de riiV
vandaag
blouse-4-daagseü
berco
Kok schrapt van nieuw
beleid kwart miljard
Chaos door acties van
Vlaamse ambtenaren
PRIJSTREFFER
i_ BRJSTOL S
week-uit
week-in
SPOEDEISENDE HULP
(E.H.B.O.)
Een nieuwe
Praagse Lente
URBANEK IN PLAATS VAN JAKES
VEEL MINDER DAN VERWACHT
SCHEPEN BIJ VLISSINGEN VAST
Zonnig
232e jaargang no. 273
Zaterdag 25 november 1989
NU EXTRA VOORDELIG TEC en Caravelair.
CARAVANS
fax: f 39,- p.m.
Leventje
Geschiedenis
Tikgeit
Stichting
Streekziekenhuis Walcheren
leuke blouses,
aantrekkelijk geprijsd,
maten 38 t/m 48
actie loopt t/m 25 november Lange Vorststraat, Goes
Emoties
werving selectie
voor kwaliteit op sleutelposities
Hoek Rijksweg - Ringbaan West
01100 - 1 14 40
GOES
Droog weer met flinke zonnige perio
den. Matige, later zwakke wind, eerst
uit noordoost tot oost, later uit uiteen
lopende richtingen. Middagtempera-
tuur 5 graden.
o.a. Sprite, Eriba, Eccles,
Nog enkele 1989-showmodellen
Nog enkele Alpenkreuzer 1990-modellen
met 500,- winterkorting.
Een groot aantal caravans en Alpenkreuzers
uit verhuur (1989-modellen).
Volksfeest op Wenceslasplein
PRAAG - Jubelende reacties op het af
treden van de partijtop.
(Van onze correspondent
PRAAG - Een volksfeest op het Wenceslasplein.
Tienduizenden mensen vieren het nieuws van
de val van Milos Jakes en zijn marxistische
houwdegens. Taxi's met sirenes en de nationale
driekleur aan de antenne paraderen rond het
plein, trambestuurders laten de bellen continu
rinkelen, automobilisten claxonneren.
Dat is Praag, vrijdagavond, kort na 8 uur. De
overgrote meerderheid van de 250.000 demon
stranten, die twee uur eerder het plein bevolk
ten, is dan al naar huis, maar tienduizenden vol
houders worden beloond. Het lang verwachte
nieuws schalt door de luidsprekers op het balkon
van de Slobodne Slovo, het Vrije Woord, het dag
blad dat deze week immens populair wordt.
Het ontslag van Jakes is een surprise die, met de
nodige angst dat het op het laatste moment nog
mis zou kunnen gaan, door de bevolking wel
werd verwacht. Als ik naar mijn hotel ga, barst
de overvolle metrocoupé in schaterlachen uit.
De reden: de bestuurder kondigt niet, zoals dat
hoort, station Gottwald aan, maar station Hotel
Forum. De orthodoxe communist Klement
Gottwald was in 1948 de stichter van de Tsjecho-
slowaakse Volksrepubliek. De herinneringen
aan hem zijn niet rooskleuriger geworden door
dat zijn beeltenis thans op het nieuwe 100-kro-
nenbiljet prijkt.
Ontroerende sceèes zijn er in het Laterna Magi-
ca, het theater vlakbij het Wenceslasplein, waar
het oppositionele Burgerforum dagelijks een
persbijeenkomst houdt. Op het toneel zetelen de
helden van vandaag: de auteur Vaclav Havel,
Forum-woordvoerder Vaclav Maly en oud-par
tijleider Alexander Dubcek, aan wie de afgelo
pen twintig jaar van politiek isolement vallen af
te lezen. Hij is zeer verouderd en is net aan het
woord als Het Grote Nieuws binnenkomt. Het is
dan precies tien minuten voor acht.
De bijna 70-jarige vader van het 'socialisme met
een menselijk gezicht' toont in het eerste mo
ment weinig verrassing. Maar als een journalist
meteen de hamvraag afvuurt, wat nu? blijken
zijn emoties. „Ik weet echt niet wat nu. De ge
beurtenissen moeten hun loop maar nemen", is
zijn eerste reactie.
Vaclav Havel maakt met twee vingers omhoog
een vreugdesprong. Terwijl Dubcek uitlegt dat
de stalinisten die nu met ontslag zijn destijds
door Brezjnjev in het zadel zijn geholpen, wordt
de champagne ontkurkt. Havel en Dubcek
proosten op een vrij en democratisch Tsjechoslo-
wakije.
In het theater is al iets te merken van de politie
ke discussies die zullen losbarsten als het pad
van de democratie werkelijk wordt ingeslagen.
Dubcek, die een overtuigd socialist blijft, meent
dat het socialisme hervormbaar is.
