PZC jZuiddorpe als pelgrimsoord De restauratieve krachten helpen Hulst vernieling in Afschaffing van de jacht in Seaftinghe slepende affaire streek WOENSDAG 10 JANUARI 1990 z A Oud-opbouwwerker Van Leuven: 'reken Ex-voto's Polders Oorlogsjaren Restauratie Publiciteit Slachtveld Mangaan vervuiling Trouwrekening s-'J*-f in#- ï,:v* 1 De vogels en het Verdronken Land C. W. A. van Leuven: „Het bordeelverbod wordt opgeheven en Ja cobs begint nota bene een kruistocht tegen de prostitutie" (foto Ca- mïle Schelstraete) In augustus 1932 werd onder de linden van het Dorpsplein in Zuiddorpe een ziekendag gehouden die bijna 2000 zieken en gebrekkigen en 5000 toeschouwers trok I ZUIDDORPE - Randen van fijn, I wit zand markeren de hobbeli- I je weg van kasseien. Bloemen I tier en der verspreid op het weg- I lek. Een stoet van geestelijken, I kerkbestuurders, verenigings- I mensen, vaandeldragers en an- I lere parochianen verplaatst I dch langzaam onder de indruk- Ivekkende linden. Duizenden loeschouwers omzomen het tra- Beet. •let beeld van een van de vele he llevaarten en processies in de ja- Ben '30 in Zuiddorpe. Het Eeeuws-Vlaamse grensdorp groeide in die periode uit tot een bedevaartsoord van allure. Bij I ie tocht van inwoners uit onder j neer Clinge, Nieuw-Namen, ioschkapelle, Terneuzen, Sluis- dl en Koewacht naar Zuiddorpe stond de grot Onze Lieve Vrou- ve van Lourdes, gelegen naast I ie Zuiddorpse kerk, in het mid- ielpunt van de belangstelling, i üeeuwsch-Vlaanderen had zijn j >igen Lourdes. n 1876 richtte de weduwe A. J. inghena voor haar dochter Leo- ïie een grot op in de tuin van ïaar woning aan het dorpsplein i e Zuiddorpe. De belangstelling j oor dit bedehuis was erg groot. Oe weduwe verzocht dan ook ian pastoor J. M. Genet, in ruil /oor het behoud van haar priva- x een grot te bouwen op de U.K.-begraafplaats bij de kerk ,p het Zuiddorpse plein. Naar iet voorbeeld van de grot O.L.V. j /an Lourdes ontstond er een mitatie in Zuiddorpe. Dp 6 mei 1876, een dag voor de nzegening van de grot, werd er iroces-verbaal opgemaakt te- j ;en de pastoor. Zonder toestem- ning van de gemeenteraad bou- ven op de algemene begraaf- ilaats van Zuiddorpe was het ïem ten laste gelegde. Tijdens de rechtszitting bleek dat de lastoor gebouwd had op een ge- leelte dat eigendom was van het i.K.-kerkbestuur: een bijzonde- e R.K.-begraafplaats. De inwij- ling van de grot vond nu plaats ip 9 juli 1876. Door samenvoe- ;ing van onder andere 11.175 lieuwe stenen (84,97 gulden) en .679 kg cement (79,76 gulden) intstond de creatie die de wedu- re in totaal 278,94 gulden kost- e. Het werkloon a 0,94 gulden >er dag droeg zeker een steentje lij aan dit totaal. Strenge preken waren onderdeel an het kerkelijk leven in deze iren. Het zondigen tegen kerke- jke voorschriften kon door WZï: middel van een feestelijke eu charistieviering, een persoonlij ke biecht en boetedoening te niet gedaan worden. Men sprak af dat er eens in de zes jaar een missie van ongeveer een week gehouden zou worden teneinde het geestelijk leven te activeren. Reeds in 1889 organiseerde men de volgende bijeenkomst. Pas toor Plasschaert, benoemd in 1903, vertelde dat Paus Pius X verschillende aflaten aan de grot van Lourdes (en de inmiddels ge plaatste kleine kapelletjes) had toegekend. Het voorbeeld van Zuiddorpe miste zin uitwerking in de omge ving niet. Broederschappen uit onder meer Sluiskil, Koewacht, Terneuzen en Boschkapelle O O maakten bedevaarten naar de grot. Honderden