Tien Punten Plan
Mubarak bedreigt
regering Israël
PZC opinie en achtergrond
De balans van een kerkendag
De Trabant, trekpleister
in Duitse Bondsrepublie
levensbeschouwing
Kerk en politiek
Bemiddelaar
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1989
een orkaan
Machtsongelijk
Marktmechanisme
Drukst sinds 1936
Oecumene
Dalende luchtstromen
regengebied
verticale-T
instroming
regengebied
scheid te maken tussen diplomatieke
antwoorden en inhoudelijke argumen
ten. Waarschijnlijk vertolkte de re-
monstrantse mevrouw ds. M. A. Bos
man heel kernachtig het gevoelen van
de aanwezigen, toen ze opmerkte:
'Christenen praten niet over macht?
Dat zouden ze willen!'.
Op de vraag aan de mensen in de gro
te zaal of ze zich straks persoonlijk
zuilen gaan inzetten voor een plaatse
lijke dialoog met de politiek, werd in
overgrote meerderheid met ja geant-
I
Tropische stormen zijn
het lot van de Cariben
(Van onze correspondent
Ad Bloemendaal in Tel Aviv
De consternatie over het Egypti
sche Tien Punten Plan heeft
weer eens duidelijk gemaakt hoe
moeilijk het zal zijn de gapende
kloof tussen de standpunten van Is
raël en de Palestijnen te dichten.
Moeilijker zelfs dan een in het vak
vergrijsd politicus als Jitschak Ra
bin vermoedde, toen hij dit voor
jaar samen met Jitschak Shamir
het Israëlische vredesinitiatief
lanceerde.
Dat Israëlische plan droeg alle ken
merken van een gelegenheidsvoor-
stel, opgedrongen door de buiten
wereld die de regering in Jeruzalem
er maandenlang van had beschul
digd dat ze alleen maar 'neen' kon
zeggen. Het moest de zegen dragen
van zowel de Likoed als de Arbei
derspartij en ook dat is geen bijdra
ge gebleken aan de duidelijkheid.
De enige reden waarom Israëls ka
binet van nationale eenheid, met de
Likoed en Arbeiderspartij als be
langrijkste partners, het plan kon
aanvaarden was zijn vaagheid. Van
het begin af aan stond vast dat het
volstrekt onbruikbaar zou blijken
zodra in de loop van onderhandelin
gen principiële punten ter tafel zou
den komen, zoals het opgeven van
grondgebied, de rol van de PLO en
de status van Jeruzalem.
Ook minister van defensie Rabin
moest in het openbaar toegeven dat
hij zich wat dat betreft geen illusies
maakte. Maar hij hield zijn hoop ge
vestigd op de eerste fase. Likoed-lei-
der en coalitiegenoot premier Sha
mir is immers niet tegen een be
perkte mate van Palestijns zelfbe
stuur, ook al beschouwt hij dat als
de beste garantie voor een eeuwig
durende joodse heerschappij over
„het hele land Israël."
De regering van nationale eenheid
zou stand kunnen houden in de eer
ste drie jaar van de eerste fase van
het vredesplan, zo meende Rabin.
Pas dan zouden onderhandelingen
moeten beginnen over de uiteinde
lijke status van de Westoever en
Gaza, op welk punt de wegen van
Likoed en Arbeiderspartij zich zou
den scheiden.
Maar de problemen stapelden zich
aanmerkelijk eerder op dan Rabin
had verwacht. Het initiatief was
nauwelijks op papier gezet of er
kwam al een brief van de Ameri
kaanse minister van buitenlandse
zaken, James Baker. Of Israël op
een aantal punten maar even op
heldering wilde verschaffen.
President Mubarak van Egypte,
ook een land dat een belangrijke be
middelende rol was toebedacht in
het onderhandelingsproces, wilde
eveneens antwoord op een aantal
vragen voor het zich bereid zou ver
klaren zijn nek uit te steken.
Toen de intern verdeelde regering
in Jeruzalem niet in staat bleek een
ondubbelzinnige reactie te formule
ren besloot Mubarak ten einde raad
maar zelf zijn vragen in positieve zin
te beantwoorden. Zo ontstond het
tien punten plan dat hij vorige week
aan de Israëlische regering stuurde.
