PZC
Beaufort, een
graadmeter voor
stilte en storm
Belgen kampen nog met tegenwind
bij plan supersnelle trein-TGV
Erfelijkheden
opinie en achtergrond
Politieke druk, lobbyen, onderhandelen...
VRIJDAG 26 JANUARI 1990
Veel meer....
Kiezers
SDI
Onderhandelingen
Angsten
Geprogrammeerd
denkwijzer
m
Tehuiskinderen
VS bezuinigen fors op defensie
Van onze correspondent
Henk Dam in Washington)
Het is niet verstandig, maar
wel prettig om alvast wat
te dagdromen over de centjes
die je in de toekomst gaat krij
gen. Met precies dat houdt het
Amerikaanse Congres zich mo
menteel volop bezig. Het geld
waarom het hier gaat zijn de ve
le miljarden dollars die het
Congres meent te zullen over
houden omdat er de komende
jaren denkelijk veel minder aan
de defensie hoeft te worden uit
gegeven.
Nu er een McDonalds restaurant
in Moskou is, er een Hongaarse
uitgave van Playboy bestaat, de
Berlijnse Muur als elegant ver
pakte scherven in Amerikaanse
warenhuizen wordt verkocht,
kortom de Koude Oorlog voorbij
is, lijkt de ratio voor een op volle
toeren draaiend oorlogsappa
raat ook voorbij.
En dus: waaraan zullen we dat
geld nu eens uitgeven? Aan de
vermindering van het begro
tingstekort - vorig jaar nog 165
miljard dollar? Aan het brood
nodige oplappen van 's lands we
gen en bruggen - kosten tenmin
ste 400 miljard? Bestrijding van
drugs? AIDS? Sociale program
ma's. zoals nogal wat Democra
ten willen? Belastingverlaging,
zoals veel Republikeinen aardig
lijkt?
Dat er minder naar defensie
hoeft te gaan, is een gedachte die
niet alleen in het Congres leeft,
maar ook in het Witte Huis en
zelfs op het ministerie van defen
sie. het Pentagon. Minister Che
ney (defensie) zal volgende week
zijn begroting voor 1991 indie
nen, maar nu al is uitgelekt dat
hij eigener beweging heeft bezui
nigd.
Cheney zal vermoedelijk om 292
miljard dollar vragen. Dat is wel
iswaar 5 miljard dollar meer dan
in 1990, maar 10 miljard dollar
minder als rekening wordt ge
houden met inflatie. Met andere
woorden: Cheney - en uiteraard
president Bush die in dit soort
zaken het laatste woord heeft -
heeft zelf al gekort.
Maar het Congres gaat het niet
genoeg vinden, dat staat nu al
vast. Dat Congres wordt be
heerst door de oppositionele De
mocratische partij, en Demo
craat na Democraat heeft de af
gelopen week al de stellingen be
schermen, gaat zonder twijfel in
leveren.
Vorig jaar kreeg Bush daarvoor
3.8 miljard dollar in plaats van
de gevraagd 4,9. Dit jaar zal er
nog minder animo zijn om al te
veel te steken in SDI, al was het
alleen maar omdat er technisch
zo weinig schot in dit program
ma zit, en omdat het nu ook z'n
laatste restje strategische re
levantie verloren heeft.
De peperdure B-2 „stealth"
bommenwerper, die niet door ra
dar kan worden gezien, gaat het
ook moeilijk krijgen. De B-2
heeft als apocalyptische taak
het overvliegen van atoombom
men naar de Sovjetunie in geval
van oorlog.
Naarmate de kans op oorlog
kleiner is geworden, is het prijs
kaartje van de B-2 - 500 miljoen
dollar per stuk - meer gaan op
vallen. Vertraging van het pro
gramma lijkt wel het minste dat
moet worden verwacht.
Verder zal zeker nog eens gron
dig worden bekeken of Amerika
de geplande modernisering van
zijn op land gestationeerde in
tercontinentale raketten wel no
dig heeft. Voorzien is nu nog in
twee typen: de Midgetman, met
e-e-n kernkop, en de via rails ver-
voerbare. tienkoppige MX-ra-
ket. Het is niet waarschijnlijk
dat die het alletwee gaan halen.
