PZC
Iedereen een dief
Tunnelbouw in de Randstad moeilijke knoop
leuk idee
opinie en achtergrond
Stad weet geen raad met groot Vlaams Blok
IAVOO
VRIJDAG 13 APRIL 1990
Voedingsbodem
Integratie
Verklaring
Gelegenheid
Milieu
Zelfbediening
NIÉl"W
paasontbijt
in
heinkenszancL
Stenevate 2
GRATIS PAASONTBIJT!
MEUBELEN interieurverzorging
DEJONGEHOEKVANDIJKE
Heinkenszand 01106-1482
Betekenis
denkwijzer
TT
TTTT
ET
Spanning
Antwerpen worstelt met racisme
Van onze correspondent
Hans de Bruijn in Brussel
Toen het extreem-rechtse
Vlaams Blok in 1988 bij de
gemeenteraadsverkiezingen in
Antwerpen maar liefst 20 pro
cent van de stemmen won, be
sloten de andere politieke par
tijen de groepering zoveel mo
gelijk dood te zwijgen en te ne
geren. Maar die aanpak heeft
gefaald. Vluchten kan niet meer
in Antwerpen.
De laatste maanden staat het ra
cisme weer boven aan de agenda
van de Scheldestad. De vorige
maand deden zich geregeld inci
denten voor tussen aanhangers
van het Vlaams Blok en tegen
standers, dan wel met enkele
van de vele buitenlandse mi
granten in Antwerpen. De Ant
werpse burgers kregen pamflet
ten in de bus, waarin fel werd uit
gehaald naar de 'islamisering'
van de stad. De vele buitenlan
ders krijgen van alle misstanden
de schuld. Zo nu en dan kwam
het zelfs tot vechtpartijen, waar
bij zelfs partijbonzen zich niet
onbetuigd lieten.
Voor de socialistische burge
meester Bob Cools was toen de
maat vol. Hij schreef zijn burgers
een open brief, waarin hij het
Vlaams Blok er openlijk van be
schuldigde ,.de samenleving in
onze stad kapot te maken" en de
burgers ..met onsmakelijke me
thoden" een gevoel van onveilig
heid te geven.
Volgens Cools, een Antwerpe
naar in hart en nieren, maakt het
Vlaams Blok gebruik van extre
mistische terreurmethoden', ver
spreidt het in de stad operuien-
de pamfletten; pleegt het straat
geweld en lijfelijke aanvallen op
burgers met als doel de Antwer
penaren bang te maken en de
stad in diskrediet te brengen.
De burgemeester kwam in actie
na een bijeenkomst in de rand
gemeente Borgerhout, waar de
koninklijk commissaris voor het
migrantenbeleid, Paula
D'Hondt, haar visie tegenover
de burgers wou uiteenzetten.
Het liep uit op een ordinaire
scheldpartij, waarbij een man
zelfs riep dat 'racist' voor hem
een eretitel was.
Cools riep de bevolking op niet
op deze provocaties in te gaan.
We willen een verdraagzame en
democratische samenleving,
een open en ruime stad, waar het
straatgeweld geen kans krijgt,
zo schreef de burgemeester. Het
is puur racisme, vergelijkbaar
met het anti-semitisme van de
De reactie van het Vlaams Blok
kwam prompt in de vorm van
een eigen open brief, waarin
Cools ervan werd beschuldigd
op kosten van de gemeente (wat
niet waar is) campagne tegen de
partij te voeren. Er werd gespro
ken van laster, leugens en inti
midatie. Waarna de partij pre
cies liet merken waarom Cools
tot zijn brief is gekomen. Omdat
er een crisis in de stad zou drei
gen.
„Crisis?", zo reageerde het
Vlaams Blok. „Crisis is de isla
misering van Antwerpen; de toe
nemende criminaliteit; de ope
ning van de 20e moskee in de
stad; de politieke corruptie; de
massale invasie van vreemdelin
gen en de zoveelste drugsdode",
daarmee migranten en misdaad
op één hoop vegend.
Het Vlaams Blok wijst de be
schuldigingen over straatter
reur af en geeft daarvan een an
dere extreem-rechtse groep, de
Vlaams Nationale Groepering,
de schuld. Maar dezelfde randfi
guren lopen gewapend met mes
sen, knuppels en kettingen rond
in de buurt van bijeenkomsten
van het Vlaams Blok.
