PZC
Mr B. J. Asscher, een monopolist
in Nederlandse mediageschillen
Veronique
Derde wereld schiet weinig
op met IMF-vergadering
Failliet Luik
kan personeel
niet meer betalen
opinie en achtergrond
DAT KAN
GRATIS KURSUS
DE GLASBAK SNAKT NAAR GLAS
WOENSDAG 4 OKTOBER 1989 4
TRIJFEL
Nico Scheepmaker
Wilt u ie Bijbel teren lezen, maar znnier bezoek aan buis?
BIJBELKURSUS
I
I
I
I
Piraten
IK VAL ALLEEN OP GROTE
STERKE FLESSEN.
STRAKS INDE GLASBAK
KAN JE VALLEN OP
WIE JE WILT.
Crisis oud
Ontslag
(Van onze verslaggever
Gerlof Leistra
Zijn functie als president van de
Amsterdamse rechtbank wordt
algemeen beschouwd als de zwaarste
rechterlijke baan in Nederland. Mr.
B.J. Asscher (1925) draagt die last
niettemin met zichtbaar plezier op
zijn breed uitgevallen schouders. Wie
hem wel eens recht heeft zien spreken,
raakt onveranderlijk onder de indruk
van zijn persoonlijkheid waarbij dis
tinctie en humor, rede en gevoel pri
ma samengaan.
Hoewel hij als rechter de meest uiteen
lopende zaken behandelt, trekken
vooral zijn uitspraken als mediarech
ter de aandacht. In de mediawet is
vastgelegd dat de president van de
Amsterdamse rechtbank exclusief alle
zaken behandelt die de media in Hil
versum betreffen. Omdat de meeste
overige media ook nog eens in het ar
rondissement Amsterdam zijn geves
tigd, heeft mr. Asscher bijna het mono
polie wanneer er recht moet worden
gesproken bij media-geschillen. Zelf
beschouwt hij zich allesbehalve als
een media-specialist. „Het gaat om
een accent," zei hij ooit in een inter
view.
Doorgaans wordt mr. Asscher gewaar
deerd om zijn 'liberale vonnissen': in
zijn uitspraken laat hij de persvrijheid
zwaar wegen. Die medaille heeft ech
ter duidelijk twee kanten. Zo wekte de
manier waarop hij in het verleden wei-
Amsterdams rechtbankpresident
mr B. J. Asscher.
Met recht mag mr. Benjamin Jac
ques Asscher een Bekende Neder
lander worden genoemd. Als presi
dent van de Amsterdamse recht
bank staat hij regelmatig in de
schijnwerpers. Vandaag donder
dagdoet hij uitspraak in een kort
geding dat de NOS, de NDP en de
STER hebben aangespannen tegen
zes kabelexploitanten. Inzet vormt
het recht om de tv-programma's
van de commerciële zenders te mo
gen doorgeven. Voor mr. Asscher is
het niet de eerste keer dat hij een
media-zaak krijgt voorgeschoteld.
Portret van een ambitieus media
rechter.
gerde Bekende Nederlanders te be
schermen tegen ondermaatse publica
ties van bij voorbeeld de Privé, onbe
grip. In een interview met de NRC zei
hij daarover onder meer: „Hoe beken
der de Nederlander, des te meer in
breuken op zijn privé-levenssfeer hij
heeft te gedogen."
Hoewel hij het toonbeeld is van even
wichtigheid, slaagt Asscher er regel
matig in met zijn krasse uitlatingen
over journalistiek iedereen tegen de
haren in te strijken. Tegen Vrij Neder
land zei hij ooit eens dat „praten over
gedragscode met journalisten hetzelf
de is als praten over geheelonthouding
met Lucas Bols". In zijn optiek is de
schrijvende pers er slechts om de ach-
Maandagavond was het dan zo
ver. Luxemburg, die kleine
muis, vrat zich een weg door het be
hang en werd opeens een Zichtbare
Aanwezigheid in Nederland. Hij
deed zich weliswaar voor als een
zelfvoldane Nederlandse poes,
maar kon de herinnering aan het
beroemde Gouden Boekje: 'De muis
die dacht dat hij een poes was' toch
niet wegnemen. Af en toe verdween
hij weer even achter het behang
vooral dinsdagochtend tijdens de
ontbijtshowi, en dan kregen we
drietalig te lezen:
- Mir hun e klenge Problem.
