PZC
Dagje nagelbijten
voor Onno Ruding
Eerste Kamer mag
weer laten zien
wat ze waard is
'Tsjernobyl' nog
steeds merkbaar
in Scandinavië
opinie en achtergrond
4
Ontwikkelingen Oost-Europa hebben proces versneld
ZATERDAG 28 APRIL 1990
Sneller
1KIESKREATIEF
KIES
BRABANTS
CONSERVATORIUM
toelatingsexamens
eind mei/begm juni
UT DKR KUNSThN
Verwachtingen
Fraudegevoelig
Top Dublin bepaalt EG-toekomst
(Van onze correspondent
Hans de Bruijn in Brussel)
Oorspronkelijk was de spe
ciale topconferentie van
het (Franse) staatshoofd en de
regeringsleiders van de EG, za
terdag in Dublin, vooral be
doeld om te kunnen praten over
de gevolgen van de Duitse een
wording voor de Europese Ge
meenschap.
Maar de ontwikkelingen gaan
snel en het lijkt erop dat de da
me en twaalf heren het Duitse
hoofdstuk al snel kunnen dichts
laan. De plannen om van de EG
een economische, monetaire en
ook politieke unie te maken zul
len meer aandacht opeisen. Ook
de relatie met de landen in
Oost-Europa staat op de agen
da.
De regeringsleiders zijn voor de
hereniging en voor het opnemen
van de huidige DDR in de EG,
zonder wijziging van het EG-ver-
drag. Voor exacte afspraken is
het nog te vroeg. Niemand kent
de economische gevolgen. Maar
men wil het de Duitsers niet
moeilijk maken.
De Europese Commissie heeft
een nota over eenwording en
toetreding opgesteld, die overal
goed is ontvangen. Daarin is
sprake van drie fasen, waarin
het nieuwe Duitsland zich gelei
delijk eerst economisch en daar
na ook staatkundig aan de Euro
pese regels aanpast.
Dr. Onno Ruding gaat
een spannend weekend
tegemoet. De regeringslei
ders van de EG zullen van
daag (zaterdag) in Dublin
bespreken of de Nederland
se oud-minister van finan
ciën de eerste directeur zal
worden van de nieuwe Eu
ropese Bank voor Wederop
bouw en Ontwikkeling van
Oost-Europa.
Tevens zal duidelijk kunnen
worden of Amsterdam nog
kans maakt om de vestiging
van die nieuwe bank, goed
voor een paar honderd ba
nen, in de wacht te slepen. In
EG-kringen worden echter
Rudings kansen, noch die
van Amsterdam erg hoog
aangeslagen, ondanks het
optimisme in Den Haag.
Hoe capabel Ruding en hoe
ideaal Amsterdam in de
ogen van de Haagse regeer
ders ook zijn, het kleine Ne
derland moet in de strijd om
deze vette posten opboksen
tegen grote machten. „Het
zou onverteerbaar zijn als we
niets kregen", zegt Den
Haag. Maar men houdt er se
rieus rekening mee.
In feite gaat het om een
Frans-Nederlandse strijd.
Nederland heeft Ruding en
Amsterdam, Frankrijk had
Parijs en heeft Jacques Atta-
li. Hij is de economisch advi
seur van president Mitter
rand. In een slimme zet heeft
de Franse regering eind vori
ge week besloten Parijs 'op
te geven' en de kandidatuur
van Londen te steunen.
Frankrijk vraagt dus niets.
Frankrijk eist. En daar kan
Nederland weinig tegen
doen. De kansen van Enge
land, dat geen enkele Euro
pese instelling herbergt, lij
ken voorts wel erg groot.
Oud-minister Onno Ruding:
ja...nee/ ja...nee?
In de eerste draagt de Bondsre
publiek de last van de hereni
ging, maar zodra het grote
Duitsland in de EG zit kan het
de hand ophouden voor steun
uit de Europese landbouw-, so
ciale en regionale fondsen. Er
wordt gesproken over extra kos
ten van rond f.12 miljard per
jaar.
