Auto-Poppe Walcheren
GD
Drijfgas ook funest
voor plantengroei
KMS verliest
edloop om
marine-order
BLOEMKOOL
EN VARKENSLEVER
,/t PZC
President Botha kondigt
verbitterd aftreden aan
Kiszczak kan geen
regering vormen
Rellen in Noord-Ierland
vandaag
KEUZE OP DUITS FREGAT
per stuk l.JU
100 gram ©@©©-6# HO
Top
'met COLIJN
goedemorgen'
WOV-smoezen
erg doorzichtig
De misgelopen
Schelde-order
Doop op rantsoen
Vanochtend bewolkt
232e jaargang no. 185
Dinsdag 15 augustus 1989
STERK VERLAAGDE PRIJZEN TIJDENS
ONZE OCCASIONPRESENTATIE
Kom vandaag nog langs en pak
uw voordeel!
Gildeweg 22 - Vlissingen - telefoon 01184-19610
VRIJDAG
AVOND
KOOP
AVOND
VLISSINGEN Met teleurstelling en vooral ook met verba-
sing is maandag bij de Koninklijke Maatschappij De Schelde
in Vlissingen het bericht ontvangen dat de Australische rege
ring niet voor het Nederlandse M-fregat maar voor het West-
iuitse schip Meko-200 heeft gekozen. Teleurstelling om het
liet doorgaan van de order om mee te werken aan de bouw van
icfat fregatten voor de Australische en mogelijk vier voor de
Meuw-Zeelandse marine. Verbazing vooral om het onver
wacht hoge prijsverschil tussen de aanbiedingen van de twee
consortia die in de markt waren: 560 miljoen gulden.
iïttere smaak
Gelaten
Elke dinsdag en woensdag
hebben we groente en vlees
in de aanbieding
Bloemkool, 1 CA
Varkenslever, AC
's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten.
Libanon
Drinkwater
Sanering
DE KLERK WINT CONFRONTATIE
Crisis
Boete
In de rij
BEURT AAN BOERENLEIDER
Onduidelijk
VERJAARDAG KOMST BRITSE TROEPEN
Vanochtend veel bewolkingmaar de
kans op regen blijft klein. Vanmiddag
zijn er enkele opklaringen. De tempe
ratuur wordt 23 graden. De wind is
aan de kust krachtig.
PROVINCIALE
WAGENINGEN/DOORWERTH
(GPD) Het drijfgas Freon tast niet
alleen de ozonlaag aan. In bepaalde
concentraties wordt ook de planten
groei geremd. Deze ontdekking werd
onlangs per toeval gedaan op de
Landbouwuniversiteit in Wagenin-
gen. Freon wordt onder andere ge
bruikt in koelinstallaties en zit in di
verse spuitbussen.
„Bij alle wetenschappelijke proeven,
waar we jaren mee bezig zijn, was dit
een toevallige ontdekking", zegt de
Wageningse onderzoeker dr. Olaf van
Kooten. „In één van de klimaatcellen
van de afdeling plantenfysiologie
kwijnden van de ene op de andere dag
alle plantjes weg.
In eerste instantie een raadsel. Toen
ontdekten we dat de koelinstallatie
lekte. Daaruit kwam het drijfgas
Freon vrij".
Daar kunnen we onmogelijk tegen-
ip", was de reactie van drs A. B. A. de
Smit, directievoorzitter van De Schel
le. „We hadden zelf het idee gekregen
lat we 2 a 3 procent hoger zouden zit-
en, maar dat leek ons verantwoord,
imdat we een beter schip leveren,
laar het verschil blijkt 10 procent te
ijn. En dat is natuurlijk te veel." Het
:onsortium Australian Warship Sys-
ems (AWS), waarin De Schelde voor
4 procent deelneemt, had het M-ffe-
;at volgens hem nooit voor zo'n lage
trijs kunnen aanbieden zonder een
waar verlies binnen te halen.
ie ontknoping van de wedloop tussen
iet M-fregat van AWS en de Meko-200
an de Australian Marine Enginee
ring Consolidated (Amecon), waarbij
le Hamburgse werf Blohm Voss is
«trokken, heeft bij De Smit een bitte-
e smaak achtergelaten: „Ik vraag me
f wie dat prijsverschil voor zijn reke-
ing neemt. Extra steun van de West-
luitse regering? Tja, dat is wel vaker
ebeurd. Maar ik heb nog geen aan
wijzingen dat daar ook nu sprake van
s."
iet verlenen van overheidssubsidies
'aardoor oneigenlijke concurrentie
assen bedrijven ontstaat is door de
G verboden. Toch zag staatssecreta-
is Van Houwelingen (defensie) giste-
ffl vooralsnog geen reden om via de
'G een onderzoek in te stellen. „Er is
ard gewerkt door Economische Za-
ien en Defensie. We hebben de race
jet verloren. It's all in the game."
