Gezamenlijk
beleid over
de grenzen
Aanpak vervuilde havens
Bruinisse in volle gang
Problemen dreigen
voor textielfabriek
Theaterbureaus kunnen nieuwe muziek aan
ZEELAND EN VLAANDEREN
13
Dagtaak
Acties
Terreinwater
BEVESTIGING ORDE UIT
NOTITIE UIT EN ZUIDLANDTHEATER
Plan
VRIJDAG 17 NOVEMBER 1989
zeeland
Iin het voormalige gemeentehuis van
het Belgische Middelburg. Dit dorp,
behorend tot de gemeente Maldegem,
verd gekozen om de centrale ligging
Ivoor de drie provincies 'en natuurlijk
;Ook om de naam,' zoals Boertien liet
Iweten.
grensoverschrijdende samenwerking
Es niet nieuw. Op allerlei terrein
(werken gemeenten van de drie provin
ces bijvoorbeeld al tijden samen. De
Zeeuws-Vlaamse gemeente Hontenis-
se en de Belgische 'buurman' Stekene
inderhouden al jaren zeer vriend
schappelijke banden. De gemeenten
üardenburg en Maldegem beklonken
:nkele maanden geleden officieel de
grensoverschrijdende samenwerking
>p het gebied van de brandbestrijding,
tooie initiatieven die de prettige rela
te tussen de verschillende gemeenten
aten zien; maar in het zicht van de
)pen Europese markt niet genoeg, be-
ïadrukten de commissaris en de gou
verneurs om het hardst. Zeeland en de
>eide Vlaanderens vormen geen zoge-
ïaamde Euregio. Tot nu toe hebben de
irovinciebesturen zich daar nog niet
ïard voor gemaakt. Maar nu valt er
icht niet meer aan te ontkomen.
I .Vriendelijk naar elkaar kijken is niet
Stom, stom, stom.
De Middelburgse man had er
dagenlang naar uitgekeken.
Eindelijk, na zoveel jaren, zou
het Nederlands voetbalelftal
zich weer kunnen plaatsen
voor een wereldkampioen
schap.
Dat wordt een avondje genie
ten voor de buis, had hij zich
zelf beloofd.
De klap kwam hard aan:
woensdagmorgen, bij het
doornemen van z'n dagpro
gramma, stuitte hij op een
krabbel in z'n agenda.
Hoe had-ie zo stom kunnen
zijn.
Een afspraak met een belang
rijke zakenrelatie. Weken gele
den al gemaakt. Uitgerekend
voor woensdagavond.
Afbellen met een rotsmoes?
Dat zou te doorzichtig zijn.
Dus trok hij, met een humeur
ver beneden het vriespunt,
woensdagavond de huisdeur
krachtig achter zich dicht.
Maar niet nadat-ie z'n echtge
note op strenge toon had bevo
len De Wedstrijd op de video op
te nemen.
De hele avond hield de man
zich allergisch voor televisie
toestellen en radio's. Want stel
dat-ie de uitslag zou horen, dat
zou straks alle pret bederven.
Ver na twaalven kon hij zich
eindelijk voor z'n tv'tje instal
leren. Schuimend pilsje in de
hand, het bakje wokkels op de
bijzettafel.
De band draaide nog geen vijf
minuten, of de man werd ge
stoord door enig gestommel op
de trap.
Goed hè pap?", klonk het sla
perig vanuit heit trapgat, „die
3-0".
De 'wil tot samenwerken' schriftelijk vastgelegd door de Oost-Vlaamse gouver
neur H. Balthazar (l), Zeelands commissaris der Koningin C. Boertien en gou-
verneur O. Vanneste (r).
(Van onze verslaggever)
MIDDELBURG (B) - Met het oog op het magische jaar 1992
hebben de provincie Zeeland en de Belgische provincies Oost
en West-Vlaanderen hun 'wil tot samenwerken' bekrachtigd.
