PZC
Zeeuwse FNV-Ieden
steunen afspraken
over winkelsluiting
Ontwerp voor Abdij* plein ontmoet lof
Twaalf startpunten
fietsdag in Zeeland
Dodenherdenking als les
in beeld
Vlissinger zoekt
steun actie tegen
vijfde wethouder
België bepaalt
definitieve keus
tracé havenweg
provincie
Jeugdhulpverleners schieten er geld bij in
Meidagen
VRIJDAG 4 MEI 1990
Schoorvoetend akkoord
Vliegerdag in
Westkapelle
Omroepreclame
Sluis
pleziervaart
Niet ideaal
Nijverheid en
Handel bijeen
Samenwerking
Uitgangspunt
Geslaagden
avondschool
binnenvaart
Leeuwekooi
Vertrouwen
I I I I i i I i M I II I I I I I I I I I I ITT
Erkenning
JAC Zeeland raakt in problemen
MIDDELBURG - Het JAC (Jon
geren Advies Centrum) in Zee
land heeft het ministerie van
WVC aansprakelijk gesteld
voor de 'uiterst problematische
situatie' waarin deze instelling
voor jeugdhulpverlening ver
zeild is geraakt. Als WVC of de
Zeeuwse overheden niet wat
toeschietelijker worden, kan
het JAC-Zeeland - dat in hoofd
zaak door vrijwilligers wordt
gerund - niet langer de kwali
teitsnormen van de overheid
volgen.
Dat is, kortweg, de teneur van
een alarmsignaal dat het JAC
(vestigingen in Middelburg en
Temeuzen) naar het ministerie
heeft gestuurd. Afschriften van
deze brief zijn onder meer naar
het provinciebestuur en de vier
grote Zeeuwse gemeenten ge
zonden. Secretaris T. Besselink
van het JAC-Zeeland licht des
gevraagd toe: „Laat de jongeren
nu alsjeblieft niet denken dat we
het bijltje erbij neergooien. We
zullen als vrijwilligersorganisa
tie hoe dan ook blijven proberen
hulp te bieden, maar dan wel op
onze eigen manier. Als armoe-
de-organisatie. We kunnen dan
niet meer die hulp verlenen die
door de overheid wenselijk
wordt geacht."
De overheden zijn het Zeeuwse
JAC steeds meer gaan erkennen
als 'onmisbare schakel in het ge
heel van de jeugdhulpverlening'.
In de eerste plaats is het JAC
(vrijwilligers) een goedkoop
werkende organisatie. Het JAC
is bovendien, meer dan andere
jeugdhulp-organisaties veran
kerd in de jongerencultuur. Er
kloppen vooral veel jongeren
WESTKAPELLE - De Zeeuwse
Vlieger Vrienden, een vereniging
van vliegerfanaten met ruim 125
leden in de hele provincie, laat
zondag 13 mei vanaf 11.00 uur
vliegers van allerlei vormen en
kleuren het luchtruim kiezen.
Ditmaal heeft men de dijk bij
Westkapelle als lokatie gekozen.
Het vliegerfestijn, waarbij ook
niet-leden met hun vliegers wel
kom zijn, duurt tot ongeveer
16.00 uur. De volgende vlieger
dag is op Hemelvaartsdag in
Cadzand.
VLISSINGEN - De landelijke
fietsdag wordt zaterdag 12 mei
voor de 17e maal gehouden. Er
is een keuze uit 159 routes van
30 of 40 km lengte met 224 start
plaatsen, waarvan 12 in Zee
land. De opbrengst van de fiets
dag gaat dit jaar naar de Wad-
(Slot van pagina 9)
ken dat wij bereid zijn louter als
advertentiekruier op te treden.
Het kan niet zo zijn dat wij als
dagbladuitgevers om niet men
sen inzetten om de publieke om
roep aan geld te helpen." Hij be
nadrukt dat het Zeeuws provin
ciebestuur herhaaldelijk en zeer
duidelijk heeft uitgesproken dat
het, gezien de krappe Zeeuwse
advertentiemarkt en de moeilij
ke positie van de regionale dag
bladuitgevers, geen reclame op
de regionale omroep zal toe
staan.