Er kan natuurlijk op nog veel
meer worden bezuinigd. Maar
een van de grote problemen
daarbij is dat een Afgevaardigde
in wiens kiesdistrict zich een fa
briek voor tanks bevindt, niet
voor bezuiniging op die tanks
gaat stemmen. Want dat gaat
hem kiezers kosten.
Veel Afgevaardigden hebben de
fensie-industrieën of militaire
bases in hun districten. Dat
maakt de discussie nogal moei
lijk. De vuistregel luidt, dat elke
miljard dollar bezuinigen 38.000
banen kost. Niemand wil die ba
nen in zijn kiesdistrict verliezen,
zo eenvoudig is de politieke rea
liteit.
Daar komt dan nog bij, dat de
defensie-industrieën zelf aan
een uitgebreide lobby-campag
ne begonnen zijn, en zij hebben
geld (en dus invloed) genoeg om
die campagne kracht bij te zet
ten.
Veel van de komende bezuini
gingen zullen dan ook uiteinde
lijk het resultaat zijn van slepen
de onderhandelingen tussen
Congresleden van dezelfde par
tij, van de twee partijen, tussen
Witte Huis en Congres. Congres
(Door Rinus Antonisse)
Stormen zijn in de perio
de oktober-april in
Zuidwest-Nederland niks
bijzonders. Waterschappers
die belast zijn met het be
heer van de zeeweringen
houden er automatisch re
kening mee. In die maanden
worden aan de dijken geen
werkzaamheden verricht.
Het moet wel érg hard te
keer gaan voordat aan de
Zeeuwse kust orkaankracht
wordt gemeten. De waters
noodramp van 1953 voltrok
zich tijdens een langdurige
noordwesterstorm, die bij
vlagen tot windkracht 12
aanzwol.
Bij windsnelheden vanaf 50
kilometer per uur moet reke
ning worden gehouden met
stormachtig weer. De Engel
se admiraal sir Francis
Beaufort ontwierp in 1805
een twaalfdelige schaal om
de sterkte van de wind aan te
geven. Zijn uitgangspunten
zijn vandaag-de-dag nog al
tijd graadmeter. De storm
van 25 en 26 januari is, gege
ven de schaal en de ervarin
gen, geen écht fenomeen. Uit
de statistieken van het
KNMI Zeeland blijkt dat dit
weerbeeld in de eerste maan
den van het jaar gemiddeld
eenmaal in de vijf jaar op
treedt.
Een overzicht van de schaal die Beaufort bijna 200 jaar gele
den samenstelde:
cijfer wind- bena-
benut snelh. ming
km/u
effect van de wind op het golf-
zeeoppervlak hoogte
1 stilte
1-5 flauw
spiegelgladde zee
geschubde golfjes
geen
0.1
0.1
schuim
2
6-11
flauwe
koelte
kleine golfjes - breken niet,
toppen hebben glasachtig
aanzien
0.2
3
12-19
lichte
koelte
kleine golven, toppen begin
nen te breken, hier en daar
schuim
0.6
4
20-28
matige
koelte
kleine, langer wordende gol
ven, vrij veel witte schuim
koppen
1.0
5
29-38
frisse
bries
matige golven van grotere
lengte, veel witte schuimkop
pen
2.0
6
39-49
stijve
bries
grotere golven, brekende top
pen, doen overal witte
schuimkoppen ontstaan, op
waaiend schuim
3.0
7
50-61
harde
wind
hogere golven, wit schuim van
brekende koppen in windrich
ting
4.0
8
62-74
storm
achtig
matige hoge golven, toppen
van golven waaien af, goed
ontwikkelde schuimstrepen
5.5
9
75-88
storm
hoge golven, zware schuim
strepen in richting van de
wind, rollervorming-verwaaid
schuim
7.0
10
89-
102
zware
storm
zeer hoge golven met over
stort golfkammen, zee krijgt
door schuim wit aanzien
9.0
11
103-
117
zeer
zware
storm
buitengewoon hoge golven,
zee bedekt met schuim, zicht
sterk verminderd
11.5
12
117
orkaan
lucht met schuim en verwaaid
zeewater gevuld, zee volko
men wit door schuim, vrijwel
geen zicht
14.0
en Pentagon, Pentagon en in
dustrie, etcetera.