Zo vertaalde de West-Vlaamse gouverneur O. Vanneste de 'ge
meenschappelijke intentieverklaring voor grensoverschrij
dende samenwerking' die hij en zijn collega's H. Balthazar van
Oost-Vlaanderen en de Zeeuwse commissaris der koningin dr
C. Boertien donderdag ondertekenden.
lüe drie 'proviniciehoofden' deden dat langer genoeg. Het is tijd voor een be
tere samenwerking bij staatkundige
ontwikkelingen en zeker ook op het ge
bied van infra-structuur", betoogde
Boertien.
Om de beoogde samenwerking te
stroomlijnen dient een bestuurlijk
netwerk te worden opgezet. Een
stuurgroep moet, voor de helft gefi
nancierd door de EG en voor de ande
re helft door de drie provincies, bestu
deren hoe de Euregio Scheldemond
het best gestalte kan worden gegeven.
Ook moeten Zeeuwen en Vlamingen
een economisch concept opstellen,
waarmee zij gezamenlijk de te reali
seren Europese interne markt op kun
nen.
Een bestuurlijk netwerk, gemakkelij
ker gemaakt door de gemeenschappe
lijke taal, is ook belangrijk met de te
voorziene infra-structurele ontwikke
lingen. De Kanaaltunnel, een super
snelle trein door West-Europa (de
TGV) en een vaste oeververbinding
over de Westerschelde zullen de ver
voersstromen drastisch veranderen.
Vanneste gaf de toehoorders het idee
dat de komst van de WOV nog lang
niet in kannen en kruiken is. „Al in
1957 bij een Benelux-studiedag werd
over het grote belang van een WOV ge
sproken. Nu dertig jaar later is deze
problematiek nog steeds actueel", me
moreerde de West-Vlaamse gouver
neur.
Een werkgroep gaat aan de slag om de
maatschappelijke situatie aan weers
zijden van de grens in kaart te bren
gen. In eerste instantie komen zaken
als ruimtelijke ordening, huisvesting,
infra-structuur, sociaal-culturele voor
zieningen, economische structuur en
'alledaagse grensproblemen' aan de
orde. Op basis van die inventarisatie
kan dan een actieprogramma worden
opgesteld, schetste Boertien. Een
stuurgroep met naast provinciale des
kundigen ook vertegenwoordigers van
de Europese Commissie, het ministe
rie van Economische Zaken en de
Vlaamse Executieve begeleidt dat
programma tot een 'gemeenschappe
lijk ontwikkelingsconcept' tot stand is
gekomen.
GOES - De grens in het kruiswerk is
bereikt. De wijkverpleegkundigen
en -verzorgenden komen niet meer
aan voldoende zorg toe. De werk
druk is groot. Vooral in de vakantie
periode loopt de stress hoog op. De
medewerkers moeten vaak noodge
dwongen overwerken. Deze extra
uren moeten dan weer worden ge
compenseerd, waardoor een vicieu
ze cirkel ontstaat. Zo luidt de klacht
van vier medewerksters van Het
Zeeuwse Kruis in Goes.
Het bezuinigingsbeleid van de eerste
twee kabinetten Lubbers heeft ertoe
geleid dat de druk op de thuiszorg
toeneemt. Steeds meer mensen heb
ben steeds langer thuis verpleging
nodig. De wachtlijsten voor bejaar
den- en verpleegtehuizen zijn lang.
Hierdoor is ook een overbruggingsre
geling niet altijd mogelijk, zoals bij
voorbeeld de tijdelijke opname van
ouderen die even niet kunnen reke
nen op de steun van familie of buren.
Daarnaast neemt ook het bewustzijn
bij de zieken toe. Terminale patiën
ten besluiten vaker thuis te willen
sterven. De gevolgen voor het Kruis
werk blijken uit de jaarverslagen: het
aantal uren op de werkvloer neemt
toe.