0
Minister d'Ancona wil haar no
ta, al dan niet bijgesteld op basis
van de reacties, aan de Tweede
Kamer voorleggen. In het re
geerakkoord van het kabinet
werd al aangekondigd dat er re
clame op lokale en regionale om
roepen zou worden toegestaan.
Daar kunnen de betrokken par
tijen nu ervaring mee opdoen.
Zij moeten dat zelf regelen.
D'Ancona vindt dat lokale en re
gionale omroepen het landelijke
omroepsysteem niet moeten
1 gaan doubleren.
(Slot van pagina 9)
ring doordat de kinderziekten
bij de bediening van de sluizen
achter de rug zijn.
Zeker in de zomervakantie is het
niet absoluut onaanvaardbaar
de recreatievaart van de duw-
vaartsluizen gebruik te laten
maken. Want dan houden ook de
binnenvaartschippers vakantie
en is het aanbod in deze catego
rie geringer. Maar een ideale si
tuatie is het gemengde gebruik
van deze sluizen toch niet.
Bij de bouw van het Krammer
complex is al uitgegaan van
twee recreatiesluizen. Toen aan
het begin van de jaren tachtig
duidelijk werd dat de kosten van
de Oosterscheldewerken de aan
vankelijke raming fors zouden
overschrijden, is besloten de
tweede sluis niet te voltooien en
de betonnen bak ervan voors
hands met zand te vullen.
aan die om ernstige redenen van
huis zijn weggelopen, dan wel
zijn vastgelopen in de maat
schappij.
Er is al wel aan het JAC ge
vraagd ook in Goes een depen
dance te openen. Maar in plaats
van uitbreidingsmogelijkheden
zijn nu dus financiële problemen
ontstaan. De begroting, geba
seerd op de huidige werkzaam
heden, laat voor dit jaar een gat
zien van 60.000 gulden. Het te
kort is vrijwel geheel het gevolg
van een nieuwe regeling die het
ministerie van WVC dit jaar is
gaan hanteren voor het vergoe
den van pleegzorg.
denvereniging. De organisatie
is in handen van de ANWB, in
nauwe samenwerking met de
TROS en de VVV's. Bij goed
weer worden meer dan 300.000
deelnemers verwacht.
De fietsdag valt dit jaar samen
met de nationale molendag. Ver
schillende routes zijn zodanig
uitgezet dat de fietsers molens
kunnen bezoeken die ten teken
van gastvrijheid een blauwe
wimpel hebben uithangen.
De startpunten voor Zeeuwse
deelnemers zijn: WV Bergen op
Zoom; molen De Graanhalm,
Burgh-Haamstede; windmolen
De Ster, Goes; camping De
Schotsman, Kamperland;
ANWB-kantoor Middelburg; ca
fé Tolrust, Poortvliet; VVV Re-
nesse; restaurant Havenzicht,
St. Annaland; VVV St. Maar
tensdijk; ANWB-kantoor Ter-
neuzen en VVV Vlissingen. Er
wordt gestart tussen 9 en 13 uur.
Routebeschrijvingen zijn op alle
startplaatsen verkrijgbaar.
MIDDELBURG - Het departe
ment Zeeland van de Neder-
landsche Maatschappij voor
Nijverheid en Handel houdt
dinsdag 22 mei de algemene de
partementsvergadering in de
schouwburg aan het Molenwa
ter in Middelburg. Voordat
voorzitter A. M. Kannekens zijn
jaarrede uitspreekt, wordt de
aanwezigen voorgesteld het be
stuur in de huidige samenstel
ling te handhaven, met dien
verstande dat drs R. C. E. Bar-
bé, burgemeester van Terneu-
zen, als lid aan het college
wordt toegevoegd.
Tijdens de vergadering, die om
11.00 uur begint, komen verder
de jaarverslagen, de begroting
voor 1990 en een voorstel tot ver
hoging van de contributie met
ingang van 1991 aan de orde.
De enige beroepskracht van het
JAC-Zeeland, part-time coördi
nator B. Sekewael: „Wij mogen
zestien plaatsen in pleeggezin
nen benutten. Sinds per 1 janua
ri de hele pleegzorgregeling is
omgezet, gaat bijna al het geld
dat we daarvoor krijgen op aan
het betalen van de pleegouders.
