PZC
De open armen van NOS-Jazz
Het is nooit mijn bedoeling
geweest om te stoppen
kunst en cultuur
FESTIVAL MET VEEL VRIJHEID VOOR MUSICI
ACTRICE!CABARETIÈRE LIA DORANA
ALICE COOPER VERWACHT HERLEVING ROMANTIEK JAREN 50
Paperclip's Popslag
Jubileum Toer
in Kruiningen
DONDERDAG 10 AUGUSTUS 1989
4nder mens
v
Romantiek
Geklets
Uur muziek
Concours
Rust
Vadertje
Sex is gevaarlijker dan
iedere vorm van geweld
Door Pieter Ploeg
In de jaren zeventig was hij een ster
met superstatus. Bijna vijftien jaar
rieden verdiende hij in één jaar tijd
iertien miljoen dollar. Regelmatig
speelde hij destijds een partijtje golf
met toenmalig president Ford van de
Verenigde Staten. Ford had in hem
een 'beminnelijk mens' gevonden.
|\lice Cooper was een idool. Een rock-
iter die talloze hits scoorde en zich tij
lens concerten altijd liet vergezellen
oor een meterslange boa constrictor,
ie trendsetter van toen is thans een
Veteraan, die al een heel leven achter
|ie rug heeft. Weliswaar is hij qua uiter
lijk nauwelijks veranderd. Zijn ogen
nog zijn immer zwart omrand en hij
maakt nog steeds muziek volgens het
horror-concept, waarmee in 1971 zijn
roem begon met de plaat 'Love it to
death'.
be hitlijsten over de hele wereld wer-
hen regelmatig door hem geteisterd
met nummers als 'School's out', 'I
wanna be elected', 'Hello hurray', 'No
nore mister nice guy' en 'I'm eigh-
,een'. Met de wereldhit 'How you gon-
ïa see me now' leek het alsof het idool
n 1979 definitief afscheid had geno-
nen. Vorig jaar was Alice Cooper (41)
veliswaar ter afsluiting van een we-
eldtoemee nog in de Arnhemse Rijn-
ïal, verder bleef het onwaarschijnlijk
jtil rond de mysterieuze 'monsterach-
ige' popster. Totdat deze week zijn
nieuwe album 'Trash' verscheen en de
dngle 'House of fire' op de radio werd
;edraaid.
The nightmare returns' luidt het cre-
lo opnieuw. Alice Cooper legt op
frash' meer nog dan op zijn eerdere
ilaten de nadruk op hardrock. Wel
lirthij nog steeds met de dood, houdt
'an gewelddadige sex en wat dies
De Zeeuwse formatie Johnny
and the Starshooters treedt mor
gen, vrijdag, op in de blokhut in
Zoutelande. Het optreden begint
om 21.30 uur. De groep brengt
onvervalste rock and roll uit de
late jaren vijftig.
le Reimerswaalhal in Kruiningen
ormt zaterdag 19 augustus het decor
mor het pop-evenement Paperclip's
'opslag Jubileum Toer van de NCRV.
lit popspektakel staat in het teken
an het 65-jarig jubileum van de om-
toep.
lp het programma staan een live-op
reden van René Schumann en zijn ze-
'en-mans-band, een disco-show met
aser en live acts van bands die deelne-
nen aan de talentenjacht Popslag-Su-
ler-Bokaal. In Kruiningen wordt za-
erdag de eerste halve finale gehou-
len. Deelnemende bands zijn Tropical
;angsters, Dutch Courage, La Farce
m Cee Gee. De winnaar komt uit in de
inale op 2 september in Zeewolde, die
ive door Radio 3 zal worden uitgezon-
len.
Alice Cooper
meer zij. In een interview echter toont
hij zich een volstrekt ander mens dan
op het podium. Nadrukkelijk stelt de
popster dan ook dat Alice Cooper uit
sluitend als artiest bestaat. „Zodra ik
niet met mijn vak bezig ben, heet ik
Vincent Furnier en die zit heel anders
in elkaar dan Alice Cooper".
„Ik ben bang voor de duivel. En aller
minst een aanbidder van Satan. De
duivel is een figuur door wie je je nooit
moet laten beïnvloeden. Gebeurt dat
toch, dan zal dat zich op den duur wre
ken. Hij neemt bezit van je. Daar ben
ik heilig van overtuigd. Alice Cooper is
één en al fantasie. Een soort filmheld",
zegt hij met stemverheffing.