gelovigen knielden neer voor het beeld van de Gekruisigde met recht daar onder het eenvoudige beeld van de Heilige Maagd. E. van Dam me, schrijver van het boek 750 jaar Zuiddorpe hierover: „De grot voorzag duidelijk in de be hoefte ook dichtbij een bede vaartsoord te hebben. Lourdes was in feite, vanwege de immobi liteit, een onbereikbaar ideaal." In de grot waren enkele ex-vo- to's te zien: voorwerpen die de dankbaarhied tonen voor de gunsten, troost, berusting en verlichting die verkregen zijn EMMAHAVEN - Er is nog steeds geen zekerheid voor de vogels van het Verdronken Land van Saeftinghe. De proce dure over de afschaffing van de jacht in het gebied is nog steeds aan de gang en dreigt een sle pende zaak te worden. De stich ting Het Zeeuwse Landschap, die het natuurreservaat be heert, had de uitkomst al enige tijd geleden verwacht. „Sinds maart 1989 is er niet meer ge jaagd in de Saeftinghe", vertelt R. J. Willems van Het Zeeuwse Landschap. „Dat is erg gunstig, het blijkt ook uit het gedrag van de vogels die leven in het ge bied. Daarom moet de jacht daar gewoon volledig afge schaft worden, in het belang van de natuur." Het Verdronken Land van Saef tinghe is deels eigendom van particulieren en deels van de via de voorspraak van Onze Lie ve Vrouwe. Het aantal leden van de Broederschap van O. L. V., te gen een minimum inschrijving van een kwartje, groeide per dag. Pastoor Van Hoek probeer de intussen de grot nog meer be kendheid te geven door een stuk steen aan te vragen uit de echte Lourdesgrot. In het antwoord uit Frankrijk viel te lezen dat het echter streng verboden was al daar stenen weg te halen. Tijdens een manifestatie op 1 ju li 1928 bedroeg het aantal pel grims circa 2000 personen. Bij de Bonte-Koe werden de reizigers door de plaatselijke fanfare afge haald; pastoors en geestelijk lei ders escorteerden de groepen. Dienst der Domeinen. De officië le bevoegdheid om jachtvergun ningen af te geven ligt bij deze laatste. Momenteel ligt er nog één aanvraag voor een jachtver gunning voor de Saeftinghe te wachten bij de dienst. Willems vermoedt dat de vergunning voorlopig niet wordt verstrekt. ,.In ieder geval zullen ze wel wachten tot er meer bekend is over het eventuele jachtverbod dat is aangevraagd. Tot die tijd denk ik dat er weinig zal gebeu ren." Door het uitblijven van jacht in het gebied sinds vorig jaar april is het gedrag van met name een den en ganzen wezenlijk anders dan voorgaande jaren. De dieren kunnen dicht worden benaderd en als ze opvliegen volgen er geen waarschuwingssignalen. Ook bleek na onderzoek en ob servatie door een aantal gidsen De heer Van Hoecke, die in late re jaren de processie ongeveer 10 maal gelopen heeft als vaandel drager van de Katholieke Arbei ders Beweging over de route: „Via 't Kaaike liep men door de pastoorstuin en de Monniken- dreef weer terug naar het Dorps plein. Het kerkbestuur liep voor op. Vaak was de groep zo groot dat de eersten weer aansloten bij de laatsten die mee liepen." Het vaandel heeft Van Hoecke zorg vuldig bewaard. Het klooster O. L. V. van Lour des, gebouwd in 1929, toonde an dermaal de uitstraling van Zuid dorpe aan. Toen de zusters later vertrokken, werden de plaatsen ingenomen door de bejaarden. en vogeltellers, dat de vaste plaatsen van groepen rustende en fouragerende ganzen aan zienlijk meer over het gebied zijn verspreid. Met name het gebied ten noorden van Emmahaven lijkt tot aan de Westerschelde volledig in gebruik te zijn