Moskou eist stopzetting invasie
Lubbers bagatelliseert
uitlatingen ministers
Het leukste
Kerstkado!
T**
Roemenen trotseren Ceausescu
met nieuwe massa-betogingen
KERST PAKT
VOORDELIG UIT BIJ
HERMANS
2r
OPLOPEND DODENTAL IN PANAMA
Ajm
de PZC
vandaag
Invasie tegen
drugs-president
Zacht voor december
232e jaargang no. 295
Donderdag 21 december 1989
HAARDEN-KEUKENS-PARKET
Gijzelaars
4% .VJÜ
Sky Radio
Landbouw
Sneeuw
Imago
Wereld
Motorrijders
Vlas
Slop
Oefenduel
Twaalf mille voor
'De Avonden'
ELEKINCO
d;
EG
JacHermans
Slagroom
L. aFondue- of
^pp^gourmet-
- - schotel
Sperziebonen ^pSen
199 1699
JAC. HERMANS BLIJFT JE VERRASSE!
MET MINI-PRIJS EN MAXI-KEUS
Temperatuur rond de 12 graden. Er
kan wat regen vallen of een bui. De
zuidwestelijke wind is matig, boven
zee nog af en toe hard.
Breng 'ns een bezoek aan onze showroom.
Het is zeker de moeite waard.
JACOBSE - vakwerk uit Arnemuiden
Langstraat 7, 4341 EB Arnemuiden
Telefoon 01182- 2950
PROVINCIALE ZEEUW
AMSTERDAM (IPS) De reacties op het Amerikaanse mi
litaire ingrijpen in Panama zijn opvallend gematigd. De
meest afkeurende reacties kwamen uit Moskou en uit Nica
ragua, terwijl de Europese landen begrip voor de Ameri
kaanse invasie toonden. Latijnsamerikaanse regeringen
reageerden beduidend minder negatief dan op de interven
tie in Grenada zes jaar geleden.
direct na de Amerikaanse aanval op het militair hoofd
kwartier van Panama's sterke man Manuel Noriega, eiste
de regering van de Sovjetunie onmiddelijke stopzetting
van de invasie. Volgens een woordvoerder is de Ameri
kaanse actie een schending van het handvest van de Ver
enigde Naties (VN). Daarin is het principe van niet-inmen-
ging in binnenlandse aangelegenheden vastgelegd.
Op verzoek van Nicaragua vergadert de Veiligheidsraad
van de VN over de invasie. De Nicaraguaanse regering
heeft haar troepen in opperste staat van paraatheid ge
bracht, omdat men ook rekening houdt met een ingrijpen
in Nicaragua. Minister van buitenlandse zeken Miguel
d'Escoto verklaarde: „De invasie is een zeer serieuze be
dreiging van Latijns-Amerika en van Nicaragua in het bij
zonder".
De meeste westerse regeringen reageerden overwegen po
sitief. Minister van buitenlandse zaken Van den Broek,
toonde begrip voor de Amerikaanse beslissing. Hij stelde
dat de Verenigde Staten genoeg andere middelen hadden
geprobeerd om Noriega tot matiging te bewegen.
(Pagina 3: Kamer wil nadere uitleg)
Noriega ontsnapt
aan Amerikanen
(Van onze correspondent)
WASHINGTON - De 24.000 Amerikaanse militairen die gisternacht Panama binnenvielen,
hadden woensdagmiddag plaatselijke tijd het grootste deel van het land onder controle. Er
werd echter nog sporadisch gevochten.
De Amerikanen hadden op dat mo
ment nog twee grote zorgen: het was
hen niet gelukt de dictator van Pana
ma, Manuel Noriega, gevangen te ne
men. Bovendien hebben Panamese
militairen een aantal, mogelijk meer
dan 40, Amerikanen en Europeanen
gegijzeld.
Het Amerikaanse ministerie van de
fensie zei woensdagmiddag dat de ope
ratie ten minste elf Amerikaanse sol
daten het leven heeft gekost, en dat in
ieder geval 59 van hen zijn gewond.
Een soldaat wordt vermist.
Aan Panamese kant zijn ten minste
100 doden gevallen, een aantal dat
naar verwachting snel zal oplopen.