Die ouders krijgen een vergoe
ding die afhankelijk is van de
leeftijd van het kind. We plaat
sen geen jonge kinderen, maar
jongeren vanaf 13, 14 tot 18 jaar
en ouder. Dat is de duurste cate
gorie. We houden nu hooguit nog
maar 5.000 gulden over voor be
geleiding en apparaatskosten
als huisvesting en administra
tie. We schieten er dus bij in."
Andere inkomstenbronnen zijn
beperkt tot 52.000 gulden WVC-
subsidie voor het salaris van de
part-time coördinator, 15.000
gulden van de gemeente Middel
burg en 14.280 van de gemeente
Terneuzen. Secretaris Besse
link: „Bestuur en medewerken
den hebben de indruk dat de
overheid financiële tekorten af
wentelt op ons immer kritisch
maatschappelijk verantwoorde
lijkheidsbesef. Andere instellin
gen voeren liever justitiële
maatregelen uit. Dan blijft hun
begroting overeind. Wij kaarten
de maatschappelijke problema
tiek liever aan, uiteraard in dia
loog, dan dat we die uit de weg
gaan."
Het ministerie van WVC is nog
tot 1992 verantwoordelijk voor
deze gang van zaken. Daarna, zo
is de bedoeling, gaan de provin
ciebesturen het geld voorjeugd
hulpverlening onder de instel
lingen verdelen. De Zeeuwse in
stellingen hebben elkaar afgelo
pen vrijdag beloofd hierop voor
uit te lopen door voor de pleeg
zorg, per 1 januari 1991, een
vorm van samenwerking met el
kaar aan te gaan. Tot die Zeeuw
se instellingen behoren Jeugd-
en Gezin (dat ook extra geld van
WVC wil, onder meer om interne
problemen op te lossen), het
Riagg en het algemeen maat
schappelijk werk.
Het JAC-Zeeland werd afgelo
pen jaar te hulp geroepen door
meer dan 200 jongeren die ern
stig in de problemen waren ge
raakt. In de eerste maanden van
dit jaar nam de toeloop in Mid
delburg nog aanzienlijk toe, on
der meer door de toename van
het aantal doorverwijzingen
vanuit Jeugd en Gezin.
VLISSINGEN - De afspraken
over de winkelsluitingstijd zijn
schoorvoetend goedgekeurd
door leden van de Diensten
bond FNV. Op de regionale ver
gadering in Bergen op Zoom,
waar 23 Zeeuwen en 6 Westbra
banders aanwezig waren, stem
den 25 mensen voor, één tegen
en drie bezoekers onthielden
zich. Het aantal tegenstanders
was landelijk relatief groter:
195 voor, 140 tegen en 49 onthou
dingen.
Het akkoord tussen de Dien
stenbond FNV en het grootwin
kelbedrijf was, aldus districtsbe
stuurder Jan van den Brink, het
maximaal haalbare. De actiebe
reidheid liep terug, terwijl de
schrik er bij de werkgevers nog
in zat. „Wij hebben van die situa
tie gebruik gemaakt", meldt
Van den Brink. „De overeen
komst luidt een wapenstilstand
in. Wij hebben bereikt dat de
winkelsluitingstijd onderwerp
van bespreking wordt met de on
derhandelingen over nieuwe col
lectieve arbeidsovereenkom
sten. De werkgevers wilden vóór
de acties niet praten, nu willen
zij dat wel."
Van den Brink is niet bang dat
de ledenwinst van de Diensten
bond FNV de komende tijd ver
vliegt. „De ervaring leert dat één
derde afvalt." De Dienstenbond
FNV heeft het aantal georgani-
seerden in de detailhandel de
laatste weken zien groeien van
16.000 naar 20.000 leden. „Afge
zet tegen 300.000 werknemers in
VLISSINGEN - De komst van
een vijfde, extra wethouder in
Vlissingen blijft de gemoederen
bezighouden. De Vlissinger
Hans Bannink wil een juridi
sche procedure beginnen tegen
'deze rare gang van zaken' en
zoekt daarvoor steun onder de
Vlissingse bevolking. De kosten
van een extra wethouder zijn
voor Bannink zwaarwegend, ze
ker omdat de argumenten voor
de uitbreiding van het college
van b en w naar zijn mening ge
zocht zijn.