Het idool van de jaren zeventig, die
ooit David Bowie alias Ziggy Stardust
als zijn voorbeeld zag, heeft met zijn
nieuwe plaat weloverwogen gekozen
voor een koerswijziging. „Ik wilde niet
weer zo'n bloederig album maken. Dat
hoofdstuk is afgesloten. Bij live-optre
dens is het nog een onderdeel van de
show, maar op de plaat wilde ik nu
eens iets anders. Als je te lang hetzelf
de blijft doen, denken de fans dat dat
alles is watje kunt. En die indruk wil ik
niet wekken. Want ik kan veel meer
dan wat ik tot dusver heb gedaan. Ik
wil de mensen nu eens wat meer kleu
ren laten zien. Tot dusver was het
aleen maar rood en zwart".
'Trash' is volgens Cooper vooral een
plaat met 'sex' als belangrijkste onder
werp. In een aantal nummers, waaron
der 'You're poison' waarschuwt hij
voor de vernietigende virusziekte
Aids.
„Ik heb lang nagedacht over het
grootste gevaar van de jaren negen
tig. Geweld en kogels zijn gevaarlijk,
maar niets lijkt zulke catastrofale ge
volgen te hebben als sex. Ik verwacht
dat er weer een soort romantiek uit de
jaren vijftig zal ontstaan. Iedereen zal
weer voorzichtig worden. Als je dat
niet bent, ligt de dood op de loer en
slaat onverbiddelijk toe".
„Een paar jaar geleden kon alles nog.
Niets was gevaarlijk. Je had iedere
avond een ander vriendinnetje. Maar
dat is nu levensgevaarlijk. Het is hard
om tegen een meisje te zeggen: 'Ik hou
van je, maar ik ben als de dood voor je'
als je haar net hebt leren kennen. De
kennismaking zal langer duren dan we
in de jaren zeventig gewend waren. Net
als in de jaren vijftig zullen een jongen
en een meisje elkaar eerst enkele
maanden moeten kennen, alvorens ze
de liefde zullen bedrijven. Het is
beangstigend maar het voordeel is dat
er weer romantische tijden aanbre
ken", meent Alice Cooper. In Poison
zingt hij het treffend: „I love you, but
you're deadly.'
Geboren als zoon van dominee, ont
wikkelde Vincent Furnier vanaf 15-ja-
rige leeftijd een karakter dat naar ei
gen zeggen „nog slechter en vulgairder
was dan Mick Jagger" destijds. Alice
Cooper: „Mijn ouders smeekten me
om fan te worden van The Beatles.
Maar dat deed ik niet. Ik wilde 'The ul
timate parent-hating machine of all ti
me" zijn. Niet omdat ik persoonlijk een
hekel had aan mijn ouders".
„Integendeel, ik kon heel goed met
hun overweg. Maar ik wist dat ik kon
scoren met iets dat zij - als keurige
Amerikaanse burgers - verafschuw
den. Ze vonden Mick Jagger bijvoor
beeld uiterst verwerpelijk. Maar onder
de jongeren was en is die Jagger juist
populair. En ergens in mij was een an
dere persoon die zich net zo wilde ma
nifesteren. Mijn alter ego zou later dan
ook Alice Cooper worden. Niet dat ik
Mick Jagger ooit heb willen imiteren,
maar zijn concept zat goed in elkaar.
Een anti-held in het wereldje van de
rock roll".
Ondanks een zware drank- en drugs
verslaving lijkt Alice Cooper uiterlijk
onveranderd. Zij gitzwarte haar hangt
nog steeds tot op zijn schouderbladen.
Over geld heeft hij zich nog nooit zor
gen hoeven maken.
„Gelukkig heb ik door het succes in de
jaren zeventig aardig wat reserves.
Geld is één van de belangrijkste din
gen op deze wereld. In de hedendaag
se politiek wordt teveel gekletst. De
politiek is een speeltuin voor gevaar
lijke demagogen en oneerlijke ego
trippers. Er zijn maar drie zaken be
langrijk: geld, sex en de dood. Of je nu
naar de televisie kijkt of een boek,
krant of tijdschrift leest. Een van die
drie zaken komt altijd aan de orde:
geld, sex of de dood".