Zo heeft het team Goes in 1987 in to
taal 9733 uren besteed aan lichame
lijke en hygiënische verzorging. In
1988 was dit 13.119 uur. De toename
zit hem vooral in de leeftijdsgroep
van 80 jaar en ouder. Het aantal ver
zorgingsuren in die groep steeg met
1768 tot 6628. Maar ook de overige
leeftijdscategorieën vertonen een
stijging. Daarnaast waren de mede
werkers van de kruisvereniging
Noord-Beveland en Zuid-Beveland-
West vaker nodig voor zaken als het
toedienen van medicijnen, hulp bij
therapie en begeleiding in probleem
situaties. Hoofdwijkverpleegkundi-
ge J. M. H. Bookelaar verwacht dat
de cijfers in 1989 bij een gelijkblijven
de personeelsbezetting opnieuw ho
ger uitvallen.
Een dagtaak begint voor de wijk
teams met visite rijden. Iedere mede
werkster bezoekt tussen acht en half
één zo'n negen tot tien patiënten. De
kruiswerksters moeten zich aan een
strak schema houden om uit te ko
men met hun tijd. „Mist, gesloten
spoorbomen, een vuilniswagen of een
opengebroken straat zorgen dan
voor veel frustratie", vertelt wijkzie
kenverzorgende Toke Stoel. Ook
komt het wel voor dat een patiënt de
deur niet open doet. „Vooral als je in
suline moet spuiten, is dat heel verve
lend. Dat moet immers op tijd wor
den toegediend", aldus Toke. „Soms
moet de politie er aan te pas komen
om je binnen te laten. Zulke dingen
kosten al gauw een half uur of meer."
Wijkverpleegkundigen en verzorgen
den zijn een soort coördinerende dui
zendpoten. Na de huisarts worden zij
meestal als eerste bij een zorgbehoe
vende betrokken. Zonodig mobilise
ren zij ook de gezinsverzorging en fa
milie, buren en vrienden. „Soms
bouw je een klein ziekenhuis in een
huiskamer", vertelt Toke. „Je regelt
dan een hoog/laagbed, een po-stoel,
een papegaai, en waterbed of een
luchtmatras. Het gevolg is wel dat de
verpleegsters en verzorgsters niet
klaar zijn als ze thuis de deur achter
zich dicht trekken. „Soms zitje thuis
nog oplossingen te bedenken", ver
telt gezinsverpleegster Carla Bonten.
„Of moetje nog even bellen", valt To
ke haar bij.
In het verleden konden de mede
werksters van de kruisvereniging
nog wel eens een beroep doen op vrij
willigers als ze noodgedwongen werk
moesten laten liggen. De vier ervaren
echter dat het steeds moeilijker is
mensen te vinden die bij een alleen
staande zieke of bejaarde ogen willen
druppelen, voor hen langs de apo
theek gaan of een eindje met hen
gaan wandelen. Veel vrijwilligers zijn
naar de instellingen gegaan en op
hen kunnen wij dus geen beroep meer
doen, concluderen ze.
De vier verwijten de overheid dat ze
te weinig rekening houdt met de
werkelijkheid. „De regering legt de
nadruk op de thuiszorg maar kijkt
niet of de eerste lijn dit wel op kan
vangen", aldus Carla.
Ze hekelen ook het feit dat bij de ver
deling van de mankracht over de
kruisverenigingen wordt gekeken
naar de omvang van de bevolking en
niet naar de samenstelling ervan.
Voor het sterk vergrijzende Zeeland
is dit een nadeel.
De VVIO wil de komende weken de
aandacht vestigen op de problemen
bij het kruiswerk. De belangenver
eniging van verplegend en verzor
gend personeel wil naast verminde-,
ring van de werkdruk ook een forse
loonsverhoging. Als het kabinet die
eisen niet inwilligt, komen er acties.
De vier Goese kruiswerksters betwij
felen of ze aan acties mee kunnen
doen: „Daar is nauwelijks tijd voor, al
kan een beetje loonsverhoging geen
kwaad. We zitten nog beneden de
CAO voor het Ziekenhuiswezen."
