speelkaarten
fascineren
goochelaar
nederlander
bewuste
speelgoedkoper
mjdagkrant
de vrij(e)dagkrant
VERZAMELAAR
NICO VAN BERKEL
8 speelgoed
9 cd
9 citroen
10 uit
11 kunst
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ehalveeen beroemd
(goochdaar is Nico
iBerkeleen
laangerend
zamelaar van
elkaarten.
Inenkjrt ontvangt hij
Iffieerste ter wereld een
ernationale prijs voor
i stvdie die hij
akte over Nederlands
jtsfe kaartenfabriek.
lefrtte bijzondere spel
llMrten kocht Nico van
]cei 1 het eind van de jaren
fietvas het begin van een
lermjke verzameling, die
Ichiia wel Nederlands
ltstek Nico leerde in zijn
Ie jeud al omgaan met
elkaaten, want zijn vader
iBerdini, een beroemd
phela r. Deze leerde zijn
i de f heimen van het vak,
als i volg dat Nico van
kei -onder de naam
erco in 1947
eldksnpioen goochelen
belasting
jokers
nieuw
oorzaken
(redactie
P C-bijlagen
advertentie en
gissingen
831 LK Middelburg
[el. 01180-81000
*oes
administratie
Terneuzen
opening kantoren
tegenstelling tussen jongens en
meisjes in speelgoed aange
scherpt; griezelen of knuffelen
heruitgave van oorspronkelijke di
gitale opname op cd's in mid
denklasse nieuwe trend
de verkiezing van de auto van het
jaar staat voor de deur; de citroën
xm getipt als winnaar
de wekelijkse uit-agenda: volks
muziek voor het voetlicht
het overzicht van de exposities
met een selectie uit het aanbod
wam
'ie goede kaarten zoekt, moet nooit de goedkoopste spel
len kopen. „Want", aldus Nico van Berkel, „na twee
vonden spelen zijn de hoeken waarschijnlijk al omgebogen,
oede kaaien gaan gewoon langer mee",
merikaavje kaarten vindt hij de beste, maar die zijn in Ne
erland ncliwelijks verkrijgbaar (een bekend merk is o.a.
Aviator). Gfede Europese kaarten komen van Carta Mundi
\België; allen de betere kwaliteiten), Fournier (Spanje) en
'iatnik (Oistenrijk). Dit soort kaarten zijn alleen in spe-
\Aaalzaken e koop.
jeholpen aoor Bob Halebeer schreef Nico van Berkel een
)oek getitêd 'De Speelkaart'. Dit werk bevat honderden
twartwit-iïhstraties en veel informatie over de wereld van de
IpeélkaartM. Het 144 bladzijden tellende werk dateert uit
f982 en vericheen bij uitgeverij Heureka in Weesp. De prijs is
F29,50.
|rnareeft hij met zijn
fcischekunsten de hele
eld beeisd. De tijd tussen
gsteliien en repetities
1 vaal benut voor het
ken nar speelkaarten. Van
ennert zich hoe hij bij
ntiquair een
'arotspel kocht. Die
ik hij iak voor de oorlog
Inden e hebben in Nico's
Ónplaaj Den Haag.
Waarom v
zamelt iemand
lkaarln? „Vreemd genoeg
ken de iensen het heel
oon or postzegels te
iamele maar niet om
llkaati i te verzamelen. Ik
feb dat di vaak moeten
pggenfen eerste bestaat er
ispeelaarten een zeer grote
|cheidpheid - maar
eet precies wat er
tegenstelling tot
Je moet de kaarten
ran zoeken, en dat is
li. Hefc de sport om
|we korten te ontdekken".
voegt hier aan toe
verzamelaars van
in zich vaak zeer
epen in de
r achtergronden
ten. Er bestaat véél
h documentatie
11 dit oilerwerp.
Goochelaar en verzamelaar Nico van Berkel.
Een van de middelen om de
herkomst en periode van een
kaartspel te traceren is het
belastingstempel. Want
vroeger werd er op
speelkaarten dikwijls
belasting geheven. In
Nederland gebeurde dit nog tot
in deze eeuw. Zo werd in 1919
een speciale belasting op
speelkaarten van kracht. Dit
ondanks de bezwaren van
enkele kamerleden die
zedelijke bezwaren tegen de
heffing hadden, 'omdat deze
geld zou slaan uit speelzucht".
De regeling heeft weinig geld
opgebracht, want het
Nederlandse publiek had een
ruime voorraad belastingvrije
kaarten ingeslagen. En nadat
deze op was, werden er grote
hoeveelheden spellen uit
België gesmokkeld. De
speelkaartenbelasting werd
dan ook in 1927 opgeheven.
De geschiedenis van de
speelkaart gaat in elk geval
terug tot de 14e eeuw, want
toen werden voor het eerst
kaarten in geschriften
genoemd. De vroegste
Nederlandse verwijzing dateert
uit 1379, toen het hof van
Brabant de aankoop van
'speelquarten' meldde. Eeuwen
lang werden de kaarten op
papier gedrukt; het papier
bestond meestal uit drie lagen.