Zijn nieuwe album is aanzienlijk snel
ler tot stand gekomen dan de bedoe
ling was. Alice Cooper heeft de over
stap gemaakt naar platenmaatschap
pij CBS en kreeg een riant aanbod.
„Wat ik zou maken was niet belang
rijk, als ik maar iets maakte", zegt de
41-jarige popster, die van harte hoopt
het succes van de jaren zeventig nog
eens te mogen overdoen. Op 'Trash'
wordt hij bijgestaan door hardrockers
als Jon Bon Jovi, Steven Tyler, Richie
Sambora en producer Desmond Child.
Alice Cooper: „Als je eenmaal een lief
hebber bent van hardrock, dan blijf je
dat. Ik ben altijd zo'n figuur geweest.
Veel hard-rockgroepen in Amerika
hebben zich destijds door Alice Coo
per en Aerosmith laren inspireren. Dat
waren in de jaren zeventig de belang
rijkste bands in dat genre. Maar op het
ogenblik komen de nieuwe veelbelo
vende groepen uit Los Angeles en New
Jersey. Ik houd niet van disco- en
dans-muziek. Maar het klinkt alle
maal hetzelfde. Je kunt aan de muziek
nauwelijks horen van welke artiest het
is. Dat vind ik iets verschrikkelijks.
Datzelfde dreigt te gebeuren met de
heavy metal-muziek. Een groep 'Anth
rax' doet precies hetzelfde als 'Metalli-
ca'. En daartussen zitten dan nog een
stuk of vijftig van die groepen. Ik be
grijp niet dat zulke jongens niet vech
ten voor een eigen identiteit".
Alice Cooper is trots op zijn imago.
„Wij introduceerden destijds de lange
haren, de make-up en de slordige kle
ren. Het was origineel. Wij zien het nu
nog steeds als ónze bijdrage aan de he
dendaagse rock 'n' roll. Er is wat dat
betreft niets nieuws gekomen. Het ont
breekt de nieuw bands aan creativi
teit".
Zolang er een markt is voor zijn mu
ziek en zolang hij nog wereldtoemees
kan maken langs nagenoeg uitslui
tend uitverkochte zalen en stadions,
gaat Alice Cooper door in de muziek.
„Tegen de tijd dat ik met pensioen ga,
zal ik vooral veel golf gaan spelen. Dat
is een fantastische sport. Ik heb het
veel gespeeld toen ik van mijn versla
ving moest afkomen. Ik ben nu al weer
zeven jaar 'clean' en het bevalt me uit
stekend. Als ik ben uitgekeken op golf,
kan ik altijd nog gaan zeilen. Maar zo
lang ik weer helemaal terug ben in de
rock 'n' roll, heb ik voor die andere za
ken geen tijd. Rock 'n' roll bepaalt
mijn leven weer".
(Door John Oomkes)
NOS-Jazz, je hóórt het Michiel de
Ruyter zeggen. Vandaag, don
derdag, is het weer zover. Dan gaat
de 19e editie van het fijnproevers
festival van de Nederlandse Om
roep Stichting van start in de Meer
vaart in Amsterdam.
Tezamen met een amateurconcours,
het Meervaart Jazz Podium 1989,
vormt het NOS-Jazz Festival een ju
weel van een evenement. Zowel be
ginnende als gevorderde Neder
landse jazzmusici vinden hier liefst
vier dagen lang het beste podium
voor hun, nog altijd zeer vitale mu
ziekgenre.
Als er één argument vóór de publie
ke omroep en tégen de commerciële
omroep is in te brengen dan is het dit
festival. Doorgaans kunnen jazzfes
tivals immers alleen bestaan dankzij
de gratie van schaalvergroting en
sponsoring (zoals in het geval van
North Sea). Of in de vorm van een
laagdrempelig uitgaansgebeuren.
De NOS is echter (mede-) organisa
tor van een festival dat zich sec op de
muziek richt, of op de bevordering
daarvan.
Het duidelijkst krijgt dat uitgangs
punt gestalte in de vorm van compo
sitie-opdrachten aan Nederlandse
musici. Dit jaar hebben Dick de
Graaf, Paul Termos, Vera Vinger-
hoeds en Jan Laurens Hartong de
mogelijkheid gekregen om het re
pertoire voor grotere jazzensembles
uit te breiden. De opdracht heeft een
vrij karakter in de geest van:
maak een uur muziek'. Nog onbe-
Paalder is de carte blanche die de
Groningse stemkunstenares
Greetje Bijma kreeg zij kreeg een
geheel vrije opdracht voor een op
treden.