Dat hele proces van lobbyen en
handelen zal zich voor een niet
zo'n klein deel in het schemer
duister afspelen. Alleen de kie
zer in Washington D.C. ziet iets
meer dan de andere Amerika
nen.
Daarvoor hoeft hij slechts naar
de lokale tv te kijken. Want daar
zijn de laatste tijd steeds meer
commercials te zien. waarin de
fensie-bedrijven hun glanzende
tanks en dito straaljagers aan
prijzen.
Die commercials zijn eigenlijk
alleen maar bedoeld voor de be
slissers in het Pentagon en het
Witte Huis, en voor de Congres-
trokken, en gezegd dat er veel
meer bezuinigd moet worden.
Neem de invloedrijke senator
Sam Nunn. Hij staat bepaald
niet bekend als duif, maar hij
vindt dat nu alle defensie-uitga-
ven tegen het licht van de ont
spanning moeten worden ge
houden, dat niet moet worden
gestart met de produktie van
nieuwe wapensystemen, en dat
hard moet worden gedacht over
het terugtrekken van alle troe
pen uit Europa.
En Nunn is maar een van de vele
honderden Amerikaanse Con
gresleden, die allemaal een ei
gen mening over de defensiebe
groting hebben. De strijd om de
defensie-uitgaven zal dan ook
nog lang het nieuws in Amerika
blijven bepalen.
Welke kant gaat het uit? Hoe
veel gaat er worden bezuinigd?
Eigenlijk valt daarover nog
maar weinig concreets te zég
gen. Veel zal afhangen van de
vraag hoe de regering de Ameri
kaanse defensie-rol in de komen
de decennia gaat zien.
Cheney heeft beloofd op 1 april
met een rapport te komen, waar
in over die rol wordt gefiloso
feerd. Uit wat er inmiddels is uit
gelekt blijkt, dat de Amerikaan
se aanwezigheid in Europa sterk
zal afnemen of zelfs zal ophou
den te bestaan, en dat er ge
werkt moet worden aan een rela
tief kleine, snel inzetbare troe
penmacht die overal ter wereld
Amerikaanse belangen kan ver
dedigen.
Dat betekent in de praktijk:
minder van alles. Minder men
sen, minder vliegtuigen, minder
schepen, minder zware wapens,
minder kernraketten. Het bete
kent uiteraard ook: minder geld.
Oud-minister van defensie Ro
bert McNamara zei onlangs dat
rond de eeuwwisseling de defen
siebegroting niet meer dan de
helft hoeft te zijn van wat-ie nu
is.
Een jaar lang een oplopende
reeks bezuinigingen dus van
steeds 5 procent (dus eerst 5 jaar
procent, het jaar daarna 10 pro
cent, etcetera). Dat betekent
weer, op samengestelde basis,
een totale bezuiniging over tien
jaar van 825 miljard dollar.
Dat lijkt erg veel, maar zelfs de
meer conservatieve defensie-ex
perts die onlangs door het blad
Fortune werden geraadpleegd,
denken aan zeer forse bezuini
gingen. Zij zeggen dat aan het
eind van de eeuw de defensiebe
groting met gemak met een-der
de moet kunnen zijn ingekrom
pen.
Hoe dat ook uitpakt, zeker is dus
dat het Pentagon de komende
jaren zwaar gaat inleveren. Ze
ker is ook, zoals eerder gezegd,
dat het Congres meer zal willen
bezuinigen dan de regering. De
mocraten zeggen dat ze Che
ney's begroting voor 1991 met in
ieder geval nog eens 7 miljard
dollar willen inkrimpen.
De grote vraag is natuurlijk
waarop dan concreet moet wor
den bezuinigd. Enkele posten
liggen in ieder geval voor de
hand. SDI, het plan om Amerika
met een atoomparaplu te be
leden. Ze bewijzen op hun eigen
manier dat het gevecht om de
defensie-dollars ernst is gewor
den.