De gemeenteraad van Vlissin
gen ging dinsdagavond met 23
stemmen voor en vier tegen ak
koord met de uitbreiding. Alleen
D66 was tegen. De partners
PvdA, VVD en CDA gingen ui
teraard akkoord, maar ook de
RPCU (een combinatie van SGP
en RPF) deed dat. Die uitslag
was voor Bannink het startsein
werkelijk in actie te komen.
Hij had eerder al aangekondigd
tegen een dergelijke beslissing
in beroep te gaan. De Vlissinger
roept vandaag, vrijdag, in een
advertentie de Vlissingers op
hem te steunen. „Ik moet als
persoon een bezwaarschrift in
dienen", licht hij toe, „maar het
is natuurlijk leuk als ik een lijst
kan meesturen van sympathi
santen".
Van onze Haagse redactrice
DEN HAAG (GPD) - De Belgi
sche minister Sauwens (open
bare werken) van de deelrege-
ring Vlaanderen heeft het tracé
op Belgisch grondgebied voor
de havenweg van Antwerpen
via Bergen op Zoom naar Rot
terdam vastgesteld. De weg die
op de Nederlandse Zoomweg-
Zuid moet aansluiten zal ten
oosten van Berendrecht en
Zandvliet lopen en bij Putte de
grens overgaan. Een verband
met de Hoge Snelheidstrein is
nu niet gelegd, maar eerder
heeft de Belgische regering
haar voorkeur uitgesproken
voor een TGV-spoorlijn langs
de havenweg.
Nu de Belgen een definitieve
keuze hebben gemaakt voor het
havenwegtracé ligt hun eerste
voorkeur voor de TG V-verbin
ding met Nederland ook vast.
Deze maand zal minister Maij-
Weggen (verkeer en waterstaat)
in overleg met de Belgen een
keuze moeten maken voor de
TGV-lijn. Zoals bekend kiest Ne
derland het liefst voor de verbin
ding via Breda. Dat stuit bij de
zuiderburen op bezwaren, om
dat de spoorlijn dan voor een
heel groot deel door natuurge
bied loopt. Bovendien is dit voor
de Belgen ook de duurste oplos
sing.
De 'tussen-oplossing' bestaat
uit de bestaande lijn Kalm-
thout-Roosendaal. Maar dan
heeft de trein twintig minuten
vertraging. En dat vindt de Ne
derlandse bewindsvrouwe weer
onaanvaardbaar. De door de
Belgen voorgestane spoorver
binding langs de havenweg stuit
vooal in Brabant op bezwaren.
die branche is dat een organisa
tiegraad van lik-me-vestje", con
stateert de vakbondsbestuur
der, „maar de acties hebben
meer opgeleverd dan alleen le
denwinst. De mensen weten
sinds kort dat voor hen een vak
bond bestaat èn zijn mondig ge
worden. Ze laten zich dat niet
meer afnemen."
Uit de woorden van de FNV'er
valt op te maken dat de Dien
stenbond FNV niet koste wat
kost aan de zes uur-sluitingstijd
wil vasthouden. „Dat is en blijft
wel het uitgangspunt", zegt hij,
„maar in zo'n standpunt zit wei
nig onderhandelingsruimte."
Zes uur is belangrijk", vervolgt
hij. „Belangrijker is dat strak de
hand wordt gehouden aan de
werkroosters. De werknemers
willen vooral zekerheid over het
tijdstip waarop ze naar huis kun
nen. Dat staat nu vaak niet vast,
omdat winkelpersoneel bij on
verwachte drukte langer moe
ten blijven."
De verruiming van de winkel
sluitingstijd van zes uur tot half
zeven is geregeld in de nieuwe
winkelsluitingswet. De Tweede
Kamer bespreekt nog dit jaar de
wet die mogelijk per 1 januari
1991 wordt ingevoerd. De werk
gevers in de detailhandel ver
schuilden zich eerst achter de
politiek. Zij zijn daarop terugge
komen, maar hebben zich niet
vastgelegd op sluiting om zes
uur.