Daarnaast willen de vier ook af van
het imago dat het beroep nog heeft
van vroeger: een wijkverpleegster
was toen een soort co-piloot van de
huisarts, 24 uur per dag voor de sa
menleving beschikbaar. „We zijn te
lief geweest", concludeert Carla.
Deze tank op de kade van de vissershaven in Bruinisse zal ondergronds dienen als afscheidings-installatie voor
het vervuilde terreinioater.
BRUINISSE - De uitvoering van
het preventieplan voor de gemeen
tehavens in Bruinisse is in volle
gang. Alle maatregelen beogen het
voorkomen van verontreiniging
van de havenbodems. Eind novem
ber of begin december wil Rijkswa
terstaat beginnen met baggeren.
Eerst worden de meest verontrei
nigde delen van de havenbodems
aangepakt. Dit slib gaat voor me
chanisch zuivering naar de nabij
Bruinisse gestationeerde speciale
slibontwaterings- en zuiveringsin
stallatie ('blower-fabriek' in werk-
haven Grevelingen). Het minder
vervuilde slib gaat naar het bagger
specie-depot Oosterscheldehavens
in Hansweert.
Bedoeling van het preventieplan is
dat na de komende sehoonmaak-
operatie de bodems van de gemeen
telijke vissershaven en de reparatie
haven niet opnieuw aan vervuiling
worden blootgesteld. „De kwaliteit
van de baggerspecie dient in de toe-
■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■Ml
komst zodanig te zijn dat deze zon
der problemen in het bodemmilieu
onder water kan worden terugge
bracht", aldus A. A. Verschoor,
waarnemend directeur gemeente
werken Bruinisse.
In uitvoering is momenteel de aan
leg van riolering voor afvoer van afr
valwater van toiletten, douches,
keukens en kantines van de vier
scheepsbouwbedrijven. Door mid
del van een rioolpomp wordt het af
valwater afgevoerd naar het riool
stelsel in het dorp.
Tevens wordt een vuilwaterleiding
gelegd voor de opvang van het ter
reinwater op de havenkaden. Dit
terreinwater is vaak verontreinigd
als gevolg van werkzaamheden op
de kaden en wordt via straatkolken
opgevangen in een bezinksel- en
olie-afscheider. De afscheidings-in
stallatie, een zes meter lange tank
met een doorsnee van 180 centime
ter, wordt ondergronds geplaatst en
loost het terreinwater in gezuiverde
toestand in de haven. Het met be
hulp van filters gezuiverde water
voldoet aan alle aan het lozen op het
oppervlaktewater gestelde eisen, al
dus waarnemend directeur Ver
schoor.
In het kader van het preventieplan
gemeentehavens Bruinisse worden
komende tijd voorts ontvangstin
stallaties geplaatst waar de gebrui
kers van de havens oliefilters, afge
werkte olie en verfblikken en der
gelijke kwijt kunnen. Ook aan de
bedrijven worden de nodige eisen
gesteld, zoals aansluiten op de rio
lering. „Er mag geen verontreini
ging meer in de havens terechtko
men", onderstreept de heer Ver
schoor. Met de uitvoering van het
preventieplan is een bedrag van
ongeveer twee ton gemoeid. De
werkzaamheden worden uitge
voerd door aannemingsbedrijf Van
de Velde Bruinisse.
EEDE - Het blijft nog even spannend
voor het personeel van Seyntex Tex
tiel en Leder BV uit Eede. Het bedrijf
heeft nog steeds geen bevestiging bin
nen van een grote order voor speciale
legerkledij. Mocht de opdracht over
drie weken niet officieel zijn gegeven
dan staat zo'n veertig van de ruim
vijftig werknemers tijdelijk op
straat.
Algemeen technisch-directeur L.
T'Joen draait er niet omheen. De Ee-
dese textielfabriek zit weer even moei
lijk. De voorraad werk is bijna op en de
bevestiging van nieuwe orders laat op
zich wachten. Hij houdt rekening met
de mogelijkheid dat het grootste deel
van het personeel tussen Sinterklaas
en Nieuwjaar thuis kan zitten.