Een aanvullende suggestie van Mu
barak is dat Israëlische en Pale
stijnse delegaties zullen onderhan
delen over de voorgestelde verkie
zingen.
De Egyptische president, die als be
middelaar niet alleen te maken
heeft met de verlangens van Israël
maar ook met de eisen van de PLO,
meent dat er in de Palestijnse af
vaardiging in ieder geval een paar
Palestijnen van buiten de bezette
gebieden moeten worden opgeno
men. Voor de Likoed is dat een on
zedelijk voorstel.
Mubaraks uitleg van het Israëlische
vredesplan sluit wonderwel aan, en
niet helemaal toevallig, bij de visies
van zowel de Verenigde Staten als
de Israëlische Arbeiderspartij.
Maar 'samen sterk' is een relatief
begrip zolang zonder de zegen van
de Likoed een vredesproces onmo
gelijk is. Rabin heeft dat van het be
gin af aan begrepen en er zijn tac
tiek op afgesteld.
Hij had gehoopt zodoende in ieder
geval de eerste stap op weg naar
vrede te kunnen zetten. Maar het
heeft er alle schijn van dat Israëls
initiatief binnenkort als een kaar
tenhuis ineen zal storten, samen
met de regering van nationale een
heid.
koude lucht
koude lucht
lucht
H onweersbuien
Onweersbuien, gevormd door
warme vochtige lucht stijgend naar
koude lucht, komen samen en
nemen in kracht toe.
dwarsdoorsnede
tropische depressie
De onweerbuien vormen één centrum
van onderdruk en er ontstaat een
tropische depressie.
Oppervlakte winden bereiken een
snelheid van 30 - 60 km/uur als de
depressie begint te draaien.
orkaanwinden
instroming
instroming Het ontstaan van
tropische storm
Verdamping en condensatie
nemen toe.
De warme lucht verspreidt
zich als regenbuien in alle
richtingen.
De draaisnelheid neemt,
mede door het draaien van
de aarde, tot over de 60
km/uur toe.
[J orkaan
Alle warme, vochtige lucht in
het centrum wordt door de
sterke verdamping droog en
vormt zo het oog van de
orkaan.
Windsnelheid ca 120 km/uur.
Gemiddelde diameter 500 km.
De Raad van Kerken kan tevreden
terugzien op de kerkendag van
een week geleden. Voor Nederland de
eerste kerkendag in de vaderlandse
geschiedenis, bovendien een novum
in de kerkgeschiedenis van Europa,
omdat het hier een oecumenische ker
kendag betrof, waaraan 14 lidkerken
van de Raad van Kerken en 2 Molukse
kerken hebben deelgenomen. De op
komst was groot. Bovendien kan men
constateren dat in Nederland het Con
ciliair Proces voor gerechtigheid, vre
de en heelheid van de schepping een
grote weerklank heeft gevonden.
Van alle parochies en gemeenten is 72
procent op een of andere manier met
dit proces bezig. Op de kerkendag wa
ren 54 procent van alle parochies en
gemeenten vertegenwoordigd. Ver
deeld naar kerkelijke gezindten bleek
33% afkomstig uit de Rooms-Katho-
lieke Kerk, 32% uit de Nederlandse
Hervormde Kerk en 26% uit de Gere
formeerde Kerken in Nederland. Tot
zover de cijfers.
Het motto van deze kerkendag was
'Een verbond voor het leven'. Werd
daarvan iets zichtbaar op deze dag?
Hebben kerken met elkaar een ver
bond gesloten om bijvoorbeeld geza
menlijk hun schouders te zetten onder
de doelstellingen van het conciliair
proces? Zijn er bindende afspraken ge
maakt? Wanneer men de resultaten
van deze kerkendag aan de hand van
deze maatstaf wil bepalen, valt het al
lemaal wel wat tegen.
De vraag is alleen of men het slagen of
mislukken van deze dag zo kan meten.
Het was geen massale vergadering
met een strakke agenda, uitmondend
in een besluitenlijst, het was veeleer
een soort supermarkt met niet minder
dan zestig onderwerpen, waaruit de
bezoeker kon kiezen. Om maar een
greep hieruit te doen: de armoede in
Nederland, het openbaar vervoer, de
schuldenlast van de dérde wereld, het
vluchtelingenprobleem, de landbouw,
de machtsongelijkheid tussen man en
vrouw enzovoorts. Zo'n overstelpende
hoeveelheid onderwerpen op één dag
presenteren is niet zonder risico, het
laat wel zien dat het terrein, waarop
het conciliair proces zich beweegt, zeer
breed is.
