hebt het geraden - boeken
voor volwassenen).
Meer sportnieuws vind je op pagi
na 4 van deze krant.
De kinderen van het Achtste
Woud is misschien wel het mooi
ste van de zeventien boeken die
Els Pelgrom sinds 1962 schreef.
Het was een tijdje uitverkocht,
maar werd door Uitgeverij Queri-
do onlangs voor de negende keer
herdrukt. En gelukkig maar,
want het is zeker het mooiste kin
derboek over de Tweede Wereld
oorlog.
Na de Slag om Arnhem in sep
tember 1944 vindt de elfjarige
Noortje met haar vader onderdak
op een afgelegen boerderij in Gel
derland. Ze maakt op Klaphek
nare dingen mee én heel bijzon
dere, maar over het algemeen
lijkt elke dag er op de vorige.
Els Pelgrom schreef het allemaal
zo op dat je je goed kunt voorstel
len waarom Noortje na de bevrij
ding opletten in de les wel eens
moeilijk vond. En hoe on
rechtvaardig het was dat de men
sen van wie ze zo veel hield op
eens allemaal op een verschillend
plekje van de wereld gingen wo
nen.
('De kinderen van het Achtste Woud,
telt 216 bladzijden en kost 15,-).
Een andere belangrijke kinder
boekenprijs ging eerder dit jaar
naar De dame en de neushoorn'.
Anne Vegter en Geerten Ten
Bosch kregen er de Woutertje
Pieterseprijs voor en daar hoort
behalve een officieel papiertje
ook nog tienduizend gulden bij.
Zo veel geld moet genoeg zijn om
een poosje onbezorgd te kunnen
werken aan een tweede boek. En
hopelijk wordt dat net zo maf als
het eerste met net zo veel malle
tekeningetjes.
Het mooi uitgevoerde boek van
19,90 telt maar 35 bladzijden en
daarom moetje hier tevreden zijn
met: Het gaat over een dame met
een neushoorn.
Een boek dat niet veel prijzen ge
kregen heeft, maar kort geleden
wel voor de twintigste keer her
drukt werd is De kinderkaravaan
van An Rutgers van der Loeff.
Als je alle verkochte exemplaren
(130.000) van het beroemde boek
uit 1948 op elkaar legt, bouw je
een "stapel van bijna drie kilome
ter de lucht in. En nog altijd laat
het waar gebeurde verhaal over
zeven kinderen die na de dood
van hun ouders in 1844 dwars
door het Wilde Westen van Ame
rika trokken, een onuitwisbare
indruk op je achter.
Uitgeverij Ploegsma stak het
boek (174 bladzijden, prijs 26,90)
ter gelegenheid van de jubileum-
druk in een nieuw jasje met teke
ningen van Kees de Kiefte.
Jan Smeekens
PERSBERICHT
WO STOPPEN DEZE AFLÉVEK.IN6.
6EV0EH&E Kl^KERT^ES Z.OU.DENJ ER NIET
VAN KUNNEN SLAPEN.
OESTAND VAN J)AN IS 7Z.ORG WEKKEN!^
HET VERPLEGEND PERSONEEL. LAAT HEM,J
GE "ZIEN DB WERKDRUK, L-lNKS L-IG6E N*«J
DOKTER W. POPULATIE STELT DAT DIT
IN HET LICHT VAN DE ENORME
TOENAME VAN DE WERELDSEVOLKHV/öf
GEEN SLECHTE ZAAK IS. HET \S DUSL
*.l_ees> OOK D6 VOOKPA&lNA
Matthijs van Setten (11) hier 'in de hoofdrol' met een knikker in zijn neus
(foto Oscar van Beest.)
NEDERLANDS LEUKSTE THUIS VIDEOS