Red Mitchell
Dit open armen-beleid van de NOS is
zeldzaam in de Nederlandse cultuur
wereld, waar maar weinig opdrach
ten worden verstrekt en dan nog
meestal in de wereld van de 'eigen
tijds-klassieke' muziek. Wie met Eu
ropa 1992 en de cultuurpolitiek van
de Europese Gemeenschap in het
achterhoofd ('meer ruimte voor cul
tuur uit Europa') ook de komende ja
ren muziek wil horen, moet zelf daar
toe de voorwaarden scheppen. Een
commerciële omroep zal dat in het
minderheidsgebied van de jazz niet
zo gauw doen. De NOS begrijpt dat
zeer goed ondanks de slinkende bud
getten in het Gooi.
Het concertgedeelte van het festival
speelt zich van morgen, donderdag,
zondag telkens in de avonduren af,
beginnend om 21.00 uur. In dat pro
gramma weegt de Amerikaanse tra
ditie zwaar, naast de promotie van
muziek uit eigen land. Dit program
ma-onderdeel belicht de nieuwe en
de traditionele jazzstromingen in ge
lijke mate, zo staat het Clark Terry/
Red Mitchell Duo op de openings
avond op hetzelfde affiche als het
Andrew Hill Quartet. Waar je trom
pettist Clark Terry verbindt met na
men als Count Basie, Duke Ellington
en Quincy Jones, daar werkte pia
nist Hill met Rahsaan Roland Kirk
en Eric Dolphy.
De tweede avond, morgen, vrijdag,
kent een zeer opvallend orkest rond
de Newyorkse pianiste Geri Allen. In
haar Celebration Ensemble treffen
we een aantal namen uit de eigen
tijdse, zelfbewuste Amerikaanse
(AACM-)hoek: trompettist Wallace
Roney, saxofonisten als Don Byron
en de superieure Oliver Lake, drum
mer Pheeroan Ak-Laff. Opmerkelijk
is de Nederlandse premïeore van het
kwartet van tenorsaxofonist Bob
Berg op zondagavond, één van de
sterkste rietblazers die de afgelopen
jaren bij de bands van Miles Davis
zijn opwachting mocht maken.
Dit jaar neemt weer een maximaal
aantal amateurgroepen (zestien)
deel aan het Jazz Podium, een teken
dat het met spelniveau in Neder
land in ieder geval wel snor zit. Na
de voorselectie vatte vooral de ge
dachte post dat de bop in Nederland
zeer geliefd is, ook bij jonge musici.
De geselecteerden komen op vrij
dagmiddag en zaterdagmiddag (tel
kens van 13.00 tot 18.00 uur) aan bod,
zondagmiddag volgt vanaf 16.00 uur
de finale in de grote zaal van de
Meervaart. Dit concert wordt door
de VARA opgenomen en op later da
tum uitgezonden.
De jury zal na het slotconcert zondag
bekendmaken wie de winnaars zijn
van, de in totaal vier ter beschikking
gestelde prijzen: de Meervaart/
NOS-prijs van 5 mille, de Komposi
tie-prijs, de Solisten-prijs en de
Vpro-Aanmoedigingsprijs.
PROGRAMMA NOS-JAZZ:
Vandaag, (donderdag): Dick's
Groove Merchants (Dick de Graaf
c.s.), Andrew Hill Quartet, Clark Ter
ry/Red Mitchell Duo.
Morgen, (vrijdag): Termostientet
(Paul Termos c.s.), Greetje Bijma
Kwartet, Geri Allen and The Cele
bration Ensemble.
Zaterdag: Vera Vingerhoeds' La
zybones, Bob Stewart and the First
Line Band, Cassandra Wilson and
Trio.
Zondag: Nueva Manteca Latin
Jazz Septet, featuring Nicky Marrero
en Bob Berg Quartet.
DEELNEMERS MEERVAART
JAZZ PODIUM:
Vrijdag: Cajan Witmer lOtet, Duo
FranQcois van Bemmel/Ruud Jan
Bos, Supreme Headquarters, Sven
Schuster Quartet, Reinoud Jongs-
ma Quintet, Bas Gerwe Quartet en
Steptett.
