kleintjes
Principe-akkoord over voortbestaan
van het Molukse woonoord Lunetten
Centraal Akkoord ligt nu
in handen van de politiek
De Klerk laat Walter Sisulu en
zeven andere ANC-leiders los
INKOMENSMATIGING VOORWAARDE
Samen feestelijk
Geen ruil hulp
derde wereld
Lunetten: geen
wijs beleid
Regenachtig
232e jaargang no. 234
Woensdag 11 oktober 1989
Looneisen
Loonmatiging
Olifant
Piraterij
Roken
Lampen
Tunnel
Slib
Ver uit elkaar
POLITIEKE DOORBRAAK IN ZUIDAFIKRA
Aandrang Thatcher
HAAGMAN ADVOCATEN
Veel bewolking. Perioden met regen en
motregen. West tot noordwestelijke
wind, aanvankelijk hard, later afne
mend. vrij krachtig. Maximum tempe
ratuur 13 graden.
Opgave advertenties per telefoon:
01184-84321
of schriftelijk te zenden aan:
advertentie-afdeling PZC
Postbus 18, 4380 AA Vlissingen
PROVINCIAL
DEN HAAG GPDMinimaal een miljoen Ne
derlanders werkt zwart. Totaal is daar een be
drag van drie miljard gulden mee gemoeid. Het
meest wordt zwart gewerkt in technisch-am-
bachtelijk beroepen als timmeren, schilderen
behangen, autoreparaties en reparaties van
verbruiksgoederen. Een minder belangrijke
groep zwartwerkers bevindt zich onder het wit-
te-boordenwerk: het geven van adviezen op fi
nancieel en administratief gebied, muzieklessen,
invullen van belastingformulieren en dergelijke
bezigheden.
Dat blijkt uit een onderzoek dat twee medewer
kers van het Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) de afgelopen jaren hebben ingesteld on
der vierduizend mensen.
Vooral kansrijken, mensen die een goede positie
op de arbeidsmarkt hebben, doen er in het zwar
te circuit iets bij. De zwartwerkers hebben het ge
voel, aldus het onderzoek, dat hun pakkans mi
nimaal is.
Uit het onderzoek blijkt verder dat Nederlan
ders in het algemeen zeer tolerant staan tegen
over zwart werk. Een van de onderzoekers van
het Centraal Plan Bureau, drs. Rob van Eek:
„Zwart werken is een redelijk geaccepteerd ver
schijnsel. Het wordt bijna op een lijn gesteld met
activiteiten als fietsen zonder achterlicht en fout
parkeren".
Volgens de onderzoekers kan de zwarte-arbeids-
markt met een miljard gulden worden terugge
drongen wanneer de zwartwerkers het gevoel
zou worden gegeven dat ze gemakkelijk gepakt
kunnen worden.
DEN HAAG/VUGHT (GPD) - Het ministe
rie van WVC en de bewoners van het Mo
lukse woonoord Lunetten in Vught hebben
gisteravond een principe-akkoord bereikt,
waarmee voorkomen kan worden dat be
woners van het oord gedwongen worden te
verhuizen. Het ministerie is bereid Lunet
ten te renoveren, zij het op kleinere schaal.
Vertegenwoordigers van de Molukkers heb
ben het 'laatste bod' van het ministerie
geaccepteerd. Dat betekent dat zij in prin
cipe akkoord gaan met sloop van een aantal
van de twintig barakken die Lunetten telt.
Het woonoord, dat ingeklemd ligt tussen de
jeugdgevangenis Nieuw Vossenveld en de
Van Brederodekazerne, moet inkrimpen
om uitbreiding van beide complexen moge
lijk te maken. De barakken die overblijven,
moeten volgens het voorstel worden gemo
derniseerd en voortaan zal iedere bewoner
huur, gas, licht en water moeten betalen. De
secretaris-generaal welzijn van het ministe
rie van WVC, mr. J. Richelle, die namens mi
nister Brinkman overleg pleegde met de
Molukkers, sprak in dit verband van .nor
malisatie". Het Vughtse woonoord was het
enige van de 74 Molukse woonoorden waar
nog geen normalisatie is doorgevoerd.
T. Latuhihin, woordvoerder van de delega
tie van de bewoners van het woonoord,
toonde zich positief over het voorstel, maar
vond wel dat het al een hele tijd geleden had
kunnen worden gedaan.