De regeringsleiders zullen moe
ten zeggen of zij de Westduitsers
nu al willen helpen 'als bewijs
van broederschap' (aldus De-
lors). Daar zouden de meevallers
(.10 miljard gulden?) op de EG-
landbouwbegroting voor ge
bruikt kunnen worden.
In elk geval willen de twaalf via
de Europese Commissie vanaf
het begin bij de Duits-Duitse be
sprekingen betrokken worden.
„Duitsland moet in alle fasen
van de ondei.iandelingen met
de EG overleg plegen", zei Com
missie-president Delors deze
week.
Ook aan de relatie met de Oost-
europese landen zal de top niet
veel woorden besteden. Op het
onstabiele Roemenië na zijn
met alle landen handels- en sa
menwerkingsakkoorden geslo
ten. De twaalf zullen zich uit
spreken voor verdieping van die
relatie door verdergaande 'asso
ciatie-akkoorden'.
Vooral daarover gaat deze top.
Door de gebeurtenissen in
Oost-Europa gedwongen is de
procedure voor de Europese eco
nomische, monetaire en politie
ke eenwording, die pas op de
EG-top van eind juni (ook in Du
blin) verwacht werd, versneld.
Voorstellen van Italië en Frank
rijk om de 'intergouvernemente
le conferentie' over de economi
sche en monetaire unie (EMU),
die in december begint, te ver
vroegen hebben het in de EG
niet gehaald. Dat moet ertoe lei
den dat de twaalf hun econo
misch en monetair beleid in el
kaar schuiven, dat er straks een
centrale Europese bank komt
die het monetair beleid uitvoert,
en als laatste fase ook een Euro
pese munt (de ECU) waarmee
men overal kan betalen.
Dat doel was al bekend, maar
door de gebeurtenissen in Oost-
Europa is de noodzaak het snel
te doen toegenomen. Eerst
dacht tien jaar nodig te hebben,
nu wil men de belangrijkste de
len al in 1994 van kracht laten
worden.
Maar met economische en mo
netaire eenwording is Europa er
nog niet. Economische integra
tie zonder nauwe politieke sa
menwerking, zal de samenhang
van Europa schaden, waar
schuwt Delors. „We moeten die
economische unie op beton en
niet op zand bouwen", zegt hij.
De Europese Gemeenschap is
nog teveel een economische ge
meenschap. Over buitenlands
politieke kwesties overleggen de
twaalf wel, maar een echt Euro
pees politiek beleid is er niet.
Daarom moet er naast de mone
taire een Europese politieke
unie (EPU) komen.
De regeringsleiders zullen nu be
sluiten om ook aan de politieke
unie een conferentie te wijden,
parallel aan die over de EMU.
Beide zouden eind '91 klaar moe
ten zijn, zodat beide unies eind
1992, gelijk met de vrije markt,
in werking kunnen treden.
„De twaalf moeten hun trouwbe
lofte hernieuwen", zegt Delors.
Vanaf de oprichting van de EG
in 1958 is immers al sprake van
verdergaande integratie op eco
nomisch en politiek gebied.
Maar niet eerder in de ruim 30-
jarige EG-geschiedenis was de
tijd er zo rijp voor.
De Europese Politieke Samen
werking (EPS), waarin de twaalf
nu hun buitenlandse politiek
coördineren, moet in EG-organi-
satie worden opgenomen. En
dus zal de Europese Commissie
ook op die terreinen met initia
tieven moeten kunnen komen.
Sommigen vinden echter dat de
Commissie zo teveel macht naar
zich toetrekt. Een huiver die toe
neemt door pleidooien, zoals die
van Frangois Mitterrand, Hel
mut Kohl en de Belgische rege
ring, om de EG ook zeggenschap
te geven over defensie en veilig
heidszaken.