Zaterdag: Udo van Boven Nonet,
Pit, Scapes, Bianca Castafiori, Piet-
jan de Bel/Allard Buwalda Septet,
Wildest Dreams, Caray! en De Buite
lingen.
RADIO-UITZENDINGEN:
Hoogtepunten van NOS-Jazz van
donderdag tot en met zondag elke
avond tussen 23.00 en 24.00 uur te be
luisteren via Radio 4 in de vorm van
een festival-journaal. Concerten
worden op later tijdstip in hun ge
heel door NOS en VARA uitgezon
den.
Ze werkte met Wim Sonneveld, Cor Ruys en Wim
Kan. Als de Rotterdamse Ali Cyaankali in het VA-
RA-radioprogramma 'De familie Doorsnee' hield zij
jarenlang miljoenen Nederlandse luisteraars aan
de radio gekluisterd. Ze speelde in stukken van Ib
sen, Brecht en Tjechov, en was Irma la Douce in de
Nederlandse versie van deze gelijknamige musical.
Nu, twintig jaar na haar laatste grote rol, maakt
actrice/cabaretière/chansonnière Lia Dorana (71),
haar come-back. In de Nederlandse versie van de
musical 'Cabaret'* een Joop van den Ende-produk-
tie die zo'n zeven miljoen gulden gaat kosten, zal Lia
Dorana begin september naast Willem Nijlholt en
Alexandra van Marken op de planken staan."
(Door Monique Brandt
De kleine en tengere gestalte, ge
stoken in een olijfgroene over
all en ingesnoerd door een brede
riem, straalt een nerveuze spann-
ning uit. Fel gloeiende ogen in een
smal, gelijnd gezicht. Als ze praat,
bewegen haar kleine handen mee
op het ritme van de woorden, soms
langzaam, lang en sierlijk, dan
weer wild, haast onbeheerst. De
verhalen worden onderstreept met
krachtige hoofdbewegingen, af en
toe met een lied.
Actrice en cabaretière Lia Dorana
(71), of Elisabeth van Werven, zoals
haar echte naam luidt, is onver
moeibaar. Ze geniet van de chaoti
sche drukte in het Amsterdamse
buurthuis, waar de repetities voor
'Cabaret', het nieuwe Joop van den
Ende-spektakel plaatsvinden. Lia
Dorana zal een rol vervullen van
hospita Frau Schneider, naast Wil
lem Nijlholt en Alexandra van Mar
ken in het stuk dat 17 september in
première gaat.
„Ik vind het heerlijk, die spanning,
al die mensen om je heen. Iedereen
is zo betrokken en er wordt met zo
veel liefde gerepeteerd. Het is net
die tijd bij Wim Sonneveld, toen
werd er ook met zoveel inzet ge
werkt."
Lia Dorana is het onbetwiste mid
delpunt van de belangstelling. Van
alle kanten vliegen mensen op haar
af, spreken haar aan. Het lijkt of ze
nooit is weggeweest.
Toch is het al meer dan twintig jaar
geleden dat Lia Dorana met haar
laatste grote rol, Olga in Tjechovs
'De Drie Zusters' in het theater
stond. Daarvoor was ze vanaf haar
zeventiende jaar actief als cabare
tière bij onder meer Wim Sonneveld,
Wim Kan en de Bouwmeester-Re
vue. In 1955 maakte ze een overstap
van kleinkunst naar het 'groote to
neel', met een rol in het stuk 'Thee
en Sympatie' bij het Rotterdams
Toneel. Daarna volgden de grote
rollen elkaar in een ijltempo op, met
als een van de hoogtepunt de rol in
Berthold Brechts 'De Kaukasische
Krijtkring' tijdens het Holland Fes
tival in 1960, die haar een zilveren
Bouwmeesterpenning opleverde.
Echte bekendheid oogstte ze door
haar rol als Irma la Douce in de ge
lijknamige musical, en als de onver
getelijke Ali Cyaankali in het VA-
RA-radioprogramma 'De Familie
Doorsnee'.