geno men. In de voorgaande jaren, waarin wel gejaagd werd in de Saefting he, trokken de ganzen vaak met grote groepen de achterliggende polders in en deden zich tegoed aan de wintertarwe op de land bouwgronden daar. Op die ma nier was de jacht niet alleen schadelijk voor de Saeftinghe en de vogels, maar ook voor de landbouw. „Iedereen is dus ge baat bij een jachtverbod", ver klaart Willems. Na verbouwing ontstond het nieuwe bejaardentehuis De Lin- denhof, waar enkele zusters tot 1973 werkzaam bleven. In janua ri 1990 moet ook dit bejaar denoord worden toegevoegd aan de geschiedenis van Zuiddorpe. Op 15 augustus 1932 werd een ziekendag gehouden. De drie uur durende plechtigheid trok die dag bijna 2000 zieken en ge brekkigen. Onder de linden op het Dorpsplein kregen de in vier lange rijen opgestelde deelne mers een plechtige handopleg ging. Zeventien priesters ston den de mensen bij. ten overstaan van circa 5000 toeschouwers die van heinde en verre waren toege stroomd. Bij het eerste lustrum van de ziekendag werden hon derden Mariabeeldjes aan de grot gewijd en aan de zieken als souvenirs overhandigd. Vaak was in de jaren daarop de kerk te klein om het aantal pelgrims te herbergen. Van Damme: „Dat Zuiddorpe het middelpunt van Mariaverering in Zeeuwsch- Vlaanderen werd, heeft wellicht een aantal oorzaken. Naast de invloed van de aristocratische familie Onghenae en het verhaal over een wonderbaarlijke gene zing zal ook de behoefte om ge zamenlijk geluk en ongeluk te delen een rol gespeeld hebben." In de oorlogsjaren stonden de kerkelijke activiteiten op een laag pitje. Kunstschilder J. Dek kers uit Breda restaureerde in 1953 de grot van O. L. V. van Lourdes. Met deze restauratie zou, zo was de vurige wens van pastoor Martens en zijn paro chianen, de eens zo bekende be devaartsplaats de oude glorie te rug krijgen. Een lichtprocessie ter ere van O. L. V. werd goed be zocht. Het jaar daarop was er een nieuwe poging de aloude tra ditie nieuw leven in te blazen. Een praalwagen, voorstellend de grot van Lourdes, werd door de parochianen feestelijk ont haald. Op de plaats waar dit ge beurde, Bonte-Koe, richtte men enkele jaren later een kruisbeeld op. De originele grot bestaat inmid dels niet meer. Reparatie van het door de tand des tijds aange taste bouwwerk was niet meer mogelijk volgens de Gebouwen inspectiedienst van het Bisdom Breda. Wel is op initiatief van pastoor Vervaet in 1982 een ge denkteken opgericht. Een kleine herinnering aan een roemrucht verleden. Deze mening wordt gedeeld door gids/vogelteller R. Bleijen- berg. „Jacht is onnodig in de Saeftinghe", vertelt hij. „Inci denteel hebben we nog wel eens te maken met stropers. Niet in grote mate, maar het komt wel voor. Dat houdt niet alleen in dat er vogels gedood worden, maar ook dat er lood in het mi lieu komt. Als er iets schadelijk is, dan is het dat wel!" De slogan van Bleijenberg luidt niet voor niets 'Saeftinghe beheren zon der geweren'. „Dat grove ge schut is nergens goed voor. De natuur doet zelf haar werk wel, daar moeten wij niet tussen ko men met geweren en al die onzin. We moeten gewoon zorgen dat het gebied een goede basis is voor trekvogels en overwinte raars. We moeten de natuur de helpende hand toesteken, niet - letterlijk - verknallen!" HULST - De jaren '80 zullen in de geschiedenis van Hulst niet omschreven worden als jaren van grote voorspoed. Integen deel, voorzieningen werden af gebouwd of verdwenen (Ge- meenschapswerk, ziekenhuis), de