Overigens bestreed hij dat niet elk van de
zeventig tot tachtig gezinnen in Lunetten
huur betaalt.
Als de 247 bewoners het voorstel accepte
ren, vervallen alle rechtszaken die op dit
moment nog lopen. WVC wil binnen tien da
gen duidelijkheid hebben.
Richelle liet er geen misverstand over be
staan dat het ministerie altijd nog een stok
achter de deur heeft in de vorm van rechter
lijke uitspraken. Wie niet instemt met de
plannen, kan er altijd nog worden uitgezet.
Akkoord koppeling
uitkeringen/lonen
DEN HAAG (GPD) - De uitkeringen moeten in de periode 1990-1994 in principe de loonstijging
in de bedrijven volgen. CDA-onderhandelaar De Vries en zijn PvdA-collega Kok zijn het over
deze 'grondregel' in grote lijnen eens.
In 1990 zullen de uitkeringen zowel op
1 januari als op 1 juli aangepast wor
den aan de loonstijging in de bedrij
ven. Voor de jaren daarna willen De
Vries en Kok een aantal voorwaarden
in een regeerakkoord opnemen waar
onder de koppeling door kan gaan.
De Vries en Kok gaan uit van drie
voorwaarden. Ten eerste mag er geen
sprake zijn van een excessieve loon
stijging in de bedrijven. Ten tweede
mag de verhouding tussen werkenden
en niet-werkenden zich niet in ongun
stige zin veranderen. Ten derde moet
de overheid in staat blijven de afge
sproken reductie van het financie
ringstekort te handhaven.
Probleem tussen CDA en PvdA blijft
wat onder een excessieve loonstijging
verstaan moet worden. In alle bereke
ningen is tot nu toe uitgegaan van een
gemiddelde loonstijging met twee
procent. Zoals bekend zijn in talrijke
bedrijfstakken al hogere looneisen op
tafel gelegd.
In PvdA-kring wordt erop gewezen dat
de onderhandelaars in feite gekozen
hebben voor een automatische koppe
ling. Kok: „Het is geen beleidsmatige
koppeling". Toch wordt bij de PvdA
erkend dat er voor de handhaving van
het automatisme enkele voorwaarden
worden aangegeven. Op basis daarvan
zal een te vormen kabinet dus jaarlijks
moeten gaan bepalen of de koppeling
te handhaven is of niet.
In CDA-kring is men tot nu toe steeds
uitgegaan van een beleidsmatig be
paalde koppeling, waarbij niet alleen
de loonstijging in de bedrijven uit
gangspunt zou zijn maar ook de ont
wikkeling van de werkgelegenheid, de
daling van de werkloosheid, de koop
krachtontwikkeling en de inflatie. Het
komt volgens het CDA dan ook zeer
sterk aan op de in het regeerakkoord
op te nemen formuleringen.
Met de koppelings-gedachte die nu op
tafel ligt, wordt een gelijkwaardige
ontwikkeling tussen lonen en uitke
ringstrekkers voor de hele kabinets
periode gewaarborgd. Tevens wordt
de vakbeweging een handreiking ge
daan om in te stemmen met een cen-
Advertentie
traal akkoord waarin een matiging
van looneisen voorop staat.
Naast het aanbieden van de koppeling
willen CDA en PvdA fors investeren in
scholing voor werklozen en het ar
beidsmarktbeleid om zo meer werklo
zen aan werk te helpen. Om werkge
vers te dwingen ook mee te doen,
wordt gedacht aan 'straffen' in de
vorm van hogere sociale premies.
Met de binnengehaalde koppeling
plus enkele aanvullende koopkracht
maatregelen voor de laagstbetaalden
is bij de PvdA het besef ontstaan dat
men voornemens om nog te tornen aan
de belastingplannen voor 1990 (de ope-
ratie-Oort) zal moeten inslikken.
In sociaal-democratische kring wordt
erkend dat met de koppeling een groot
deel van de financiële ruimte voor
nieuw beleid in de komende jaren op
is. Anderzijds wordt er op gewezen dat
door een inkomensstijging voor uitke
ringstrekkers en een extra inzet om
werklozen aan werk te helpen er be
sparingen ontstaan in de uitkerings
sfeer, terwijl er anderzins meer belas
tingen en premies binnenkomen.