Het lag voor de hand dat het thema
man-vrouw relatie tot een van de hot
items zou behoren. Ook op de laatste
bijeenkomst van de Acht Mei Bewe
ging stond dit thema onder het motto:
'Vrouwen en mannen, beeld van God''
centraal. De forumdiscussie in de gro
te zaal leefde helemaal op toen me
vrouw Van der Veen-Schenkeveld
vertelde wat het voor haar betekend
had, toen ze 20 jaar geleden toestem
ming kreeg predikant te worden.
Haar conclusie was dat eigenlijk ie
dere kerk tot het inzicht behoorde te
komen dat het onbestaanbaar is be
sluiten te nemen waarbij de vrouw af
wezig is.
Daarmee werd de vraag aan de orde
gesteld waarom vrouwen in de kerk
van het ambt uitgesloten worden.
Hiermee werd de handschoen toege
worpen aan dr. Van Munster, secreta
ris-generaal van de Nederlandse bis
schoppenconferentie. Deze voelde
zich kennelijk geroepen het standpunt
tot wanhoop gebracht. Maar zo is de
natuur nu eenmaal, aldus Gray. '„We
kunnen de orkanen niet stoppen, we
kunnen de vloedgolven niet tegenhou
den". Een mening die overigens niet
door iedereen gedeeld wordt. In 1960
lanceerden Amerikaanse wetenschap
pers een fel omstreden experiment om
de richting van orkanen te veranderen
en zelfs hun kracht te verminderen.
De orkaan Debbie in 1969 werd uitge
kozen als proefkonijn voor het „Pro
ject Storm Fury". Met behulp van che
micaliën werden de winden bestookt,
wat tot resultaat had dat de kracht
van Debbie bijna met een derde werd
verminderd. Maar de reacties liepen
sterk uiteen. Mexico bijvoorbeeld
weet de droogte in het seizoen 1980
aan het orkaanexperiment. Verdere
experimenten werden afgelast.
„Er kunnen rare dingen gebeuren als
je spelletjes gaat doen met de natuur",
waarschuwt Gray. „Er is geen enkele
mogelijkheid om met zekerheid te
voorspellen welke route een orkaan zal
nemen. En dan blijft natuurlijk de
vraag: waarheen stuur je de orkaan.
Niemand kan zeggen wat er gebeurt
als je de route van een orkaan wijzigt."
Het beste wat je kunt doen is ervoor
zorgen dat er een effectief waarschu
wingssysteem is dat de bevoking op
tijd voorbereidt op de komst van een
orkaan, „al zul je altijd in onzekerheid
blijven over de precieze schade die een
orkaan aanricht. Voorbereid zijn op
rampen moet onderdeel worden van
onze infrastructuur, niet alleen tijdens
het orkanenseizoen, maar het hele j aar
door", aldus de Jamaicaan.
Orkanen horen nu eenmaal bij de Cari
ben, hoe Vervelend dat ook mag zijn.
En zij hebben zich een vaste plek ver
worven in de cultuur van de eilanden.
Een jaar nadat de orkaan Gilbert Ja
maica aandeed, wordt de naam Gil
bert nog steeds met een heilig ontzag
uitgesproken. En zelfs in de reggae-
liedjes die traditiegetrouw geschreven
worden over de orkanen, klinkt res
pect door. „Gilbert, nu je weer weg
bent, durven we achter je rug wel over
je te praten", klinkt het refrein van de
meest succesvolle „orkaanhit". Ach
ter Hugo's rug wordt pas volgend jaar
weer kwaadgesproken.
Oostduitse vluchteling, wachtend in zijn Trabantje op de vrijheid aan de andere kant van de grens
(Van onze correspondent
Hans Hoogendijk in Bonn)
Ik heb een echte gezien. Zo'n
j j tupperware-auto, je weet wel,
zo'n Trabant." Laaiend enthousiast
meldde mijn dochter deze sensatio
nele gebeurtenis. En niet alleen zij
speurt de hele dag naar het prutte
lende, stinkende Oostduitse wonder
op vier wielen. Over de Trabbi
wordt deze dagen in de Duitse
Bondsrepubliek meer gesproken
dan over de luxe sleeën op de auto
mobieltentoonstelling in Frankfurt.