Atlantici (met name in Londen
en Den Haag) vrezen een uithol
ling van de Navo, en van de band
met de VS. Niet ten onrechte,
omdat vooral Parijs nooit ver
heeld heeft dat het een Europese
defensie wil die op eigen benen
staat. En onder Franse (nucleai
re) leiding.
Dan is er 'het democratische te
kort'. In een monetaire en poli
tieke unie zal de beslismacht
van de nationale regeringen en
parlementen naar 'Brussel' ver
schuiven. Maar dan moet de de
mocratische controle daarop
mee-verschuiven. Dat is nu nog
niet het geval.
Dat betekent meer bevoegdhe
den van het Europarlement, dat
die controlerende taak van de
parlementen moet overnemen.
Hoe is nog onduidelijk, daar is
de regeringsconferentie voor.
Maar zonder die controle zijn
EMU of EPU onhaalbaar, zo zegt
Delors.
Natuurlijk zijn vooral de Britten
tegen deze plannen voor een ver
dergaande Europese integratie.
Premier Thatcher wil geen EMU
en nogg minder een politieke
unie, die de soevereiniteit van de
Britse natie nog meer zal aange
tasten dan nu al via de EG ge
beurt.
Tegen de twee conferenties kan
zij zich niet verzetten. De andere
elf hebben bovendien herhaal
delijk laten weten desnoods zon
der de Britten de weg naar de
economische en monetaire unie
te zullen inslaan. Londen kan
die trein niet meer stoppen.
Maar voor de politieke unie
moet het EG-verdrag gewijzigd
worden. Dat vereist unanimiteit
en geeft Thatcher een veto. Maar
'Brussel' put hoop uit de verkla
ring van minister Hurd (buiten
landse zaken), dat Londen con
structief zal meedoen aan de on
derhandelingen.
Dublin aan de Liffey, dit weekend ontmoetingsplaats Europese leiders (foto Bord Faïlte
Tweedeling treft vooral vrouwen
Mensen met een goede op
leiding gaan een toe
komst tegemoet met goedbe
taalde banen en veel maat
schappelijke invloed. Mensen
die weinig of niet opgeleid zijn
krijgen de slechte en laagbe
taalde banen met heel weinig
invloed. Tenminste, als ze al
een baan vinden. Zo ontstaat
er een tweedeling in onze sa
menleving. Ook is er sprake
van een groeiende tweedeling
tussen oud en jong, of tussen
Nederlanders en buitenlan
ders, of tussen mensen die be
taald werk doen of niet. Er zijn
zo nog wel meer tweedelingen
- eigenlijk is meerdeling een
beter woord - in onze samenle
ving aan te wijzen.
Binnen of achter deze meerde-
lingen wordt nog weer een
tweedeling zichtbaar, namelijk
die tussen mannen en vrou
wen. Of vrouwen nu hoog- of
laaggeschoold zijn, oud of jong,
Nederlands of buitenlands, be
taald werk doen of niet: hun
verhaal is anders dan dat van
mannen. En hun verhaal pakt
meestal slechter uit.
De slechte positie van vrouwen
op de arbeidsmarkt heeft alles
te maken met de traditionele
'rolverdeling tussen vrouwen
en mannen. Vrouwen doen het
huishouden en mannen verdie
nen de kost. Die rolverdeling is
het gevolg van de cultuur waar
in we opgevoed zijn. We erva
ren het als natuurlijk, dat vrou
wen het verzorgende werk
doen en mannen het werk bui
tenshuis. Om het voor alle
vrouwen mogelijk te maken
om thuis haar werk te doen is
het kostwinnersprincipe ont
staan. Een man verdient ge
noeg inkomen om zijn hele ge
zin te onderhouden.