Binnen de PvdA bestaat voorts de nei
ging om voor 1990 af te zien van het
verlagen van sociale premies. Iedereen
gaat er toch al in koopkracht op voor
uit. De uitgespaarde financiële ruimte
wil men in 1991 wel inzetten om zo een
voor dat jaar verwachte daling van
koopkracht, op te kunnen vangen.
LONDEN/AMSTERDAM (UCNIANP) - De houding van
deze medewerker van een bank in Londen spreekt boek
delen: slinkend vertrouwen in de Britse economie heeft
de koers van het pond sterling dinsdag verder doen da
len. Steunaankopen van de Bank of England konden
dat niet voorkomen. Het pond is zelfs beneden de magi
sche grens van 3 Duitse mark gezakt. Op de wissel
markt in Amsterdam lag de koers bij het slot van de
handel op 3,33 gulden. Dat was ruim twee cent minder
dan de slotkoers van maandag, toen er een verlies was
van bijna zeven cent.
(Zie ook pagina's 3 en 9)
De wankele toestand van het
pond hangt als een doem over
het congres van de Britse Con
servatieve Partij.
PAGINA 3
De bedreigde Afrikaanse oli
fant is ook na het congres in
Lausanne niet veilig.
PAGINA 4
De Erasmus Universiteit be
strijdt de software-piraterij.
PAGINA 5
Reclame voor sportief roken is
vanaf volgend jaar verboden.
PAGINA 7
De lampenactie van de PZEM
is vooralsnog geen succes.
PAGINA 11
Het Zeeuwse verzoek om geld
voor de aanleg van een tunnel
krijgt steun van het CDA en de
VVD in de Tweede Kamer.
PAGINA 11
Een blowerfabriek in Bruinisse
zuivert het slib uit de Ooster-
schelde-havens.
PAGINA 15
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3,5
en 7
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 9
Provincie: II, 13,15 en 19
Sport: 20 en 21
DEN HAAG (GPD) - De totstandko
ming van een Centraal Akkoord lijkt
afhankelijk geworden van de poli
tiek. De overkoepelende organisaties
van werkgeversbonden en de vakbe
weging laten het van voorstellen van
het kabinet (of de informateur) afhan
gen of zij aan onderhandelingen wil
len beginnen die tot een dergelijk ak
koord zouden moeten leiden.
De voorzitters van de centrale organi
saties van ondernemers en werkne
mers hebben gisteren in het verband
van de Stichting van de Arbeid overleg
gevoerd over de mogelijkheden van
een centraal akkoord. Vanuit de poli
tiek is herhaaldelijk op zo'n akkoord
aangedrongen.
In een dergelijke overeenkomst zou
den afspraken moeten worden vastge
legd over een gematigde loonstijging
in het bedrijfsleven, maatregelen ter
vermindering van de werkloosheid en
een verhoging van de ambtenarensa
larissen en de uitkeringen die gelijk
oploopt met de stijging van de lonen in
het bedrijfsleven.
De standpunten van de werkgevers
organisaties en de vakbeweging lig
gen nog steeds ver uit elkaar. Van on
dernemerskant is opnieuw gezegd dat
men geen behoefte heeft aan een, sa
men met de regering overeen te ko
men, centraal akkoord. De vakbewe
ging wil het van de totstandkoming
van een centraal akkoord laten afhan
gen in hoeverre zij haar looneisen bij
de komende cao-onderhandelingen
wil matigen.
Het overleg in de Stichting van de Ar
beid is 'in goede sfeer' verlopen. Het
was niet te bedoeling een poging te on
dernemen een voorloper voor een cen
traal akkoord in elkaar te timmeren.
Wel is volgens FNV-voorzitter Steke
lenburg (vakbeweging) en zijn VNO-
collega Van Lede (werkgevers) „het
veld verkend".
Beide voorzitters legden veel nadruk
op de rol die de overheid heeft bij de
eventuele totstandkoming van een ak
koord. Van Lede noemde het ongepast
om van de sociale partners te verwach
ten dat zij tot specifieke onderhande
lingen te komen zo lang onduidelijk is
wat de overheid wil doen. „De over
heid mag niet achterover leunen en
wachten wat de partijen in het be
drijfsleven doen".
Advertentie
SOWETO (AFP) - Vrouwen van gevangen ANC-leiders archieffotoVan links naar rechts Caroline Mtsoaledi, June
Mlangeni, Winnie Mandela en de inmiddels overleden Irene Mkwayi.