[oor de directievoorzitter van De
pielde was de uitslag in ieder geval
leiding uit te spreken dat het be-
rijf zich in het vervolg zorgvuldig zal
eraden over de zin andermaal mee te
oen aan een aanbieding voor de bouw
anM-ffegatten. „Vorig jaar zijn we op
in vergelijkbare manier de order voor
levering van vier M-fregatten aan
Griekse marine misgelopen," aldus
e Smit. Toen bood West-Duitsland
Grieken voor 450 miljoen gulden
financieringsfaciliteiten aan in-
ien de keus op het Meko-200 fregat
pi Blohm Voss zou vallen. „Dan ga
je afvragen of je de energie die het
laken van zo'n aanbieding vergt, niet
"ter aan iets anders kunt besteden."
■n Houwelingen zag overigens nog
(1 mogelijkheden voor de toekomst,
aar dan moeten de marinewerven in
Advertentie
Israël beticht Syrië van vol-
kenmoord in Libanon.
PAGINA 3
De wachttijd voor de rij-exa-
mens heeft opnieuw een top be
reikt.
PAGINA 5
Een belangrijk deel van West-
Zeeuwsch-Vlaanderen is ge
ruime tijd verstoken gebleven
van drinkwater.
PAGINA 7
ons land, De Schelde, RDM en Wilton
Fijenoord, nauwer samenwerken. De
schaalvergroting vergroot de concur-
rentie-mogelijkheden.
Veel geld is De Schelde er overigens
niet bij ingeschoten. De kosten die het
AWS-consortium heeft gemaakt
naar schatting ongeveer 30 miljoen
gulden zijn voor rekening van de op
drachtgevers.
Drs De Smit gaf toe dat hij op dit mo
ment weinig mogelijkheden meer ziet
om het door De Schelde en de Konink
lijke Marine samen ontwikkelde M-fre-
gat aan de man te brengen. Hij onder
streepte dat de werkgelegenheid bij de
Vlissingse werf op geen enkele manier
in het geding is door het niet doorgaan
van de order van Australië en Nieuw-
Zeeland. De sector marinebouw is tot
in 1995 bezet met de serie van acht M-
fregatten voor de Nederlandse marine.
De daarbij betrokken ontwerp-afde-
ling had met het project op het zuide
lijk halfrond mooi aan de slag kunnen
blijven. De directievoorzitter was er
van overtuigd dat voor deze medewer
kers bij andere sectoren van de onder
neming voldoende interessant werk is
te vinden, bijvoorbeeld in de ketel-
bouw of in de energie- en milieutech
nologie. Daarmee blijft niet alleen de
werkgelegenheid in stand, ook de ken
nis en de ervaring die bij de bouw van
de marineschepen is opgedaan, kun
nen zo bij De Schelde worden vastge
houden.
KAAPSTAD - F. W. de Klerk arriveert met zijn echtgenote bij de Rand Kaapse Universiteit kort na de kabinetszitting
waarin president Botha van zijn ministers de raad kreeg af te treden. De Klerk wordt vandaag beëdigd als waarnemend
president van Zuid-Afrika.
(Van onze correspondent)
JOHANNESBURG - De Zuidafrikaan-
se president P.W. Botha is afgetreden.
In een televisietoespraak tot het
Zuidafrikaanse volk verklaarde een
zichtbaar verbitterde Botha maan
dagavond dat elke basis voor hem
ontbrak om de samenwerking met de
ministers in zijn kabinet voort te zet
ten.
Hij zag derhalve geen andere moge
lijkheid dan om met ingang van dins
dag zijn ontslag in te dienen. De leider
van de Nationale Partij en Botha's
grote tegenstander, F.W. de Klerk zal
dinsdag beëindigd worden als waar
nemend president.