Verscheidene ooggetuigen zeiden dat
niet alleen onder de Panamese strijd
krachten, maar vooral ook onder de
burgers veel doden en gewonden zijn
gevallen.
De Amerikaanse minister Baker (bui
tenlandse zaken) noemde de militaire
actie gistermiddag „een succes". „De
crisis is nog niet helemaal over, maar
de meeste van onze doelen zijn be
reikt", aldus de minister, die als die
doelen noemde: bescherming van de
Amerikanen en het Panamakanaal,
alsmede herstel van de democratie in
Panama.
Zeker is, dat de Amerikanen gister
middag alle Panamese militaire in
stallaties vast in handen hadden. Ge
vechten werden toen nog gemeld in
verschillende wijken van Panama-Ci
ty.
Daarbij ging het aan Panamese kant
niet alleen om groepjes militairen,
maar ook om leden van de zogenaam
de 'Waardigheidsbataljons', door No
riega in het leven geroepen terreurben-
den die zijn uitgerust met automati
sche geweren.
Van Noriega zelf werd gisteren niets
vernomen, maar het hoofd van zijn lijf
wacht, luitenant Asuncion Gaitan, zei
dat hij „veilig" is. Gaitan riep namens
Noriega de Panamese troepen zo lang
mogelijk door te vechten.
Grote zorg bestond gistermiddag in
Amerika over het lot van een groep
gijzelaars, bestaande uit Amerikanen
en Europeanen, die 's nachts in het
Marriott hotel in Panama-City door
Panamese militairen gevangen wer
den genomen. Onder hen zouden zich
verschillende journalisten bevinden.
De Amerikaanse president Bush zei
(Slot zie pagina 3 kolom 3)
i
PANAMA-STAD (AP/GPD) Onder het toeziend oog
van Amerikaanse mïltairen zochten deze Panamezen
woensdag bescherming in een sloot.
Een van de ruim honderd Nederlanders die op dit mo
ment in dit Middenamerikaanse land verblijven zei
woensdag via de telefoon dat de bevolking massaal ge
hoor geeft aan de oproep van de Amerikanen om zoveel
mogelijk in hun huizen te blijven. De 'Waardigheidsba
taljons', de door Noriega opgerichte paramilitaire or
ganisatie, hebben het gemunt op iedereen die er niet Pa-
namees uitziet.
De Nederlander noemt de leden van de bataljons 'ge
vaarlijkejongens'. Elke westerling wordt onmiddellijk
voor een Amerikaan gehouden. Europeanen moeten
bijzonder goed oppassen. „Als achteraf blijkt datje een
ander paspoort hebt, is het erg jammer voor je. Dan is
het waarschijnlijk te laat", aldus de ooggetuige.
Hij meldde verder dat het openbare leven volledig is
ontwricht: Er is bijna niemand op straat, ledereen zit
thuis. De mensen wachten in spanning af. De straten
zijn voor de twee vechtende partijen.
Sky Radio: het succes van de
huiskamermuziek.
PAGINA 2
De landbouwprijzen voor Ne
derland gaan iets omlaag.
PAGINA 3
Sneeuwval blijft uit in de win
tersportgebieden.
PAGINA 5
TNO wil het imago op de markt
verbeteren.
PAGINA 7
Rickie Lee Jones voelt zich één
met de wereld.
PAGINA 9
De motorrijders krijgen toch
mogelijk een apart veertarief.
PAGINA 13
De Suiker Unie test nieuwe me
thode voor vlasroten.
PAGINA 17
Rinus Verboom wil de Zeeuwse
wielersport uit het slop halen.
PAGINA 20
Oranje verliest 'zinloos oefen
duel' tegen Brazilië: 0-1.
PAGINA 21
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3
en 5
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 7
Kunst en cultuur: 9
Provincie: 13,15,17 en 19
Sport: 20 en 21
paleis
president
VERENIGDE f
STATEN C
PANAMA
DEN HAAG (GPD) - Premier Lubbers
is niet onder de indruk van de losse
opmerkingen en plannen die verschil
lende ministers uit zijn nieuwe kabi
net de laatste tijd hebben gelanceerd.
