PZC
Schouwse zendamateur praat
wekelijks met Pitcairnse
Brijdorpe kent een lange geschiedenis
streek
BEMIDDELINGSBUREAU
17
WOENSDAG 4 OKTOBER 1989
Respect
Kneusjes
Aardbol
Bounty Bay
Jagen
GEHUCHT TELT NU 30 INWONERS
Geschiedenis
Logeren
Als ze meteen verliefd zijn,
louden wij ons hart vast'
;URGH-HAAMSTEDE - Vijf voor
et hele uur, ergens in een restaurant.
heer stopt de krant onder zijn
nn en loopt naar de uitgang. Precies
jjf minuten later stapt een dame bin-
en. eveneens met een nieuwsblad in
hand. De kennismaking kan begin-
Gearrangeerd door 'National
artners consultants', een adviesbu-
au voor partnerkeuze, gevestigd in
esterbork.
/anneer één van de twee uit Zeeland
omt, is er een gerede kans dat die een
esprek heeft gehad met M. C. Kloos-
■mian - de Jager uit Burgh-Haamste-
Zij is 'partner' van het bureau, wat
dit geval betekent dat zij het voor-
ereidende werk doet voor de eigena-
en van het bureau, drs G. Gerrits en
ijn vrouw A. Gerrits.
devrouw Kloosterman krijgt de al-
■enstaanden in Zeeland, die zich bij
et Drentse bureau hebben aange-:
neld, op bezoek. Ze bekijkt wat voor
lees ze in de kuip heeft. Is de persoon
escheiden? Is de-scheiding verwerkt?
er met eventuele kinderen gespro-
en over het feit dat vader of moeder
peer een partner zoekt? Dezelfde vra-
en worden gesteld aan weduwen en
eduwnaars.
an mensen die zeggen dat ze onge-
onden zijn, wil ze graag weten of dat
cht zo is. „Zodat we er niet later ach-
irkomen dat de bewuste persoon al
vriend of vriendin heeft. Die men
en kunnen bij ons niet terecht". De
raag hoe ze de ware leefsituatie van
vrijgezel' boven tafel krijgt, vindt
kloosterman moeilijk te beantwoor-
en. „Dat merk je gewoon, als je met
mensen praat".
In zo moet mevrouw Kloosterman wel
meer dingen afgaan op haar intuï-
„Laatst praatte er iemand heel ne-
atief over zijn buren, zijn familie, zijn
ollega's. Dat viel mij op, ik dacht: dat
niet lekker. In zo'n geval schrijf ik
et voor mij markante punt in het rap-
ort dat ik naar het echtpaar Gerrits
pstuur. Gerrits laat zijn licht er dan
ver schijnen. Da's juist zo fijn, die is
sycholoog, dus ervoor opgeleid om
t soort dingen uit te kunnen leggen",
fevrouw Kloosterman moet in het
apport naast feiten en opmerkelijke
aken, eveneens aangeven of iemand
aar haar idee bemiddelbaar is. Het
ureau legt wat deze kwestie betreft
uidelijke en minder duidelijke crite-
aan.
dereen die geen hogere beroepslei-
ng heeft of zich geen academicus
nag noemen, valt ook af. Persoonlijk
ond Kloosterman dit wel een beetje
en moeilijk punt. Ze vroeg zich af of
et adviesbureau niet te elitair was.
daar na uitleg van Gerrits kon ze zich
och volledig met dit uitgangspunt
erenigen. Meneer Gerrits zegt het zo:
Wij kunnen niet iedereen helpen, we
noeten selecteren. Onze keuze valt op
ie hoger opgeleiden, want mijn vrouw
ik leven zelf ook in die wereld",
lovendien willen mensen, zegt Ger
its, toch een partner van het eigen ni-
eau. „Veel relaties lopen stuk omdat
iet niveau te veel uit elkaar loopt. Als
lat zo is, dan kun je niet communice-
Vandaar de keuze: hbo of acade-
nisch. Of, dat staat ook op het visite
aartje: vergelijkbaar niveau. Vrou
wen bijvoorbeeld, die in het verleden
kans niet hadden een goede oplei-
ling te volgen. Mevrouw Gerrits
loemt ze de autodidacten: 'beschaaf-
mensen, die geen opleiding hebben
naar wel heel wijs zijn'. Voor allen
;eldt, dat de kosten niet gering zijn.