Havel, meer sociaal-democratisch geaard, repli
ceert met: „het woord socialisme heb ik vijftien
jaar geleden al afgeschaft. Het heeft zijn waarde
verloren". Forum-woordvoerder Vaclav Maly:
„Het Burgerforum is voor parlementaire demo
cratie", zegt hij om geen enkel misverstand te
wekken.
jiri Hajek, oud-minister van buitenlandse za
ken, komt wat later binnen. Achter de rug van
Hajek pakt hij de hand van Dubcek. Een ontroe
rend moment: twee bejaarde socialisten die
twintig jaar op hun gelijk moesten wachten.
Opnieuw is geschiedenis
geschreven in Oost-Eu
ropa: gisteren gingen de
communistische leiders in
Tsjechoslowakije door de
knieën. De volledige top van de Com
munistische Partij is, na een bewogen
vergadering van het Centraal Comité,
en bloc afgetreden om de weg vrij te
maken voor democratische hervor
mingen! Na Polen, Oost-Duitsland en
Hongarije is Tsjechoslowakije het
vierde Oostblokland, waar de commu
nisten onder druk van het massaal in
beweging gekomen volk breken met
hun verleden. In elk geval is de weg
vrijgemaakt voor een (overigens nog
altijd communistische) nieuwe rege
ring van - naar verwachting - hervor
mingsgezinde leiders, die open zullen
staan voor de wensen en verlangens
van het volk. De nieuwe eerste man,
Karei Urbanek, moet de brug slaan
tussen conservatieven en hervormers.
In hoeverre de oppositiebeweging
Burgerforum hierin een rol kan spelen
is nog onduidelijk, maar dat zij bij het
proces van democratisering en ver
nieuwing betrokken zal worden be
twijfelt niemand.
Voor de Tsjechische bevolking is de
dag van gisteren een revanche op
de gebeurtenissen in de fatale nacht
van 20 op 21 augustus 1968. Strijd
krachten van vijf landen van het War-
schau-pact trokken toen het land bin
nen als bezetters. Hun enige doel was
te voorkomen dat de door de commu
nistische partij onder leiding van Ale
xander Dubcek in gang gezette her
vormingen - bekend geworden onder
de naam Praagse Lente - zich als een
virus door de Oosteuropese satelliet
staten zouden verspreiden. Het ver
schil met eenentwintig jaar geleden is,
dat de weinig hervormingsgezinde
Tsjechische regering van 1989 op geen
enkele steun meer konden rekenen,
niet in het eigen land en niet in het bui
tenland. Partijleider Jakes en de zij
nen hebben de enig juiste conclusie ge
trokken: het veld ruimen voor vernieu
wingsgezinde krachten.
De gebeurtenissen in Oost-Europa
volgen elkaar in zo'n snel tempo
op, dat ze nauwelijks zijn bij te hou
den, laat staan volledig te begrijpen.
Duidelijk is dat zij het failliet van het
staatscommunisme inluiden, zoals
dat jarenlang Oost-Europa, inclusief
de Sowjet-Unie, in zijn greep heeft ge
houden. Twee illustere Oosteuropea
nen staan aan de wieg van de verande
ringen: de Sovjet-leider Michail Gor-
batsjov en de kleine Poolse elektricien
Lech Walesa. Gorbatsjovs perestrojka
en glasnost plaatsten het communis
me in een ander licht en tegelijkertijd
kregen zijn landgenoten uitzicht op
een eerlijker en rechtvaardiger samen
leving. Daardoor ontstonden even
eens nieuwe mogelijkheden voor de zo
geheten Oosteuropese satellietstaten.
Gorbatsjovs verdienste is het vooral,
dat hij het failliet van het staatscom
munisme heeft onderkend. Maar het is
Lech Walesa geweest, gesteund door
miljoenen vasthoudende Poolse arbei
ders, die de weg naar een nieuwe socia
listische maatschappij heeft aangege-
De westelijke wereld is nog steeds
niet van zijn verbazing bekomen
over de ontwikkeling in de Oostblok
landen. De deels aanmoedigende,
deels terughoudende reacties passen
wel in het bestaande politieke beeld
van Europa. Veertig jaar na-oorlogse
ervaring met de communisten heeft
het Westen geleerd een wat afstande
lijke houding aan te nemen. Oost-Eu
ropa is gebaat bij consistentie in het
beleid van het Westen. Het zorgt in elk
geval voor rust op het politieke toneel.
De gebeurtenissen in Oost-Europa zijn
op zich al turbulent genoeg. Maar de
vreugde over deze ontwikkelingen is er
niet minder om.
Dim
(Advertentie)
Te huur:
bij
VIGGO MULDERS
tel. 01180-16689
(Advertentie)
Urbanek is sinds oktober 1988 lid van
het Politbureau en was directeur van
het organisatiebureau van het Cen-
PZC
De Oostduitse partijtop leefde
een plezierig leventje in een ei
gen dorp.