In een interview met deze krant laat
de minister-president zich laatdun
kend uit over de suggesties van onder
wijsminister Ritzen om Engels als
voertaal op de universiteiten in te
voeren, en het idee van milieuminis
ter Alders om een tachograaf in perso
nenauto's te installeren. „Wat is dat
nou helemaal? Laten we nu niet den
ken dat dat het politiek bedrijf is. Het
zijn losse opmerkingen die wel kran
tenkoppen opleveren maar in die
kranten wordt later weer de vis ver
pakt".
In het interview voorspelt Lubbers dat
er politieke problemen in de coalitie
DEN HAAG (ANP) - Het Nederlandse bedrijfsleven
sluit 1989 af met een exportprestatie die het record van
1985 overtreft: het heeft voor 230 miljard gulden goede
ren aan het buitenland verkocht. Dat is 14 procent
meer dan de 200 miljard van 1988. In het topjaar 1985
behaalde het bedrijfsleven een resultaat van 225 mil
jard.
Staatssecretaris Bukman van economische zaken heeft
dit woensdag bekendgemaakt tijdens de jaarlijkse ex
portborrel van ambtenaren en ondernemers. Voor 1990
verwacht Bukman een verdergaande groei van 8 pro
cent tot 250 miljard gulden. Het resultaat van dit jaar is
in hoge mate te danken aan de sterke groei van de we
reldhandel, aldus de bewindsman.
Bukman zei dat de kracht van de Nederlandse uitvoer
ook kan worden afgelezen aan het gegeven dat de han
delsbalans met de Bondsrepubliek Duitsland voor Ne
derland positief is. Zeer weinig landen in de wereld kun
nen dit nazeggen, aldus de staatssecretaris. Het bete
kent dat Nederland meer naar Duitsland heeft uitge
voerd dan de Bondsrepubliek naar Nederland.
De grootste prestatie is geleverd door de industrie die
transportmiddelen fabriceert. Haar export vertoonde
een groei van ruim 22 procent. DAF en Fokker hebben
„geweldige zaken" gedaan, zei Bukman. Ook de machi
ne-industrie boekte met ruim 12 procent een bovenge
middeld resultaat, evenals de high-techprodukten zo
als computers en kantoormachines.
Bukman noemde Canada, Spanje en Japan de opval
lende groeimarkten voor het Nederlandse bedrijfsleven.
tussen CDA en PvdA kunnen groeien
als resultaat van het beleid uitblijft.
Vooral het milieubeleid moet nu snel
uit de verf komen, meent de premier.
Maar als het beleid van de coalitie suc
ces heeft, zullen politieke spanningen
AMSTERDAM (ANP) - Op een veiling
van Van Gendt Book Auctions in Am
sterdam is woensdag een eerste editie
van „De Avonden" van G.K. van het
Reve uit 1947 voor 12.000 gulden door
een handelaar gekocht. Het exem
plaar was op 10.000 gulden getaxeerd,
aldus een woordvoerder van het vei
linghuis.
Het boek bevat de handtekeningen
van onder meer V. van Vriesland, G.
Lubberhuizen en W.J. Schouwenaar.
Van het Reve (thans: Gerard Reve)
heeft er zelf in geschreven dat hij dit
exemplaar in september 1964 voor
„grof geld" heeft afgestaan.
(Advertentie)
HAAGMAN ADVOCATEN
ROTTERDAM
TELEFOON 010-4364688 TELEX 26051 FAX 010-4365233
uitblijven, verwacht een optimistische
Lubbers.
Zelfs het moeilijke punt van de bezui
nigingen op defensie hoeft geen poli
tieke problemen op te leveren. „De ge
richtheid om te komen tot minder wa
pens is bij CDA en PvdA aanwezig. Het
is een praktisch organisatorisch pro
bleem om dat te realiseren".
Grootste opgave op het gebied van de
buitenlandse politiek is volgens de
premier de Duitse kwestie 'hanteer
baar' te houden. „Het gaat erom: hoe
behouden wij de Duitsers als Europe
aan. Dat is een hele opgave". De Oost-
Europëse landen moeten volgens Lub
bers geen direct lid worden van de EG,
maar middels verdragen 'genereus'
toegang krijgen tot de open markt.