- Er is even iets mis.
- Forgive the interruption.
Janna, mijn jonste dochter (11
keek er misprijzend naar. „Er is
even iets mis, dat vind ik onbe
leefd", zei ze. „Waarom zeggen ze
niet 'even wachten alstublieft' oj
zoiets?"
Ik denk dat zij, langs deze ongebrui
kelijke omweg, de stem van de af
wachtende meerderheid vertolkte.
Geen rare fratsen ('er is even iets
mis'), s'il vous plait, als 'even wach
ten a.u.b.' is ingeburgerd. 'Keine
Experimente!' om met Konrad Ade
nauer te spreken. Wat dat betreft
werden we op onze wenken be
diend. De eerste avond, en de daar
opvolgende eerste ochtend, toonde
Veronique zich de ideale aanstaan
de schoondochter van de Neder
landse televisie: gezellig, vrolijk,
keurig-netjesgeen piekharen, geen
rouwranden aan de nagels, frisge
wassen, en o zo vertrouwd: 'the girl
next door', zoals de Amerikanen
dat noemen. Doris Day dus...
Hoe is het allemaal zo gekomen?
Nou, om te beginnen kreeg de Duit
ser Paul Nipkow op 6 januari 1884
octrooi op een roterende schijf met
gaatjes waarmee beelden lijn voor
lijn konden worden afgetast. Het
prille begin van de televisie. Op 27
januari 1926 paste de Engelsman J.
L. Baird Nipkows vinding toe bij de
eerste openbare TV-demonstratie
ter wereld. In Nederland experi
menteerden F. Kerkhof en E. de
Vries ver voor de oorlog al met tele
visie, maar de eerste echte uitzen
ding van Philips in Eindhoven voor
een twintigtal ontvangers vond
toch pas plaats op 18 maart 1948.
Op 2 oktober 1951 ging de NTS van
start met de eerste officiële nationa
le TV-uitzendingParool-journalis
te Jeanne Roos was de omroepster,
en na afloop stond de Arbeidsin
spectie op de stoep van Studio Irene
om proces-verbaal op te maken te
gen de 11-jarige Louis Bouwmees
ter, die had meegespeeld in het TV-
spel 'De Toverspiegel'...
Op 25 april 1953 werd voor het eerst
een BBC-programma rechtstreeks
overgenomen, en op 5 juni 1959
sprak de ministerraad zich in be
ginsel uit voor reclame op TV. Op 1
oktober 1960 waren er eindelijk ze
ven zendavonden per week (tot dan
toe was de maandagavond een TV-
loze scrabble-avond) en op 14 no
vember 1961 werd het miljoenste
TV-toestel geregistreerd. Op 10 juli
1962 werd de communicatiesatelliet
Telstar gelanceerd, en het jaar
daarop werd de voetbalclub Storm
vogels in IJmuiden omgedoopt in
Telstar. Op 15 augustus 1964 was de
eerste uitzending van TV-Noordzee
vanaf het REM-eiland en op 1 okto
ber 1964 ging Nederland 2 definitief
van start. Op 2 oktober 1966 was de
eerste TROS-uitzending en op 2 ja
nuari 1967 kwam de STER-reclame
voor het eerst op de TV. Op 21 sep
tember 1967 was de eerste tv-uitzen-
ding in kleur en op 21 april 1976
volgde de eerste uitzending van de
Veronica Omroep Organisatie.
Zo is het dus allemaal gekomen.
Ruim dertien jaar na Veronica
heeft haar jongere zusje Veronique
getrouwd met een Luxemburgse
zakenmanhaar debuut gemaakt
en ik heb haar maar een keer kun
nen betrappen op een afwijking van
het normale Hïlversumse TV-pa-
troon: de nieuwslezer deelde niet
mee dat Karpov en Joesoepov rem
is e hadden gespeeld, maar tracht
te ons wijs te maken dat zijg el ijk
hadden gespeeld!