Met de vele duizenden Oostduitse
vluchtelingen kwam ook die auto in
het land, die vroeger door iedereen
bespottelijk werd gemaakt. Nu maak
je de blitz als je er in kunt rijden, al is
het maar voor een uurtje.
Terwijl de vrienden van het milieu
schelden op de tweetakter, die lak
heeft aan alle uitlaatgasnormen, wor
den in advertenties al ruilvoorstellen
gedaan. „Ford Granada V6, zilver
metallic ruilen tegen goed onderhou
den Trabant", stond er in een regio
nale krant. Een voorzichtige indica
tie voor de marktwaarde van de
Trabbi kan daar in ieder geval wel uit
worden afgeleid. Zo'n oude Granada
doet tussen de 1.500 en 3.000 mark, de
Trabant staat nog niet op de prijslijst
voor tweedehands wagens.
En hij zal daar niet komen ook, want
de Westduitse minister van verkeer
Friedrich Zimmermann heeft beslo
ten dat de Trabbi wel toegelaten
wordt op de Duitse wegen, maar niet
mag worden vêrkocht. In de praktijk
betekent dit, dat het plastic wonder
op wielen door de huidige bezitter
mag worden afgereden en dan onher
roepelijk op het autokerkhof be
landt.
Het is een compromis tussen milieu
en de emotionele band die veel ex-
Oostduitsers hebben met hun
wagentje. Per slot van rekening
heeft menigeen er meer dan tien jaar
op moeten wachten. Trouwens in de
tijd dat zijn 'plastic bommenwerper'
de eigenaar nog over de
wegen zeult, kan die alvast a
nieuw fenomeen wennen: het
mechanisme.
In de DDR kost de
daard nieuw bijna 12.000 mark
de tweedehandsprijs ligt op
20.000 en de aanschafprijs wor
na tien jaar weer bereikt. In he
talistische westen met zijn
vraag en aanbod loopt dat wel
anders.
Daar staat weer tegenover a:
Trabant met zijn slechts 26
krachten ontzettend goedkoop
verzekering is. Maar voordat
verzekering kan worden
moet de wagen nog door de
de oerdegelijke, keiharde TU
daar zeggen ze nu al: „Geen
van kans." Minister Zimmerma
ook hier ontheffingen moeten
nen, opdat de Trabbis nog
telend, en rokend met bijna
uur de Westduitse wegen
kunnen maken.
Door Fitzroy Nation,
Inter Press Service)
Tropische stormen horen bij de
lotsbestemming van de Cariben.
Elk jaar in het „orkanenseizoen", dat
loopt van begin juni tot eind novem
ber doet een reeks stormen de onge
lukkige eilandengroep aan. Ook nu,
terwijl de allesvernietigende orkaan
Hugo verder is getrokken in de rich
ting van de Verenigde Staten melden
meteorologen dat de volgende in het
alfabet, Iris, zich alweer opmaakt om
over de eilanden te razen.
De voorspellingen voor de nabije jaren
zien er bovendien somber uit, als we
Calvin Gray mogen geloven, de direc
teur van de klimatologische afdeling
van de Jamaicaanse Meteorologische
dienst. Volgens Gray vertonen de or-
kanenseizoenen door de jaren een
kringloop, van minder ernstige perio
des tot zeer heftige seizoenen. „En als
je het patroon van de orkanen sinds
1800 bekijkt, zie je dat we statistisch
gezien nu weer beland zijn in een perio
de met verhoogde activiteit". Gray
verwacht dat deze actieve periode nog
wel een jaar of drie vier aanhoudt.
Elk jaar is het hetzelfde liedje. Vanaf
begin juni bouwt zich een reeks van or
kanen op uit de onstabiele weersver-
houdingen op de oostelijke Atlanti
sche oceaan. Vorig jaar teisterden 11
tropische stormen de eilanden, met als
hoogtepunt de orkaan Gilbert, die in
september 1988 een grote ravage aan
richtte op Jamaica. Gilberts nieuwste
broër Hugo heeft tot nu toe aan naar
schatting zeker 25 mensen het leven
gekost en tenminste 50.000 mensen
dakloos gemaakt.