Bannink voelt zich als burger in
zijn belangen aangetast. De sa
lariskosten van een vijfde wet
houder, meer dan 100.000 gul
den, moeten tenslotte ergens
vandaan komen. De Vlissinger
meent dat grotere werkdruk
geen argument is voor de uit
breiding. Sociale vernieuwing,
de reorganisatie van de gemeen
te Vlissingen, de stadsvernieu
wing en de ontwikkelingen rond
het stadsgewest Vlissingen-Mid-
delburg en de stadsvernieuwing
zijn onderwerpen die naar zijn
oordeel ook met vier wethouders
kunnen worden aangepakt.
Allereerst wil Bannink in beroep
gaan bij de Vlissingse gemeente
raad. Als dat op niets uitloopt,
stapt hij naar gedeputeerde sta
ten van Zeeland. Dat college
moet het besluit van de gemeen
teraad goedkeuren. Komt hij
ook daar niet verder, dan dient
hij een bezwaarschrift in bij de
Raad van State.
De Vlissinger kent het klappen
van de zweep. Hij zat in de ge
meenteraad van Vlissingen voor
D66 en is al jaren actief in de
Zeeuwse milieubeweging. Om
misverstanden te voorkomen
vertelt Bannink dat hij eveneens
in de pen was geklommen als
D66 de vijfde wethouder had
kunnen leveren.
Daar zou de TGV enkele natuur
gebieden doorkruisen.
De nieuwe Belgische havenver
binding via de weg moet er ko
men, omdat de huidige verkeers
as E19 Antwerpen-Breda-Rot-
terdam en de grensdorpen op de
gewestweg Brasschaat-Putte-
Woensdrecht zijn overbelast,
vooral met goederenvervoer.
Met Nederland werd al eerder
overeengekomen dat de Belgi
sche havenweg zou aansluiten
op de Zoomweg-Zuid.
De Belgische minister gaf de
voorkeur aan het genoemde tra
cé boven enkele andere moge
lijkheden, omdat dit tracé het
snelst gerealiseerd kan worden.
Bovendien is het in vergelijking
met de beide andere mogelijkhe
den het goedkoopste en kortste.
VLISSINGEN - Aan de Binnen-
vaartavondschool in Vlissingen
behaalden de volgende leerlin
gen het diploma:
schipper rivieren, kanalen en meren:
J. W. de Regt uit Terneuzen;
schipper alle binnenwateren: R. A. E.
Amersfoort, H. Kokelaar, J. T. Maas,
A. Stroo en W. J. Wijnands, allen uit
Vlissingen, P. F. J. Andriessen uit
Oost-Souburg en R. Fierloos uit
Hansweert;
redegebieden: H. W. Eekman, R. Kui
per en C. A. de Munck, allen uit Vlis
singen, M. A. J. van der Jagt uit Ka-
pelle, C. A. Marinisse uit Oost-Sou
burg, W. H. J. van Moort uit Wol-
phaartsdijk, A. van Noord uit Cad
zand en W. C. Vennik uit Temeuzen.
MIDDELBURG - De herinrichtingsplannen
voor het plein in het Middelburgse Abdijcom
plex beginnen vaste vormen aan te nemen. De
ze week had architect Cees Dam een tweede
gespreksronde met de breed samengestelde
adviesraad, die eind vorig jaar werd samenge
steld. Stoepen, bestrating met looplijnen,
vloerverlichting onder de bomen in het mid
dengedeelte en nieuwe ingangen voor het pro
vinciehuis en het Zeeuws Museum zijn de
hoofdelementen van het plan.
De medezeggenschapsraad - bestaande uit
vertegenwoordigers van de Bond Heemschut,
museum, de Vrienden van Middelburg en en
kele bouw- en geschiedkundigen - kon zich in
grote lijnen in het ontwerp vinden. Discussie
was er over de verplaatsing of het weghalen
van de monumentale vaas in het midden van
het plein. Ook het kappen van de linden voor
het Abdijrestaurant viel niet bij iedereen in de
smaak. Maar afgezien van dergelijke details
had de adviesraad lof voor de aanpak van ar
chitect Dam.
