ZATERDAG 30 DECEMBER 1989 1 Rampzalig Steekproef Deining Hhn gesteld een grootschalig anoniem onder zoek te verrichten om een nauwkeurig beeld te krijgen van de mate van Aids-be- smetting onder de gehele bevolking. Een emotionele discussie barstte los. Het voorstel kwam er globaal op neer dat bloed, dat was afgetapt van mensen die om wat voor reden ook in een ziekenhuis belandden, ongevraagd op de aanwezig heid van het virus zou worden getest. De Commissie Aids Bestrijding, zo zegt Ros- cam Abbing, heeft het idee altijd van de hand gewezen. „Mensen staan hun bloed af in het vertrouwen dat het wetenschap pelijk wordt onderzocht in het belang van hun genezing. Wij als commissie zouden er grote moeite mee hebben als dit bloed anoniem, dus zonder terugkoppeling naar de betrokken patiënt, op Aids werd beke ken. De patiënten hebben het bloed niet daarvoor afgestaan. Zo'n Aids-onderzoek verstoort de verhouding tussen arts en pa tiënt. Het zorgt voor onrust. De uitkom sten zouden trouwens oppervlakkige in formatie verschaffen. De ziekenhuisbevol king is niet representatief voor de hele Ne derlandse bevolking, dus wat heb je er aan? Er ontstaat misschien een indruk van de regionale spreiding van de ziekte, maar de spreiding onder de risicogroepen, hun seksuele gedrag, blijft buiten beeld." Een grootscheeps bevolkingsonderzoek heeft volgens Roscam Abbing alleen zin als het öp vrijwillige basis wordt uitge voerd. „Mensen moeten kunnen kiezen of ze de uitslag wel of niet willen horen. Het is een zware wetenschap, te beseffen dat je met het virus bent besmet. Mensen zijn daar niet goed tegen bestand. Ze worden er dikwijls depressief van. Dat de incuba tietijd (de periode tussen besmetting en de openbaring van de ziekteverschijnse len, red.) gemiddeld acht jaar is en dat bo vendien medicijnen zijn ontwikkeld die het uitbreken van de ziekte kunnen ver tragen, doet daar weinig aan af." Roscam Abbing verwacht dat de staatsse cretaris van volksgezondheid vrij spoedig zal beslissen of er wel of niet een bevol kingsonderzoek komt. Hij heeft de indruk dat die beslissing negatief uitvalt. „Het is pas zinvol als de epidemie in een verder stadium is en als de infectie een algeme ner karakter krijgt." Aids is destijds uit - vermoedelijk - de Verenigde Staten naar Nederland overge waaid. Helemaal zeker weten de deskun digen het nog steeds niet. De VS hadden al een omvangrijk Aids-probleem toen in Nederland de term veilig vrijen nog lang niet was uitgevonden, zoveel staat vast. Onlangs maakte Roscam Abbing een stu diereis langs een aantal Amerikaanse ste den. Hij zegt geschokt te zijn door de kracht waarmee de ziekte met name in New York toeslaat. ,,Er wonen in die stad zo'n 200.000 harddrugs-verslaafden. De helft van hen is besmet. De ziekte heeft rampzalige proporties aangenomen. In de ghetto's grijpt het virus op een vreselijke manier om zich heen. Aids in New York is heel nadrukkelijk een ziekte van de zwak- sten in de samenleving. Watje zo vaak ziet bij epidemieën, zie je ook in die stad: in de onderste regionen van de samenleving vallen de hardste klappen. Juist daar, on der de zwarte bewoners en de Spaanstali- gen - de Hispanics - concentreert zich het enorme drugsprobleem, met alle gevaren vandien. De mensen zijn erg moeilijk be reikbaar voor voorlichtingscampagnes en er wordt naast de 'gewone' drugs op grote schaal crack gebruikt. Crack is niet alleen een gevaarlijke drug maar veroorzaakt bovendien een grote seksuele ontrem- ming. Dat leidt tot het riskante verschijn sel 'sex for drugs', zoals de Amerikanen het noemen." In Nederland zal het volgens hem nooit zo ver komen. Het aantal drugsspuiters is hier veel kleiner en er zijn spuitomruilpro- jecten opgezet die vruchten beginnen af te werpen. Gebruik van een schone injectie naald voorkomt Aids-besmetting. Zowel in de drugs- als homowereld wordt men voorzichtiger, meent de voorman van de NCAB. De zogenaamde deel-campagnes (spe ciaal gericht op risicogroepen) die even eens onder de voorlichtingsparaplu van de NCAB ressorteren, zullen daar niet vreemd aan zijn. „Een trouw homostel loopt net zo weinig risico als een hete rostel", weet prof Roscam Abbing. Neemt niet weg dat volgens een, overigens niet- representatieve, steekproef zo'n 25 a 30 procent van de homo's in Amsterdam se ropositief is en dus grote kans loopt eens de ziekte te krijgen, tenzij er tijdig een vac cin beschikbaar komt. Over de kansen op een vaccin laat Ros cam Abbing zich voorzichtig uit. „Ik ben op dat terrein geen deskundige. Maar