Het is de aloude methode van de
extreem-rechtse partijen die, zo
als het Vlaams Blok beweert
„hardop zeggen wat u denkt".
En in de stad aan de Schelde
klopt dat nog ook. In Antwerpen
is de aanhang van het blok sinds
de gemeenteraadsverkiezingen,
waarbij elf zetels werden ver
overd en de partij op de derde
plaats kwam, niet gedaald.
Deze Antwerpenaren verzetten
zich tegen de grote groepen min
derheden uit Turkije, Zuid-Eu
ropa en Noord-Afrika. Maar die
aanwezigheid is zeker niet gro
ter dan in bijvoorbeeld Brussel,
waar deze minderheden bijna
een kwart van de bevolking uit
maken en de problemen veel
groter zijn.
Antwerpen is echter een uitste
kende voedingsbodem voor ex
treem-rechts gebleken en een
verklaring daarvoor hebben de
deskundigen nog steeds niet ge
vonden. Maar de schrik die na de
verkiezingen van 1988 opkwam,
is wat weggeëbd en concrete
maatregelen om er iets aan te
doen, zijn niet genomen.
De Belgische regering dacht het
nationaal te kunnen aanpak-
Het Vlaams Blok 'dreigt de samenleving in het hart van Antwerpen kapot te maken..
Instituut voor Voorlichting
foto Belgisch
ken. Na lang nadenken werd een
speciale 'koninklijk commissa
ris' voor het migrantenbeleid be
noemd (oud-staatssecretaris
Paula D'Hondt), maar haar acti
viteiten hebben behalve een dik
rapport eigenlijk niets opgele
verd. Bevoegdheden heeft zij
niet.
De meeste politieke partijen
staan integratie voor. waarbij de
migranten niets in de weg wordt
gelegd zolang zij zich gedragen
als Belgen en zich aan de Belgi
sche regels aanpassen. Het
Vlaams Blok wil van integratie
juist niets weten. Het is dan ook
niet vreemd dat het niet tegen
de hoofddoek is. Die zorgt im
mers dat het onderscheid tussen
de Belgen en de migranten dui
delijk te zien blijft. Het Blok
vindt dat de buitenlanders zo
snel mogelijk België moeten ver
laten.
Maar ook grote partijen zitten
op die lijn. De Vlaamse liberale
PVV kwam eind 1989 zelf met
het voorstel om de buitenlan
ders een 'oprot-premie' te geven,
vooral aan werkloze migranten.
Wie zo niet weg wil, kan zijn uit
kering verliezen, zei de PVV.
Maar dat idee vondt nergens
echte steun.
De socialisten en christen-de
mocraten gaan daarentegen uit
van de onvermijdelijkheid van
hun aanwezigheid, en willen een
beleid gericht op integratie voe
ren. De rooms-rode coalitie heeft
bijvoorbeeld voorgesteld dat mi
granten verplicht worden om
een van de twee landstalen te le
ren.
Aan een groot deel van de Ant
werpenaren lijken die genuan
ceerde benaderingen echter niet
besteed. De stad kampt, net als
andere grote steden, met de be
kende 'gastarbeidersproble
men', zoals ghettovorming en
een relatief hoge werkloosheid.
Dat het Vlaams Blok in Antwer
pen zo'n machtsbasis heeft,
komt ook omdat de Sinjoren
stad vanouds het Vlaamse bol
werk is en het Vlaams Blok is
voor alles een Vlaams-nationa
listische partij. 'Vlaanderen
voor de Vlamingen' is dan ook
een leus die de partij al voerde
voor er gastarbeiders waren.
Vroeger was dat alleen gericht
tegen de 'vreemdelingen' in ei
gen land, de Walen, maar nu Bel
gië gefederaliseerd is vooral te
gen de échte buitenlanders.
Daarmee onderscheidt het zich
van een partij als de Volksunie,
die even Vlaams-nationalis
tisch. maar verder een democra
tische en respectabele partij is.
De deelname van de Volksunie
in het achtste kabinet-Martens
is door veel Vlamingen als ver
raad gezien. De Volksunie ver
liest nog steeds aanhang, en die
loopt in veel gevallen over naar
het Vlaams Blok. Het is dan ook
niet te verwachten dat de
machtsbasis van het blok snel
zal wegvallen.
