'n Kleintje in de PZC
Industriebond stelt looneis van
4 procent bij cao-besprekingen
Onenigheid in formatie
over financieringstekort
Sovjetunie wil ook komen tot
vernietiging chemische wapens
Weer zalm
op de
Noordzee.
Olau
vandaag
PvdA en VVD
kwamen niet
tot elkaar
Complete chaos
in omroepland
Meer zon
232e jaargang no. 222
Woensdag 27 september 1989
Koppeling
ONDERZOEK: BIJ KABEL-VERBOD COMMERCIE
Dialoog
Virus
Smartegeld
Röntgenfoto
Muziek
Verwarring
Tuimelaar
Recht
Overstap
ANP-journalisten dreigen met acties
■jaar
Wolkenvelden maar ook perioden met
zon. Zwakke tot matige wind uit
noordwestelijke richtingen. Middag-
temperatuur omstreeks 18 graden,
m
Vul de bon in op pagina 8
PROVINCIALE ZEEUWS
(Van onze correspondent)
PARIJS Door een scheur in een afsluiter ontsnapt sinds maandag
avond per uur 100.000 kubieke meter aardgas uit de grootste onderaard
se gasopslagplaats van Europa in het dorpje Chemery aan de Loire. Ex
perts verwachten dat het lek in de loop van vandaag kan worden ge
dicht. Voor de omwonenden bestaat weinig gevaar. Omdat zich door de
geringe wind in de hogere luchtlagen een wolk gas vormt, is wel het
vliegverkeer omgeleid.
Frankrijk telt twaalf ondergrondse aardgas-opslagplaatsen, die feitelijk
uit niet meer bestaan dan poreuze grondlagen die aan de basis worden
afgesloten door een dikke laag klei. Het aardgas, dat uit de Sovjetunie,
Algerije en ook uit Groningen wordt aangevoerd, Uordt in deze aardla
gen gepompt om er pas weer te worden uigehaald wanneer de afnemers
hun kranen extra wijd open zetten.
Meteen na het constateren van het drukverlies werden de Amerikaanse
deskundige Joe Bowden en zijn zoon overgevlogen. Beide mannen heb
ben hun opleiding gekregen bij de beroemde 'vliegende brandweerman'
Red Adair, die expert is in het blussen van oliebranden. De rampbestrij
ders worden voortdurend door middel van zes waterkanonnen met een
dicht watergordijn omgeven voor het geval het gas vlam zou vatten. Ook
staan mobiele eerst-hulpeenheden klaar die gespecialiseerd zijn in het
behandelen van ernstige brandwonden.
AMSTERDAM (ANP) - De Industriebond FNV stelt
in de komende cao-onderhandelingen (250 cao's
voor bijna een miljoen werknemers) een algemene
looneis van vier procent. Gezien de verwachte in
flatie van twee procent komt de eis neer op een ini-
tieële loonsverhoging van twee procent.
De grootste vakbond in het bedrijfsleven legt een
extra accent op de looneisen vanwege de fors geste
gen winsten en de afwijzende opstelling van de
werkgevers. „Onze looneis is redelijk en beslist niet
bovenmatig. We gaan niet uit boven de beschikbare
ruimte en veroorzaken geen loongolf in de indus
trie", aldus voorzitter B. van der Weg, dinsdag op
een persconferentie in Amsterdam.
De leden van de grootste vakbond in het bedrijfsle
ven bespreken de cao-voorstellen de komende
maand. De bondsraad stelt het pakket op 8 novem
ber definitief vast, waarna de eisen per bedrijfstak
en onderneming worden geformuleerd. Voor maat
regelen op het gebied van werkgelegenheid, eman
cipatie, arbeidsomstandigheden, milieu en mede
zeggenschap heeft de Industriebond een eis van
twee procent in gedachten.
Als er tussen overheid, werkgevers en werknemers
geen afspraken worden gemaakt over herstel van
de koppeling en concreet werkgelegenheidsbeleid,
is dat voor de Industriebond geen reden de loonei
sen te verlagen ter wille van de uitkeringsgerech
tigden.