)e totale procedure kost zo'n 2000 gul
len. Voor de begeleiding die ze bieden
inden meneer en mevrouw Gerrits
niet duur.
het opleidingsniveau nog een duide-
ijk criterium, bij 'geestelijk en licha
melijk gezond' wordt het moeilijker.
Wat is gezond? Gerrits noemt een
voorbeeld. Een man met een zeer om
vangrijke buik. Die kan het bureau
niet bemiddelen. Want daar valt geen
enkele vrouw voor, is Gerrits' stellige
overtuiging. Evenmin voor een alcoho
list of een uiterst depressief persoon.
Gaat het bureau wat betreft de te hel
pen cliënt niet over één nacht ijs, ook
voor de partnerzoekenden is er een
lange weg te gaan. Na het gesprek met
mevrouw Kloosterman (en voor ande
re provincies met een ander) moeten ze
naar Westerbork. Na een 'intensief ge
sprek' stelt het echtpaar een profiel
schets op. Daarin staat een uitgebrei
de beschrijving van de persoon en de
wensen ten aanzien van een partner.
Bij deze profielschets wordt een part
ner gezocht. De wensen en persoonlijk
heid moeten voor 75 procent overeen
komen. „Je kunt zeggen dat dat wel
heel erg veel is", meent mevrouw Ger
rits. „Maar er zijn gewoon ook bepaal
de dingen die niet ter sprake komen.
Tafelmanieren, om maar eens wat te
noemen. Die kunnen erg tegenvallen,
dus dan gaat er alweer wat van de 75
procent af'.
Het echtpaar stuurt de profielschetsen
naar het tweetal dat naar hun smaak
bij elkaar zou passen. Wanneer beiden
belangstelling hebben, arrangeert het
bureau een ontmoeting. In een restau
rant en altijd volgens het stramien zo
als hierboven beschreven. De man
eerst, later de vrouw. „Dat doen wij
niet voor niets zo. We hebben mensen
in het bestand die bepaald niet onbe
middeld zijn. Maar het geld mag geen
rol spelen, vinden wij. Wij willen niet
hebben dat een vrouw ziet dat de man
aan komt rijden in een schitterende
bolide. Om die auto mag het nooit
gaan in een relatie".
Want die relatie, zo is de stellige over
tuigingen van het echtpaar, moet ge
baseerd zijn op wederzijdse sympa
thie en respect. Op verliefdheid heb
ben ze het niet zo: „Wanneer de men
sen na een ontmoeting tot over de
oren verliefd zijn, houden wij ons hart
vast. Verliefheid maakt blind, het
geeft geen basis. Het is een huis zon
der fundament". Desalniettemin
spreken de echtelieden over 'een
vonk'. Maar die mag pas later over
slaan. En gebeurt het na een paar ge
sprekken, dan 'is het een hele grote
liefde'.
Na twee ontmoetingen ('een kennis
making bestaat uit minstens twee ont
moetingen') trekt het bureau zijn han
den af van de cliënten. Zijn de mensen
op de een of andere manier op elkaar
gevallen, dan kunnen ze het wel alleen
af. Is de vonk niet overgeslagen, dan
gaat het echtpaar voor hetzelfde geld
weer aan het werk om een nieuwe part
ner te vinden.
Wanneer een ontmoeting steeds op
niets uitloopt, wil Gerrits graag een
evalutatierapport zien van de cliënt.
„Want dan stemmen de profielschets
en het daadwerkelijke gedrag blijk
baar niet overeen. In dat geval moeten
we de boel bijstellen".
In dit laatste punt manifesteert zich
volgens Gerrits het adviserende ka
rakter - het echtpaar steigert als over
huwelijksbureau wordt gesproken -
van het bureau. Maar niet alleen in de
laatste fase: ook bijvoorbeeld bij het
opstellen van de profielschets wordt
de cliënt een spiegel voor gehouden,
die soms tot 'verdieping en verhelde
ring' leidt.