Het Vlaams Blok onderhoudt
via zijn voorzitter Karei Dillen
ook zeer warme contacten met
de Duitse Republikaner en het
Franse Front National. Dillen
maakte onlangs nog een boot
tochtje op de Rijn in het gezel
schap van de heren Schönhuber
en Le Pen, die hij tot zijn geest
verwanten rekent.
Maar ook de Nederlandse vrien
den van de Centrumdemocraten
en de Centrumpartij zijn graag
geziene gasten in het Antwerp
se. De Hollanders komen het
Vlaams Blok helpen als dat no
dig is. Een café in de Antwerpse
binnenstad, de Leeuw van
Vlaanderen, is hun ontmoe
tingsoord.
Het Antwerpse gemeentebe
stuur weet gewoon niet goed hoe
het moet reageren op de recente
provocaties van het Vlaams
Blok. Dinsdag gaven de andere
partijen (de christendemocrati
sche CVP, Volksunie, de socia
listische SP en de groenen van
Agalev) een verklaring uit over
het racisme in de stad.
De liberalen deden niet mee, om
dat zij burgemeester Cools
„geen dekmantel voor paniek
voetbal willen geven". De ande
ren protesteren echter tegen ra
cisme en onverdraagzaamheid.
In de resolutie wordt gevraagd
om „een globaal projekt gericht
op een bijdrage aan begrip en
verdraagzaamheid".
Het is de vraag in hoeverre een
bestuur met beleidsmaatrege
len begrip en verdraagzaamheid
bij de burgers kan opwekken.
Dat laat zich niet sturen; dat heb
je of niet. Het tekent in feite de
machteloosheid waarmee de ge
vestigde orde reageert op ver
schijnselen als het Vlaams Blok.
Cools heeft zich voorgenomen
het er niet bij te laten zitten. De
komende weken trekt hij te voet
de wijken in om met de Antwerp
se bevolking te praten. Praten
tot hij er bij neervalt. Want een
andere manier weet ook hij niet.
iDoor René Diekstra)
Als kinderen speelden we
met het onderstel van een
oude kinderwagen, waarop we
een soort open zeepkist-auto
hadden gebouwd. We gebruik
ten 'm onder meer om goedkoop
aan spullen te komen. Een van
ons ging er bijvoorbeeld inzitten
en de anderen duwden 'm dan
net zo lang op tot-ie een behoor
lijke vaart had en lieten 'm los
vlak voor de zaak van de groen
teboer. De kunst ivas om tenvijl
je daar voorbijschoot zoveel mo
gelijk appels, peren of ander
fruit uit de op de stoep uitgestal
de kisten te roven. Maar af en toe
ging dat mis, want dan leunde je
te ver naar buiten, ivaardoor de
wagen afzivenkte en tegen een
van de kisten aan knalde. En
daar zat je dan, met je handen
vol appels, gecrashed precies
onder het wrekende oog van de
groenteboer of, wat nog erger
was, van zijn vrome".
Mijn gehoor, jongeren van tus
sen de vijftien en achttien die op
hun club een avond over jeugd
criminaliteit hadden georgani
seerd, barstte bij het horen van
deze dubieuze jeugdherinnering
in lachen uit. En toen was het
hek van de dam.
Plotseling begonnen ze zelf aller
lei klein-criminele handelingen
op te biechten, de een nog geraf
fineerder dan de ander. Nette
jongelui die zich stuk voor stuk
als kleine schurken ontpopten.
(Van onze verslaggever
Jeroen Dirks)
De aanleg van vier tunnels in
de Randstad hangt aan een
zijden draadje. Niet de bezorg-
heid over het milieu, maar kei
harde financiële argumenten
lijken de doorslag te geven. De
discussie over de aanleg van de
tunnels spitst zich de laatste
weken juist toe op de financie
ring. Dat is niet verwonderlijk.
Drie jaar geleden besloot voor
malig minister Smit-Kroes
(verkeer en waterstaat) - in een
poging de eindeloze files bij
Rotterdam en Amsterdam snel
op te lossen - dat particuliere
beleggers de aanleg van de tun
nels moesten betalen. Hun
'voorfinanciering', want dat
was het, konden ze later terug
verdienen door tolheffing. De
overheid zou bij die constructie
geen centje pijn lijden.