In zijn rede ging Botha uitvoerig in op
de kabinetsvergadering waar maan
dagochtend de confrontatie met zijn
opvolger F.W. de Klerk tot uitbarsting
kwam. Botha zei dat de ministers hem
hadden voorgesteld op te stappen en
tot de verkiezingen van zes september
een waarnemend president te benoe
men. Als reden zou hij zijn zwakke ge
zondheid kunnen opgeven.
'Hierop heb ik geantwoord dat ik niet
bereid ben op grond van een leugen te
vertrekken en dat ik besloten had met
ingang van 15 augustus mijn ontslag
in te dienen. Het is duidelijk dat ik na
al mijn inspanningen voor de Nationa
le Partij en de regering van dit land
door mijn ministers in de steek ben ge
laten', aldus Botha.
Het ontslag van Botha betekende het
einde van een politieke crisis die Zuid-
Afrika sinds vrijdag in haar greep
hield. Aanleiding was het bezoek op 28
augustus a.s. van De Klerk en zijn mi
nister van buitenlandse zaken, Pik Bo
tha, aan president Kaunda van Zam
bia. Vrijdagochtend liet de president
in een korte verklaring weten dat hij
formeel niet op de hoogte was ge
bracht. Pogingen van De Klerk om het
conflict in de kiem te smoren, werden
door de president genegeerd.
Zaterdag voerde De Klerk overleg met
zijn collega-ministers en de top van de
Nationale Partij. Besloten werd de
handschoen op te nemen en de presi
dent op de knieen te dwingen.
In zijn tv-rede herhaalde Botha dat
hij niet volgens de regels ingelicht
was over het bezoek aan Kaunda.
Daaraan knoopte hij de beschuldi
ging vast dat Kaunda onderdak en
hulp biedt aan het ANC, volgens hem
een terroristische beweging. Het be
zoek aan Kaunda kon hij om die reden
niet goedkeuren, zo zei hij.
Botha en De Klerk stonden sinds de
laatste in februari tot partijleider en
presidentskandidaat werd gekozen op
met elkaar op zeer slechte voet. Het
was een publiek geheim dat Botha De
Klerk geen waardig opvolger vond.
De kosten van de bodemsane
ring op het voormalige be
drijfsterrein van Cruson in
Breskens bedragen nu al bijna
drie miljoen gulden.
PAGINA 8
Een inwoner van Yerseke is tot
een boete van vijfhondferd gul
den veroordeeld wegens het lo
zen van teer in de Oosterschel-
de.
PAGINA 9
De Nederlandse wielerploegen
staan in de rij voor Erik Breu-
kink. Hij vertrekt bij Post, die
echter zijn versterkt ziet door
de komst van Steven Rooks en
Gert-Jan Theunisse.
PAGINA 13
Radio, tv en kunst: 2
Binnen- en buitenland: 3
en 5
Financiën en economie: 4
Provincie: 7, 8, 9 en 11
Sport: 12 en 13
WARSCHAU (DPA/AFP) - Premier
Czeslaw Kiszczak van Polen heeft te
kennen gegeven zijn opdracht voor de
vorming van een nieuwe regering te
rug te willen geven. Hij stelt presi-
Bestuurder W. Waumans van de In
dustriebond FNV reageerde gelaten
op de beslissing in Canberra. „Ik had
er niet op gerekend," zei hij. „Behalve
twee standaardfregatten voor Grie
kenland heeft de marinebouw De
Schelde nooit exportorders opgele
verd en ook nu waren de verwachtin
gen niet hoog gespannen." Waumans
was het niet eens met de verzekering
van de Schelde-directie dat het mislo
pen van de order geen gevolgen voor
het personeel heeft: „In de gesprek
ken die we met de directie hebben ge
voerd over de toekomst van De Schel
de, is ook nooit aangenomen dat die
order door zou gaan." De vakbondsbe
stuurder wees er wel op dat het be
drijf nu winst misloopt; winst die had
kunnen worden gestopt in investerin-
(Slot zie pagina 8 kolom 6)
Een betoger schreeuwt beledigingen naar een Britse soldaat, die in het katholieke West-Belfast op een straathoek de
omgeving in de gaten houdt.
BELFAST (RTR/AFP/DPA) - Nationa
listen hebben gisteren in Belfast bus
sen in brand gestoken en barricades
opgericht op de dag dat Britse mili
tairen 20 jaar geleden in Noord-Ier
land Werden gestationeerd. Tijdens
de rellen schreeuwden demonstran
ten: „Wat we willen? Wij willen de mi
litairen eruit". Zij gooiden stenen en
benzine-bommen naar de politie, die
antwoordde met het afvuren van
plastic kogels.