De bond wil dan bij zijn leden bepleiten om een deel
van de vier procent te gebruiken voor premieverho-
Kans op massale
aanschaf tv-schotel
UTRECHT, DEN HAAG (GPD/ANP) - Rond een miljoen Nederlandse huishoudens overweegt
een schotel-antenne aan te schaffen of te huren, als de commerciële tv-zenders niet op de kabel
worden toegelaten. Maar ook als de zenders wel via de kabel te zien zullen zijn, dan zouden nog
altijd 430.000 „niet bekabelde" huishoudens de aanschaf van een schotel overwegen.
Een schotel kost gemiddeld 1000 gul
den, huren komt op 600 gulden per
jaar. Volgens enquêtes van de onder
zoeksbureaus Intomart en NIPO zou
den de mensen deze bedragen willen
betalen om maar niets te missen van
het commerciële 'sterrennet' TV 10.
De resultaten van de in opdracht van
TV 10 begin september gehouden on
derzoeken zijn gisteren bekend ge
maakt op een bijeenkomst waar een
samenwerkingsverband werd gepre
senteerd dat zich op de schotelmarkt
zal begeven. Daarin zitten TV 10, de
Britse schotel-verkoper AMSTRAD,
het Zweedse media-concern Esselte
(onder meer exploitant van het abon
nee-kanaal FilmNet) en de exploitan-
PZC
Scenario-schrijver Menno
Meyjes: Hollywood heeft de
dialoog herontdekt.
PAGINA 2
De politie verspreidt een flop
py met een vaccin tegen com
putervirus.
PAGINA 3
Smartegeldclaim bezorgt ver
keersslachtoffers doorgaans
veel ellende.
PAGINA 4
De Consumentenbond vindt
dat er zorgvuldiger moet wor
den gewerkt bij het maken van
röntgenfoto's.
PAGINA 5
Nieuwe Muziek kampt met een
tekort van bijna een ton.
PAGINA 9
De regels voor vast vistuig
stichten veel verwarring
PAGINA 9
Schipper De Nijs verlaat de
Tuimelaar: Redden doe je om
niet en dat moet zo blijven.
PAGINA 11
De Algemene Zeeuwse jubi
leert: verzekerden komen nu
veel sneller hun recht opeisen.
PAGINA 13
Voetballer Remco van Keeken
ruilt Hoek voor Vlissingen.
PAGINA 19
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3
en 5
Opinie en achtergrond: 4
Financiën en economie: 7
Provincie: 9,11,13 en 17
Sport: 18 en 19
ten van de ASTRA-satelliet. Esselte
heeft ook RTL Veronique aangeboden
deel te nemen, maar daar is nog niet op
gereageerd.
Minister Brinkman (WVC) gaat niet in
op het verzoek van de PvdA om van
daag al een brief te sturen aan de
Tweede Kamer over de positie van TV
10 en RTL Veronique. De bewindsman
wil wachten op de uitspraak van het
Commissariaat voor de Media, die
morgen (donderdag) een voorlopig
standpunt zal innemen over de toe
laatbaarheid van de commerciële om
roepen.
Het PvdA-kamerlid Van Nieuwenho-
ven wees er gisteren, tijdens een kort
ordedebatje in de Tweede Kamer op,
dat vice-premier De Korte heeft ge
zegd, dat er weinig belemmeringen
zijn voor de komst van TV 10 en Vero
nique. Brinkman daarentegen heeft
juist gezegd dat de huidige wetgeving,
maar ook de wetsontwerpen die het
kabinet onlangs heeft ingediend, niet
toereikend zijn voor de huidige situa
tie.
Volgens het Instituut voor Informatie
recht van de Universiteit van Amster
dam kan kabelexploitanten niets in de
weg worden gelegd wanneer ze de pro
gramma's van TV 10 en RTL Veroni
que doorgeven. Volgens het instituut
blijkt uit de geschiedenis van de Me
diawet dat bij de bepaling of een zen
der al dan niet buitenlands is, vooral
een technisch criterium wordt gehan
teerd. Daarbij gaat het er met name
om of de uitzendingen uit het buiten
land afkomstig zijn.
AMSTERDAM (ANP) De bouw van een replica van het zeilschip 'Amsterdam' - eertijds trots van de Vereenigde
Oostindische Compagnie (VOC) - nadert zijn voltooiing. Op 9 oktober wordt het nu al imponerende schip op een
ponton versleept van de Oostelijke Handelskade in de hoofdstad naar een andere bouwplaats.