PAGINA 3
Het geschiedenisonderwijs is
ver beneden de maat.
PAGINA 4
De secretaresses roeren zich:
we zijn veel meer dan alleen
tikgeit en koffiejuffrouw.
PAGINA 11
Jan Elburg: wat gezegd
moest worden, is gezegd
Galmende taalmuziek van
Christine D'haen Stiekem
genieten De eerste dicht
bundel van Klaas de Jong Ozn.
Victor Bockris beschrijft
het leven van Andy Warhol
Cabaretier Robert Paul zoekt
diepgang Johan Vermin
nen pleit voor het Nederlands.
PAGINA 21, 22, 23 en 25.
Gevaarlijke tochten in een
witte wereld Nieuw Tsje
choslowakije is een week oud
Vrije lijsten brengen split
singen, overstappen, vrijpar
tijen en achterklap op het
plaatselijke politieke toneel
Artsen grenzeloos actief
Sportlieden worden meegezo
gen in de Oostduitse draaikolk
Faas Wilkes, dribbelko
ning.
PAGINA 29, 31, 33, 35, 36 en 37.
Advertentie
Op de lokatie Middelburg is de
dit weekend gesloten tot a.s. maandag
27 november 1989, 7.30 uur.
Voor spoedeisende hulp kunt u zich wenden tot de
afdeling spoedeisende hulp op de lokatie Vlissingen.
Lokatie Vlissingen:
Koudekerkseweg 88, telefoonnr. 01184 - 25456.
(Advertentie)
PRAAG (EPA) - Alexander Dubcek maakte vrijdagavond een gebaar van omarming naar de mensenmassa op het Wenceslasplein in Praag.
Partijtop in
Praag stapt
op na druk
(Van onze correspondent)
PRAAG De totale Tsjechische partijtop is vrijdagavond af
getreden. Karei Urbanek (48) is meteen in een geheime stem
ming benoemd tot secretaris-generaal van de partij als opvol
ger van partijleider Milos Jakes.
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3, 5
en 7
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 6
Provincie: 9,11,13,15 en 17
Sport: 38 en 39
Karei Urbanek
Advertentie
traal Comité. Van hem is bekend dat
hij constant ruzie had met het de havi
ken in het Politbureau. De benoeming
van deze compromisfiguur is verras
send omdat premier Adamec de beste
kaarten leek te hebben. Urbanek is af
komstig uit Bojkovice in het zuiden
van Moravië.
Het nieuws werd bekend enkele uren
nadat de voormalige partijleider Ale
xander Dubcek ruim 200.000 betogers
had toegesproken die voor de zesde
achtereenvolgende dag op het Praag
se Wenceslasplein demonstreerden.
Het nieuws van het ontslag sloeg als
een bom in tijdens de dagelijkse pers
bijeenkomst van oppositionele groe
pering Burgerforum. Dubcek en de
dissidente schrijver Havel vielen el
kaar huilend in de armen. Havel zei
vervolgens dat het lang niet zeker is of
een nieuw leiderschap werkelijk her
vormingen doorvoert. „Maar in elk ge
val staat de deur naar een dialoog nu
open".
Dubcek was te geëmotioneerd om in
houdelijk commentaar te geven. „Ik
weet absoluut niet wat de toekomst
brengt", zei hij. Vervolgens werd de
champagne ontkurkt en proostte Ha
vel op een „vrij en democratisch Tsje
choslowakije".
Tijdens de spoedzitting van het Cen
traal Comité dienden alle 16 leden van
het residium (dagelijks bestuur) en
de acht partijsecretarissen die geen ze
tel in het presidium hebben, hun ont
slag in. De aftredende partijleider Mi
los Jakes had tijdens de bijeenkomst
gezegd dat de partij de ontwikkelin
gen in Polen, Hongarije en vooral de
DDR had onderschat. De Tsjechische
televisie gaf als reden „de noodzaak
van verdere democratisering".
Ook Alexander Dubcek eiste vrijdag
middag het vertrek van „degenen in de
partijleiding die verantwoordelijk zijn
voor alles wat na 1968 gebeurde". De
oud-partij chef, wiens hervormingen in
augustus 1968 door een invasie van het
Warschau Pact in de kiem werden ge
smoord, zei tegen de demonstranten
dat ook de nieuwe generatie „een so-
(Slot zie pagina 3 kolom 7)
DEN HAAG (GPD) - Een door minis
ter Kok (Financiën) voor 1990 aange
kondigde 'halvering' van het nieuwe
beleid zoals het derde kabinet-Lub-
bers dat voorstaat, is in feite veel ge
ringer. Op een bedrag van 1374 mil
joen gulden gaat het om 246 miljoen.