Niet iedereen doorloopt de hele 'proce
dure'. Volgens Gerrits komt het be
hoorlijk vaak voor dat mensen na het
eerste gesprek opbellen, met de mede
deling dat ze ineens zelfstandig al een
partner hebben gevonden. „Dat
komt", meent Gerrits, „doordat de
mensen als ze zich eenmaal hebben in
geschreven, het gevoel hebben dat een
ander ermee bezig is. Ze geven het zoe
ken van een partner als het ware uit
handen, ze kunnen zich eindelijk ont
spannen in plaats van naarstig te zoe
ken. Vanuit die nieuwe houding ko
men ze iemand tegen. Want het is zo:
fixatie belemmert zichzelf'.
Dat er een hoop 'fixatie' is, is ook voor
mevrouw Kloosterman een weet. „Er
komt zoveel eenzaamheid voor. Bij de
huisarts wordt zoveel gehuild over het
niet hebben van een partner. Vooral
voor mensen die een relatie hebben ge
had is het erg. Die weten wat ze mis
sen".
De medewerkers van het bureau hech
ten eraan te zeggen dat alleenstaan
den beslist niet per definitie een slecht
leven hebben. Gerrits: „Een alleen
staande die gelukkig is, daarvan zeg
ik: gefeliciteerd, houden zo. Diegenen
echter die ongelukkig zijn, willen wij
graag helpen".
Ongelukkig en op zoek naar een part
ner. Wat zijn het voor mensen die zich
aanmelden? Kneusjes misschien? Be
slist niet. „Vindt u", vraagt mevrouw
Gerrits, „een weduwnaar die 40 uur
inde week werkt en 's avonds voor
zijn kinderen zorgt, een kneusje? Zo'n
man heeft toch gewoon geen tijd om
een vrouw te zoeken? En wat denkt u
van een vrouw die carriere maakt,
haar huishouden heeft en ook nog veel
sociale contacten? Is dat een zielig ge
val?".
En in feite geldt dat, vindt het drietal,
voor iedereen die 'in het vrije veld' zo
als zij het noemen, geen geschikte
partner kan vinden. „Veel mensen
hebben het geluk dat ze op natuurlijke
wijze een partner vinden. Anderen
niet. Voor hen zit er gewoon geen ge
schikt iemand in hun circuit, dat zich
meestal maar heel langzaam uitbreidt.
Dat heeft niets, maar dan ook niets
met zielig te maken".
Het zou de medewerkers een lief ding
zijn als er in de buitenwereld ook eens
op deze manier naar de 'kandidaten'
werd gekeken. Mevrouw Kloosterman
merkt het in haar (vrijwilligers)werk:
„Jongeren hebben geen schroom, al
vertellen ze het meestal aan niemand.
Bij ouderen zit het nog wat dieper. Een
bureau voor partnerkeuze, dat doe je
niet. Ze vragen of ik aan niemand wil
vertellen dat ze hier geweest zijn. Ik
begrijp de aarzeling. Maar ik vind dat
het echt uit de taboesfeer moet. Wat is
er tenslotte mis aan het gebruiken van
een bureau voor het vinden van een
leuke partner? Niets toch?".
Ie
liti
Veel mensen hebben het geluk dat ze op natuurlijke wijze een partner vinden. Anderen niet.
Zendamateur Knut Andresen uit Moriaanshoofd heeft wekelijks contact met Pitcairn, Een eilandje voornamelijk
bewoond door nazaten van de Bounty-muiters
MORIAANSHOOFD - Iedere maan
dagmorgen is het prijs: vanaf een
druilerig Schouwen-Duiveland
maakt zendamateur Knut Andresen
uit Moriaanshoofd, contact met een
klein tropisch eiland aan de andere
kant van deze aardbol. Pitcairn zo
als het paradijselijk oord in de Grote
Oceaan heet, is niet zomaar een ei
land. Tweehonderd jaar geleden
vond ter hoogte van het naburige
Tonga de muiterij op de Bounty
plaats.
De muitende bemanning zette de ka
pitein en enkele officieren van het
Engelse schip met een sloep over
boord. Uiteindelijk zeilden ze met de
Bounty naar het veilige Pitcairn. Tot
op de dag van vandaag leven op het
eilandje de nazaten van de muiters
en hun Tahitiaanse vrouwen.
Bij zendamateurs is het paradijselij
ke eilandje enorm in trek, al is het al
leen maar omdat radiozendappara-
tuur de enige directe communicatie
met de buitenwereld is voor de 55 ei
landbewoners. Al acht jaar onder
houdt de Schouwse zendamateur
Andresen via de radio regelmatig
contact met één van de bewoners van
Pitcairn, de van oorsprong Noorse
Kari Young.