Toegegeven, we kregen ook enkele
anderstalige reclamespotjes te
zien, zelfs in het Frans, maar met
die reclamespotjes werd heel de
cent omgesprongen, vermoedelijk
om ons zand. in de ogen te strooien:
de programma's werden er niet ruw
voor onderbroken. En de weerman
betrok nu ook Luxemburg bij ons
weerbeeld, hoewel dit toch meer een
interne mededeling voor de Veroni-
que-medewerkers was, die wilden
weten of ze zometeen hun jas aan
moesten trekken als zij van de Lu
xemburgse studio naar hun hotel
liepen.
Vast staat wel dat minister Brink
man zal moeten beamen: 'Mir hun e
klenge Problem'. Overal om ons
heen bestaat commerciële televisie:
in België, Frankrijk, West-Duits-
land, Oostenrijk, Spanje, Italië, En
geland. Het is een illusie dat ze anno
1989 nog tegen te houden is. De mi
nister zal zeggen dat overal om ons
heen ook voetbalvandalisme be
staat, maar dat dat geen reden is
het ook bij ons te gedogen. En com
merciële televisie kun je ook een
vorm van vandalisme noemen.
Maar je kunt het gelukkig altijd uit
zetten, wat van muziek in winkel
centra en hotelliften niet eens ge
zegd kan worden.
Advertentie
Er is een eenvoudige schriftelijke Bij-
belkursus, samengesteld door de Ge
reformeerde Gemeente. Deze geeft de
mogelijkheid om thuis, in uw eigen
tempo, gedeelten uit Gods Woord te
bestuderen.
De gemaakte lessen worden voor u
gecorrigeerd en teruggezonden. Aan
deze kursus zijn geen kosten verbon
den. Alles gaat per post, dus geen be
zoek aan huis!
Postbus 60
4374 ZH Zoutelande i_J
NAAM:
ADRES:
POSTCODE:PLAATS:
terkant van advertenties te vullen.
Een paar jaar geleden deed hij een
frontale aanval op de Raad voor de
Journalistiek, die volgens hem niet
functioneerde en vervangen zou moe
ten worden door een Stichting Rectifi
catie. Ook zou er een persombudsman
moeten komen.
In 1985 weigerde hij een omroepsta-
king te verbieden, waardoor 'Hilver
sum' een dag niet kon uitzenden. In
zijn loopbaan heeft hij slechts één keer
een tv-uitzending verboden. Het be
trof een programma van Frits Bom
over brandblusapparaten. Maar daar
van heeft hij achteraf ook nog eens toe
gegeven dat hij fout zat.
Vorig jaar maakte Asscher nieuws
door adverteerders op piratenzenders
te veroordelen. Deze uitspraak bete
kende een belangrijke stap voor
waarts in de bestrijding van etherpi
raterij.
In de wandelgangen wordt Asscher
wel eens 'meester in schikkingen' ge
noemd. Gisteren deed hij deze bij
naam nog alle eer aan. Een kort geding
dat ID-TV tegen RTL Veronique had
aangespannen over de produktie van
de Ontbijtshow, ging op het laatste
moment niet door omdat er een schik
king was getroffen.
Mr. Asscher is sinds jaar en dag lid van
de PvdA. „Maar," zo zei hij daarover in
een interview, „ik doe mijn best om in
mijn rechtspraak niets van mijn poli
tieke voorkeuren te laten merken. Een
rechter is noch progressief noch con
servatief. Hij dient conserverend te
zijn,"
Asscher vindt dat hij als rechter te
vaak voor de politiek de hete kastan
jes uit het vuur moet halen. „Ik geloof
dat er veel te veel problemen bij de
rechter worden neergelegd doordat de
wetgever onmachtig is gebleven of wil
blijven. We maken het de politiek op
deze manier veel te gemakkelijk."