Deze verdeling tussen vrouwen
en mannen is jarenlang tot ve
ler tevredenheid in stand ge-
Tekening Arend van Dam uit DIS K-brochure)
Advertentie
Aanmelding:
houden. Vrouwen hebben aan
het huishouden, de opvoeding
van kinderen en het vrijwillige
werk meer dan een vole dag
taak. Ze verzetten veel werk,
dat niet alleen hun gezin, maar
ook de maatschappij ten goede
komt. Geconcludeerd mag
worden, dat via het kostwin
nersbeginsel onze samenleving
op een eenvoudige manier er
van verzekerd is, dat zowel het
produktieve als het verzorgen
de werk wordt gedaan. De rol
verdeling tussen mannen en
vrouwen komt iedereen ten
goede.
Veel mensen ervaren dat ook
zo. Maar anderen vinden dat
dit systeem grote nadelen heeft
en risico's met zich meebrengt.
Want als de partner overlijdt of
als gehuwden scheiden, blijkt
het kostwinnersbeginsel zich
tegen de vrouw te keren. Wan
neer vrouwen geen eigen inko
men verdienen moeten ze in die
situaties vaak een beroep doen
op een bijstandsuitkering. Dit
is een minimum-uitkering. Het
is de bedoeling, dat je er net
van kunt leven. De praktijk is,
dat mensen op den lange duur
niet kunnen leven van een uit
kering. Deze vrouwen lopen
dan het risico te verarmen.
Het is dan ook niet toevallig,
dat de bijstandswet een 'vrou-
wenwet' wordt genoemd. Ook
de grote groep vrouwen die niet
trouwt heeft last van dat kost
winnersbeginsel. Want omdat
de norm is dat vrouwen trou
wen en onbetaald werk doen,
wordt betaalde arbeid door
vrouwen vaak nog gezien als
een bijverdienste. Vrouwen
werk wordt dan ook slecht be
taald. Verder maken werkende
vrouwen vrijwel geen carrière.
Slechts 2,5 procent van hen is
te vinden in hogere functies.
De maatschappij is er nog niet
op ingericht dat vrouwen eco
nomisch zelfstandig zijn. Dat is
pijnlijk, mede omdat de tradi
tionele rolverdeling door een
steeds grotere groep vrouwen
niet meer als ideaal gezien
wordt.
De gezinnen en ook de wonin
gen worden steeds kleiner en
vragen minder inzet in verzor
gend werk. Vrouwen houden
daardoor energie over om niet
alleen de verzorgende kanten
van zichzelf te ontwikkelen,
maar ook hele andere. Veel jon
gere vrouwen willen daarom
betaald werk, niet langer af
hankelijk zijn van een kostwin
ner en zich in betaald werk ont
plooien.
Onderzoek in opdracht van de
Emancipatieraad heeft ge
leerd, dat 85 procent van de
meisjes van ongeveer 14 jaar la
ter betaald en onbetaald werk
wil combineren. Die meisjes
zullen dat trouwens ook wel
merken, omdat zij vanaf 1990
geacht worden in eigen levens
onderhoud te kunnen voorzien.
Ook een meerderheid van de
jonge jongens, namelijk 67 pro
cent, ziet als toekomstideaal
dat ze niet alleen kostwinner
zijn. Jongens willen hun taak in
de opvoeding van kinderen en
de huishouding op zich nemen.
In toenemende mate willen
jongeren het werk en de taken
eerlijker delen. Maar onze sa
menleving is onvoldoende in
gesteld op het verlangen van
vrouwen om economisch zelf
standig te zijn. Ook het verlan
gen van mannen om invulling
te geven aan de direct verzor
gende kant van hun vader
schap ontmoet maatschappe
lijk weerstand. De economie,
het bedrijfsleven, het belas
tingstelsel, de uitkeringsin
stanties en de cultuur zijn inge
richt volgens de traditionele
mannen- en vrouwenpatronen.
Er zal dan ook nog veel moeten
veranderen.