Inmiddels zit er een ander kabi
net, een andere minister van ver
keer en waterstaat en is het be
leid er voorzichtig op gericht de
stijging van het milieuvervuilen
de autoverkeer af te remmen. In
het jaar 2010 mag het aantal au
tokilometers ten opzichte van
nu 'maar' 35 procent zijn geste
gen. Een jaar geleden werd nog
uitgegaan van een stijging van
48 procent. Een voornemen met
directe gevolgen voor de finan
ciering van de tunnels. Minder
autoverkeer dan aanvankelijk
geraamd betekent immers min
der gebruik van de tunnels en
dus minder tolopbrengsten.
Bijkomende onzekerheid is dat
nog steeds geen goede methode
is gevonden voor tolheffing.
Aanleg van tolpleinen, zoals be
kend van de Péage in Frankrijk,
is op de vaak beperkte ruimte in
Nederland bijna onmogelijk.
Het alternatief, electronische
tolheffing door een computer die
elke 'passage' van een auto regi
streert en automatisch in reke
ning brengt, blijft technisch een
probleem. Vraag is ook of de tol
alleen moet worden geheven bij
AdvertentieI
de tunnels of op tal van punten
in de Randstad.
Minder autoverkeer dan ge
dacht en onduidelijkheid over
tolheffing. Voor particuliere be
leggers zijn dat twee te grote risi
co's. Zij aarzelen dus hun geld in
de tunnels te steken en vragen
op z'n minst garanties van de
overheid om bij te springen als
er iets misgaat. Minister Kok (fi
nanciën) op zijn beurt maakte
deze week bekend dat hij 'kei
harde' garanties eist dat de over
heid juist niet hoeft bij te sprin
gen. Het financieringstekort is al
hoog genoeg.
Het ziet er niet naar uit dat een
van de twee partijen water bij de
wijn kan doen. Volgende week
wordt in de ministerraad over
het probleem gesproken, maar
het is niet aannemelijk dat dan
een oplossing wordt gevonden.
Kok hoeft alleen te verwijzen
naar het jaarverslag 1989 van de
Algemene Rekenkamer. Daarin
wordt geconcludeerd dat de tun
nel onder de Noord, waaraan al
wordt gewerkt, financiële risi
co's oplevert door het beleid om
mensen uit de auto te krijgen.
Volgens het contract draait de
particuliere belegger „een
combinatie van de Nederlandse
Postbank en de Franse Société
Générale" daarvoor op. Maar
de kans dat de overheid, die voor
aanvang van de bouw immers
positieve cijfers opgaf over het te
verwachten gebruik, een scha
declaim krijgt, blijft groot. Kok
zal zich niet graag in een vier
keer zo groot avontuur storten.
Op de achtergrond speelt ook de
discussie over de financiering
van de aan- en afvoerwegen van
de tunnels. De particuliere be
leggers hebben zich daar tot nu
toe aan onttrokken. De combi
natie Postbank/Société Généra
le is bijvoorbeeld bereid tot aan
leg van de Tweede Coentunnel,
heeft zich ook ingeschreven voor
de financiering van de benodig
de 400 miljoen gulden.
Maar ze wil per se niets te maken
hebben met de Westrandweg, de
dubbelbaansweg die het verkeer
vanuit de zuidelijke richting
naar de tunnel toe moet leiden.
Die Westrandweg kost intussen
wel 600 miljoen gulden. Zelfs als
er dus een oplossing wordt ge
vonden voor de tunnels, dan nog
is er een gapend financieel gat.
Het verkeer direct vanaf be
staande wegen naar de tunnels
leiden heeft in ieder geval geen
zin omdat de files dan niet wor
den opgelost.
De discussie over de financie
ring van de tunnels betekent een
steun in de rug van milieugroe
peringen. Zij proberen al sinds
1987 de aanleg van de tunnels te
gen te houden. De stichting Na
tuur en Milieu wijst erop dat
nieuw asfalt altijd nieuw au
toverkeer aantrekt, met alle
schadelijke gevolgen van dien.