De achterzijde van de kaarten
placht aanvankelijk blank te
zijn. Omdat papier kostbaar
was, werd de onbedrukte zijde
soms als visitekaartje gebruikt.
Het zijn trouwens de
figuurkaarten die verzamelaars
het meest interesseren. In zijn
collectie heeft Van Berkel alle
beeldkaarten in albums zitten,
terwijl de meeste
puntenkaarten gewoon in
doosjes werden opgeborgen.
Het herkennen van kaarten
gebeurt onder andere via de
tekeningen van vrouw, heer en
boer. Elk land heeft zo zijn
eigen stijl, ook Nederland. Zo
bestaat het 'Hollandse' beeld
doorgaans uit bijvoorbeeld een
ruitenheer met een harp en een
harten vrouw met een vogeltje.
Azen met stadsgezichten
blijken ook zeer Nederlands te
zijn.
Over de jokers is Nico van
Berkel kort: „De verzamelaars
van jokers nemen wij met een
korreltje zout. Een persoon die
alleen jokers verzamelt is voor
ons gelijk aan iemand die van
een auto alleen de wieldoppen
spaart. Die mensen weten vaak
niet eens uit welk spel of van
welke fabriek de joker komt".
De jokers heeft Van Berkel in
aparte mappen ondergebracht.
Dat geldt ook voor andere
speciale kaarten.
Vanzelfsprekend bezit deze
verzamelaar een forse collectie
getruceerde goochelkaarten.
Maar ook zogeheten
transformatiekaarten zijn
aanwezig. Daarop zijn rond de
symbolen (harten 5
bijvoorbeeld) tekeningen
gemaakt. Tot de mooiste
kaarten uit de verzameling
behoren subtiel gegraveerde
beeldkaarten die met de hand
werden ingekleurd.
Oude kaarten duiken soms op
de vreemdste plaatsen op, zoals
in boekbanden die
gerestaureerd worden. Vroeger
namelijk gebruikte men de
vellen waarop kaarten gedrukt
werden ter versteviging van
boekomslagen.
Er bestaan in Europa diverse
musea met flinke collecties
speelkaarten, zoals in Turnhout
(België), Lengfelder (Duitsland)
en Parijs. In Nederland heeft,
aldus Van Berkel, het
Amsterdams Historisch
Museum een leuke
verzameling, terwijl het
Belastingmuseum in
Rotterdam ook heel wat
kaarten bezit.
Speelkaartcollectioneurs
ontmoeten elkaar jaarlijks op
een congres. Vorig jaar, in het
Spaanse Vittoria, vond Nico
van Berkel tot grote afgunst
van zijn collegae drie
schitterende spellen in een
winkeltje pal naast het
congreshotel. Dit najaar trekt
de vereniging naar Turijn. De
organisatoren loofden een prijs
uit voor de beste studie over
speelkaarten. Deze prijs een
miljoen lire gaat naar Nico
van Berkel. Want geholpen
door onder meer Lex Rijnen
stelde hij een uitputtende
catalogus samen van de laatste
speelkaartenfabriek in ons
land. de Nederlandsche
Speelkaartenfabriek. Deze
sloot in 1969 haar poorten. Al
onze speelkaarten komen
sindsdien uit België en andere
landen; op dit terrein werd
Nederland van de kaart
geveegd.
ANTHONY VERHULST
Speelgoedaankopen wor
den dit jaar meer en an
ders gedaan. Het aankoopge
drag van de Nederlandse
consument is prijsbewuster,
doelgerichter en minder af
hankelijk van tv-reclame ge
worden.
Waar volgens verwachting
ook dit jaar in december een
groeiend percentage klanten
speelgoed koopt, is de instel
ling van de consument nu
conservatiever. Hij of zij let
meer dan een paar jaar gele
den op prijs en blikt aldus al
lereerst naar aanbiedingen.
1989 wordt het jaar van de
ommekeer. Tv-reclame is wat
ondergesneeuwd, heeft op on
derdelen aan betekenis verlo
ren. Korting op artikelen
maar vooral het zoeken naar
aanvulling op het reeds aan
wezige speelgoed wint ter
rein. Een extra doos Lego,
nog een wissel voor de model
spoorweg of meer pop-
pekleertjes, juist deze trend
zal de komende maand ver
sterkt doorzetten.
Hoe effectief is de huis-aan-
huis-reclamefolder? Of koopt
iemand juist speelgoed om
dat het is afgeprijsd? Is de tv-
reclame van grote invloed of
wordt die juist genegeerd?
Vragen waarop de speelgoed-
handel zelf het antwoord
schuldig blijft. Fabrikanten
weten dat reclame onont
beerlijk is om bepaalde arti
kelen in winkels op de plan
ken te krijgen. Maar onder
zoek leert dat de consument
zich door diezelfde reclame
steeds minder laat beïnvloe
den. Vooral de prijs is een fac
tor die aan belang heeft ge
wonnen.