Over de mogelijke richtingen
van die veranderingen bestaan
veel vragen. Zou het inkomens
stelsel niet meer geïndividuali
seerd moeten worden? Zou het
betaalde en onbetaalde werk
niet beter verdeeld kunnen
worden? Vormt een geleidelij
ke invoering van een basisin
komen voor iedereen een
begaanbare weg? Laten meer
en goedkope vormen van kin
deropvang de kansen van vrou
wen voor het doen van betaald
werk stijgen? Kan het herwaar
deren van andere leefverban
den naast het gezin de culture
le omslag vergemakkelijken,
die nodig is voor het herwaar
deren van zowel betaald als on
betaald werk? Vragen, waar we
samen het antwoord op moe
ten vinden.
Wat hebben kerken hier nu
mee te maken? Waar christe
nen en hun kerken onder ogen
zien, dat er een groeiende twee
deling in onze samenleving aan
het ontstaan is, daar moeten ze
ook inzien dat binnen die twee
deling vrouwen dubbel gepakt
worden. Een kerk, die als haar
taak ziet om op te komen voor
de zwakkeren in de samenle
ving, zal dus zeker voor vrou
wen dienen op te komen. Maar
daarmee bevinden de kerken
zich in een pijnlijke situatie.
Die slechte positie van vrou
wen in de economie heeft im
mers direct te maken met de
traditionele rolpatronen. Deze
hebben zich ook met de steun
van de kerken kunnen ontwik
kelen. Ze zijn niet alleen deel
van ons leven, maar ook van
ons geloofsleven.
Toch worden wij door de Bijbel
geconfronteerd met normen en
waarden van solidariteit en ge
rechtigheid. Deze vereisen dat
christenen en kerken zich in de
economische positie van vrou
wen verdiepen.
Daarom vraagt de DISK, de oe
cumenische Dienst in de In
dustriële Samenleving vanwe
ge de Kerken, jaarlijks aan pa
rochies, gemeenten en plaatse
lijke kerken om rond 1 mei op
een Zondag van de Arbeid aan
dacht te geven aan een actueel
thema uit de wereld van werk
en economie. Dit jaar vormen
de negatieve gevolgen van de
groeiende tweedeling voor
vrouwen het thema van de
Zondag van de Arbeid.
De Bijbel vertelt van bevrij
ding. Ieder mens moet de vrij
heid krijgen om zijn of haar ver
antwoordelijkheid in de sa
menleving waar te maken. Het
is niet juist om vrouwen en
mannen maar een deel van die
verantwoordelijkheid toe te
schuiven. Mensen mogen geen
knecht zijn van situaties, waar
in ze niet de keuze hebben hoe
hun mens-zijn in te vullen,
maar dat voorgeschreven krij
gen.
Bij vrouwen leeft het besef dat
het mensonwaardig is, dat
mannen worden teruggebracht
tot kostwinners en vrouwen tot
koesteraars. Mannen hebben
op het emotionele vlak meer in
hun mars dan zij zelf vaak door
hebben en vrouwen op het
maatschappelijke vlak. Een
doorbraak in de traditionele
rolpatronen kan vanuit de ker
ken herkend worden als bevrij
ding tot een vollediger mens
zijn. De kerken hebben alle re
den om die doorbraak te onder
steunen.
Jan W. Scheffers.
'De overzijde' van het Binnenhof (foto Roland de BruinIGPD)
(Van onze parlementaire
redacteur Henri Kruithof
Prof.dr. Piet Steenkamp,
voorzitter van de Eerste Ka
mer, heeft in een interview in
deze krant eens gezegd, dat
'zijn' Senaat het laatste woord
heeft bij wetgeving. Formeel
heeft hij gelijk en in de praktijk
heeft de Eerste Kamer dat recht
ook enige malen gebruikt. In de
komende weken mag de Senaat
zijn functie weer waarmaken.
De Tweede Kamer gaat aan
staande dinsdag akkoord met
de aftopping van het reiskosten
forfait. Achter dit ingewikkelde
begrip gaat een belastingvoor
deeltje schuil dat mensen die ver
van hun werk wonen, nu nog
krijgen. Op het voornemen dat
voordeeltje af te schaffen viel vo
rig jaar het CDA-VVD-kabinet.