Andresen, van origine ook Noors,
leerde haar kennen door de radio en
sprak haar later tijdens een bijeen
komst van zendamateurs in Noorwe
gen. Ook deze maandagmorgen is
Kari luid en duidelijk te horen al zit
ze aan de andere kant van de wereld.
Op vaste uren van de week neemt
Kari plaats achter de apparatuur om
nieuws op te vangen en met oud
landgenoten te praten.
Met zendapparatuur in huis spreek
je nog eens iemand, zo blijkt wel. Na
dat Andresen eerst de enorme anten
ne voor zijn huis gericht heeft,
spreekt hij even met een landgenoot
die op een tanker in de buurt van
Florida zit. Met het verstrijken van
de tijd komen de signalen uit die
hoek van de aardbol beter binnen.
'Inbreken' mag, dus zo nu en dan
vliegt een vreemde stem door de
ether. Ook op andere frequenties is
het nodige te horen. Adrie uit Au
stralië laat in het Nederlands even
weten dat hij er is.
Wie denkt dat het boek 'De muiterij
op de Bounty' zo maar een verhaal is,
wordt nu uit de droom geholpen. De
ruim vijftig bewoners van Pitcairn
vormen het levende bewijs van het
verhaal van kapitein Bligh en zijn
muitende luitenant-ter-zee Fletcher
Christian op de Bounty. Op weg van
Engeland naar Tahiti kreeg de be
manning genoeg van hun kapitein.
De gezaghebber ging overboord en
de muiters verdwenen met 'His Ma
jesty's Bounty' naarstig op speur
tocht naar een eiland waar ze een
nieuw leven konden beginnen. Eerst
zeilden de muiters terug naar Tahiti
maar angst voor ontdekking maakte
dat een deel van hen al snel vertrok
met aan boord zes Tahitaanse man
nen en twaalf vrouwen.
Na lang zoeken stuitten Fletcher en
zijn trawanten op het onbewoonde,
geisoleerde Pitcairn. Het schip legde
aan in wat nu nog heet 'Bounty Bay'.
Na de hele lading, kippen, varkens,
aardappelen en ga zo maar door, van
boord te hebben gehaald, zetten de
muiters de Bounty in lichterlaaie.
Niemand mocht tenslotte weten
waar de mannen gebleven waren.
Fletcher en en de andere muiters leg
den zo in 1790 de basis voor een En-
gels-Tahitaanse leefgemeenschap
die nog steeds een enorme aantrek
kingskracht heeft op reizigers en
avonturiers.
Kari vraagt via de radio hoe de ver
kiezingen in Noorwegen verlopen
zijn. Ze mag dan geïsoleerd wonen op
dat 9,6 bij 4 kilometer grote Pitcairn,
de belangstelling voor de buitenwe
reld is er niet minder om. Ze is op zijn
zachtst gezegd wat je noemt een on
dernemend type. „Ik heb altijd van
aparte zaken gehouden", vertelt ze
luchtigjes over de radio. Van jongs af
aan was Kari gefascineerd door Pit
cairn en het verhaal van de Bounty.
De Noorse werd telegrafiste zodat ze
kon gaan varen en een kans had om
naar het verre eiland te komen. Die
opzet lukte. Wat later trouwde ze met
Bryan Young, een verre nazaat van
de in 1800 overleden muiter Edward
Young.
BRIJDORPE Komend vanaf de De-
lingsdijk op Schouwen-Duiveland
richting Scharendijke, stuit de weg
gebruiker op een bord met de naam
'Brijdorpe'. Iedereen die nieuwsgie
rig van aard is, slaat rechtsaf en
komt langs een wit huis en een grote
zvVarte boerenschuur bij het kerk
hof. Dit kerkhof is gebouwd op een
terp, een van de grootste van Zee
land. Brijdorpe bestaat anno nu uit
een klein aantal woningen en boer
derijen. Het is er rustig en vredig.