Dit jaar is het drukste orkanenseizoen
sinds 1936. Eind augustus stond het
totale aantal orkanen en stormen al
op 9, bijna evenveel als vorig jaar tij
dens het hele seizoen.
Hoe regelmatig de stormen ook terug
keren, elke keer opnieuw zijn de drui
ven zuur. Op sommige eilanden die
toch al moeite genoeg hebben om de
eindjes aan elkaar te knopen, worden
de stormen als een soort lotsbestem
ming gezien, die de bewoners gevan
gen houdt in voortdurende armoede
en onderontwikkeling. Alles wat in ja
ren noeste arbeid is opgebouwd, kan
door een orkaan in een klap van de aar
bodem gevaagd worden en zo het land
van vandaag op morgen veranderen in
een ruïne.
Neem het eiland Montserrat, een Brit
se kolonie met een oppervlakte van
102 vierkante km en 12.000 inwoners.
Een kwetsbare, maar redelijk floreren
de economie, die voornamelijk geba
seerd is op het toerisme en een toe
vluchtsoord voor internationale ban
ken die de belastingregels op het
vasteland willen ontlopen.
Montserrat noteerde in 1987 een eco
nomische groei van 12 procent en vol
gens het laatste onderzoek van de Ca
ribische Ontwikkelingsbank had het
land goede vooruitzichten op voort
gaande groei. Maar dinsdag was de on
gelukkige premier John Osbourne ge
dwongen een amateurzender te ge
bruiken om een noodkreet de wereld in
te sturen. Tienduizend inwoners van
Montserrat werden dakloos gemaakt
door Hugo en alle hotels zijn met de
grond gelijk gemaakt. Hugo raakte
Montserrat vol en het eiland kan nu
weer opnieuw beginnen.
Het iets zuidelijker geleden eiland Do
minica kreeg evenals Guadeloupe en
Antigua een veeg van de „staart" van
Hugo. Maar ook al kreeg Dominica
niet de volle laag, zoals Montserrat, de
schade is er nauwelijks minder om.
Zware regenval, die zich uitstrekte tot
ruim 300 km rond het centrum van de
storm, richtte verwoestingen aan in de
bananenplantages. Volgens de eerste
berichten is de hele bananenteelt, de
belangrijkste bron van inkomsten,
volledig aan flarden. Vorig jaar was de
bananenexport nog goed voor bijna 37
miljoen dollar aan inkomsten.
Ook Dominica deed het redelijk goed
de laatste tijd. In 1988 groeide de eco
nomie van het 750 vierkante km grote
eiland met 5,6 procent, veel meer dan
verwacht werd. Het land was ook nog
maar net over de gevolgen van de or
kaan David heen, die in 1979 als een
bulldozer over het eiland trok en een
braak terrein achterliet. Na David
kwamen later in 1979 nog eens de or
kaan Frederick en in 1980 de orkaan
Allen.
Met behulp van een lening van het In
ternationaal Monetair Fonds krabbel
de Dominica langzaam weer omhoog
en begon aan de wederopbouw. Nu is
het eiland weer terug bij af. Een moe
deloze premier Mary Eugenia Charles
vroeg zich woensdag openlijk af of het
voor de bananenplanters nog wel zin
had om de plantages opnieuw op te
bouwen.
De grillen van moeder natuur hebben
menig plannenmaker op de Cariben al
van Rome en van de Nederlandse bis
schoppen (waarvan er enkelen aanwe
zig waren) te verdedigen. Hij herinner
de eraan dat alle grote monotheïsti-
sche godsdiensten de eeuwen door het
heil via mannen bemiddeld hebben.
Zo'n traditie kun je niet zomaar veran
deren, stelde hij.