In plaats van de afschaffing van
het reiskostenforfait, kwam het
nieuwe kabinet eind vorig jaar
met het voornemen dit belas
tingvoordeeltje wat af te toppen.
Mensen die meer dan dertig kilo
meter van hun werk wonen krij
gen minder van 'vadertje staat'
terug dan ze gewend waren.
Deze maatregel, oorspronkelijk
bedoeld om mensen te dwingen
dichter bij hun werk te gaan wo
nen, heeft al veel commotie ver
oorzaakt. Reizigers met het
openbaar vervoer worden er ook
door gepakt (staatssecretaris
Van Amelsvoort bedacht een op
lossing); part-time werkende
vrouwen zouden onredelijk wor
den gediscrimineerd door de
maatregel (Van Amelsvoort be
dacht opnieuw een oplossing).
De Tweede Kamer was vervol
gens nog niet helemaal tevreden
en wijzigde ook nog hier en daar
een detail.
Door al deze aanpassingen is de
regeling inmiddels zodanig inge
wikkeld geworden, dat de uit
voerbaarheid volstrekt zoek is.
Bovendien is fraude wel erg een
voudig geworden, doordat car
poolers ook nog een voordeeltje
kunnen meepakken. De VVD
(van het begin af aan fel tegen
stander van de aftopping van
het reiskostenforfait) voorspel
de dat de Eerste Kamer op
grond van de uitvoerbaarheid
van de plannen grote moeite
met de voorstellen zou hebben.
Dat lijkt een terechte verwach
ting. De Eerste Kamer heeft als
belangrijkste taak nog eens rus
tig te kijken naar wetsvoorstel
len, die door de politieke hitte
van alledag de Tweede Kamer
hebben gepasseerd. De Senaat
beoordeelt dan nog eens rustig
of de wet-in-oprichting uitvoer
baar en juridisch consistent is.
Er ligt dus een schone taak te
wachten voor de 'amateur-poli
tici'. Want wat te denken van de
bewijsstukken die de belasting
plichtige op tafel moet leggen
om aan te tonen dat hij (m/v) met
het openbaar vervoer reist. Niet
alleen een copie van een OV-
jaarkaart is geldig bewijsmate
riaal, dat is nog eenvoudig.
Part-timers mogen ook alle
treinkaartjes van een heel jaar
overleggen. Voor hen is een OV-
jaarkaart namelijk niet voorde
lig en dus zullen zij per keer een
treinkaartje kopen.
Je ziet de inspecteur der belas
tingen al voor je. Steekproefsge
wijs zal hij een belastingplichti
ge uitnodigen aan te tonen dat
hij met het openbaar vervoer
reisde. Dat bewijs moet hij kun
nen leveren om in aanmerking te
komen voor een hogere reiskos
tenaftrek. De belastingplichtige
kan dan niet veel meer doen dan
een doos treinkaartjes op het bu
reau van de inspecteur omkeren.
En deze zal vervolgens schatten
of het ongeveer genoeg kaartjes
zijn en vervolgens akkoord
gaan. Tijd om kaartje voor kaar
tje te controleren heeft hij nu
eenmaal niet.
Tot zover de controleerbaar
heid. Echt fraude wordt het wan
neer een werkgever 44 cent per
kilometer betaalt aan een werk
nemer die een collega zegt mee
te nemen van en naar zijn woon
plaats. Beiden hebben dan geen
recht meer op reiskostenaftrek
bij de belastingen. Maar als ze
besluiten deze belastingvrije
vergoeding te delen en allebei
met hun eigen auto blijven rij
den, zijn ze beiden aanmerkelijk
voordeliger uit en is er geen haan
die er naar kraait.
Het zijn allemaal argumenten
die bij de regeringsfracties CDA
en PvdA bekend zijn. Zij hebben
zich politiek echter inmiddels
hevig gebonden aan dit onder
werp. Dat de VVD, die haar poli
tieke ziel en zaligheid aan het
forfait heeft opgehangen, ooit
een beetje gelijk zou krijgen, is
iets wat CDA en PvdA niet kun
nen of zullen accepteren.