textielindustrie ging geheel ter ziele (Clitex, Mi-Lock), we gen en monumenten kregen te kampen met achterstallig on derhoud en Hulst zag niet echt kans om, in tegenstelling tot Terneuzen, de economische re cessie te bezweren. Positief puntje was dat Hulst als woon- gemeente in trek raakte. Oud opbouwwerker C. W. A. van Leuven voorziet grote proble men als in Hulst het tij niet snel keert. „Om te weten wat er precies loos is in Hulst zijn er vooraf twee za ken van belang om te weten. In de jaren '60 kampteOost- Zeeuwsch-Vlaanderen, net als nu overigens, met een flinke braindrain. Mensen met capaci teiten trokken weg, voor studie, voor werk elders. Dat is één, an der punt is het feit dat de stad Hulst in die jaren een concentra tie kende van mensen met hoge re functies, de textielbonzen, en fin, noem maar op. Die bestier den deze gemeenschap. Hulst had qua maatschappelijke op bouw een waterhoofd. Toen wij in 1968 begonnen met het op bouwwerk haalden we alles overhoop. We schiepen nieuwe kaders, mensen uit de gemeen schappen die zich gingen bezig houden met de peuterspeelzaal, de eerste in Nederland overi gens, Den Dullaert, de overleg organen, de gemeenschapshui zen, het instituut voor kunstzin nige vorming en noem maar op. De oude zittende orde werd ge passeerd." Door mensen uit de gemeen schappen te activeren zelf be stuurlijk actief te zijn, voldeed de prille stichting aan haar doel stelling: de samenleving opbou wen, door alle geledingen in dat proces te betrekken. Van Leu ven, die zelf in 1988 uitgeran geerd werd door toedoen van het Hulster gemeentebestuur, kijkt met een zekere bevrediging te rug op de jaren '60, '70 en begin jaren '80. Een periode waarin veel gerealiseerd werd. Stad en buitenkernen kregen hun ge meenschapshuizen, het activi teitencentrum 't Houtenkwar tier kon gered worden, er werden sporthallen gebouwd, een over dekt zwembad en goede sportac commodaties. Van Leuven: „Molthoff was een vurig pleitbe zorger voor meer inspraak. Hij zag in dat het een goede zaak was om gewone burgers te be trekken bij het bestuurlijk ge beuren. De reputatie-machtheb bers van weleer verloren meer hun grip op de zaken in Hulst. Andere burgers - die 'zich niet op een in het verleden opgedane re putatie konden beroepen - kre gen het in de Reynaertstad meer en meer voor het zeggen. Niet- Hulstenaren kwamen in de raad, in besturen van organisaties en instellingen. „Wat we de laatste jaren zien is dat er een restauratiebeweging op gang is gekomen. Het is ge woon staliniseren. Mensen die ooit de macht hebben moeten delen met maatschappelijke groeperingen willen nu zelf weer de macht in handen hebben. Een burgemeester als Jacobs is naar Hulst gehaald om een kruis tocht te ondernemen. De man beschreef Hulst kort na zijn be noeming in een Limburgse krant nog als 'Sodom en Gomorra in Zeeuwsch-Vlaanderen'. Wat zien we, het bordeelverbod wordt opgeheven en Jacobs be gint nota bene een kruistocht te gen de prostitutie." In de optiek van Van Leuven we ten het huidige Hulster gemeen tebestuur en in mindere mate de middenstanders in de stad geen raad met het feit dat ze wonen en werken in een plaats die nog steeds fungeert als een verzor gend centrum voor een grote streek. „In 1980 toen Hulst 800 jaar be stond werd er een academische zitting gehouden. Koningin Beatrix erbij. Van Agt enzover der. De bekende sociaal-geo- graaf Rottier en Vonhoff, de commissaris van de koningin in Groningen hielden toen een le