In bezwaarschriften benadrukt
Natuur en Milieu dat veel men
sen het openbaar vervoer (weer)
zullen verlaten. Voorspeld wordt
een daling in het gebruik van
trein en bus met tien tot vijftien
procent en dat in een tijd dat de
overheid het openbaar vervoer
wil bevorderen. Om dezelfde re
den hebben Nederlandse Spoor
wegen ook bezwaar aangete
kend tegen aanleg van de Twee
de Coentunnel.
Deze week schreven ook 51
hoogleraren een bezorgde open
brief aan de ministeraad. Juist
omdat het milieu er zo slecht
aan toe is, zou volgens hen het
besluit over de tunnels moeten
worden uitgesteld. De 51 maak
ten er geen geheim van dat uit
stel in dit geval best afstel zou
mogen betekenen. Of zij via een
omweg hun zin krijgen? De dis
cussie gaat over de financiering,
maar het milieu speelt uiteraard
mee...
Hoe komt het dat de normale
consument soms of vaker dan
soms op het dievenpad gaat?
Want we weten inmiddels dat
winkeldiefstal allang niet meer
het privilege is van de zoge
naamd hysterische, seksueel te-
kortkomende dame uit de hoge
re kringen, die op die manier
naar spanning en sensatie zoekt
of haar frustratie afreageert.
Naar schatting vier op de vijf
winkeldieven onderscheidt zich
noch in persoonlijkheid noch in
sociaal gedrag van de doorsnee
burger.
Een oude volkswijsheid wil dat
de gelegenheid de dief maakt.
Dat is natuurlijk niet het hele
verhaal, maar zeker is dat de ge
legenheid in veel gevallen een
belangrijke handlanger is. Psy
chologen verklaren al tientallen
jaren lang met enig succes ons
gedrag als een produkt van si
tuatie en persoonlijkheid.
Maar inmiddels staat wel vast
dat de kenmerken van de situa
tie waarin we verkeren belang
rijker zijn voor hoe we ons ge
dragen dan onze persoonlijk
heidstrekken. Want, hoe betreu
renswaardig het misschien ook
is, wij mensen hebben betrekke
lijk weinig zelfbeheersing of zelf
discipline. Dat wil niet zeggen
dat onze geest niet vaak gewillig
is, maar ons vlees is zo zwak.
In 1954 schreef een Duitse crimi
noloog de volgende gedenk-
ivaardige xvoorden: „Iedere dief
stal door een verder normale
burger is een triomf van de mo
derne verkooptechniek".
Het was de tijd dat vanuit de
Verenigde Staten een nieuw
winkelsysteem naar ons wereld
deel overwaaide: de zelfbedie
ning. Plotseling kivam de klant
in een bloedverleidelijke situatie
terecht. Bij zelfbediening heb je
direct contact met het begeerde
goed, er zit geen bediende of ei-
Advertentie
1900
1990
Voor de
echte grote
maat (46 t/m 52)
HELE LEUKE
VLOTTE
SET MODE
en:
10% jubileumkorting
al 90 jaar klasse en kwaliteit
Gortstraat 32-34 Middelburg
Tel. 01180-12608. Donderdag koopavond
Tunnelbouw bij onduidelijkheid over toekomstig verkeer en over tolheffing? (foto Archief PZCl
MAANDAG 16 APRIl 2e PAASDAG
KOMT U NATUURLIJK BIJ ONS LANGS.
DAN VERRASSEN WIJ U MET EEN
DE HELE WEEK IS HET PAASSHOW, VRIJDAGAVOND KOOPAVOND.
genaar meer tussen. Je kunt zei
de ivaren van de schappen pai
ken, ze betasten, uitproberen e
zelfs in tas of zak stoppen zonde
dat iemand daarbij direkt opj
vingers staat te kijken.
Zelfbediening verleidt zo niet al
leen tot spontane of impulsiet
aankopen, maar door het 'voo
de handliggendevan de goede
ren (je mag ernaar kijken ei
aankomenprikkelt het ook di
reetje bezitsdrangje hebzucht
En dus lokt het naast kopen ook
uit tot stelen. Bij kopen neemj
de ivaar van het schap - en b
taalt er voor aan de kassa.