Er worden zeven beleidsterreinen
door getroffen. Dit blijkt uit een nota
die Kok gisteren aan de Tweede Ka
mer zond. In het stuk geeft hij ant
woorden op vragen die vanuit de Ka
mer over zijn startbrief waren ge
steld.
Op de volgende terreinen komt in 1990
minder geld voor nieuw beleid dan af
gesproken: kinderopvang 20 miljoen,
onderwijs 46 miljoen, politie-justitie 25
miljoen, arbeidspools 25 miljoen, bij
stand 50 miljoen, ontwikkelingssa
menwerking 75 miljoen, cultuur 5 mil
joen.
Kok stelt dat de verminderingen al
leen gelden voor 1990. Voor de jaren
daarna worden de uitgaven weer ge
raamd op het niveau zoals in het re
geerakkoord was afgesproken. Uit de
nota blijkt ook dat het beslag van be-
BRUSSEL (ANP) - Acties van Vlaam
se ambtenaren zorgden vrijdagmor
gen voor kilometerslange files aan de
grensovergangen onder Breda en
Eindhoven. In Antwerpen, Gent,
Brugge en Hasselt lag het openbaar
vervoer bijna volledig stil. In Ant
werpen werd vrijdag niet gewerkt
door de havendouane, wat op de rede
van Vlissingen voor een file van sche
pen zorgde. De Waaslandtunnel moest
voor het verkeer worden afgesloten.
Ook veel katholieke scholen in Vlaan
deren bleven vrijdag dicht.
De ambtenaren zijn ontevreden over
het salaris-aanbod van de Vlaamse re
gering. De acties waren voornamelijk
op touw gezet door de christelijke bon
den, maar werden plaatselijk door de
socialistische bonden gesteund. Een
stiptheidsactie van de douane aan de
grenspost Postel veroorzaakte hinder
voor het verkeer uit de richting Eind
hoven. De rijkspolitie moest de A-67
ter hoogte van Eersel afsluiten voor al
le verkeer. Aan de overlast voor het au-
toveerkeer kwam in de loop van de
middag een einde.
In Brussel was de situatie vrijdag vrij
wel normaal. Ook bij de post, de tele
foon, de BRT, de spoorwegen en de
veerdiensten naar Engeland werd ge
werkt.
De acties van de Antwerpse douane
leidde tot een chaotische situatie op
de Westerschelde. Ongeveer veertig
zeeschepen moesten op de rede van
Vlissingen wachten op toestemming
om door te mogen varen. Pas in de loop
van de avond werd de blokkade van
Antwerpen ongedaan gemaakt.
Zie verder pagina 9.
Londensekaai Z Postbus 293. 4330 AG Middelburg
telefoon 01180-37676, fax 01180-36611
(Advertentie)
lastingen en premies op elke verdien
de gulden (de collectieve lastendruk)
volgend jaar 53,6 procent zal zijn. Dat
is 0,8 procent hoger dan het vorige ka
binet in de Miljoenennota 1990 voor
spelde. In de jaren tussen 1990 en 1994
wil het kabinet proberen de druk niet
tot boven de 53,6 procent laten stijgen,
aldus Kok.
Kok geeft toe dat in de startbrief cijfer
matig alleen rekening is gehouden met
een aftopping van het reiskostenfor
fait en niet met een volledige afschaf
fing ervan. Zoals bekend besloot het
kabinet recent om de aftrekbare kos
ten voor woon-werkverkeer boven een
afstand van 30 km. (enkele reis) niet
meer te verhogen naarmate de reisaf
stand langer werd. Deze maatregel le
vert 240 miljoen gulden op. Algehele
afschaffing van het reiskostenforfait
brengt 650 miljoen gulden per jaar in
het laatje.
Het kabinet wil nog voor 1 december
wijzigingsvoorstellen indienen op de
departementale begrotingen voor
1990 zoals die nog door het vorige kabi
net zijn gepresenteerd. Ook wil men op
korte termijn afspraken maken over
(Advertentie)
Isuède herenschoen in de kleuren zwart
en bruin. Rubber zool. Maten 40 - 46
I alléén vandaag bij Bristol
j MINDER DAN DE HELFT
29.
I
BRISTOL in MIDDELBURG
Markt 45 (naast de N.M.B.)
'180-29911 Donderdag koopavond
budgetdicipline in de sociale zeker
heid, inclusief een uitgavenbeheersing
in de gezondheidszorg.
RECREATIE
presenteert
de luxe in kleur uitgevoerde
December-Uit-Krant
met 1001 ideeën
en sub-tropische
zwemarrangementen
voor St. Nicolaaskado's,
Kerstdiners en Oud- en
Nieuwviering.
Bel 01107-4200
voor een gratis toezending.