zing. Beide personen betoogden toen eendrachtig dat een stad pas stad was als ze stad wilde zijn en dat mensen die in een stad wonen pas stedelingen zijn als ze dat willen zijn. Welnu, het lijkt op een flauw woordspel letje, maar hierin ligt toch de kern van de Hulster problema tiek verwoord. Hulst en de Hul stenaren willen klaarblijkelijk niet dat hun stad als een stad be schouwd wordt. Hoerenkasten worden gedoogd, maar men kan niet verdragen dat ze er zijn. Wil je op stedelijk niveau functione ren, dan moet je zulke zaken kunnen verdragen", meent hij. Op promotioneel vlak laat de Hulster gemeenschap volgens Van Leuven in het geheel ver stek gaan. Een manco waar met bescheiden middelen iets aan gedaan kan worden. „Zeggen van er is geen geld voor is mak kelijk. Alle bestuurders zeggen dat er geen middelen zijn, geld- schaarste is er altijd. Als je ech ter iets wilt doen, dan zijn mid delen snel gevonden. Maar nee, men doet niets. Als een particu lier het mooiste terras in Europa wil aanleggen komt dat te liggen op een verstoken bolwerk. Als een ondernemer in de buurt van het Stationsplein plannen heeft, pleegt het gemeentebestuur ob structie. Het 's Gravenhofplein, waar je zo een rij dagwinkeltjes had kunnen zetten, is verkwan seld aan een grootgrutter..." „B en w van Hulst zelf hebben een prachtige kans op landelijke publiciteit laten schieten. Ik vind het ontzettend jammer dat het gemeentebestuur geen klei ne prijsvraag voor architecten en hogescholen heeft uitge schreven voor het ontwerpen van een nieuw stadskantoor. Een dergelijk gebouw wordt één keer in de zoveel jaar gebouwd. Dat mag toch - als het er moet komen - een bouwwerk van allu re zijn. Kijk naar Terneuzen, over dat gebouw van Bakema praat men over 100 jaar nog, het is een monument uit de jaren waarin het gebouwd is. Nee, in Hulst denkt men daar niet aan. De architect die nu de opdracht heeft gekregen gun ik het van harte, maar toch heeft het ge meentebestuur hier een pracht kans laten liggen." Ook op economisch vlak laat Hulst kansen liggen. De detail handel wordt door het gemeen tebestuur tot nu toe geweerd uit het gebied Stationsplein. Een aantal zaken heeft zich toch in de buurt kunnen vestigen, om dat de mazen van het 'wettelij ke' net te ruim waren. „Het is jammer dat de mogelijkheden in deze buurt niet benut kunnen worden. Kijken we naar Sint- Niklaas, de concurrent van Hulst als het gaat om het verzor gingscentrum van de streek, dan zien we daar dat met man en macht gewerkt wordt aan de uit breiding van het koopcentrum Waasland. Komt die uitbreiding rond, dan zullen de prijzen in de Sint-Niklase binnenstad dras tisch zakken en dan hebben de mensen uit het Waasland een re den temeer om niet naar Hulst, maar naar Sint-Niklaas te gaan. In Hulst wordt schamper gerea geerd op de plannen in de Belgi sche buurgemeente. „De Belgen blijven toch komen", zeggen de winkeliers en de wethouders hier, „zeker als we zondags open blijven". Als echter de zondago pening de basis van het econo misch beleid vormt van Hulst, dan vrees ik het ergste als straks in Terneuzen ook de winkels op zondag geopend zijn. Marx heeft ooit gezegd: bewustzijnsvernau wing is de voorwaarde om tot ac tie te komen. Welnu, ik wil de be stuurlijk verantwoordelijken in Hulst niet beschuldigen van on maatschappelijk gedrag, maar het wordt wel tijd dat het totaal- belang van stad en ommelanden bekeken wordt." Conny van Gremberghe BEERVELDE - Heb je als vetgemeste kalkoen de riskante