(Van onze correspondent
JOHANNESBURG - De Zuidafri-
kaanse president Frederik de Klerk
heeft dinsdagavond de onvoorwaar
delijke vrijlating van ANC-leider
Walter Sisulu en zeven andere ANC-
kopstukken aangekondigd. Sisulu en
zes collega's zijn in 1964 samen met de
legendarische ANC-leider Nelson
Mandela tijdens het zogenaamde Ri-
vonia-proces veroordeeld tot langdu
rige gevangenisstraffen wegens 'sa
menzwering tegen de staat'. De vrijla
ting van Mandela is, naar gisteren
bleek, nog niet aan de orde.
In een verklaring liet De Klerk weten
dat „het klimaat gunstig was voor de
vrijlating" van de acht mannen. Bo
vendien „hadden de gevangenen al ve
le jaren van hun straf uitgezeten en wa
ren ze in de gevangenis vergrijsd". Hij
hoopte dat de vrijlating verder zou bij
dragen tot de geest van verzoening die
volgens hem nadrukkelijk aanwezig is
in Zuid-Afrika.
„De meeste Zuidafrikanen zijn de sfeer
van confrontatie beu en willen met el
kaar spreken over de route naar voor
spoed en gerechtingheid voor allen",
aldus De Klerk over zijn besluit, dat
beschouwd kan worden als een door
braak in de politieke patstelling die
Zuid-Afrika jarenlang heeft beheerst.
Naast de 77-jarige Sisulu zullen ook
Jafta Mesemula, Andrew Mlangeni,
Raymond Hhlaba, Elias Mtsoaledi,
Wilton, Mkwayi, Ahmed Kathadra en
Oscar Mpetha op vrije voeten worden
gesteld. Behalve Mpetha stonden zij
allen in 1964 met Nelson Mandela te
recht.
De vrijlating van Sisulu kwam niet
onverwacht. Volgende week vindt in
de Malaysische hoofdstad Kuala
Lumpur de tweejaarlijkse conferen
tie van Gemenebest-landen plaats.
Volgens betrouwbare bronnen had de
Britse premier Thatcher aangedron
gen op de vrijlating van Sisulu en an
dere politieke gevangenen om nieuwe
pleidooien voor scherpere sancties te
gen Pretoria te pareren.
Thatcher, die met haar Conservatieve
Partij congresseert in Blackpool, werd
dan ook onmiddellijk door De Klerk
op de hoogte gebracht van de vrijla
ting van de bejaarde ANC-kopstuk-
ken. Ook de Franse president Mitter
rand, de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Baker en de Por
tugese president Soares, die de afgelo
pen dagen een bezoek aan Zuid-Afrika
bracht, zijn over het besluit van De
Klerk ingelicht.
De vrijlating van Sisulu en de zijnen
geldt als de eerste kans van De Klerk
om zijn hervormingsgezindheid te be
wijzen. Op de agenda van de zwarte
oppositie staan nog de vrijlating van
Mandela en anderen, de opheffing van
de drie jaar oude noodtoestand en het
legaliseren van verboden politieke or
ganisaties als het ANC.
INTERNATIONALE CONSUMENTENBEURS
Op de nieuwe Femina ontdekt u een
wereld van nieuws, o.a. over
Doe-Het-Zetf Mode Wonen
Smullen Hobby en Vrije Tijd
Keukens Huisdieren (met
Martin Gaus e.v.a.) Beeld en
Geluid Plus sprankelende shows,
demonstraties, attracties enz.
Kom 't samen beleven: de vernieuwde
Femina. Een feest voor 't hele gezin!
Open van 11.00 - 17.00 uur
en van 19.00 - 22.30 uur.
Zondag van 10.00 -17.00 uur.
TT et verschijnsel ontwik-
II kelingssamenwerking
is in Nederland jarenlang on
aantastbaar geweest. Van
uit onze redelijk goed geolie
de samenleving eraan meewerken dat
in landen met werkelijk gebrek aan al
les de basis wordt geschapen voor een
menswaardig bestaan: het was een on
omstreden doelstelling, ook in de poli
tiek. Maar daarin begint verandering
te komen. Binnen het CDA is ruzie ont
staan tussen de ministers Van den
Broek (buitenlandse zaken) en Buk
man (ontwikkelingssamenwerking)
over de vraag waar het geld vandaan
moet komen voor Nederlandse steun
aan de Oosteuropese landen, die op
weg zijn naar democratisering. Van
den Broek vindt dat dit wel 'uit de
potjes van Bukman' kan. Maar de laat
ste verzet zich daar vierkant tegen. En
hij doet dat op goede gronden, want
het zou zo steun op een koopje worden.