De prijs voor die onafgebroken in
spanningen was hoog. Jarenlang
werd ze al geplaagd door hevige mi-
graine-aanvallen. Bij sommige
stukken werd de zwaar vermoeide
actrice op de been gehouden door
dagelijkse vitamine-injecties. Tot
ook die niet meer baatten. Lia Dora
na werd zwaar ziek, overwerkt. Om
tot rust te komen vertrok ze samen
met haar man naar Frankrijk, waar
het echtpaar een oud huis, 'een ruï
ne met een enorme lap grond', bezat
ten zuiden van het Dordogne-ge-
bied. Het podium werd ingeruild
voor zaag en hamer, de vrijgeko
men tijd werd besteed aan het op
knappen van de bouwval.
Afgesloten van de bewoonde wereld,
zonder telefoon, electriciteit en wa
ter werd de theatervrouw al snel ge
confronteerd met de vergankelijk
heid van roem en succes. Het pu
bliek meende dat Lia Dorana zich
als een Nederlandse Greta Garbo
had afgezonderd van de theaterwe
reld. en regisseurs vergaten haar.
Slechts eenmaal keerde ze terug als
actrice, in een rol die haar op het lijf
geschreven was: de NCRV-serie
'Boerin in Frankrijk'. Lia Dorana
werd een legende. Ten onrechte,
vindt ze zelf.
„Het is nooit mijn bedoeling ge
weest om te stoppen met theater. Ik
had alleen rust nodig. Ik was zo in
tens moé. Ik had voordat 'De drie
zusters' in '66 op de planken kwam,
al drie maanden in het ziekenhuis
gelegen. Daarna was ik óp, uitge
mergeld. Ik dacht, binnenkort hoor
ik wel weer eens wat, maar dat ge
beurde dus niet. Iedereen dacht dat
ik alleen nog maar een beetje wilde
boeren en schoffelen. En ik ben te
trots om te vragen om een rol. Ik was
natuurlijk al ontzettend verwend
door mijn publiek, en door alle fan
tastische rollen die ik heb gespeeld.
Ik heb nóóit gebedeld om een rol, of
aangepapt met een regisseur om er
een te krijgen".
Eenmaal in Frankrijk kwam ik weer
met beide benen weer op de grond
terecht. Ik leidde opeens het leven
van een vrouw die niet altijd num
mer één is, en ging me bezighouden
met andere mensen, niet meer al
leen met mezelf. Er bestond opeens
meer dan alleen toneel: de natuur,
planten en kruiden. Een nieuwe we
reld. En verder was er altijd wat
doen. Timmeren, zagen, een nieuw
dak, ik doe alles zelf. Ik heb het thea
ter dan ook nooit écht gemist, hoe
gek het ook klinkt. Ik vond het wel
even goed zo."
De intensiteit die Lia Dorana uit
straalt, komt ook in haar werk naar
voren. Als ze bezig is, bestaat er even
niets anders meer. Ze zwoegt, onaf
gebroken, tot ze er bij neervalt des
noods.
„Met mijn perfectionisme heb ik me
zelf vaak dwars gezeten. Ik was dan
zoveel met de details bezig dat ik de
grote lijnen uit het oog verloor. Tot
op de dag van de generale repetitie
liep ik rond met mijn tekstrol, en
medespelers dachten altijd maar
weer, 'die krijgt haar rol nooit ge
leerd'. Zij kenden hun rol in een
week, maar ik was een tijd intens
met een rol bezig, om het typetje te
doorgronden. Ik wil altijd de sleutel,
de toegang tot een rol te vinden, en
daar ben ik dan woord voor woord
mee bezig. Ik heb nooit een souffleur
nodig gehad."
Lia Dorana wist al heel vroeg dat ze
toneelspeelster wilde worden. Dit
nadat ze met haar grootmoeder
naar een uitvoering van 'De Kleine
Lord' was geweest. „Ach ik wist ver
der ook niet wat het vak inhield, het
leek me gewoon heel leuk. Maar dat
vond ik ook van muziek maken. We
waren thuis eigenlijk altijd met mu
ziek bezig, mijn drie zusjes en ik. We
speelden op de vleugel, de gitaar of
de viool. En anders zongen we. Niet
tijdens lessen, maar gewoon zó,
geïnspireerd. Russische en Hon
gaarse liederen, zo prachtig, zo ro
mantisch.
Haar voorliefde voor deze liederen
bracht haar ertoe om bij Hongaarse
orkesten te gaan zingen. Tijdens een
van de optredens ontmoette ze de
jonge Wim Sonneveld, die haar in
1943 vroeg voor zijn cabaretgezel
schap.