Tegen de Haagse Post zei hij: „Ik be
treur het als de rechter uitspraken
moet doen in kwesties waar de poli
tiek, de wetgever nog niet uit is." Wat
dat betreft zal de prominente rol die
hij in het juridische steekspel rond de
commerciële televisie gedwongen is
te spelen, hem allebehalve bevallen.
Een ingewijde: „Tegelijkertijd vindt
Ben het prachtig om zijn stem te laten
horen. Zo ambitieus is hij ook wel
weer."
IMF-directeur Michel Camdessus (links) met naast hem de waarnemend-voorzitter van de jaarvergaderingde Neder
landse minister van financiën Onno Ruding
(Door Giancarlo Pasquini
van Inter Press Service, IPS)
Ontwikkelingslanden hebben wei
nig reden met tevredenheid terug
te kijken op de jaarvergadering van
het Internationaal Monetair Fonds
(IMF) vorige week in Washington. Het
perspectief is misschien niet git
zwart, maar blijft onverkort grijs.
Het Amerikaanse plan voor schuldver
mindering moest het zonder nieuwe
impuls stellen en een beslissing over
uitbreiding van de IMF-gelden werd
uitgesteld. De belangrijkste gespreks
punten, stabilisatie van de dollar en
hulp voor de Poolse hervormingen,
waren voor de Derde Wereld niet van
groot belang.
In een reactie toonde de Groep van 24,
het overlegorgaan van de ontwikke
lingslanden, zich dan ook teleurge
steld. De groep stelt dat de economi
sche groei in de landen met de grootste
schulden dit jaar zal dalen en op 0,4
procent uitkomt. Vorig jaar was dat
met 1,1 procent ook al veel te laag.
De Groep van 24 wijt die slechte pres
tatie voor een groot deel aan het eco
nomisch beleid in de rijke landen. „De
monetaire restricties die de inflatie
moeten beheersen, zorgen voor een ho
gere rentevoet en verergeren daarmee
het schuldenprobleem", aldus een offi
ciële verklaring.
Voor ontwikkelingslanden was het
plan van de Amerikaanse minister Ni
cholas Brady om de schuldenlast te
verminderen de hoop in bange tijden.
In een voorzichtige stellingname on
derschrijft de Groep van 24 de strate
gie van schuldverlichting en stelt ze
dat het verkeerd zou zijn om het resul
taat al na een halfjaar te beoordelen.
Er zijn al veel economen die het Bra-
dy-plan hebben afgeschreven. De aan
leiding daartoe is het verzet van de
grote Amerikaanse banken tegen
schuldverlichting. Van het plan tot
schuldvermindering profiteerde tot nu
toe alleen Mexico dat zijn commercië
le schuld met 35 procent zag vermin
derd. Maar bankiers zeggen dat nog
meer schuldverlichting te duur wordt
en dat ze meer compensatie moeten
krijgen.
Enkele van de grootste particuliere
banken in de Verenigde Staten, waar
onder Chase Manhattan, Citicorp en
Manufacturers Hanover, storten kort
voor de jaarvergadering kapitalen in
hun stroppenpotten, tot 45 procent
van hun uitstaande lening in Latijns-
Amerika. De bankiers lieten direct
weten dat ze nu wel helemaal zullen RcSCrVëS
afzien van nieuwe leningen.
Groep van 24 kan maar moeilijk ac
cepteren dat de rijke landen die het
meeste geld moeten ophoesten, met de
quota-verhoging een nog sterkere
stem in het fonds krijgen. De rijke lan
den beschikken al over een ruime
meerderheid van de stemmen.
„Geef nieuwe leningen", drong de
Amerikaanse president George Bush
vorige week aan. „Het is in ons belang
om hen te helpen". Maar de banken lij
ken niet gevoelig voor de druk van
Bush, noch voor die van het IMF.
In Washington herhaalde de Groep
van 24 zijn oude wens zo spoedig moge
lijk een bijeenkomst te houden tussen
rijke en arme landen, om een gezamen
lijke oplossing voor de schuldencrisis
te vinden. Het is echter onwaarschijn
lijk dat de geindustrialiseerde landen
dat willen. Zij houden vast aan een
„marktgerichte oplossing" en voelen
niets voor politieke maatregelen die
de banken bijvoorbeeld tot kwijtschel
ding dwingen.
