PZC opinie en achtergrond
Voetbal, tv en forse tegenzin
Wurgjournaal
Veiligheid werknemers in grote
bedrijven 'verplicht nummer'
VRIJDAG 28 JULI 1989
denkwijzer
Niet abnormaal
Advies
Taakverdeling
Handjeklap
Zeep
Bureaucratie
Vakbond
uitzending en eind 1981 met 200 pro
cent was toegenomen. Een soortge
lijke toename vonden ze in de perio
de tussen de tweede uitzending en
het einde van 1982. In totaal stierven
door een sprong voor de trein zo'n 60
jongeren meer dan normaal het ge
val zou zijn geweest.
In een recente publikatie van de We-
reld Gezondheidsorganisatie (WHO)
met de veelzeggende titel 'Zelfdoding
en Preventie: Over de Rol van Hou
ding en Imitatie' wordt dit onder
zoek samen met een hele reeks van
andere onderzoekingen besproken
en wordt de conclusie getrokken dat
televisieuitzendingen over dit soort
onderwerpen bepaald niet zonder
grote risico's zijn.
Het risico lijkt vooral groot als in een
uitzending aan de ene kant wordt ge
toond hoe je iets (gevaarlijks) moet
aanpakken en als aan de andere
kant iets op een romantische of lus-
topwekkende manier wordt ge
bracht. Mensen, die geneigd zijn tot
risicovol, 'thrill-seeking' gedrag
worden daardoor gemakkelijk in
verleiding gebracht. Adolescenten,
en dan met name jongens, hebben
die neiging sterk, en het is deze leef
tijdsgroep die het vaakst onder de te
levisie-slachtoffers wordt aangetrof
fen.
Het wurgsex item van het NOS-jour-
naai had precies de genoemde ingre
diënten. Het gaf een beknopte in
structie, opgesierd met seksueel sti
mulerende beelden zoals softsexbla-
den en een scène uit de Japanse
speelfilm 'Het Rijk der Zinnen
waarin werd getoond hoe een mooie
meid een man aan zijn gerief helpt
door wurging. Aan het einde van het
item werd nog wel even gezegd dat
de methode behoorlijk linke soep is
maar de werkelijk risicobeluste wel
lusteling was toen natuurlijk al lang
op weg naar de touwslager.
Zonder de profeet te willen uithan
gen, was mijn voorspelling dat als we
nog geen wurgsex hadden in Neder
land, dat gemis met deze uitzending
meteen was geregeld. Voordat ik in
ga op het punt dat die voorspelling
nog zo gek niet lijkt te zijn geweest,
eerst wat informatie over dit ver
schijnsel. Wurgsex is een wat onple
zierig woord voor wat psychiaters en
psychologen in hun jargon auto-ero
tische asphyxie of verstikking noe
men.
De meest algemene omschrijving
van auto-erotische asphyxie is: zelf-
ophanging waarbij zelfbevrediging
plaatsvindt. Veelal hangt de beoefe
naar ervan zijn hoofd in een strop ge
maakt van touw, een handdoek, een
laken of iets dergelijks, waardoor de
nek wordt afgekneld en zodoende de
bloedtoevoer naar de hersenen
wordt verminderd. Dat geeft gevoe
lens van lichtheid in het hoofd, een
wat duizelige uitgelatenheid en op
gewondenheid.
Hoewel de meeste liefhebbers van
seksuele asphyxie uitgebreide voor
zorgsmaatregelen nemen, in de
vooronderstelling dat ze geen ge
vaar lopen zolang ze ervoor zorgen
niet te stikken, kan het toch heel ge
makkelijk gebeuren dat ze in een on
bewaakt ogenblik van seksuele op
gewondenheid te veel druk op hun
nek uitoefenen, bewusteloos raken,
daardoor helemaal los aan het touw
of doek komen te hangen, stikken en
sterven.
De meeste mensen beseffen absoluut
niet hoe gemakkelijk het is om het
bewustzijn te verliezen door druk in
de nek. Er is een uiterst gevoelig ge
bied van de carotis, de halsslagader,
waardoor het bloed naar de herse
nen wordt gevoerd. Iemand kan het
veertig keer goed doen, maar de een
enveertigste keer maakt-ie een ver
keerde beweging, en het is afgelopen.