Ken hondje loopt te kwispelstaarten
en een kat schiet met een veldmuisje
in zijn bek de straat over.
oudste families zijn de familie Pad
mos en Van der Wekken. „Het con
tact met de oude Brij dorpenaren is
prima. Het zijn bijna allemaal land
bouwers en ik ben met hen opge
groeid. Verjaardagen en zo vieren we
meestal samen". Vroeger was er in
Brijdorpe veel veeteelt, maar de
meeste boeren leggen zich nu toe op
de akkerbouw. Het grootste bedrijf is
het landbouw-mechanisatiebedrijf
van Padmos. De Wilde herinnert zich
goed hoe het vroeger allemaal was.
„Ik ging naar de lagere school in
Brouwershaven, lopend of op de fiets.
Daarna met de tram naar de lagere
Volgens W. de Wilde, een telg van een
van de oudste families van Brijdorpe,
wonen er nog ongeveer 30 mensen.
■Vroeger stonden er bij iedere boer
derij werkmanswoningen", vertelt
hij. „Maar die zijn met de ramp alle
maal weggespoeld en ook een paar
boederijen". De Wilde is in Brijdorpe
geboren en getogen. Zijn grootvader
vestigde zich als eerste lid van het ge
slacht in het gehucht. De andere twee
landbouwschool in Nieuwerkerk.
Toen ik verder ging studeren moest
ik naar de landbouwhogeschool in
Goes. Dan ging je met de fiets naar
Zierikzee, vandaar met de boot naar
Katseveer en dan weer fietsend naar
Goes".
In 1843 kwam de eerste Padmos naar
Brijdorpe. I. Padmos woont nu met
zijn gezin op dezelfde plaats waar
toen het eerste huis gebouwd werd.
Het oude familiehuis is met de ramp
vernield. Zijn oudste zoon is de zesde
generatie die in Brijdorpe is geboren.
„Echt veel veranderd is er niet",
meent Padmos. „We hadden vroeger
veel personeel, waar je een speciale
band mee had. Je moest hard en lang
werken en aan contact met de buren
kwam je nauwelijks toe. Nu zie je el
kaar wat meer, maar de mentaliteit is
nog hetzelfde. Bij ziekte of ernstige
dingen staat iedereen klaar om el
kaar te helpen". Padmos is tamelijk
veel op reis, maar is altijd weer blij als
hij de zee ruikt en Brijdorpe binnen
rijdt. Volgens hem is de oudste in
woonster van Brijdorpe zijn tante
van in de tachtig. Het oudste huis
stamt uit het eind van de 19e eeuw,
waar nu de familie Knol woont. „Het
is verbazendwekkend hoe toeristen
toch Brijdorpe weten te vinden", ver
telt Padmos. „Ze lopen door het ge
hucht en bezoeken steevast de be
graafplaats op de terp".
Het wapen van Brijdorpe komt voor
op de kaart van Schouwen uit 1540,
met een zilveren veld en een zwaard.
Op de wapenkaart van Smallegange
uit 1696 is het veld van goud. Het
zwaard is waarschijnlijk bedoeld
als symbool van het recht. Brijdorpe
moet vroeger belangrijk zijn ge
weest, want het was de hoofdplaats
van een zesde deel van Schouwen.
De parochie Brijdorpe wordt al in
1232 genoemd en de kerk was gewijd
aan Sint Pieter.
Vermoedelijk heeft Brijdorpe oor-
spongelijk noorderlijker gelegen en is
in eerste helft van de vijftiende eeuw
buitengedijkt. Brouwershaven is
waarschijnlijk de haven van Brijdor
pe geweest. Na de Reformatie heeft
Brijdorpe zijn kerk verloren en is het
gebied van deze parochie gevoegd bij
Eikerzee.
In de strijd om de macht in de graaf
schappen Holland en Zeeland speelt
een kasteel te Bridorpe een min of
meer passieve rol. De strijd ontstond
om de figuur van de jonge Graaf Jan
als opvolger van zijn vermoorde va
der Floris V. In 1297 heeft in het kas
teel Ghise Nobelszone of diens vader
Nobel gewoond. De 'burcht' zou een
vrij hoge toren hebben bezeten. Het
gebied lag vroeger omsloten door de
Helchersee, de Duyne en de Grevelin-
ge. Er stroomde een watertje dat met
drie namen werd aangeduid. In zijn
aanvang met 'Briepe', het midden
deel met 'Panne' en het laatste deel
midden in Schouwen met 'Vlake'.
