PZC
ZATERDAG 30 DECEMBER 1989 1 3
Acties
Sporthart
W eerzin wekkend
Joop van den Berg
Hardlopend op de vlucht
voor het hartinfarct
Op de vlucht voor een hartinfarct rep
pen zich ook in Zeeland dagelijks
duizenden trimmers langs de weg, over
het strand of door bos en duinen. Als de
dag van gisteren kunnen de zestig-plus
sers onder de joggers zich nog herinne
ren, dat in een ver verleden geamuseerde
automobilisten of andere voorbijgangers
met een vinger naar het voorhoofd we
zen, terwijl de aller-lolligste-thuis nog
wel eens 'houd de dief wilde roepen. Die
tijden liggen inmiddels ver achter ons,
want in de nu bijna uitgedoofde jaren
tachtig heeft de trimrage zich onstuit
baar uitgebreid en is bovendien een alge
meen geaccepteerd maatschappelijk ver
schijnsel geworden.
Bij dartel joggen door bos en beemd is het
niet gebleven. Als olie op het vuur heeft de
trimrage ook de extremiteiten aangewak
kerd: de schier eindeloze marathon, de
slopende triathlon, de dubbele triathlon,
welja, de vierdubbele triathlon, maar ook
de schaats-loop-fïets-wedstrijd, de skee-
ler-flets-loop-race en dat alles het liefst
over een verbijsterend aantal kilometers.
Nog geen twintig jaar geleden telde Ne
derland hooguit vijftig marathonlopers.
Nu zijn het er vele duizenden.
Er zijn cynici, die zeggen, dat al dat
amechtig geren langs 's heren wegen al
leen maar veroorzaakt wordt door een
sluimerende angst voor de dood. Daar
schuilt natuurlijk een kiem van waarheid
is. Maar wat is daar op tegen? Niemand
staat te trappelen van ongeduld om nu
ook eindelijk eens liefdevol verpleegd te
worden op de afdeling intensive care van
willekeurig welk ziekenhuis. De vraag is
wel: is al dat extreme gedraaf inderdaad
zo stimulerend voor de gezondheid?
Schoolarts Roel Bloembergen uit Kapel-
Ie, lid van het dagelijks bestuur van de
Zeeuwse Sportraad, verbergt zijn scepsis
niet en laat duidelijk merken, dat hij ex
tremiteiten als de dubbele triathlon het
liefst wil onderbrengen in de categorie
'gekkenwerk': „In training en wedstrijd
moetje zo ontzettend veel tijd steken, dat
ik zeg: ik weet wel een betere bestemming
voor mijn vrije tijd." Roel Bloembergen
verhult ook niet dat het allemaal betrek
kelijk is: „Ook mensen, die geen stap aan
sport doen, maar die rustig leven zonder al
te veel stress, gezond eten, niet roken, ma
tig drinken en regelmatig leven kunnen
honderd jaar worden."
Maar zijn extremiteiten als marathon en
1989
decennium eindigt met vuur
werk. Gorbatsjovs 'glasnost en pere
strojka' hebben een politieke aardbe-
vrijwel alle versteende machtsblok
ken daar van het ene op het andere
moment heeft ondermijnd. In Honga
rije en Polen waren al enkele jaren
voortekenen gesignaleerd van de gro
te klap. Het kille conservatieve com
munistische bewind in die landen kon
onder de schokken van protest en kri
tiek uit de bevolking steeds moeilij
ker overeind blijven en moest de al
leenheerschappij opgeven. Maar de
complete ontregeling kwam pas in
oktober toen in de boeren- en arbei
dersheilstaat DDR de ijzeren Erich
Honecker het veld moest ruimen en
de bevolking danste op de Berlijnse
Muur. Daarna is het onvoorstelbaar
Illustratie Joost Heeren
triathlon nu wel of niet goed voor de ge
zondheid? Bloembergen: „De tijd ligt nog
niet eens zo heel ver achter ons, dat een
hartpatiënt van zijn arts het advies kreeg
om heel rustig in een hoekje te gaan zitten.
Overmatige lichamelijke inspanning was
absoluut uit den boze. Maar nu weet ieder
een dat iemand die een hartinfarct heeft
gehad nog wel kan trimmen. Sterker nog:
er zijn mensen, die een hartinfarct kregen,
juist daarna gingen sporten en die zelfs de
marathon liepen. De wetenschap loopt
constant achter de feiten aan. Steeds weer
blijkt dat extreme inspanningen minder
schadelijk zijn dan wel eens werd ge
dacht."