Bij stelen neem je de ivaar van
het schap - en loodst die langs dé
kassa. Zelfbediening is voor dé
gemiddelde burger dus zowel
een soort van test van zijn eer
lijkheid als ook een bewijs van
zijn permanente verleidbaar
heid. Want in de grond van
zaak is het betalen aan de kassa
vaak niets anders dan een soort
ongedaan gemaakte diefstal.
Veel mensen lopen in een zelfbe
dieningszaak dan ook rond met
gedachten als: „Zal ik dit non
wel of niet wegmoffelen, wel oj
niet bij de kassa aangeven?".
Dat laatste doet vermoeden dat
xoat in winkels gestolen wordt,
meestal een bepaalde waarde dj
betekenis voor de dief heeft. Dat
dit inderdaad zo is. blijkt uit on
derzoek naar de verschillende
typen van winkeldieven. De ca
tegorie die steelt om het stelen, is
maar heel klein. Dat zijn de zo
genaamde kleptomanen, behept
met een soort van innerlijke
dwang tot stelen, die vaak vol
strekt nutteloze of ivaardeloze
dingen graaien, veertig passen
of dertig WC-borstels in drie da
gen.
Dan is er de hele grote groep
winkeldieven die dingen steelt
ivaarvoor de eigen koopkracht
niet toereikend is. Het is niet zo
dat ze zonder te stelen niet in le
ven zouden kunnen blijven,,
maar wel dat er een verschil is
tussen hun werkelijke levens
standaard en hun consumptie
behoefte.
Hiertoe behoren de jongeren die
in de schoolpauze de zelfbedie
ning opzoeken om aan gn
snoep, sigaretten en de daarbij
benodigde aansteker of lucifers
te komen. Maar ook de zwange
re vrouw die op zo'n manier aan
extra leuke babykleertjes komt
of de doe-het-zelver die zijn c
reedschapskist verder invult.
Het is een soort van begeerte-
criminaliteit', die door het merk->
ivaardige karakter van de zelf
bediening een mogelijkheid is
geworden die nu binnen ieders
bereik ligt. Toch gaan de meeste
mensen uit deze groep niet zo'
maar even uit stelen. Voor de
meesten geldt dat ze dat alleen
doen in een bepaalde psychi
sche toestand, namelijk een van
grote innerlijke spanning of con
flict (vanwege relatie, werk, op
voeding, enzovoorts).
Waarom dat zo is, laat zich als
volgt verklaren. Als ivij onlust
voelen en stress of spanning is
onlust) gaan we automatisch op
zoek naar manieren om die on
lust te verminderen. Schelden,
huilen, alcohol drinken, tegen
iemand praten, hard werken,
seks of joggen zijn van die ma
nieren.
Voor veel mensen is iets kopen
iets consumeren, ook een ma
nier om onlust te verminderen,
Iemand die onder stress staat en
in een zelfbedieningszaak iets
ziet dat zijn begeerte opwekt
komt daarom gemakkelijk op
het idee dat hij zich beter zal voe
len als hij dat voorwerp maai
eenmaal heeft.
Maar als de enige manier om ei
aan te komen, stelen is het ei
gen budget staat de aankoop
niet of ternauwernood toe -
roept de gedachte daaraan op
zich weer spanning op (aan be
trapt worden bijvoorbeeld)wat
de al aanwezige spanning ver
der verhoogt.
Omdat met het toenemen van in
nerlijke spanning de controle
over ons denken afneemt, ons
denken vernauwt zich, wordt de
gedachte aan het begeerde goed
sterker, soms zelfs obsessie!
sterk. Tegelijk verliezen de mo
rele remmen, die onder normale
omstandigheden goed functio
neren, hun grip, waardoor de
drempel tot stelen verlaagd en
zelfs oncontroleerbaar sterk
kan worden.
Stelen wordt zo een bevrijdins
van innerlijke spanning, die in
combinatie met een soort van
overwinnaarsgevoel ('je bent de
rest mooi te slim af geweest'I
eventuele schuldgevoelens plat-
walst.
Zo bezien is iedere winkeldief
stal niet alleen een maatschap
pelijke maar ook een persoonlij
ke tragedie. Of anders gesteld:
„Wat was er mis op de dag dat u
de rekening niet vereffende
Met een eerlijk antwoord daar
op hebt u weer wat over uzelf ge
leerd.