„De tijd met Wim Sonneveld had ik
voor geen miljoen willen missen.
Het was een prima baas, met een
uitzonderlijk gevoel voor humor,
een soort vadertje van wie we alle
maal veel geleerd hebben. En met
veel initiatief. Hij zag ergens een
pantomime-stuk, en dan dacht-ie,
'dat is misschien wel interessant'.
De hele groep vertrok dus naar Pa
rijs, om een voorstelling te doen, en
dan bleven we er drie weken om
met Marcel Marceau te repeteren.
We moesten het zelf betalen, maar
al kostte het je je laatste cent, je
dééd het".
„Na een paar jaar cabaret gedaan te
hebben, wilde ik toch wel eens iets
anders. Het toneel was altijd mijn
grote droom geweest, maar ik wist
niet goed hoe ik het aan moest pak
ken. Daarom stapte ik naar Cor var.
der Lugt Melsert, toen één van de
groten van het Nederlands toneel,
om raad. Ik dacht, nu komt het, nu
krijg ik allerlei nuttige raadgevin
gen. Het enige dat hij zei was; 'als je
toneel wil gaan doen, moet je dat
wat je nu doet, zogoed mogelijk
doen, stééds beter'. Even was ik te
leurgesteld, maar later dacht ik, die
man heeft gelijk, alles wat je doet
moet zo goed mogelijk gebeuren.
Misschien dat er net een keer een re
gisseur in de zaal zit die iemand als
jij nodig hebt. Iedereen vond dat
toen super-romantisch en ook een
beetje gek gedacht, maar het is toch
zo gegaan."
In 1955 vroeg Jan Teulings, toen bij
het Rotterdams Toneel, haar voor
een rol in 'Thee en Sympathie'. Dat
was het begin van een glanzende to
neelcarrière.
„Ik kwam bij het toneel en kreeg te
horen, 'wat je tot nu toe hebt geleerd
moetje allemaal vergeten'. Dat nam
ik graag aan, want ik wilde alles le
ren. Bovendien had ik een groot
minderwaardigheidscomplex om
dat ik niet op de toneelschool was
geweest. Er was altijd die angst van
'ik kan niet genoeg'. Toch verbaasde
het me hoe weinig er in die tijd op de
toneelschool werd geleerd. De jonge
spelers waren moeilijk verstaan
baar, ze articuleerden niet goed.
Soms moesten ze een danspasje
doen en dan stonden ze zó te stunte
len".
„Ik kwam er dus achter dat ik toch
een goede leerschool achter de rug
had. Ik ben helemaal van onderop
begonnen, heb alles zelf geleerd. Het
is vaak hard werken, niet altijd lol
lig, naar je hebt nu eenmaal een taak
als acteur of actrice, je publiek ver
maken. Je speelt nooit voor je eigen
lol. Een acteur is verantwoordelijk
voor zijn publiek. Het maakt niet uit
of er vijftig mensen in de zaal zitten
of vijftienhonderd, je kunt het pu
bliek niet teleurstellen. Natuurlijk,
met een gebroken been kun je niet
spelen, maar als je koorts of griep
hebt, haal je een injectie, en dan
spéél je toch."
De actrice kijkt uiterst tevreden te-
rag op haar carrière. „Ik heb alles,
alles gedaan wat ik wilde doen, een
fantastische tijd gehad. Niets ge
mist." Anno 1989 staat Dorana aan
het begin van een nieuwe carrière.
'Cabaret' zal met 220 voorstellingen
het land ingaan. Zwaar, maar de ac
trice lijkt niet bang te zijn voor deze
fysieke krachtproef. Wel maakte ze
zich zorgen of ze het theatervak niet
verleerd was.
Nu ik weer bezig ben met repeteren
blijkt gelukkig dat alles wat ik ge
leerd heb, of denk dat ik geleerd heb,
nog in mijn hoofd zit. Misschien is
het een soort rijpingsproces ge
weest, al was dat van te voren niet
de bedoeling. (Hartelijke lach). Als
ik maar niet door al die jonge men
sen als een oude taart wordt gezien.
En als dat wel zo is, moet iemand me
dat maar vertellen."
Lia Dorana: 'een acteur is verantwoordelijk voor zijn publiek