De discussie over verhoging van de
IMF-quota heeft de ontwikkelingslan
den in een moeilijke positie gebracht.
Ze steunen van harte het voorstel van
IMF-directeur Michel Camdessus de
quota te verdubbelen. Voor de ontwik
kelingslanden betekent dat immers
grotere leningen bij het fonds. Maar de
Een speciaal comité gaat proberen
een oplossing te vinden voor het ver
hogen van de IMF-quota voor het ein
de van het jaar. Dat zal waarschijn
lijk uitdraaien op een uitbreiding van
65 procent, vooral omdat de Amerika
nen een verdubbeling te duur vinden,
en zal voor de ontwikkelingslanden
een verlies aan stemrecht betekenen.
Op het lijstje van mooie verlangens
plaatste de Groep van 24 ook de wens
dat het IMF haar reserves niet langer
belegt in goud of Amerikaans schat
kistpapier, maar juist in landen die om
investeringen verlegen zitten.
Alle mooie wensen ten spijt bleek in de
voorzichtig optimistische sfeer in Was
hington dat er geen veranderingen op
til zijn. Voor de banken en het IMF is
de noodzaak daartoe ook niet zo groot.
Dat werd tijdens de jaarvergadering
nog eens door Argentinië aan alle an
dere ontwikkelingslanden duidelijk
gemaakt. Dit land keerde na een afwe
zigheid van anderhalfjaar terug in de
armen van het fonds en koos daarmee
wijselijk voor het roeien met de stroom
mee.
(Advertentie)
GLASBAK
De failliete Belgische stad Luik aan de Maas.
(Van onze correspondent
Hans de Bruijn in Brussel)
Op de brede Boulevard d'Avroy
in de Belgische stad Luik draait
de jaarlijkse herfstkermis op volle
toeren. De Luikenaars amuseren
zich ondanks het grauwe weer ogen
schijnlijk opperbest. Maar boven de
'vurige stede' aan de Maas pakken
zich donkere wolken van een andere
aard samen.
De rotzooi die een kermis nu een
maal oplevert zal de komende da
gen, en wellicht weken, niet worden
opgeruimd. De Luikse vuilnisopha
lers staakten maandag. En met hen
de 5400 andere gemeente-ambtena
ren, inclusief de politie-agenten en
brandweermannen. Zij rukken nog
slechts in geval van nood uit.
Met duizenden trokken zij door de
stad. De socialistische vakbond in
verzet tegen het socialistische stads
bestuur. Want in september hebben
de overheidsdienaren geen salaris
ontvangen. En het lijkt erop dat zij
het ook deze maand met een leeg
loonzakje moeten doen. De kas van
de gemeente is leeg.
Erger nog, er gaapt een gat van tien
tallen miljarden franks onder. De
stad Luik is gewoon failliet. Op de
deur van een van de gesloten politie
bureaus stond gisteren dan ook een
bordje: 'Gesloten wegens faillise-
ment'.
Om daar wat aan te doen is het door
de socialisten gedomineerde stads
bestuur van plan tot 1992 bijna 1100
van de 5400 ambtenaren te ontslaan.
Ook het ambtenarenbestaan biedt
geen werkzekerheid meer in de stad
die met de staalindustrie groot is ge
worden, en met haar ook ten onder is
gegaan.
De Waalse deelregering en de ban
ken weigeren Luik nog langer geld te
geven. Eerst moet drastisch het mes
gezet worden in de uit de hand gelo
pen stedelijke begroting. Zelfs het
verzoek om 500 miljoen frank (f. 27,5
min.), om tenminste de september-
salarissen te kunnen betalen, werd
geweigerd.
Het door het gemeentebestuur opge
stelde saneringsplan, inclusief de
1100 'afdankingen', werd zaterdag
avond in de Luikse gemeenteraad
verworpen. De stemmen staakten,
omdat de Parti Socialiste intern he
vig verdeeld bleek. Naast een finan
ciële maakt Luik dus ook een politie
ke crisis door.