(zie pagina 4)
Advertentie
6 Telebingo-kaarten in een speciale
kerst-envelop met geluksnummer
voor maar F 15,-. Met de kaarten 6
weken lang kans op o.a. F 100.000,-.
Met het geluksnummer kans op
extra prijzen. DeTelebingo-envelop is
te koop bij Albert Heijn en PTT
Postkantoren, (losse kaarten F 2,50).
vergunning verleend onder nr. 1.0890/067/126 89.
e Amerikaanse invasie
'tegen het dictatorbe
wind van Manuel Antonio
Noriega in Panama kwam
plotseling, gisteren, maar
niet onverwacht. Met groot militair
machtsvertoon heeft president Bush
van de Verenigde Staten proberen af
te rekenen met de luidruchtige, provo
cerende, louche generaal, aan wiens
grillen en duistere praktijken het land
je op een van de meest strategische
plaatsen ter wereld al meer dan zes
jaar was overgeleverd. Dat is overi
gens maar ten dele gelukt, want de ge
wapende inval van het Amerikaanse
leger in Panama heeft wel zijn tol
geëist aan doden, gewonden en mate
riële schade, maar Noriega zelf wist op
het laatste moment toch nog te ontko
men. In het kader van Bush' kruis
tocht tegen de drugsmaffia is de mili
taire actie dan ook bepaald geen suc
ces te noemen. Maar er waren meer
aanleidingen voor dit ingrijpen in Pa
nama, waar de Amerikaanse belangen
rondom het Panama-kanaal nog altijd
van vitale betekenis zijn en de laatste
tijd Amerikaanse levens rechtstreeks
in gevaar werden gebracht. Bovendien
had Noriega de Amerikaanse presi
denten Reagan en Bush de laatste ja
ren tot het uiterste getergd en uitge
daagd en Washington kort geleden
zelfs openlijk de oorlog verklaard.
Zo gezien heeft de Amerikaanse
operatie tegen Panama een meer
aanvaardbare rechtvaardiging dan
eerdere militaire acties tegen Grenada
en Libië. De Amerikanen hebben in de
kanaalzone aan weerskanten van de
tachtig kilometer lange scheepvaart
route tussen twee oceanen een kolonie
van meer dan 50.000 burgers, onder
wie zo'n 12.000 militairen. Volgens een
verdrag dat een van Bush' voorgan
gers - president Carter - in 1977 met de
toenmalige regering van Panama
sloot zou het kanaal in de loop van de
jaren '90 gaandeweg onder Panamees
beheer komen en zou de Amerikaanse
aanwezigheid worden beëindigd.
Maar met een Panama onder Noriega
was Washington langzamerhand niet
meer bereid om de bepalingen van het
verdrag na te komen. De zeggenschap
over het kanaal overdragen aan een
man, die zich bezig houdt met corrup
tie en drugshandel, bovendien de de
mocratie om zeep heeft gebracht, -
daarvan kon geen sprake zijn. Toege
nomen spanning in Panama en een
reeks van incidenten zorgden er de
laatste tijd voor dat Bush onder steeds
zwaardere politieke druk vanuit het
Amerikaanse Congres kwam te staan
om militair in te grijpen. Alle andere
manieren om Noriega van zijn onei
genlijke machtspositie te verwijderen
hadden namelijk gefaald.
De reacties op het Amerikaanse mi
litaire optreden tegen de Pana
mese dictator zijn nogal uiteenlopend.
Afwijzingen en veroordelingen kwa
men vooral uit Derde Wereldlanden,
die deze invasie beschouwen als ordi
naire koloniale machtspolitiek en uit
landen waar de machthebbers zelf ook
flink wat boter op het hoofd hebben,
zoals de Sovjetunie. Begrip en voor
zichtige steun kreeg Bush met name
vanuit het westen voor zijn poging om
in Panama de democratische verhou
dingen te herstellen. Daarvan was na
de presidentsverkiezingen van mei dit
jaar eigenlijk geen sprake meer. Norie
ga heeft toen zijn tegenkandidaat
zwaar geïntimideerd, de uitslag van de
stembus op voorhand nietig verklaard
en zichzelf opnieuw tot 'grote man'
met onbeperkte bevoegdheden uitge
roepen. De oppositieleider Endara was
gisteren meteen bereid om de leiding
van het land over te nemen, al bleef hij
voorlopig nog liever in zijn schuil
plaats. Het gevaar is namelijk niet
denkbeeldig dat Panama te maken
krijgt met een guerrilla vanuit het oer
woud, wanneer Noriega en zijn hand
langers niet echt worden opgespoord.