In de Eerste Kamer wegen de
echt politieke argumenten ech
ter minder zwaar. Van de 'over
zijde van het Binnenhof zijn de
eerste voorzichtige geluiden uit
het CDA-hoek al te horen: er
heersen grote twijfels. CDA en
WD hebben in de Senaat nog
steeds een forse meerderheid.
De kans dat het wetsontwerp
daar zal sneuvelen is niet denk
beeldig.
Het is voor de belastinginspec
teurs te hopen dat de argumen
ten van uitvoerbaarheid en frau
de-gevoeligheid een belangrijke
rol gaan spelen. Na de grote be-
lastings-vereenvoudigingsope-
ratie 'Oort' is inmiddels een
nieuwe commissie onder leiding
van professor Stevens aan het
werk om de belastingen nog ver
der te versimpelen. Dan gaat het
niet aan nog voordat die com
missie de kans heeft gekregen
haar eerste voorstellen te doen,
onnodige ingewikkelde regelin
gen te bedenken, ook heb je je
als regeringspartij politiek ge
bonden.
(Van onze correspondent in
Kopenhagen, John Versleijen)
De gevolgen van de radioac
tieve ramp in Tsjernobyl,
precies vier jaar geleden, blij
ken in Scandinavië langduriger
te zijn dan eerst werd aangeno
men. Ruim 14.000 meren in Zwe
den zijn nog steeds zó zwaar
vergiftigd, dat het volgens ex
perts meer dan 30 jaar duurt
voordat er weer vis uit kan wor
den gegeten.
Het zwaarst trof de radioactieve
gifwolk, die als milde voorjaars
regen in april 1986 grote delen
van Noord-Zweden en Noorwe
gen vervuilde, de rendierhou-
dende Lappen. Deze oerbevol
king van Noord-Scandinavië
zag in korte tijd haar eeuwenou
de bestaansgronden en cultuur
grotendeels verdwijnen. Een
groot deel van hun trotse kud
des moest worden geslacht en
vernietigd.
Het rendiervlees, ooit een veel
gevraagde delicatesse, is mo
menteel nauwelijks verkoop
baar. De lage marktprijzen
dwingen vele Lappen, die de eer
ste moeilijke jaren na Tsjerno
byl hebben overleefd, alsnog
hun bestaan op te geven.
Het Zweedse stralingsinstituut
FSI rekent ermee dat pas rond
het jaar 2000 de situatie voor de
Lappen zich kan hebben genor
maliseerd. Dan zal ook het ce
sium uit de weidegebieden van
de rendieren zijn verdwenen. Ve
le deskundigen vragen zich ech
ter af of er dan nog sprake is van
een Lapse bevolkingsgroep, die
dank zij haar rendierkuddes
haar identiteit kon bewaren,
maar nu vaak is aangewezen op
sociale bijstand.
De radioactieve gifwolk heeft de
Zweedse staat tot nu toe ruim
een miljard Zweedse kronen,
zo'n 350 miljoen gulden, gekost.
Daarvan is 50 miljoen gulden
uitgekeerd aan de Lappen in de
vorm van subsidies, noodvoer en
verhuizing van de rendierkud
des. Zeker een half miljard
Zweedse kronen verloor het
Scandinavische land aan wegge
bleven toeristen.
Zweedse stralingsdeskundigen
rekenen ermee dat enkele pro
centen van de ontsnapte radio
activiteit uit Tsjernobyl in
Noord-Scandinavië terecht is
gekomen.
Nog steeds ligt het stralingsni
veau in grote delen van Noord-
Scandinavië tienmaal boven het
normale peil. De bevolking
wordt door de Zweedse overheid
dan ook gewaarschuwd geen
bessen, paddestoelen of wild uit
de geteisterde gebieden te eten.
De aanbouw van groentes en
fruit wordt ook ontraden.