Ook elders in Ulster waren betogingen
tegen de Britse aanwezigheid.In Lon
donderry, de tweede stad van Noord-
Ierland, liep de spanning hoog op, na
dat de politie twee bommen had ont
dekt.
De politie had ouders vergeefs opge
roepen hun kinderen thuis te houden.
De in totaal 30.000 man sterke veilig
heidsmacht in Noord-Ierland is in
staat van paraatheid gebracht uit
vrees voor aanslagen door guerrilla
strijders van het Ierse Republikeinse
Leger (IRA), ter gelegenheid van de
20e verjaardag.
Ook in Londen heeft de politie de be
volking opgeroepen voorzichtig te
zijn met het oog op eventuele bom
aanslagen. De veiligheid rond Britse
militaire bases in andere Westeurope-
se landen is verscherpt.
dent Wojciech Jaruzelski voor de lei
der van de Boerenpartij, Roman Mali-
nowski, in zijn plaats te benoemen als
formateur. Dit heeft het officiële
Poolse persbureau PAP maandag ge
meld.
PAP zond een verklaring uit waarin
Kiszczak zegt dat Malinowski volgens
hem degene is die in aanmerking komt
hem op te volgen als formateur gezien
het feit dat de leider van het vakver
bond Solidariteit, Lech Walesa, een
coalitie heeft voorgesteld van Solidari
teit, de Boerenpartij (ZSL) en de De
mocratische Partij (SD). President Ja
ruzelski had Malinowski eerder al ge
vraagd een nieuwe Poolse regering te
vormen, hetgeen de voorzitter van de
ZSL echter weigerde.
Kiszczak was op 2 augustus door het
Poolse parlement benoemd tot pre
mier. Walesa heeft zich echter steeds
verzet tegen een door hem geleide re
gering en een kabinet voorgesteld van
Solidariteit en de twee andere partijen
die tot nu toe bondgenoten waren van
de communistische partij. De opposi
tie en de ZSL beschikken met 237 van
de 460 zetels over een absolute meer
derheid in het Poolse parlement.
Het was gisteravond nog niet duide
lijk of het vakverbond de kandida
tuur van Malinowski zou aanvaarden
voor de post van regeringsleider. En
verder is het niet bekend of in een
door de voormalige parlementsvoor
zitter geleid kabinet ook plaats is
voor de Communistische Partij, hoe
wel waarnemers er van uitgaan dat
die tenminste de ministers van defen
sie en binnenlandse zaken zal clai
men.
Eerder maandag verzekerden de Boe
renpartij en Solidariteit dat zij hun ge
sprekken over samenwerking zouden
voortzetten. De fractievoorzitter van
de 76 parlementsleden van de ZSL,
Alexander Bentkowski, verklaarde
dat zijn partij, Solidariteit en de SD
zelfs op het punt stonden een akkoord
te bereiken over de zetelverdeling in
een door niet-communisten geleid ka
binet.
(Advertentie)
Zie onze advertentie op pagina 14
Wie nog blijft geloven in
de bouw van een Wes-
terschelde-oeververbinding
(WOV) moet wel uit het hout
gesneden zijn van iemand
met een rotsvast vertrouwen in loze
beloften. De jongste beslissing van het
(demissionaire) kabinet om het pro
ject van de eigen agenda af te voeren
en op het bordje te leggen van de vol
gende ploeg, die uitvoering ervan dan
maar 'nader moet bezien', laat weinig
andere conclusies open. De ministers
Smit-Kroes (verkeer en waterstaat) en
Ruding (financiën), beiden sleutelfigu
ren rondom de VOW, nemen afscheid
van het project op dezelfde manier als
ze er in januari 1983 voor de eerste keer
mee in aanraking kwamen: met de me
dedeling dat zij er geen medewerking
aan verlenen. De Zeeuwse delegatie
die toen naar Den Haag afreisde, in de
veronderstelling dat er alleen nog
maar een handtekening hoefde te wor
den gezet, werd geschoffeerd met een
botte weigering. Wat er nu is gebeurd
lijkt als twee druppels water op de
gang van zaken destijds. Het kabinet
heeft de ijveraars voor de bouw van de.