In dat geval kan de Panamese bevol
king nog lang niet opgelucht ademha
len en zijn er nogal wat vraagtekens te
plaatsen bij de Amerikaanse interven
tie.
vdM.
(Advertentie)
(Van onze correspondent)
BUDAPEST - In een aantal Roemeen
se steden is woensdag weer gedemon
streerd tegen het bewind van partij
chef Ceausescu, ondanks het bikkel
harde ingrijpen van veiligheidstroe
pen bij eerdere betogingen. Volgens
het Joegoslavische persbureau Tan-
jug zijn in Boekarest, Cluj en Timi-
soara demonstranten de straat op ge
gaan. In de laatste stad hebben zo'n
50.000 mensen gedemonstreerd, dit
maal zonder dat het leger ingegreep.
De demonstranten eisen de lichamen
op van hun neergeschoten familiele
den.
Timisoara zelf is nog steeds van de bui
tenwereld afgesloten. Volgens een in
Joegoslavië aangekomen reiziger
wordt er gestaakt. Ooggetuigen die
woensdag uit Roemenië kwamen,
maakten voor de Hongaarse televisie
melding van het gerucht dat de de
monstranten over wapens beschikken
en tijdens het optreden van het leger
afgelopen weekeinde hebben terugge
schoten. De wapens zouden afkomstig
zijn uit de depots van de volksmilitie.
Ceausescu, die woensdag terugkeerde
van een driedaags staatsbezoek aan
Iran, hield een tv-toespraak waarin hij
inging op de gebeurtenissen. Het was
voor het eerst dat de Roemeense me
dia aandacht besteedden aan de de
monstraties. Die zijn volgens Ceauses
cu het werk van door Hongarije en an
dere landen opgestookte vandalen en
bandieten. Hij ontkende dat er sprake
was van doden. Wel waren er waar-
schuwingschoten gelost. Het militaire
optreden omschreef Ceausescu als
zeer gedisciplineerd.
Joegoslavische bronnen noemen nog
steeds een getal van duizenden doden
in Timisoara. Maar een journalist van
de Oostenrijkse radio, die tijdens de
demonstraties opnamen heeft ge
maakt, schat het aantal doden op 400.
Ook de Hongaarse minister van bui
tenlandse zaken Gyula Horn gaat nu
uit van een paar honderd doden. Hij
wilde in het Hongaarse parlement
niet ingaan op suggesties om ingrij
pen van het Warschaupact te vragen.
Volgens het ministerie van buiten
landse zaken in Den Haag verblijven
permanent 14 Nederlanders In Roe
menië. Een woordvoerster zei woens
dag dat het vermoedelijk vooral gaat
om vrouwen die met Roemenen ge
trouwd zijn. Over hun positie is niets
bekend. Mogelijk verblijven nog meer
Nederlanders in het land, maar daar
over kan Buitenlandse Zaken geen in
formatie geven omdat vakantiegan
gers of zakenlieden hun reis niet door
geven.
De EG-commissie in Brussel heeft
woensdag tijdens spoedoverleg beslo
ten voorlopig geen contacten meer
met de Roemenen te onderhouden. De
jaarlijkse ontmoeting op ambtelijk
niveau in januari is afgezegd en er zul
len geen nieuwe handelsconcessie
worden verleend.
In Oost-Europa is woedend en ge
schokt gereageerd op de gebeurtenis
sen. De partijen in Joegoslavië en Hon
garije verbraken de banden met de
Roemeense communisten.
0,5 500 gram
Aanbiedingen geldig t/m za. 23 december 1989. o
fZolang de voorraad strekt. Prijswijzigingen voorbehouden. yï
De versaanbiedingen zijn alleen geldig in filialen met een versafdeling.