Uit het onderzoek dat tot nu toe is
uitgevoerd naar auto-erotische on
gelukken - en dat is niet heel erg veel
- blijkt het volgende. Op de eerste
plaats zijn het meestal jonge hetero
seksuele mannen die slachtoffer
worden. Het enige mij persoonlijk
bekende geval betrof een 74-jarige
man.
De slachtoffers zijn bepaald niet ab
normaal te noemen, in de psycholo
gische betekenis van het woord. Ten
minste niet abnormaler dan degenen
die aan hun gerief proberen te ko
men door onverantwoorde snelhe
den uit hun auto of motor te halen. 0}
het moest zijn dat nogal wat slachtof
fers worden gevonden met vrou
wenkleren aan, meestal overigens
zonder dat ze als travestiet kunnen
worden gebrandmerkt.
Sommige onderzoekers geloven dat
er een zeker seksueel masochisme in
het spel is, wat af te leiden zou zijn uit
de combinatie van vrouwenkleren
en ophanging, waarmee de wens om
vernederd en gekleineerd te worden
uitgedrukt zou worden. Andere on
derzoekers menen dat die combina
tie juist aangeeft dat de persoon in
kwestie zich schuldig voelt over zelf
bevrediging. Beide interpretaties
zijn vermoedelijk maar zeer ten dele
waar, want wurgsex wordt soms ook
in gezelschap of met hulp van een
partner uitgevoerd. Feit is ook dat
mensen al heel lang geleden deze
seksuele 'delicatesse' ontdekt heb
ben, want de markies de Sade maakt
er al melding van in zijn boek 'Justi
ne' uit 1791.
Naar alle waarschijnlijkheid is het
de bewuste journaaluitzending ge
weest die in ten minste twee gevallen,
aan mij gerapporteerd, de prikkel
vormde tot wurgsex met dodelijke
afloop. Genoeg reden om op verder
onderzoek uit te gaan. En ook al zul
len we de journaalredactie uiteinde
lijk niet van boze opzet kunnen be
tichten, gegeven wat we nu al weten
over televisie en gedrag, blijft het
adembenemend dom.
Sovjet-mijnstakers: vuile lucht,
zwaar werk en lege winkels
(Van onze economische
redacteur Anje Romein
Het aantal bedrijfsongevallen in
de industrie is nog steeds veel
te groot. Daarom worden bedrijven
met meer dan 500 werknemers per 1
januari verplicht zich bij een vei
ligheidsdienst aan te sluiten of een
veiligheidsdeskundige in dienst te
nemen. „Veiligheid moet samen
met gezondheid en milieu een cen
trale plaats innemen binnen het be
drijf'.
Jaarlijks gebeuren in de industrie
ongeveer 22.000 ongevallen die lei
den tot verzuim van de werknemer.
Daarnaast moeten 110.000 mensen
medisch worden behandeld na een
ongeluk tijdens hun werk. Volgens
het ministerie van sociale zaken kan
dit veel minder worden als er meer
aandacht wordt besteed aan de vei
ligheid van het bedrijf.
Hoe veilig een bedrijf moet zijn staat
beschreven in de Arbowet (arbeid
somstandighedenwet). Daarin wor
den onder meer aan materiaal en
werkruimten verplichte eisen ge
steld. Sommige grote industriële be
drijven zoals Philips en Hoogovens
krijgen daarvoor nu al advies van
een veiligheidsdeskundige. Staats
secretaris De Graaf van Sociale Za
ken wil dit vanaf 1 januari voor de
grotere industrieën verplicht stel
len. Een bedrijf kan zich ook aan
sluiten bij een veiligheidsdienst,
waar een poule van bedrijven uit de
zelfde sector gebruik van maakt.
De Arbowet geeft aan hoe de veilig
heid van de werknemer gegaran
deerd moet worde en welke verant
woordelijkheid de werkgever daar
voor heeft. Wanneer een werknemer
gewond is door een ongeval kan hij
naar de bedrijfsgezondheidsdienst.