DEN HAAG (ANP) - De journalisten
bij het ANP hebben dinsdag tijdens
een door de Nederlandse Vereniging
van Journalisten (NVJ) belegde ver
gadering besloten om donderdag 5 ok
tober het werk neer te leggen van
12.00 tot 24.00 uur indien de directie
van het persbureau niet toegeeft aan
cao-eisen van de journalisten. Ook
vrijdag 6 oktober willen de ANP-jour-
nalisten het werk neerleggen en wel
van 10.00 tot 24.00 uur.
De ANP-journalisten en de NVJ hopen
met deze acties te bereiken dat de di
rectie van het persbureau een loons
verhoging van 3,5 procent opneemt in
de eenjarige CAO voor 1989. De CAO-
onderhandelingen voor de ruim 140 bij
het ANP werkende journalisten wer
den eerder deze maand door de NVJ-
delegatie afgebroken.
Breekpunt was volgens de vakbond
die 3,5 procent structurele loonsverho
ging. De directie biedt de journalisten
2 procent structureel. De directie gaf
eerder te kennen dat het verschil tus
sen de partijen kleiner is dan 1,5 pro
cent. De werkgever was bereid om 0,8
procent van de stijging van de premie
last voor zijn rekening te nemen, in
1989 nodig voor de verlaging van de
verplichte VUT-leeftijd.
DEN HAAG (GPD) In de formatie
besprekingen tussen CDA en PvdA is
onenigheid ontstaan over de exacte
hoogte van het financieringstekort
van de rijksoverheid. Deze hobbel
dient eerst uit de weg te worden ge
ruimd voordat echte onderhandelin
gen kunnen starten. Het Centraal
Planbureau (CPB) is gevraagd op kor
te termijn nieuwe cijfers te leveren.
Volgens de PvdA is het tweede kabi-
net-Lubbers er alleen door eenmalige
meevallers in geslaagd het financie
ringstekort in 1990 op vijf procent te
krijgen. In 1991 treden die meevallers,
zonder nadere besluiten, niet meer op.
Het financieringstekort daalt daar
door in 1991 niet meer. Ervan uitgaan
de dat het tekort in 1994 twee procent
lager zou moeten liggen dan in 1990,
betekent dat een tegenvaller van twee
tot drie miljard gulden.
PvdA-onderhandelaar Kok sprak gis
teren na een vier uur durend overleg
met informateur Lubbers en CDA-on-
derhandelaar De Vries opnieuw over
„donderwolken". Kok: „Als het oude
kabinet een onvoldoende degelijke
boedel achterlaat, heeft dat invloed op
de afspraken voor een nieuw kabinet.
Wij moeten met die feiten rekening
houden. Het wordt een stukje lasti
ger".
Bij de PvdA leeft vooral de vrees dat de
tegenvaller die in 1991 volgens de hui
dige berekeningen optreedt, ten koste
zal gaan van de financiële ruimte voor
het door de PvdA gewenste nieuwe be
leid. Kok keerde zich gisteren tegen
een dergelijk automatisme. Volgens
hem zijn de wensen van zijn partij op
de terreinen milieu, scholing en open
baar vervoer „geen franje en geen
sluitpost", maar komen de effecten
daarvan ook ten goede aan een gezon
de economische ontwikkeling.
De PvdA-voorman heeft tijdens de
formatiegesprekken enkele oplossin
gen voor het probleem aangedragen.
Zo kan het financieringstekort vol
gens Kok in 1994 wel op 3,25 procent
uitkomen, wat 1,5 miljard gulden aan
extra ruimte biedt. Tevens zou de
druk van belastingen en premies op
elke verdiende gulden (collectieve
lastendruk) iets minder kunnen dalen
dan nu voorzien. Hij sprak in dit ver
band over „een redelijk peil".
CDA-onderhandelaar De Vries erken
de gisteren dat er zich „Complicaties"
voordoen nu de financiële ruimte voor
een volgend kabinet „enigszins beïn
vloed wordt door eenmalige factoren".
Hij keerde zich echter tegen de sugges
tie dat het financieringstekort in feite
hoger zou zijn dan het kabinet in de
Miljoenennota voor 1990 heeft gemeld.
NEW YORK (AFP) De Sovjet-minister van buitenlandse zaken Sjevardnadze in gesprek met verslaggevers na zijn
toespraak tot de Algemene Vergadering.