Onderzoek door het Amster
damse bureau Aselect, een
adviesbureau voor marketing
en onderzoek, heeft uitgewe
zen dat sinds 1984 de consu
ment steeds meer is gaan let
ten op kortingen, speciale
aanbiedingen en verlaagde
prijzen. Ging het vijfjaar gele
den nog om ongeveer een op
de twintig speelgoedkopers
die op de kleintjes let, nu is
dat percentage verdubbeld
tot zo'n twaalf proeent. Nog
steeds een minderheid kopers
dus maar de groep groeit wel
het snelst van allemaal.
Het belang van de tv-reclame
is in dat kader veranderd en
dit jaar meer dan ooit toege
spitst op nieuwe zaken. Voor
al dingen die in de winkel
weinig ogen (het dichte grij
ze doosje bijvoorbeeld met
daarin de Micro-machines)
doen het goed op tv. Je kunt
Huilende poppen scoren
hoog.
in een paar seconden gericht
laten zien wat je ermee kunt
doen. Ook actiespellen, krui
pende en huilende poppen en
Starcom-speelgoed scoren in
dat kader.
Kopen als gevolg van tv-re
clame onderging vorig jaar
een licht herstel maar ligt ver
moedelijk ook dit jaar nog ver
onder het topjaar 1986. Het
feit dat steeds meer gezinnen
uit zijn op aanvullend speel
goed en reclamespots vooral
nieuwe produkten tot onder
werp hebben is vermoedelijk
een van de belangrijkste oor
zaken. Ook het toegenomen
zenderpark (satelliet-tv) is
van invloed. Reclame komt
versnipperd over; niet alles
concentreert zich meer op een
paar zenders. Gevolg: de kijk
dichtheid in totaliteit is ge
ringer. Meer dan totnogtoe
zullen speelgoedcampagnes
moeten worden afgestemd op
de veranderende behoefte
van het gezin, oordelen on
derzoekers.
Een koopgedrag overigens
waarin Nederland, Europees
gezien, nog steeds een buiten
beentje is. Fransen, Belgen en
in mindere mate Westduit
sers laten zich vaak leiden
door impulsaankopen. De 'e-
motie van het moment' wint
het van het 'bewuste naden
ken'. Wordt elders het hele
jaar door speelgoed gekocht,
in ons land is dat veel minder.
Is alles toegespitst op die
laatste (december)maand
waarin gemiddeld 75 procent
van de jaaromzet wordt bin
nengehaald.
Wel neemt het aantal kopers
intussen toe. Kocht, zo blijkt
uit onderzoek van het bureau
Aselect, in 1984 nog 51 pro
cent van de ondervraagden
speelgoed, in 1985 was dat
52% om via 53% in het jaar
daarop, in 1987 op 54% uit te
komen.
De oorzaken van die groei
zijn verschillend van aard.
Zo is de laatste jaren het aan
tal werkende moeders toege
nomen, met als gevolg een
stijging van de koopkracht.
Wellicht speelt ook een rol
dat deze moeders hun liefde
voor de kinderen nu uit tijd
gebrek op een meer materie
le manier uiten.
Een andere factor is de hoge
re leeftijd die opa's en oma's
tegenwoordig bereiken, wat
hen in staat stelt hun klein
kinderen langer te verwen
nen.
Totaal 81 procent van de ko
pers maakte vorig jaar thuis
al een keuze. Vijfenvijftig pro
cent daarvan kocht speel
goed als aanvulling op wat
het kind al heeft. In 1984, toen
het onderzoek werd gestart,
was dat percentage 31 pro
cent. Op basis van diepte-in
terviews verwachten de on
derzoekers voor de toekomst
een nog verdere toename van
het aantal bewuste kopers tot
wellicht meer dan de helft van
alle speelgoedkopers.
Bij dat alles zal de toegeno
men prijsbewustheid bij het
aankoopgedrag de prijscon
currentie aanscherpen. Ver
wacht wordt dat reeds dit jaar
de (prettige) gevolgen voor de
consument merkbaar zullen
zijn. Uitzondering daarop
vormt de poppensector. Daar
is niet de prijs maar juist kwa
liteit doorslaggevend.
DESIREE VAN OOYIK
HMM
Ostsouburgseweg 10
Pjstbus 18
480 AA Vlissingen
T?1 01184-84000
tiddelburg
ïarkt 51
Trote Markt 2
4461 AJ Goes
Tel. 01100-31800
Oostsouburgseweg 10
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
Tel. 01184-84000
Nieuwstraat 22
4531 CW Terneuzen
Tel. 01150-94457
Hulst
Steenstraat 6
4561 AS Hulst
Tel. 01140-14058
Zierikzee
Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee
Tel. 01110-15380
Van maandag t/m vrijdag van 08.00 tot 17.00 uur
mmm
HHHMH
'Lief speelgoed voor meisjes.
9 IIBIIÉII 11HM I MCI