De peperdure B-2 'stealth'-bommenwerper, die niet door de radar kan worden gezien (foto APIDouglas Pizac)
BHtKÊiïÊÊHKÊÊBÈÊËÊHBÊÊBÊÈÊÊtlÊÊÊÊÊÊÊBMÊÊÊtÊÊIÊÊÊÊÊKÊÊEËÊÊSÊÊBÊÊÊBÈÊBÊBÈÊÊlÊKÊKËËÈÊKBËSÊÊIKiÊNÊÈHÊÊÊÊÊÈHÊÊÊÊÊÊÊKÊÊÊÊÊÈÊÊË
(Van onze correspondent
Hans de Bruijn in Brussel)
Over vijf jaar wordt België
doorkruist door een super
snelle trein en in 1998 moet die
TGV ('Train a Grande Vitesse')
ook ons land aandoen. Dan
duurt de rit van Brussel naar
Parijs nog maar anderhalf uur
en ligt de Franse hoofdstad op
drie uur van de Randstad.
Tenminste, dat wil de Belgische
regering. Maar of het zo snel gaat
als verkeersminister Jean-Luc
Dehaene deze week voorspelde,
moet nog worden afgewacht.
Want de plannen voor de 'flits
trein' door België stuiten op te
genwind. Uit uiteenlopende
richtingen.
Over de wind uit het noorden
maken de Belgen zich de minste
zorgen, al zijn België en Neder
land het oneens over het tracée
dat de TGV straks moet volgen
naar ons land.
Zij zijn vastbesloten een TGV-
lijn aan te leggen van de Franse
grens (bij Rijssel) naar Brussel,
en dan oostwaarts via Luik naar
Duitsland en noordwaarts naar
Antwerpen. De Belgische tra-
cées staan nu vast. Maar de af
takking naar ons land is nog een
witte vlek.
Als Nederland moeilijk doet
over de verbinding met Antwer
pen, dan heeft het daar vooral
zichzelf mee, zeggen de Belgen.
Het zal dan niet zijn aangesloten
op het supersnelle spoornet, dat
rond 2000 in heel Centraal- en
wellicht ook Oost-Europa moet
liggen.
Er is in ons land verzet tegen
plannen om door de dichtbe
volkte Randstad een supersnel
le trein over nieuwe banen te la
ten razen. Maar de voorstanders
van de TGV stellen dat Neder
land zonder aansluiting op dat
net „het Jutland van Europa
wordt".
De problemen draaien rond het
tracée van Antwerpen naar Ne
derland. België heeft twee^alter-
natieven voorgesteld. Het eerste
gaat van Antwerpen over de be
staande, maar aan te passen,
spoorlijn naar Roosendaal. De
TGV kan daar echter niet hardei
dan 160 km per uur rijden en za)
er 14 minuten over doen.
De tweede mogelijkheid is de
aanleg van een nieuwe lijn door
het Antwerpse havengebied
naar de grens met Nederland ten
zuiden van Bergen op Zoom
(acht minuten). Maar Nederland
ziet liever dat België een nieuwe
lijn aanlegt langs de snelweg
Antwerpen-Breda, waarop wel
hoge snelheden haalbaar zijn.
De verschillen zijn duidelijk: in
het Belgische voorstel is het tra
cée tussen Antwerpen en Neder
land zo kort mogelijk. Dat bete
kent minder overlast en minder
kosten voor België, zeker als de
bestaande spoorlijn naar Roo
sendaal alleen maar zou moeten
worden aangepast.
Dehaene geeft zelf de voorkeur
aan het tracée door het Ant
werpse havengebied, waar nie
mand woont en dat maar vijftien
kilometer lang is. In het Neder
landse alternatief moet 45 km.
nieuwe spoorlijn op Belgisch
grondgebied worden aangelegd,
dwars door een woongebied. En
dat voor het reisplezier van de
Nederlanders. Daar voelt Brus
sel dan ook alleen maar voor als
Nederland bereid is een groot
deel van de kosten te betalen. Zo
niet, dan houdt de TGV straks in
Antwerpen op en kan de 'jutlan-
disering' van Nederland begin
nen.
Op 6 februari praat minister De
haene met zijn Nederlandse col
lega Maij-Weggen in Brussel.