WASHINGTON De Sovjetunie ver
welkomt de voorstellen van de Ame
rikaanse president Bush om tot een
drastische vermindering van het aan
tal chemische wapens te komen en
uiteindelijk alle gifgassen te vernieti
gen.
Dat zei de Russische minister Sjevard
nadze (buitenlandse zaken) dinsdag in
New York, waar hij de Algemene Ver
gadering van de Verenigde Naties (VN)
toesprak. President Bush had de VN
een dag eerder verteld over zijn plan
nen rond chemische wapens.
Het voorstel dat Bush maandag deed,
houdt in dat de Sovjetunie en de VS zo
snel mogelijk hun chemische wapens
vernietigen tot het punt bereikt is,
waarop beide landen 20 procent over
houden van de voorraad die Amerika
nu heeft.
Als de lopende onderhandelingen tus
sen 40 landen in Genève een akkoord
over de vernietiging van alle chemi
sche wapens opleveren, willen wij bin
nen acht jaar 98 procent van onze wa
pens vernietigen. Het restantje wordt
dan vernietigd als alle landen die gif
gassen kunnen maken, het akkoord
van Genève getekend hebben, aldus
Bush.
Sjevardnadze reageerde daarop dins
dag door te zeggen dat zijn land de VS
wil vergezellen bij het „radicaal ver
minderen of compleet vernietigen"
van chemische wapens.
De woordvoerder van het Witte Huis,
Marlin Fitzwater, zei dat de opmerkin
gen van Sjevardnadze duidelijk ma
ken dat zowel de Sovjetunie als de VS
naar een totaal verbod op chemische
wapens willen. „Hoe en in welk tempo
is iets waarover we zullen moeten pra
ten", aldus de woordvoerder.
DEN HAAG (GPD) - PvdA-lei-
der Wim Kok en VVD-leider Jo
ris Voorhoeve hebben, naar nu
pas blijkt, op 12 september een
gesprek gevoerd over mogelijke
samenwerking. Dat gesprek
heeft tot niets geleid, tot teleur
stelling van de PvdA-fractie in
de Tweede Kamer.
In het gesprek zijn de inhoudelij
ke verschillen van mening geïn
ventariseerd. Kok heeft daarna
geconcludeerd dat de VVD sa
menwerking met de PvdA nu
niet aandurft. Bij de VVD is men
bang dat de kiezers het niet zul
len begrijpen als PvdA, WD en
D66 samen een kabinet zouden
vormen, zeker na een verkie
zingscampagne waarin beide
partijen zich nogal fel tegen el
kaar hebben afgezet.
Bij de PvdA is men vooral teleur
gesteld, omdat de houding van
de WD de onderhandelingsposi
tie van de PvdA ten opzichte van
het CDA moeilijker maakt.
Nu het begin van de uit-
z
ging, waardoor in elk geval de uitkeringsgerechtig
den in industriële bedrijfstakken en ondernemin
gen wel profiteren van de toegenomen bedrijvigheid
en winsten, aldus cao-coördinator H. Krul.
De vakcentrale FNV reageerde dinsdag direct al kri
tisch op de looneis van de Industriebond. „Met de
eis van vier procent is het evenwicht in het gecoördi
neerd arbeidsvoorwaardenbeleid van FNV en bon
den doorbroken. Daardoor zullen werkgelegen
heidsplannen en vooral atv op zijn minst meer tijd
gaan vergen en wordt bovendien de coördinatie van
de cao-onderhandelingen een stuk moeilijker", al
dus een FNV-woordvoerder.
Vakcentrale en bonden kwamen afgelopen zomer
overeen de helft van de loonruimte aan loonsverho
ging te besteden en de andere helft aan maatregelen
voor werkgelegenheid, arbeidsmarkt en scholing.