De financiële crisis is al jaren oud.
In de jaren '70, toen het met de
200.000 inwoners tellende stad
dankzij de staal nog goed ging, kon
het niet op. Na de staatshervorming
van 1977 kreeg Luik, net als Antwer
pen, het recht zelf de kapitaalmarkt
op te gaan. Luik leende zich een paar
jaar lang suf.
De banken en de overheid lieten de
stad begaan. Tussen 1978 en 1982
werden maar liefst 2000 nieuwe amb
tenaren aangenomen. Maar er kwam
de klad in de Luikse economie. De
staalindustrie (Cockerill-Sambre)
stortte in en moest jaarlijks duizen
den werknemers ontslaan. Luik
werd mee de put in gesleurd.
De stedelijke overheid deed niets,
Door de belangenverstrengeling tus
sen de regerende PS, de PSC (chris
tendemocraten), en de vakbonden
van beiderlei kunne, werden sane
ringsplannen geblokkeerd. De
schuld van Luik werd met het jaar
groter en bedroeg medio 1988 maar
liefst 65 miljard frank (f. 3,5 miljard).
In een gulle bui schold minister van
binnenlandse zaken Tobback de
stad 40 miljard kwijt. De rest, inmid
dels opgelopen tot 30 miljard frank,
moest Luik zelf ophoesten. Daarna
trok de nationale overheid zijn han
den van Luik af. Door de staatsher
vorming werd dat een taak voor
Waalse deelregering.
Die, gedomineerd door de PS, liet on
middellijk weten Luik niet te zullen
helpen als er geen saneringsplan
was. De verantwoordelijke PS-mi-
nister Andre Cools, zelf een topper
van de Luikse politiek, vond daar
voor gehoor bij het PS-PSC-college
onder leiding van PS-burgemeester
Edouard Close.
Begin september lag het plan op ta
fel: ontslag voor 1100 mensen, waar
van 500 tijdelijke werknemers. De
ontslagenen krijgen nog twee jaar
na hun vertrek hun wedde doorbe
taald, en dan houdt het op. Ze krij
gen dan geen werkloosheidsuitke
ring, want de kas van de sociale
dienst is ook leeg.
Diverse gemeentelijke diensten
moeten worden ingekrompen, zoals
de afdelingen wegenbouw en plant
soenen. De diensten voor huisves
ting, migrantenzorg, gezondheids
zorg en thuisverzorging moeten wor
den opgeheven. De gemeente zal een
aantal stadseigendommen, zoals
sportcomplexen, moeten verkopen,
Afgelopen zaterdagavond moest
over deze plannen worden gestemd.
Na een urenlang debat staakten diep
in de nacht de stemmen. Een deel
van de PS-leden stemde met de libe
rale en groene oppositie tegen het sa
neringsplan. Maar met deze weige
ring zijn de problemen van Luik niet
opgelost.
Zonder sanering weigeren de Waalse
overheid en het Gemeentekrediet,
de overheidsbank voor leningen aan
gemeenten, Luik geld te lenen om
het personeel te betalen. Bovendien
heeft het Gemeentekrediet nog een
schuld van zeven miljard frank te
goed. De 5400 ambtenaren zien het
intussen niet meer zitten.
„Al zet men iedereen tien jaar lang
aan de kant, dan is de schuld nog
niet weg", zegt een boze ambtenaar.
De ambtenaren stellen bovendien
dat zij de laatste jaren al zo'n 15 tot
30 procent aan koopkracht hebben
ingeleverd. Van loonsverhogingen
hebben zij al jaren niet gehoord.
Daarom kwamen zij ook in 1984 in
actie, toen plannen werden gesmeed
om gemeentepersoneel te ontslaan
en de lonen te verlagen. Duizenden
ambtenaren gingen in staking. Zes
weken lang stapelde het huisvuil
zich op in de Luikse straten. Er was
sprake van een noodtoestand. Dat
kan nu weer gebeuren.
Vuilnis hoopt zich op in de straten van stakend Luik.