Voor de velen onder ons, die marathon en
triathlon echt wel iets te veel van het goe
de vinden, is het geruststellend, dat met
veel minder inspanning de kans op een rit
in de hart-ambulance ook aanzienlijk klei
ner wordt. Zeer onlangs - in november van
dit jaar - werden in de 'Journal of the
American Medical Association' het resul
taat gepubliceerd van een onderzoek, dat
zich over een periode van acht jaar had
uitgestrekt en waarbij meer dan 13.000
mensen betrokken waren. Citaat uit het
artikel: „Zelfs een minimale hoeveelheid
lichaamsbeweging - iedere dag een snelle
wandeling van een half uur - geeft een
aanzienlijke bescherming tegen ziekten
van hart- en bloedvaten, kanker en vele
andere doodsoorzaken." In de meest fitte
groep (mensen die ten minste zestig kilo
meter per week liepen) was het sterftecij
fer het laagst. Maar geruststellend: het
verschil met de fitte, gewone dagelijkse
wandelaar was niet groot.
Soms lijken universiteiten met dit soort
onderzoeksresultaten tegen elkaar op te
bieden. Bij herhaling kan de krantelezer
kennis nemen van weer een nieuwe ont
dekking. En het zijn die publicaties, die de
trimrage bij vlagen aanzienlijk aanwak
keren. Maar de ervaring heeft bijvoor
beeld Ton Kienhuis, secretaris van de
Zeeuwse Sportraad, wel geleerd, dat mas
sa's trimmers niet blijvend in beweging
blijven als ze alleen en uitsluitend voor
hun gezondheid het hazepad kiezen.
Kienhuis: „In de jaren zeventig' en tachtig
zijn er nogal wat acties geweest om de
mensen in beweging te krijgen. De groot
ste fout, die wij daarbij aanvankelijk
maakten, was dat we teveel het accent op
de gezondheid legden. Maar velen houden
het niet vol regelmatig een eind te gaan
lopen, fietsen of zwemmen als ze het niet
leuk vinden."
Dat accent op het gezondheidsaspect was
vaak al te zien in de naam van de actie.
Voorbeeld: trim-u-fit. In sporthallen en
gymnastiekzalen werden sportinstuiven
gehouden voor naar langdurige gezond
heid snakkende landgenoten. Kienhuis:
giems met de gestaalde kaders in
Oost-Duitsland, Tsjechoslowakije,
Bulgarije en - met veel geweld - in
Roemenië. In de Sovjetunie zelf re
geert de verwarring. En de rest van de
wereld kijkt verbluft toe.
In China wordt de roep om democra
tie bloedig onderdrukt. In de nacht
van 3 op 4 juni veegt het leger het
Plein van de Hemelse Vrede schoon.
De Iraanse ayatollah Khomeini, die
later in het jaar zal overlijden, brengt
in februari de Westerse wereld in be
roering als hij het doodvonnis uit
spreekt over de Brits-Indiasc auteur
Salman Rushdie; hij zet een prijs van
2,6 miljoen dollar op het hoofd van de
schrijver van de Satanische Verzen.
Lekke supertankers zorgen voor mi
lieurampen in de Canadese en Antarc
tische wateren.
In Nederland tekent de politiek ka
merbreed voor een schonere toe
komst; als er eindelijk spijkers met
koppen geslagen moeten worden, valt
koeiemelk in Rijnmond en bij Am
sterdam is een teken aan de wand.
Ép
I
De burger
„Eind jaren zeventig groeiden de bomen
nog in tot in de hemel en werden er enor
me bedragen aan die acties besteed. Om
dat ik toen nog niet beter wist, deed ik er
even gek aan mee. We moesten trimtassen
aan de man brengen. Er waren hockeys
ticks, badmintonrackets en dingen, die op
kolenschoppen leken, waarmee je elkaar
een bal kon toegooien."
Kienhuis: „We reden bijvoorbeeld met
een geluidswagen door Sas van Gent om
de mensen naar een grasveldje te lokken,
dat bij nader inzien bezaaid lag met hon-
depoep, om daar aan de slag te gaan met
al die sportieve voorwerpen. Ik geloof dat
er vier man kwamen opdagen. Het ver
schilde trouwens van plaats tot plaats,
want bij een zelfde actie in Zierikzee kwa
men er wel zo'n honderd mensen in bewe
ging. Ach, wat hebben we niet allemaal ge
probeerd. Ook rond die bekende actie:
sport, zelfs ik doe het. Dat werd dan in tv-
spots geroepen door beroemdheden als
Ruud Lubbers, Henk Vonhoff en Hans van
de Togt, om er maar een paar te noemen."
Kienhuis: „Al die acties (trim-u-fit, sport-
real, sportieve recreatie, sport, zelfs ik doe
het) waren allemaal te vrijblijvend. Er zat
geen structuur in. Daarom gingen ze op
den duur allemaal als een nachtkaars uit.
Toch is het natuurlijk niet helemaal zon
der resultaat gebleven." Er waren inder
daad veel afvallers, maar door de vele ac
ties en publicaties rond sport en gezond
heid en ook door reclame voor gezondere
voeding („mijn Wim neemt tegenwoordig
wat vaker de trap") trokken toch meer
mannen en vrouwen de sportschoenen
aan.