feestdagen overleefd, kom je net na Nieuwjaar alsnog te overlijden. Een haastige chauffeur verloor vrijdagnacht zijn aanhanger op de autoweg vlakbij het Oostvlaamse Beervel- de. De reisleiderIchauffeur kwam met de schrik vrij, maar een groot aantal kalkoenen overleefde het reisje van de fir ma Tewakip door de kanteling niet. De autoweg was veranderd in een groot 'slachtveld'aldus één van de hulp geroepen brandweerlieden. Samen met zijn collega's van de Wetterense brandweer was hij uren bezig met het verzamelen van de kadavers en het vangen van weer opgekrabbelde versufte beesten. STEKENE - Camping De Vlasaard in het vlak over de grens liggende Stekene is naar alle waarschijnlijkheid ernstig ver vuild met het metaal mangaan. De afgelopen anderhalfjaar hebben tientallen campinggasten een mangaanvergiftiging opgelopen. Koorts, chronische moeheid en spierpijnen zijn de eerste symptomen. Aan de camping wordt in eerste instantie totaal niet gedacht. De kerncentrale Doel zou wel eens de oorzaak van de mangaanvergiftiging kunnen zijn, verwachtten de deskundigen. Totdat één van de patiënten vermeld dat ze per jaar zes maanden op de Vlasaard doorbrengt. De oorzaak wordt vervolgens gevonden in sterk vervuild wa ter van zelfgegraven drinkputten. Hoe ondieper de put, hoe groter de concentratie mangaan. Onderzoek van de Provinciale Gezondheidsinspectie van Oost-Vlaanderen en Antwerpen lijkt te wijzen in de richting van de verharding van de paden op het kampeerterrein. Bij de verharding en ophoging van de weggetjes zou industrieel afval zijn gebruikt. De inspecties overwegen nu, mede gealarmeerd door de be zorgdheid van een Gentse toxicoloog, om een uitgebreid ge zondheidsonderzoek voor alle houders van een stacaravan te houden. ROESELAERE - De vrederechter in Roeselaere maakte on langs een einde aan de praktijken van een handige hande laar om pasgetrouwde stellen in de boot te nemen. In België wordt net als in Nederland door de aanstaanden nogal eens een wensenlijstje voor familie en vrienden opgemaakt, leder kan uit het boekje het door hem of haar te geven ca deau scheuren. En zo is het bruidspaar er van verzekerd geen zes elektrische tandenborstels, vier citruspersen, drie strijkbouten maar niet die nu net zo felbegeerde kruimeldief te krijgen. Vlaamse middenstanders spelen al langer op het gebruik in door voor de tortelduiven zelf al 'huwelijkslijsten' op te stel len. Een wat al te inhalige icinkelier werd door de rechter teruggefloten. Hij eiste van een pasgetrouwd koppel dat het ook de niet be stelde spullen van de lijst zou betalen. Met als argument dat de lijst als 'bestelbon' moest ivorden gezien en hij anders met 'commercieel onbruikbare' ivaren bleef zitten. De rechter vond echter dat aanstaande echtparen geen enkele verbinte nis aangaan door het opstellen van een huwelijkslijst en snapte bovendien ook niet waarom een niet verkocht wafelij zer niet meer aan een ander gesleten zou kunnen worden. De magistraat wees de winkelier er op dat het niet in de haak was dat er op het exemplaar van zijn 'bestelbon' andere (ho gere) bedragen stonden als op dat van de klanten. Bovendien is de middenstander verplicht om de verkoopvoorwaarden bij de hmoelijkslijst te leveren. -f' **r J, 4 A Saeftinghe beheren zonder geweren. Dat is de slogan van gids en vogelteller R. Bleijenberg. „We moeten de natuur niet letterlijk verknal len", zegt hij (foto GPD)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1990 | | pagina 33