WOV uit Zeeland steeds de indruk ge
geven dat de zaak zo goed als in kan
nen en kruiken was, dat er nog slechts
'enige vuiltjes' moesten worden opge
ruimd en dat er in deze regeerperiode
een definitief besluit zou vallen. Nu
zijn 'onoverkomelijke bezwaren' van
de kant van de Belgen tegen een hang
brug over de Westerschelde plotseling
aanleiding om de tot nu toe financieel
enig haalbare oplossing maar te verge
ten. Valt hiermee het doek over het
WOV-plan zonder dat het kabinet er
voor wil uitkomen?
Het Haagse gesol met de WOV is
een schoolvoorbeeld van onbe
hoorlijk bestuur. En het meest ergerlij
ke daarbij is nog dat het kabinet zich
tegenover Zeeland daarvan onbe
grensd blijft bedienen. Want ook zeven
jaar geleden zijn er vanuit Middelburg
richting Den Haag bittere verwijten
gemaakt over de manier waarop deze
provincie aan het lijntje werd gehou
den. Het resultaat is geweest dat het
kabinet zich van die Zeeuwse boos
heid weinig of niets aantrok. De smoe
zen zijn alleen iets doorzichtiger ge
worden. Belgische bezwaren (waarom
niet eerder op hun waarde ingeschat?)
lijken nu te worden benut om het
Haagse gebrek aan werkelijk politieke
wil bij de uitvoering van een WOV te
verdoezelen. Van een volgend kabinet
valt niet zoveel meer te verwachten.
De rijksbijdrage aan het project is ste
vig afgegrendeld. De brug-tunnelcom-
binatie, die nog als enig alternatief
overblijft, valt ongetwijfeld duurder
uit. Het financiële probleem kan dus
alleen maar groter worden. Een nieu
we regeerploeg, die erop uit is autover
keer te ontmoedigen, zal niet staan te
trappelen om een project bovenop de
lijst te zetten dat alleen maar verkeer
aantrekkend werkt. Kortom, de kan
sen op een WOV zijn beduidend ge
daald. Blijft de vraag, hoe het allemaal
zo heeft kunnen lopen. Hoe het op
nieuw is gelukt om Zeelands goedgelo
vigheid zó lang te misbruiken. Want
het jarenlange overleg over dit project
tussen twee overheden (rijk en provin
cie) was één exercitie in het steeds
weer vragen om opheldering van on
duidelijkheden. Als zoiets model moet
staan voor een vruchtbare samenwer
king, dan moet je fantasie tot oneindi
ge verten reiken. Met voorbijzien van
de overkant van de Westerschelde.
De misgelopen Australische fregat
ten-order is voor de Koninklijke
maatschappij De Schelde in Vlissin
gen een fikse tegenvaller, maar op de
korte termijn geen ramp voor de werk
gelegenheid bij het bedrijf. Een schrale
troost natuurlijk, want de Nederland
se marinebouw heeft met deze beslis
sing in Canberra op de internationale
markt opnieuw een stevige deuk opge
lopen. Al drie keer eerder heeft de ma
rinewerf, die thans geheel in handen
van de Nederlandse staat is, orders
voor de bouw van fregatten voor haar
neus zien wegkapen. Het zeer geavan
ceerde ontwerp dat De Schelde bij die
gelegenheden in de aanbieding had,
scoorde - net als nu - tot het laatst zeer
hoog, maar miste in de harde concur
rentieslag toch de boot. Terecht
vraagt men zich bij defensie en bij De
Schelde zelf af of Nederland met mari
nebouw buiten de deur in de toekomst
nog wel serieus kan meedingen. Dit be
tekent dat de werf is aangewezen op
uitsluitend eigen defensie-opdrach
ten. Eerder dan verwacht zal De Schel
de zich dan ook met de produktie in
andere richtingen moeten egeven, nu
voor het laatste restje scheepsnieuw-
bouw het eind in zicht komt.
vdM.
1
LONDEN (AFP) - Een baptisten
gemeente in het zuidwesten van
Engeland doopt voorlopig nie
mand meer, omdat er gebrek aan
water is in de streek. Voor elke
doop, die in baptistenkringen
door onderdompeling geschiedt,
is pakweg 2.000 liter water nodig:
Na de plechtigheid verdwijnt de
ze enorme hoeveelheid water in
het riool. „En dat is onfatsoenlijk
in een periode van schaarste",
aldus ds. John Quinn van de ge
meente in Paignton.