Dehaene voorspelde zware on
derhandelingen, ook al omdat
het gevaar bestaat dat daar an
dere kwesties tussen beide lan
den in betrokken zullen worden.
Zo liggen Nederland en België
overhoop over de zogenaamde
waterverdragen. Ook zijn er pro
blemen over de aanleg van een
nieuwe startbaan voor het vlieg
veld Beek in Zuid-Limburg,
waardoor straalvliegtuigen bij
het opstijgen over dorpen in Bel
gisch-Limburg zullen denderen.
Valkuilen genoeg dus op de weg
naar de TGV.
Maar Dehaene kan ook in eigen
land op verzet rekenen. Welis
waar staan nu de regeringspar
tijen (christendemocraten en so
cialisten) achter zijn plannen,
maar door de federalisering van
het land zullen ook de Vlaamse
en Waalse deelregeringen hun
oordeel moeten geven.
De TGV is al jaren een twistap
pel tussen de landsdelen, omdat
de Vlamingen weigeren op hun
grondgebied geheel nieuwe
TGV-lijnen aan te leggen. Daar
door zal de TGV straks alleen op
Waalse grond de hoge snelheden
(300 km/uur) kunnen halen, die
de grootste tijdwinst opleveren.
De Vlaamse milieubeweging
protesteerde vooral tegen de
aanleg van nieuwe spoorlijnen,
dwars door dichtbevolkte woon
gebieden tussen de hoofdstad en
Antwerpen en Leuven. Om daar
aan tegemoet te komen, is nu be
slist de bestaande spoorlijn daar
aan te passen, zodat de TGV op
beide tracées niet harder dan
160 zal rijden.
Pas twintig kilometer ten oosten
van Leuven komt de TGV op
snelle (Waalse) banen. Vooral
Luik voelt zich tekort gedaan,
omdat de reistijd naar Brussel
zo nauwelijks vermindert. Bo
vendien wordt ook het andere
snelle tracée, van de Franse
grens naar Brussel, alleen op
Waalse grond aangelegd.
De Walen profiteren daar nau
welijks van, omdat de TGV be
halve in Luik in geen Waalse
stad stopt. Maar minister De
haene heeft al gezegd dat voor
Luik straks de lijn naar Duits
land (Aken) wel eens belangrij
ker zou kunnen worden dan die
naar Brussel en Parijs.
Ook de Waalse milieubeweging
begint zich echter te roeren. Zij
wijst erop dat Vlaanderen zijn
zin heeft gekregen, terwijl de
nieuwe lijn Franse grens-Brus-
sel dwars door de fraai natuurge
bieden van Henegouwen komt
te liggen. „Tien minuten tijd
winst tussen Rijssel en Brussel
zijn dit offer niet waard".
Bovendien dreigt een Vlaams-
Waals geschil over de kosten,
omdat het grootste deel daarvan
in Vlaanderen zal worden be
steed. De TGV gaat in België
71,6 miljard frank (bijna 4 mil
jard) kosten. België betaalt
daarvan 750 miljoen, de rest
komt van de EG en uit de exploi
tatie.
Dehaene hoopt dat de deelrege
ringen, waarin dezelfde partijen
de meerderheid hebben, de na
tionale regering zullen volgen.
Hij heeft de afgelopen maanden
de geesten rijp gemaakt, op de
zelfde behendige wijze waarop
hij in 1988 het rooms-rode kabi
net Martens in elkaar sleutelde.
Door René Diekstra)
Jim Lewis en Jim Springer
(als tweeling ter wereld
gekomen, maar meteen bij
de geboorte van elkaar ge
scheiden) ontmoetten el
kaar voor het eerst weer op
40-jarige leeftijd. Beiden ble
ken een opleiding tot politie
functionaris te hebben ge
volgd. Beiden bleken als
hobby's technisch ontwer
pen en timmeren te hebben.
Leiuis was voor de derde
keer getrouwd, Springer
voor de tweede keer. In beide
gevallen heette hun eerste
vrouw Linda, hun tweede
Betty. Beiden hadden ze hun
eerste zoon James Allen ge
noemd. Ze hadden elk een
hond die luisterde naar de
naam Toy. Lewis zei dat het
bij hun eerste ontmoeting
was alsof hij in een spiegel
keek.