De Seyntex-fabriek in Eede werkt,
evenals de hoofdvestiging in het Belgi
sche Tielt, alleen aan speciale kledij en
andere bijzondere opdrachten. Bulk
goed als simpele overalls en blouses
worden gefabriceerd in de lage-loon-
landen Portugal en Tunesië waar
Seyntex (in totaal zo'n vijfhonderd
werknemers) ook vestigingen heeft.
Veel opdrachten kunnen bij ministe
ries van defensie worden gevonden.
„Ik heb een beetje de indruk dat de
budgetten voor dit jaar op zijn. Met an
dere woorden, de opdrachtgevers zou
ten hun bestellingen nog even op tot
het volgende kalenderjaar", denkt
T'Joen.
Het is voor Seyntex geen nieuw ver
schijnsel. In zijn ruim tienjarige be
staan, heeft het Eedese bedrijf twee
keer eerder eenzelfde 'crisis' meege
maakt. En overleefd. Seyntex twijfelt
er niet aan dat de opdrachten weer
binnenkomen. De directie heeft er dan
ook geen seconde aan gedacht om de
fabriek in Eede te sluiten. „Nee, die ge
ruchten waren nergens op gebaseerd.
Als de opdrachten nog een tijdje uit
blijven, kan het wel zo zijn dat een aan
tal mensen tijdelijk zonder werk zit. Zo
gauw als we dan weer een opdracht
hebben, kunnen ze direct weer aan de
slag. Met kleine opdrachtjes hopen we
de fabriek draaiend te houden. We
gaan ervan uit dat in elk geval twintig
procent van het personeel nodig blijft
om de zaak open te houden."
De produktie van legerkleding bij het textielberijf in Eede.
MIDDELBURG - De theaters in Zee
land voelen zich wèl in staat om nieu
we muziek in deze provincie te bevor-
Directeur H.Scholten van het Terneu-
zens.e Zuidlandtheater
deren. Voor 300.000 gulden provincia
le subsidie (en eventueel geld van rijk
en gemeentebesturen) per jaar kun
nen de stichting Uit in Zeeland en het
Zuidlandtheater in Terneuzen een
festival, concerten, cursussen, lezin
gen over eigentijdse en andere mu
ziek van deze eeuw in alle delen van
de provincie organiseren. Dat blijkt
uit de concept-nota 'Muziek van deze
eeuw, een plan voor Zeeland', dat ge
schreven is door J.A. de la Mar, direc
teur van Uit in Zeeland en H.C. Schol
ten, directeur van het Terneuzense
theater.
Het stuk ligt nu bij gedeputeerde me
vrouw G. de Vries-Hommes op het bu
reau, die het aan het eind van deze
maand bespreekt met de wethouders
voor cultuur in Middelburg, Vlissin-
gen, Goes en Terneuzen. Het was ook
mevrouw De Vries die om de nota heeft
gevraagd. De theaterdirecties zeggen
veel méér voor de nieuwere muziek
soorten te kunnen doen dan de stich
ting Nieuwe Muziek in Zeeland die mo
gelijk per 1 januari wordt opgeheven.
De beide directeuren scharen zich ach
ter het principe van de gedeputeerde
dat juist naar een verbreding van de
nieuwe muziek moet worden gezocht.
De nieuwe muziek moet uit haar isole
ment worden gehaald, staat in de nota.
Een gevolg daarvan is dat de laborato
rium-functie van Zeeland voor de ech
te avant-garde niet op de eerste plaats
kan staan. Enerzijds omdat het rijk
dat 'laboratorium' ook al niet aan Zee
land wil geven. „Anderzijds zijn noch
Uit in Zeeland noch het Zuidlandthea
ter toegerust om een dergelijke functie
te vervullen. Daarmee wil overigens
niet gezegd zijn dat er in de sfeer van
opdrachten en/of nieuwe produkties
niets meer mogelijk zou zijn," aldus de
nota.