zendingen van de com
merciële zenders Véronique
en TV 10 steeds dichterbij
komt, gaat de nervositeit in
omroepland naar het kookpunt. Zal
het Commissariaat voor de Media - de
'waakhond' van WVC-minister Brink
man - morgen een uitspraak doen over
de status van de twee nieuwe omroe
pen? Of niet? Als dat wèl gebeurt en op
grond daarvan wordt doorgave van de
programma's op de kabel verboden,
dan stappen TV 10 de kabelexploitan
ten naar de rechter om zich daartegen
te verzetten. Gebeurt dat niet, dan ko
men NOS, STER en in de NDP verza
melde dagbladuitgevers juridisch in
actie en zullen ér eisen tot schadever
goeding worden ingediend. Demissio
nair minister Brinkman zelf heeft zich
in het gekrakeel gemengd met de
waarschuwing dat er grote boetes
moeten worden opgelegd, wanneer
wordt vastgesteld dat Véronique en
TV 10 Nederlandse omroepen zijn die
via Luxemburg de Mediawet omzei
len. Intussen wil de gemeente Amster
dam haar abonnees in de hoofdstad
voor een zacht prijsje schotelantennes
aanbieden, voor het geval de commer
ciële zenders van de kabel worden ver
bannen; het gaat er de hoofdstad om
de klanten vast te houden. Kortom,
wie het veld probeert te overzien kan
alleen maar tot de conclusie komen
dat hier sprake is van zoiets als om-
roep-wild west.
Wat zich in deze dagen wreekt is
een jarenlang volslagen gebrek
aan samenhangend mediabeleid en
een onbesliste politieke oorlogvoering
over de vraag of Nederland nu wel of
geen commerciële omroep moet krij
gen. Maar intussen rukte het ver
schijnsel van de omroep, volledig be
taald uit reclamegelden, in Europa
steeds verder op. En nu het voor de
deur staat lijkt het alsof er nog maar
uit twee oplossingen kan worden geko
zen. Óf de 'commerciële jongens' als
Joop van den Ende (TV 10) en Lex Har
ding (Véronique) hun gang laten gaan.
Óf een heksenjacht ontketenen op
zenders die erop uit zouden zijn het Ne
derlandse omroepbestel aan hun laars
te lappen. De politiek is op dit moment
flink ontregeld over de complete cha
os. 'Den Haag' heeft altijd gedacht dat
het kon volstaan met 'een hek om Hil
versum' te plaatsen en dat zó stapel
tjes het bestaande bestel - waarin de
publieke omroepen functioneren - wel
voldoende zou worden beschermd. In
tussen werden plannen voor commer
ciële omroep op een laag pitje gezet en
gedwarsboomd. Nu dat toch anders
blijkt uit te pakken, begint er een
stemming te heersen in de geest van
'de jongste ontwikkelingen zijn nu
eenmaal niet terug te draaien...' Erg
sterk komt het allemaal niet over.
Intussen dreigen nu de spontane
ontwikkelingen de regels te stellen.
En de beleidsmakers rennen hijgend
achter de feiten aan. De Tweede Ka
mer heeft gisteren van minister Brink
man opheldering gevraagd over wat
hij denkt te gaan doen wanneer Véro
nique en TV 10 binnenkort met hun
uitzendingen beginnen. De bewinds
man heeft het voorlopig bij vage drei
gementen gelaten en slechts vastge
steld dat de wijzigingen, die hij afgelo
pen zomer voor de Mediawet in petto
had, eigenlijk alweer zijn achterhaald.
In de Troonrede, vorige week op Prins
jesdag, zei het kabinet het zo: „Wijzi
ging van de omstandigheden roept de
vraag op of aanpassing van de wet niet
noodzakelijk is". Een wat late beke
ring. Want de commerciële televisie is
er eigenlijk al voordat de politiek er
erg in had. Het gaat er nu om een slui
tend wettelijk kader te scheppen voor
wat de commerciëlen wel en niet mo
gen. De politiek heeft verzuimd op tijd
in te spelen op die situatie. Het beleid
liep kreupel en de wetgeving rammel
de. De verwarring die het mediabeleid
van minister Brinkman zo heeft ge
kenmerkt en die een Kamermeerder
heid de afgelopen jaren heeft laten
voortbestaan, is voedingsbodem ge
weest voor het initiatief van de com
mercie, die nu half Hilversum heeft
leeggekocht en de gok gaat wagen. Die
slordigheid begint Nederland nu danig
op te breken.
vdM.
(Advertentie)
Ook op het nieuwe schip
van Olau zal straks volop zalm
worden geserveerd. Dit nieuwe
Olau ruimteveer, de Olau Hollan-
dia, vaart vanaf 4 oktober a.s. op
de route Vlissingen - Sheerness,
vlakbij Londen.
Aan boord zijn maar liefst
4 restaurants, een bioscoop, een
zwembad en diverse sauna's. De
belangstelling voor dit fantastische
Olau Ruimteveer is nu al enorm te
VLISSINGEN S SHHRNISS