Lewis en Springer waren de
eerste tweeling die deelnam
aan de inmiddels fameuze
tweelingenstudie aan de
Universiteit van Minnesota
in de Verenigde Staten. In
die studie werd vastgesteld
dat hun IQ vrijwel identiek
was, net zoals hun persoon
lijkheid, hun elektro-cardio-
gram (ECG), vingerafdruk
ken en handschrift. Zoals
Springer zei: „Bij alle tests
die we deden leek het wel als
of één persoon dezelfde test
twee keer had gedaan."
Voor iemand die gelooft dat
ieder mens een uniek wezen
is, zijn zulke bevindingen om
koud van te worden. „Wie
ben ik?" is een van de meest
fundamentele vragen die we
onszelf en de wereld stellen.
Als je daarop een antwoord
krijgt in de vorm van een
ontmoeting met iemand die
in vlees en geest je spiegel
beeld is, dan is dat op z'n
zachtst gezegd wel even slik
ken.
Lewis en Springer vormen
één van honderden tweelin
gen die in Minnesota onder
zocht werden en nog wor
den. Onder hen zijn een-eiige
tweelingen mensen met
dezelfde erfelijke uitrusting
of genen en twee-eiïge, die
erfelijk niet méér op elkaar
lijken dan gewone broers en
zussen. Van iedere groep is
een deel samen en een deel
gescheiden opgegroeid. Bij
alle tweelingen is een groot
aantal persoonlijkheids-
kernmerken onderzocht die
in drie groepen of typen on
der te verdelen zijn, name
lijk
a) positieve emotionaliteit
oftewel de mate waarin we
geneigd zijn tot actieve, lust
volle, effectieve omgang met
onze omgeving;
b) negatieve emotionaliteit
oftewel de neiging tot ge
spannen, angstige, 'gestres
ste' omgang met de mensen
en dingen om ons heen; en
c) ingehoudenheid of gecon-
troleerdheid, dat wil zeggen
de neiging tot voorzichtig (in
plaats van impulsief), aarze
lend, onderdanig reageren
op de buitenwereld.
Door vergelijking van de
verschillende groepen twee
lingen kon worden vastge
steld dat positieve emotiona
liteit voor 40 procent, nega
tieve emotionaliteit voor 55
procent, en ingehoudenheid
voor bijna 60 procent erfelijk
bepaald is.
Als alles bij elkaar genomen
onze persoonlijkheid min
stens voor de helft erfelijk
bepaald is, dan komt toch
nog altijd, zou je zo zeggen,
zo'n 50 procent op rekening
van factoren als opvoeding,
omgeving en levensgebeur
tenissen. Maar zo eenvoudig
ligt dat niet. Bij alles wat we
proberen te meten in deze
wereld - of het nu de tempe
ratuur, snelheid of persoon
lijkheidstrekken zijn - treedt
onvermijdelijk een zekere
mate van onnauwkeurig
heid of een meetfout op. Die
meetfout (ongeveer 7 pro
cent) moeten we eerst nog
eens aftrekken van de reste
rende 50 procent. Met ande
re woorden: het grootste
deel van het verschil in per
soonlijkheid tussen mensen
dat we nauwkeurig kunnen
vaststellen, is erfelijk be
paald.
Niet alleen normale, maar
ook abnormale persoonlijk
heidskenmerken blijken
erfelijk te zijn. In een studie
onder tweelingen, 'gewone'
kinderen en de ouders van
beide groepen kinderen,
werd gevonden dat veel
voorkomende angsten en fo
bieën, zoals hoogtevrees,
geen bloed kunnen zien,
vliegangst en sociale ang
sten (niet zelf contacten dur
ven maken), voor een be
langrijk deel erfelijk be
paald zijn.
Uit een heel recente studie
onder 410 tweelingen, die
van hun puberteit tot aan
het begin van hun volwas
senheid werden gevolgd,
bleek dat dit zelfs geldt voor
de neiging tot het vertonen
van lichamelijke span
ningsklachten (spannings
hoofdpijn en -buikpijnen
minderwaardigheidsgevoe
lens.