zelfs van mensen die wel deskundig zijn, de vi- rologen, vernemen we zeer wisselende ge luiden. Er is zelfs gezegd dat het vaccin er nooit komt. Anderen zijn weer veel opti mistischer. Misschien wordt het bij wijze van spreken morgen uitgevonden... Ik durf er niets over te zeggen. Maar ook al wórdt er snel iets gevonden, dan nóg gaat er een heel lange ontwikkelingsperiode overheen voordat het vaccin op grote schaal én betaalbaar kan worden toege past. Dat laatste is vooral van groot be lang in de Derde-Wereldlanden. In Afrika heeft de epidemie gigantische vormen aangenomen, zowel bij mannen, vrouwen als kinderen. Maar ook in delen van Zuid- Amerika en in Thailand is de toestand ernstig." Ondertussen wapent ons land zich - klein schaliger maar niet minder ernstig - tegen de nieuwe volksvijand. De voorlichtings campagne ging op 21 november 1989 de nieuwe, langlopende fase van de 'algeme ne bewustmaking' in. Prof drs Roscam Abbing is tot dusver 'absoluut niet onte vreden'. „Iedereen weet zo langzamer hand wel dat je het niet van de deurknop krijgt", zegt hij. „Maar irrationele angst zal altijd bestaan. Er blijven altijd mensen die er als de dood voor zijn een Aids-pa- tiënt een hand te geven. Dat poets je niet weg met een beetje voorlichting." Jan Dirk van Scheyen Aids, van mysterie tot volksvijand Foto Wim Riemens krijgen. Ik vind dat een serieus risico, een maatschappelijke bedreiging. 'Heeft hij Aids? Dan zal-ie wel gespoten hebben', wordt er gezegd. Homo's, biseksuelen en intraveneuze druggebruikers mogen niet het imago van potentiële Aids-patiënten krijgen. Het gebeurt helaas te vaak dat er een zondebok wordt gezocht als er een be dreiging op de samenleving afkomt." Niet alleen de individuele burger neemt zijn beschermende maatregelen tegen wat niet zonder pathos de nieuwe pest is genoemd. „Instellingen letten op hun fi nanciële belangen", aldus prof Roscam Abbing, die tevens buitengewoon hoogle raar sociale geneeskunde aan de Katho lieke Universiteit Nijmegen is. „Levens verzekeraars willen zo min mogelijk risico lopen en zijn er al toe overgegaan aspi rant-verzekerden voor een verzekering boven de 200.000 gulden op antistoffen te gen Aids te testen. In een aantal gevallen gebeurt dit zelfs al bij verzekeringen die onder dat bedrag liggen. Dat is geen fijne ontwikkeling. Met de twee ton-grens is de NCAB vooralsnog akkoord gegaan, maar onder die twee ton zou er niet getest moe ten worden. Het gebeurt toch. Als blijkt dat iemand geïnfecteerd is, is z'n kans op een behoorlijke verzekering zeer klein. Bovendien moeten we geweldig uitkijken voor nog verder afglijden. Anders wordt straks al een verzekering geweigerd louter op grond van vermoedens over homosek sualiteit, los van de vraag of er medisch iets aan de hand is. Het is niet denkbeel dig dat zulke uitsluitingen van belangrij ke voorzieningen uitwaaieren naar andere terreinen van de samenleving." Ofschoon Aids zich niets van seksuele ge aardheid aantrekt, heeft de NCAB-voor- zitter de indruk dat de drugsspuiters en homo's nog steeds het grootste besmet tingsrisico lopen. Een aantal jaren gele den werden sombere voorspellingen ge daan. De epidemie zou wel eens in rap tempo in alle geledingen van de samenle ving kunnen toeslaan, zo werd beweerd aan de hand van statistieken en modellen. „Ik verwacht zeker niet dat de infectie op korte termijn algemeen wordt", beweert Roscam Abbing. Het is een heel geleidelijke ontwikkeling. De epidemie zal zich in de loop van de ja ren negentig minder snel uitbreiden dan werd gevreesd. Op dit moment is nog steeds hoofdzakelijk sprake van besmet ting in de risicogroepen: homo's en drugs spuiters. Deze besmetting concentreert zich echter niet meer in Amsterdam, lange tijd het 'epicentrum' van de epidemie. Prof Roscam Abbing constateert dat de ziekte langzaam maar zeker bezit neemt van de regio's, waar het aantal gevallen, ook in Zeeland, toeneemt. Een sluipend gevaar voor de 'gewone' be volking vormt de secundaire transmissie (tweede overdracht) van het Aids-virus: besmetting van partners van drugsspui ters die het Aids-virus dragen, contacten van heteroseksuele mannen met heroïne- hoertjes en de volgens Roscam Abbing 'forse en erg moeilijk bereikbare' catego rie getrouwde mannen die - in sauna's of het prostitutiecircuit - contacten met ho mo's hebben. Begin 1989 ontstond in ons land geweldige deining over een advies van de Gezond heidsraad waarin de regering werd voor- De jaren tachtig waren onmiskenbaar het tijdperk van de ziekte Aids. Een jaar of tien