Een groeiend aantal trimmers is zelfs zo in
de ban van de sport geraakt dat zij op zoek
zijn naar de grenzen van hun vermogen.
Voorbeelden te over. Een man die vol
strekt gefascineerd is door de extreme
prestatie is de Zeeuws-Vlaming Hans Cor-
nelis, die de dubbele triathlon (met onder
meer 84 kilometer hardlopen) afwerkte en
na afloop opgewekt meldde: „Ik kan niet
zeggen dat ik moe ben. Ik voel me wel lek
ker."
Maar tijdens dat evenement zei een van de
sportartsen, die verbonden is aan het
AMC in Amsterdam en die zelf twee keer
een triathlon voltooide: „Dit soort inspan
ningen leveren is voor geen mens gezond.
Wie zo'n enorme conditie heeft, ontwik
kelt een sporthart. Op latere leeftijd kan
dat, ik herhaal met nadruk, kan dat leiden
tot een verhoogde kans op een acute hart
stilstand, omdat het hart een lager ritme
heeft dan bij andere mensen."
Maar er zijn ook sportartsen, die aller
minst beducht zijn voor dat gevaar mits
de atleet zich levenslang bezig blijft hou
den met sport of heel langzaam afbouwt
als hij van plan is te stoppen. Dat zelfs een
marathonloper inderdaad levenslang kan
doorgaan, was enkele weken geleden nog
in een sportprogramma op de Westduitse
tv te zien. In dat programma werd een van
gezondheid stralende 94-jarige marathon
loper geportretteerd, die pas op 76-jarige
leeftijd met atletiek was begonnen. Tijd
over zijn laatste marathon: 5 uur en 45 mi
nuten.
Ander voorbeeld: de 40-jarige Wim van
Dijke uit Sint-Maartensdijk, die pas op
30-jarige leeftijd met wat kleine atle-
tiekloopjes begon, maar die inmiddels 22
marathons op zijn naam heeft staan, is
ook niet beducht voor zijn gezondheid.
Veel wedstrijdlopers en trimmers voelen
zich zo topfit, dat zij een gevoel van on
kwetsbaarheid krijgen. Zover wil de atleet
uit Tholen niet gaan: „Al loop je nog zo
veel je kunt je natuurlijk niet gevrijwaard
voelen voor welke ziekte dan ook." Maar
hij voelt zich blakend van gezondheid: „Ik
ben nog nooit door het lint gegaan. Ik heb
me ook nog nooit tot het uiterste moeten
forceren, zodat ik niet meer op mijn benen
kon staan."
Wim van Dijke, die dit jaar drie mara
thons liep (Rotterdam, Etten-Leur en Hel
mond) en daarnaast ook nog de 61 km lan
ge Schipholloop, heeft zijn grenzen nog
verder verlegd. Hij waagde zich ook in de
zogenaamde Euromarathon, een meer
daags evenement, waarbij gigantische af
standen gelopen worden. Zo legde hij vo
rig jaar in elf opeenvolgende dagen 570 ki
lometer hardlopend af.
De Thoolse atleeet heeft in de afgelopen
jaren tienduizenden kilometers afgelegd:
„Ik train voor een marathon 180 kilometer
per week. In die voorbereiding doe ik ie
dere zaterdag een duurloop van drie uur.
Dat doe ik dan negen weken achter el
kaar." Zijn tijd mag er zijn: in 1985 was hij
(in Helmond) het snelst uit heel zijn carriè
re: 2.30.22. Maar dit jaar nog liep hij in Rot
terdam 2.31.29 en in Etten-Leur 2.31.30
ja, ik ben erg regelmatig").
Opmerkelijk is ook, dat ogenschijnlijk af
schrikwekkende voorbeelden juist stimu
lerend werken. De 49-jarige Sjaak Sinke
uit Vlissingen van de Triathlonvereniging
Zeeland weet: „De meeste mensen kun
nen zich de beelden nog wel herinneren
van dat Amerikaanse meisje Judy Moss,
dat in de triathlon van Hawaii in 1980 niet
meer op haar benen kon staan, alle con
trole over haar spieren verloor, bevuilde
benen had, omdat ze alles liet lopen en
tenslotte kruipend over de finish ging.
Weerzinwekkend. Maar gek genoeg heb
ben die beelden de triathlonrage juist ver
sneld."
Conclusie van dit alles: wie wat aan zijn
gezondheid wil doen, kan er mee volstaan
in een fiks tempo een paar straatjes om te
gaan. Maar velen raken zo in de ban van
de extreme prestaties, dat steeds meer
mensen een marathonloper of triathleet
in de familie hebben.
Je kunt het slechter treffen met je familie.