Het provinciebestuur hecht als opdrachtgever
van de herinrichting aan brede instemming
met de plannen. Bij de verbouw van de staten
zaal enkele jaren geleden moest er tegen een
storm van kritiek worden opgebokst. Door de
critici van weleer nu vroegtijdig in vertrouwen
te nemen wordt een nieuwe publieke discussie
voorkomen. Een logische zaak, zeggen de be
stuurders in het provinciehuis, want het plein
is voor iedereen toegankelijk.
Architect Dam heeft de inrichtingsplannen in
een maquette in beeld gebracht. Stoepen langs
de gevels accentueren het niveauverloop van
het plein: hoog bij de Statenzaal, laag bij het
Abdijrestaurant. Blauwe natuurstenen banen
zullen de looplijnen naar de poorten aangeven.
De entree van het provinciehuis krijgt met een
stoep en twee pilaren extra allure. De ingang
van het Zeeuws Museum wordt verplaatst naar
het SPQM-poortje; SPQM is de Latijnse afkor
ting voor Senaat en Volk van Middelburg. Met
die verplaatsing moet de ingang van het mu
seum meer in het oog vallen van het passerend
publiek. De bomen op het plein blijven staan,
een tussen de tegels verwerkte verlichting
moet voor een sprookjesachtige sfeer zorgen.
Het grasveld wordt bestraat, vooral omdat het
gazon momenteel weinig meer is dan een hon
detoilet.
Het is de bedoeling dat komend najaar een be
gin wordt gemaakt met de uitvoering van de
plannen. Als het aan Cees Dam ligt wordt ook
de bebouwing op de begane grond in de toe
komstvisie betrokken. In zijn optiek behoren
in de meest in het oog springende zalen publie
ke functies ondergebracht te worden. De zoge
naamde leeuwekooi - nu in gebruik als fietsen
stalling voor het griffiepersoneel - zou als ex
positieruimte kunnen worden ingericht.
Over de toekomst van de kloostergangen is het
laatste woord nog niet gezegd. Voor zover nu
bekend zou in die gangen de vaste tentoonstel
ling van de Middelburgse Abdij Manifestatie
worden ondergebracht. Dat zou betekenen dat
die hoek van het complex alleen toegankelijk
is voor wie een entreekaartje koopt. De herin
richters van het plein voelen er meer voor de
kloostergangen open te houden, zodat bezoe
kers zorgeloos door de hele abdij kunnen dwa
len. De kwestie wordt binnenkort binnen het
provinciebestuur besproken.
De maquette van architect Cees Dam voor de
herinrichting van het Middelburgse Abdij
plein (foto Ruben Oreel)
GOES - De meidagen. We zit
ten er weer middenin. Symbo
liek die verbonden is met da
ta. Zinnebeelden van onder
drukking en vrijheid, verle
den en toekomst, dood en le
ven. Vandaag de dodenher
denking, morgen bevrijdings
dag want zonder bezinning op
de offers die zijn gebracht, is
de viering van de vrijheid een
leeg feest. Op de Waalsdorper
Vlakte luidt de klok van
avond weer twee minuten
stilte in. Heeft dat gebaar, na
vijftig jaar, nog zin en waar
de? Ja, vindt I. Haverhoek, al
meer dan een kwart eeuw be
trokken bij de jaarlijkse her
denking van de Franse geval
lenen in Kapelle. En 'ja', zegt
ook Michael Heijtink uit
Oostdijk, zestien jaar en in de
derde klas van de MAVO be
zig met de Tweede Wereldoor
log. „Opdat het nooit meer ge
beurt", zegt de één. „Zodat we
het nooit meer vergeten",
vindt de ander.
Opvallend genoeg is het voor
al Haverhoek, inmiddels al
weer een poosje voorbij de
VUT-leeftijd, die de toekomst
in zijn overwegingen betrekt.