Psychologen beginnen er
langzamerhand van over
tuigd te raken dat voor be
paalde vormen van chro
nisch alcoholmisbruik de
oorzaak voor een belangrijk
deel eveneens in onze genen
te vinden is. Alcoholversla
ving komt drie tot vijf maal
zo vaak voor onder de ou
ders, broers, zussen en kin
deren van alcolverslaafden
dan bij de 'normale' bevol
king. Als kind geadopteerd
en opgevoed worden door al
coholverslaafden verhoogt
je eigen risico niet of nauwe
lijks. Maar als je biologische
ouders verslaafd zijn, of je
nu wel of niet door hen bent
opgevoed, dan heb je zelf ook
een hoog risico op alcohol
verslaving.
De invloed van erfelijkheid
kan zelfs zo ver gaan, dat het
bepaalt welk van de twee ty
pes alcoholverslaving je ver
moedelijk ontwikkelt, name
lijk het zogenaamde 'vroege
begin' type (vooral bij man
nen, gepaard met veel agres
sief en gewelddadig gedrag)
of het 'late' type (even vaak
bij mannen als vrouwen,
vaak gepaard met schuldge
voelens en depressie).
Er is een moderne theorie
die stelt dat mensen gepro
grammeerd zijn om van
jongsaf aan die situaties uit
te zoeken of zelf te creëren,
die het best passen bij hun
erfelijke uitrusting. Iemand
met een 'verslavings-gen'
i i i i i i
zou daarom vooral situaties
uitzoeken waarin die nei
ging tot haar recht kan ko
men, zoals aan de bar zitten
of -keepen. Op dezelfde ma
nier zou iemand met een
'verlegenheids-gen' vaak si
tuaties met andere mensen
vermijden of zijn leven zo in
richten dat hij ze niet al te
veel tegenkomt.
Voor zover persoonlijkheid
niet erfelijk is bepaald, zijn
het vooral bepaalde omge
vingsinvloeden die een be
langrijke rol spelen. Opval
lend genoeg zijn dat eerder
dingen die ons individueel
overkomen of raken dan er
varingen waaraan alle kin
deren in een bepaald gezin
blootstaan. Een slappeling
van een vader, een gierige
moeder, armoede in het ge
zin - zaken waaraan alle kin
deren in een gezin in min of
meer dezelfde mate bloot
staan - zijn van veel minder
invloed dan het feit datje als
kind boven een ander wordt
voorgetrokken (of juist niet)
het soort school waarop je
als kind terecht komt, of het
al of niet hebben van een be
paald soort vrienden.
Dat soort ervaringen kun
nen zelfs bepalen of kinde
ren met een ongelukkige
start in het leven, het als vol
wassene al dan niet goed zul
len doen. De beroemde En
gelse kinderpsychiater Rut
ter onderzocht 90 volwassen
vrouwen die als kind lange
tijd in een tehuis waren op
gevoed. Hoewel deze vrou
wen als groep gemiddeld
veel meer psychische proble
men hadden dan een groep
vergelijkbare vrouwen die
geen tehuisopvoeding had
den 'genoten', bleken er on
derling grote verschillen te
bestaan. Ongeveer een der
de van de vroegere tehuis
kinderen bleek het als vol
wassenen heel goed te ma
ken.
Rutter ging na welke facto
ren daarvoor verantwoor
delijk waren. Eén daarvan
bleek te bestaan uit positieve
ervaringen op de (middelba
re) school, niet zozeer in de
zin van goede cijfers, maar
vooral in de zin van succes in
sporten, goed in muziek ma
ken, het verwerven van een
geaccepteerde en verant
woordelijke positie in de
school of de klas en het heb
ben van een goed contact
met een mentor of leraar.
Mensen met zulke ervarin
gen deden het als volwasse
nen veel beter dan de ande
ren. De andere (en de meest
belangrijke) factor was het
hebben van een goede en sta
biele relatie met een onpro
blematische ('niet-gestoor-
de') man.
Kortom, zelfs met een tegen
vallende erfenis valt er, als u
een beetje oplet, toch nog
wat van te maken.