Er wordt niet ingegaan op de recente
voorstellen van het muziekcentrum
De IJsbreker in Amsterdam om de
Zeeuwse stichting onder haar vleugels
te nemen. Desgevraagd zei Zuidland-
directeur Scholten op de boodschap
van IJsbreker-directeur J. Wolff dat de
provincie „zich wel drie keer mag be
denken voordat zij in zee gaat met een
Amsterdams instituut." Scholten, een
Groninger, heeft in zijn geboorte
streek minder goede ervaringen opge
daan met samenwerkingen tussen een
hoofdstedelijke organisatie en een
plattelandsprovincie. De statencom
missie voor Welzijn vergadert vandaag
(vrijdag) over Nieuwe Muziek.
Scholten en De la Mar willen ten noor
den van de Westerschelde, waar Uit in
Zeeland de theaters bestrijkt, per sei
zoen 28 concerten organiseren; veer
tien in Middelburg, zeven in Goes en
zeven in Vlissingen. Met name de Klo
veniersdoelen is geschikt voor de gro
ter bezette orkesten en 't Beest in
Goes voor muziek in kleine bezetting.
Voor het Vestzaktheater in Vlissingen
wordt vooral de geïmproviseerde mu
ziek gereserveerd. Daarbij denken de
theaterdirecties aan een jaarlijks
„Muziekfestival van de Twintigste
Eeuw" in Middelburg, bijvoorbeeld
in nauwe samenwerking met de stich
ting Gaudeamus, die ook mee kan hel
pen aan de programmering van de
Kloveniersdoelen.
Naar Zeeuwsch-Vlaanderen kunnen
ieder jaar zes concerten worden ge
haald, voor grotere bezetting in het
Zuidlandtheater, kleinere bezettingen
van hedendaagse muziek en van geïm
proviseerde muziek in Porgy Bess.
De hedendaagse muziek kan volgens
de nota ondergebracht worden in het
Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen,
dat dit jaar voor het eerst werd gehou
den. Voor 1990 stond toch al de Scandi
navische muziek op het programma,
schrijven Scholten en De la Mar, dus
waarom geen avant-garde muziek uit
Zweden erbij genomen?
Om de nieuwe muzieksoorten een be
tere toegang tot het publiek te geven is
samenwerking nodig met muziekscho
len voor cursussen en met amateurge
zelschappen. Zeeuwse harmonie-or
kesten zouden uitgenodigd kunnen
worden om een weekend lang twintig-
ste-eeuws repertoire in te studeren.
De afdeling Muziek van de landelijke
Raad voor de Kunst vindt dat theaters
niet geschikt zijn voor de bevordering
van de nieuwe muziek. Scholten rea
geerde donderdag boos op dit verwijt.
„Ze doen wel laatdunkend maar ze
moeten eens kijken hoe wij in onze
theaters bijvoorbeeld de moderne
dans stimuleren." De Raad voor de
Kunst zou ook eens kennis moeten ne
men, vindt Scholten, van de publici
teitsgolf (vooral in België) die het Fes
tival van Zeeuwsch-Vlaanderen, een
onderdeel van het Festival van Vlaan
deren, heeft opgeleverd. Scholten: „Ik
denk dat wij zeker een festival kunnen
organiseren dat de aandacht trekt en
dat uitstraling heeft."
Maar wat de stichting Nieuwe Muziek
doet, zoals het Xenakis Ensemble op
de been houden, kunnen De la Mar en
Scholten niet. „Wij vinden het belang
rijker dat we de nieuwste ontwikke
lingen hoorbaar maken. Het aantal
concerten dat wij via dit plan opzet
ten is een veelvoud van wat Nieuwe
Muziek doet, voor hetzelfde geld. Ik
denk dat Zeeland nu voor de keuze
staat: of een interessant muziek-aan-
bod voor de ingewijden in Middel
burg in stand houden of de muziek
van deze eeuw voor heel Zeeland toe
gankelijk maken."