„Het kan allemaal weer gebeu
ren. Want in het materiaal
waaruit onze samenleving is
opgebouwd, de mensen, zitten
nog altijd kiemen van het on
kruid waarin ook die beest
achtige oorlog was gebed. Kijk
maar naar de afgelopen ge
meenteraadsverkiezingen. Ei
zijn toch tal van plaatsen waai
de Centrumpartij weer zetels
bezet. Die kiemen moeten we
uitroeien en dat kan alleen
door onder ogen te zien wat ei
feitelijk gebeurd is. Door te
weten waartegen zoveel solda
ten hebben gestreden en op
grond van welke denkbeelden
zoveel mensen zijn vermoord."
Michael heeft meer vertrou
wen in de mensheid. De paral
lel tussen het nazi-fascisme en
de racistische groeperingen
van nu, ligt er voor hem duide
lijk. Maar erg ver kunnen ze,
denk ik, niet gaan. Dat laat de
samenleving niet toe. Daar
voor hebben we teveel van de
geschiedenis geleerd. Op
school behandelen we nu de
periode voor en tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Wij le
ren hoe de propagandamachi
nes werkten, hoe weinig we
aanvankelijk wisten van de
gruwelen, hoe diep het weder
zijds wantrouwen geworteld
was en in welke ongelijke
strijd de geallieerden terecht
kwamen. Ik zie de wereld niet
zo gauw opnieuw die fouten
1. Haverhoek: „Onder elk kruis ligt een mens" (foto Willem Mieras)
maken. En als het gebeurt,
dan is er niemand meer over
om de doden te herdenken.
Dan valt de bom en dan is het
gebeurd".
De dodenherdenking doet Mi
chael meer stilstaan bij het
verleden. „Je moet je blijven
realiseren dat soldaten van al
le nationaliteiten voor de vrij
heid hebben gevochten. Mij
gaat het niet zozeer om de
plechtigheden maar meer om
de aanleiding die ze geven tot
nadenken. Op de televisie, op
de radio en in de kranten:
overal komen mensen aan het
woord die het hebben meege
maakt. Voor mij maken die
mensen wel veel duidelijk. Zeil
heb ik alleen een oma die er
over zou kunnen vertellen
maar met haar heb ik er nooit
over gesproken. Ik zou dat wel
willen maar ik weet, eerlijk ge
zegd, niet goed hoe ik daar
over zou moeten beginnen."
Voor Haverhoek is de erken
ning van het offer de aanlei
ding geweest om met zijn werk
voor de Souvernir Francaise,
de organisatie die de herden
king aan de in Nederland ge
vallen Fransen levend houdt,
te beginnen. „Die Fransen wa
ren natuurlijk niet allemaal
helden, net zomin als de Ne
derlanders, Engelsen, Russen,
Amerikanen en noem ze maar
op. Het waren gewone mensen
die uitkeken naar de zomer.
Mensen met kinderen, zorgen,
idealen en een familieband. En
dat zijn ze allemaal kwijtge
raakt toen ze hier, voor de vrij
heid, sneuvelden. Dan vol
staat het niet om ze liefdevol
te begraven, zorgvuldig hun
graven te onderhouden en hun
namen in steen te beitelen.
Steeds opnieuw moeten we
ons rekenschap geven van het
feit dat zij verloren wat wij nu
hebben: een leven in vrijheid.
Daar moet je zorgvuldig mee
omgaan."
De herdenking van slachtof
fers is voor de nabestaanden
altijd een vorm van troost ge
weest. Maar naarmate de tijd
verstrijkt, vallen ook steeds
meer nabestaanden weg. „Dat
samen met de afstand in tijd,
die duidelijkheid schept, heeft
de accenten ook wat verlegd.
Van een rouwproces wordt de
dodenherdenking langzaam
maar zeker een belangrijke
les. Het ereveld is de tragische
prijs van de onderlinge ver
bondenheid. Maar onder elk
kruis, sommige hebben een
naam, andere alleen een da
tum, ligt een/nens die wat te
verliezen had. Dat moeten wij
ons, in een samenleving die
steeds individualistischer en
zelfzuchtiger wordt, blijven
aantrekken", aldus Haver
hoek.
Mieke van der Jagt