Een paar vertakkingen vormden een
driehoekig eiland, waarop de ver
sterkte burcht Brijdorpe zou hebben
gestaan. Het kasteel heeft een
Vlaamse bezetting gekend en speel
de een rol de in strijd tussen Holland
en Vlaanderen.
De familie Kok had rond de eeuwwis
seling een boerderij aan de Ringdijk
in Brijdorpe. Kok had tien melk
koeien en een ontromer. Dit is een
met de hand bewogen melkcentrifu-
ge. Zoals dat toen gebruikelijk was,
hielpen de boerendochters bij het
melken. De vrouw zorgde voor het
botermaken met de karnmolen, aan
gedreven door de 'kaernhond'. De
eerste Padmos, afkomstig uit Brui-
nisse, was behalve landbouwer ook
loco-burgemeester van de gemeente
Duivendijke, die in 1961 werd opge
heven. Hij voltrok als ambtenaar van
de burgerlijke stand huwelijken in
zijn voorkamer. Bijna alle nazaten
van de eerste Padmos zijn of loco
burgemeester of raadslid geweest.
Gezicht op Brijdorpe.
Met haar man en twee kinderen leidt
ze al twaalf jaar een aangenaam le
ven op Pitcairn. De dagindeling is
zodanig dat de gemiddelde Neder
lander er jaloers van wordt. Hypo
theken, files, moeilijke bazen beho
ren voor de bewoners van het tropi
sche eiland tot de 'ver van m'n bed
show'. „Je werkt voor niemand, je
kan helemaal doen wat je zelf wilt.
Ik kan gaan vissen, jagen, of bij wij
ze van spreken een huis bouwen
wanneer ik dat wil", vertelt Kari.
Wat niet zeggen wil dat het op Pit
cairn totaal luilekkerland is. Vier
maal per jaar mag er dan een schip
met proviand bij Bounty Bay arrive
ren, de bewoners moeten ook zelf
brood op de plank brengen. De Pit-
cairners maken bijvoorbeeld souve
nirs die ze op passerende vracht
schepen proberen te verkopen of te
ruilen.
Ziek kun je maar beter niet worden
op Pitcairn. De dichtbijzijnde dokter
moet door de Franse marine van het
ruim 2000 kilometer verder gelegen
Tahiti komen. Met de tandarts is het
al niet beter gesteld: hij zit in 5300 ki
lometer verderop in Nieuw-Zeeland.
De manier van leven van de bewo
ners van Pitcairn is in de afgelopen
tweehonderd jaar niet veel veran
derd. Electriciteit wordt opgewekt
met een generator en een telefoon
verbinding is er alleen tussen de be
woners onderling. Televisies en au
to's bestaan er niet en ook het woord
'belasting' is onbekend. Pitcairn
heeft een eigen bestuur waarbij
Nieuw-Zeeland als beschermheer op
treedt. Uit een gemeenschappelijke
kas waar inkomsten van bijvoor
beeld de verkoop van souvenirs - on
der meer miniatuur-Bounty's - en
postzegels in terecht komen, worden
zaken als onderwijs betaald. Pitcairn
heeft een eigen schooltje met twaalf
kinderen.
Wie verder wil leren, moet ver reizen.
De jeugd van het eiland vertrekt
meestal naar Nieuw-Zeeland voor
een beroepsopleiding. Sommigen
blijven daar, anderen komen terug
naar hun eiland. De laatste jaren is
het inwonersaantal niet verder ge
zakt maar stabiel gebleven. Om het
eerste beste vliegveld te bereiken is
al gauw een reis van enkele dagen no
dig.
Het geprek tussen Knut Andresen in
Moriaanshoofd en Kari Young op
Pitcairn loopt ten einde. In Neder
land is het inmiddels een uur of half
negen in de morgen, daar is het nog
maar half tien 's avonds. Om elf uur
stopt de generator voor de nacht. De
radioverbinding is dan onmogelijk
want ook die apparatuur wordt ge
voed door de machine. Wie geld over
heeft en niet op een dagje extra rei
zen kijkt, kan voor duizend dollar
een maand logeren op Pitcairn. Een
Duitse avonturier brengt de liefheb
ber in vijf tot zes dagen per boot van
af het Frans-Polynesische eiland
Mangareva, naar het oord van Flet
cher Christian en de andere muiters.
Carolien de Vrieze