Tot zover zou de zaal er misschien nog
wel vrede mee hebben genomen. Maar
Van Munster ging helemaal in de fout,
toen hij betoogde dat in de katholieke
kerk de vrouwen gelijkwaardig zijn
aan de mannen en dat je bovendien
dienst niet tegenover macht moet stel
len. Daarop werd hij (terecht) door de
zaal weliswaar vriendelijk, maar toch
duidelijk weggefloten. En dat sprak
dan weer voor het publiek in de zaal
dat inmiddels geleerd heeft onder
woord. En daarmee was het thema
aan de orde over de relatie tussen
kerk en politiek. Maar over de manier
waarop kerk aan politiek behoort te
doen, heersten grote meningsver
schillen. Dat de kerk niet op de stoel
van de politici mag gaan zitten, daar
over was men het over het algemeen
wel eens, maar hoever mag of moet de
kerkelijke bemoeienis met de politiek
gaan?
Het RPF-Eerste kamerlid prof.
Schuurman vond een eventueel bond
genootschap tussen kerk en politiek
levensgevaarlijk, want zei hij: „Stel je
voor dat de kerk net zo oppervlakkig is
als de politiek. De kerk heeft eeuwig
heidswaarde". Maar Eveline Herfkens
(Tweede-Kamerlid voor de PvdA) was
nu juist weer van mening dat het een
goede zaak zou zijn, wanneer de pclj
tiek meer naar eeuwigheidswaarde
deze wereld zou streven.
Maar ook binnen het kader van|
conciliair proces heeft de kerk
suggesties voor de politici. Jan|
Laak, secretaris van Pax Christi,
tigde er de aandacht op dat onze}
fensie jarenlang veel geld heeft
geven voor het leger uit angst voo§
dreiging uit Oost-Europa. We
nu inzien dat er een nieuwe dreigii§]
ontstaan, namelijk de dreiging
beginnende democratie in
pa zou kunnen mislukken. Als je dl
goede defensiepolitiek wilt bedrijft
zou je nu het geld voor het leger ira
ten gebruiken voor de opbouw val
economie en de democratie in de Oaj
europese landen.
„Het conciliair proces heeft ge« oe
cumenisch doel, wel ondersteunt!
de noodzaak van oecumene. De
ken moeten zich verplichten tot gl
menlijke stappen," aldus dr. Va
Munster. Hij was van mening dat he
niet waar is dat de oecumene ral
dood zou zijn, want nog nooit eeil
zijn zoveel vertegenwoordigers uit i
verschillende kerken met elk; i
gesprek gegaan. 1
Dat mag dan waar zijn, er moet wel b
worden opgemerkt dat er aan de bl
van de kerken vaak anders over offl
mene wordt gedacht dan aan dele
ding van diezelfde kerken. Het I
dan ook kenmerkend dat in de fori
discussie de vraag werd gesteld of d
muren tussen kerken niet steeds
worden opgetrokken? Hoe de kerkl
de toekomst eruit zou moeten ziB
Mevrouw Van den Muijsenbergh I
tholiek forumlid): mijn droom is B
kerk waarin mijn kinderen en kil
kinderen zich kunnen herkennen. jg
Uit de reactie van het publiek bi
dat zij daarmee het verlangen 'aal
basis' op een uitstekende manier I
woord had. Maar zodra mensen uijd
leiding met elkaar in discussie gaal
de oecumene weer ver te zoeken. I
bleek ook op deze kerkendag. M
klinkt vanuit de Gereformeerde Bjj
het verwijt dat zo'n kerkendag gewl
verkeerd in elkaar zit omdat de bijl
komst niet begonnen is met een pil
tig gebed en het Woord niet geklonB
heeft. En dan duurt het niet lang ofl
men als zonde en gebroken natuia
bekering vliegen weer door de zaall
op dat moment staat het proces B
gerechtigheid, vrede en heelheid I
de schepping weer op een klein pi®
Levert zo'n kerkendag iets op? Isl
meer dan een vluchtig enthousiaffl
van al die mensen die hun zate®
vrij hadden gemaakt om hieraan
kunnen deelnemen? Ds. Van der 9
voorzitter van de stuurgroep van®
conciliair proces, gaf de weg aan, waï
langs op langere termijn vruchten!
wacht mogen worden, namelijk d|
'verankering, verdieping en verffl
ding'. Het mag dus geen eendagsw|
zijn, het is nodig dat de stof waar||
het conciliair proces zich bezig hol
verder wordt uitgediept en boven®
het belangrijk dat zich steeds njQ
kerkleden door dit proces voelen m
gesproken.
Dr G H. Buim
Advertentie