geleden bereikten Europa alarmerende berichten uit de Verenigde Staten over mensen die bij bosjes werden getroffen door een raadselachtige be smettelijke aandoening die gepaard ging met totale lichamelijke aftakeling. Het syndroom had onvermijdelijk de dood tot gevolg. Vooral homoseksuelen waren het slachtoffer. Inmiddels weet iedereen dat deze ziekte Aids heet en dat er (nog) geen vaccin te gen bestaat. Ook weten we dat ieder mens, homo of hetero, die veel wisselen de, onbeschermde seksuele contacten heeft of die met vuile injectienaalden stoffen inspuit, de ziekte kan oplopen. Op de grens van twee decennia richt prof drs E. W. Roscam Abbing, voorzitter van de Nationale Commissie Aids Bestrijding en directeur van de GG en GD in Rotter dam, de blik naar de opmars en de toe komst van een wereldepidemie. In de gang van het GGD-gebouw in Rot terdam hangt een boksbal. „Personeelsle den kunnen zich daarop afreageren als ze uit de directiekamer komen", zegt Ros cam Abbing met pretogen. Een bullebak is hij beslist niet. Geen man om zijn onder geschikten te bruuskeren. Eerder vriende lijk. Hij gaat op in z'n betoog. De Nationale Commissie Aids Bestrijding (NCAB), die deze voormalige topambte naar volksgezondheid bij WVC voorzit op voorspraak van ex-staatssecretaris Dick Dees, adviseert de regering over het Aids- beleid van de overheid. Daarnaast heeft het orgaan de afgelopen jaren een groot deel van de Nederlandse bevolking door drongen van de gevaren van de infectie ziekte Aids. De nationale bewustwor dingscampagne is een van de 'uitvoeren de taken' die de NCAB vervult: het bijtje en de bloemen, de brandende kaarsen met de tekst 'Wie volgt? ...Denk na, stop Aids', die op ieder NS-perron te vinden zijn. De NCAB verzorgt ook de Aids-Infolijn, een 06-nummer dat gratis gebeld kan worden door iedereen die van deskundigen inlich tingen wil over de ziekte. In samenwer king met de Stichting SOA (Seksueel Overdraagbare Aandoeningen) werd een smoezencampagne ('Welterusten Astrid') op touw gezet. „Er is inderdaad geen kruid tegen Aids ge wassen. Als je de ziekte krijgt, ga je er dood aan", vertelt Roscam Abbing. „Daar komt echter nog bij dat Aids als verschijn sel in een bepaalde hoek van de maat schappij wordt gedrongen. Omdat er sex en vuile naalden in het spel zijn, is de kans groot dat de slachtoffers gestigmatiseerd worden, een bepaald stempel opgedrukt 1988 Heel Nederland denkt het, een enke ling zegt het hardop: eindelijk wraak. Via een overwinning op aartsrivaal Duitsland bereikt het Nederlands voetbalelftal de finale van het Euro pees kampioenschap. Rusland moet er ook aan geloven en Nederland eind juni verovert de titel. De voetbalgek- te slaat toe. De huldiging van het Ne derlands team levert ongekende tafe relen op. De ontwapeningsonderhandelingen tussen de Sovjetunie en de VS begin nen succes op te leveren. Aan beide zijden worden raketten ontmanteld. Een drama in Armenië. Een aardbe ving eist 7 december 25.000 doden en meer dan 31.000 gewonden. Er komt een enorme internationale hulpactie op gang. Een foutje: op 3 juli schiet de Ameri kaanse kruiser Vincennes in de Straat van Hormus een Iraans verkeers vliegtuig neer. De 'vergissing' kost 290 levens. Ook in West-Duitsland een grote vliegramp. Tijdens een vlieg- show in augustus op het Amerikaanse militaire vliegveld Ramstein heeft een botsing zeer ernstige gevolgen: 96 toeschouwers gedood, 300 gewond. Drie dagen voor kerst explodeert bo ven het Schotse dorp Lockerbie een bom aan boord van een Boeing-747. Alle 259 inzittenden van het vliegtuig komen om het leven, elf inwoners van Lockerbie vinden de dood. Op de Noodzee scheurt een reeks gas- explosies het Britse olieplatform Pi- per Alpha uiteen. Slechts 64 van de 131 bemanningsleden weten zich die zesde juli te redden. Opschudding rond de paspoortaffai re. En: de Bolderkar. Berichten dat veertien van de 50 kleuters die in het Vlaardingse medisch kinderdagver blijf werden behandeld het slachtof fer zijn geworden van incest, roepen heftige reacties op. In oktober loopt een visserijconflict in Vlissingen uit op vechtpartijen tus sen vissers en controleurs van de AID. 1988 levert een nieuwe naam op in het rijtje Bekende Nederlanders: Yvonne van Gennip schaatst zich naar drie gouden Olympische medailles en twee wereldrecords. Prof. Roscam Abbing Foto ANP jf fifty. Ruud Gullit heeft het naar zijn zin als hij in de EK-finale tegen Sovjetunie het eerste doelpunt heeft gescoord.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1989 | | pagina 35