In landen als Polen en Hongarije en de
laatste maanden ook in Oost-Duits-
land zijn bijzonder bemoedigende ont
wikkelingen aan de gang. Onder de
Nederlandse bevolking bestaat voor
alles wat daar gebeurt grote sympa
thie, bewondering en een gevoel dat er
daadwerkelijk bij moet worden gehol
pen. Kijk naar wat er vanuit allerlei
Polen-acties, vanuit de kerken en van
uit de meest uiteenlopende maat
schappelijke groeperingen wordt on
dernomen om de vrijheidsdrang in de
Oostbloklanden te stimuleren. In zo'n
klimaat gaat het niet aan dat de rijks
overheid alleen maar wat wil doen als
de financiën ervoor uit het budget van
de hulp aan de derde wereld kunnen
worden getild.
Jarenlang heeft Nederland op het
gebied van ontwikkelingssamen
werking de standaard hoog gehouden
dat 1,5 procent van het bruto natio
naal produkt voor dit doel ter beschik
king stond. Dwars door alle bezuini
gingsronden heen bleef het budget op
dat niveau; in de politiek bestond een
breed draagvlak voor de opvatting dat
ons land het zich niet kon veroorloven
om economische tegenslag te verhalen
op hulpverlening aan straatarme lan
den in Azië, in Afrika en in Zuid-Ame-
rika. Het heeft er op zijn minst de
schijn van dat dit principe niet meer zo
heilig is. Al eerder zijn er pogingen on
dernomen om allerlei 'oneigenlijke
kostenposten' naar ontwikkelingssa
menwerking toe te schuiven; voor een
deel zijn ze ook gerealiseerd. Natuur
lijk verloopt niet alles vlekkeloos wat
aan hulpverlening voor of in het be
lang van de derde wereld wordt opge
zet. Maar dat is nog geen reden om de
geldstromen voor dit doel in een ande
re richting te buigen. Wat er in de oost-
bloklanden van Europa gebeurt is een
volstrekt nieuwe ontwikkeling, die
binnen het raam van straks nieuwe
verhoudingen om ander beleid vraagt.
De PvdA is met deze leus 'ander be
leid' de verkiezingscampagne inge
gaan. Ze zal in een kabinet met het
CDA juist op dit terrein voor verfris
sende initiatieven kunnen zorgen.
Economische en andere hulp aan lan
den als Polen en Hongarije vraagt nu
juist om een aparte aanpak, met name
in Europees verband. Een ruilhandel
tje met hulpgelden, die in principe be
stemd zijn voor de derde wereld, past
daar niet in.
De manier waarop minister Brink
man van WVC telkens opnieuw
met klompen door de porseleinkast
van het probleem-Lunetten banjert is
geen voorbeeld van wijs beleid met
oog voor gevoelige verhoudingen.
Voor een deel van de Molukse gemeen
schap in ons land is het woonoord Lu
netten een plek die veel emotionele
bindingen oproept met de komst van
de oudste generatie ex-KNIL-mensen
destijds naar Nederland. WVC is nu al
een reeks van jaren bezig om dit Lu
netten geleidelijk aan te ontruimen.
Het bewuste terrein moet beschikbaar
komen voor uitbreiding van een ge
vangenis en van een kazerne. Kenne
lijk is 'Den Haag' er daarbij van uitge
gaan dat voor dit laatste Molukse
woonoord in Nederland hetzelfde
geldt als voor de andere barakkendor-
pen, waaruit gaandeweg de Molukse
bewoners zijn vertrokken naar wonin
gen elders. Maar WVC heeft zich ver
gist in de bijzondere symboolfunctie
van juist deze plek; vandaar dat het
voornemen om Lunetten een andere
bestemming te geven al snel uitdraai
de op gedwongen verhuizing. Met alle
akelige bijverschijnselen vandien. De
voorbereiding van die operatie werd
een gesprek tussen doven, gevolgd
door juridische procedures. Waarom
slagen overheden er toch steeds weer
in om problemen - als deze - te schep
pen, die er eigenlijk niet hoeven te
zijn?
vdM.
Advertentie
ROTTERDAM
TELEFOON 010-4364688 TELEX 26051 FAX 010-4365233
-V