Maar er is nog geen instantie die on
gelukken voorkomt. De veiligheid
wordt alleen zeer sporadisch gecon
troleerd door de arbeidsinspectie.
Naast die controle - die blijft - komt
er nu een veiligheidsdienst.
Een veiligheidsdeskundige geeft de
bedrijfsleiding advies over de aan
schaf van materialen en appara
tuur, denkt mee over nieuwe pro-
duktiemethoden en de inrichting
van de werkplaats. Het advies
dient als steun voor werkgever en
ondernemingsraad wanneer zij een
beslissing moeten nemen over alle
zaken waarbij de veiligheid van de
werknemer aan de orde komt. Een
woordvoerder van Sociale Zaken:
„In een meubelfabriek waar veel
gezaagd wordt, moet bij voorbeeld
een speciale kap om de zaag. Ie
mand van de veiligheidsdienst
Een oefening bij Dow Chemical in Terneuzen, waarin de veiligheid van de
werknemers voorop staat.
geeft dan advies ahn de bedrijfslei
ding over de inkoop van het veilig
ste materiaal".
De verplichting geldt voor alle be
drijven met meer dan 500 werkne
mers. Het ministerie schat dat dat er
ongeveer driehonderd zijn met een
totaal van 350.000 werknemers. In
de praktijk zijn het vooral chemi
sche en industriële bedrijven.
Alleen de meeste bouwbedrijven,
een sector waar relatief veel onge
lukken gebeuren, zullen ook na 1 ja
nuari 1990 nog niet verplicht zijn
zich voor veiligheidsadvies tot een
deskundige te wenden. Dit omdat
de meeste van hen minder dan 500
werknemers in dienst hebben. „Dat
is ontzettend jammer", meent Y.
Musson, coördinator bedrijfsveilig
heid bij het Nederlands Instituut
voor Arbeidsomstandigheden
(NIA). „Juist in de havens en in de
bouw is het aantal ongevallen hoog.
Ook op scholen of in openbare ge
bouwen zou een veiligheidsdeskun
dige niet overbodig zijn", meent zij.
Toch zien steeds meer bedrijven de
zin in van een veiligheidsdeskundi
ge. Vooral binnen de chemische in
dustrie ondervindt men maar al te
vaak de gevolgen van de risico's van
het vak.
De meeste veiligheidsdeskundigen
die er nu zijn, hebben naast een van
de technische beroepsopleidingen
MTS, HTS of TU een aanvullende
cursus gevolgd bij het NIA. De cur
sus op middelbaar niveau is voor
'gewone' deskundigen, iemand met
een hogere opleiding kan hoofd van
een veiligheidsdienst worden. In
totaal leverde het NIA tot nu toe 320
diploma's van de hogere en 1000
van de middelbare opleiding af.
Het NIA merkt nu al een sterke toe
stroom van aanmeldingen voor bei
de cursussen. „Heel veel bedrijven
sturen iemand van binnenuit naar
het NIA om de vervolgopleiding te
volgen. De laatste jaren is de animo
voor de cursussen enorm gestegen",
meent Musson.
Het begrip 'veiligheid' moet je ruim
zien, vindt zij. „Het betreft zowel ge
vaar voor acuut letsel als de gezond
heid en veiligheid op langere ter
mijn, zoals lawaaidoofheid wanneer
iemand zijn leven lang tussen rate
lende machines werkt. De veilig
heidsdeskundige moet dat allemaal
voorkomen".
Daarbij komen dingen kijken als het
opzetten van een veiligheidsbeleid,
het voorkomen van explosies en het
toepassen van de wetgeving bp dit
gebied. De veiligheidsdeskundige
leert ook alles van arbeidshygiëne
en ergonomie (over mens en werk
omstandigheden). „Dat overlapt
dan weer ten dele het werk van een
bedrijfsarts of arbeidshygiënist. De
taakverdeling van al deze mensen
moet nodig vastomlijnd worden",
vindt Musson van het NIA.
Dat gaat gebeuren, nu ook een
schoon milieu voor veel bedrijven
belangrijk wordt. „Gezondheid, vei
ligheid en milieu. Die drie zullen in
de toekomst een grotere plaats bin
nen het algemene beleid van een be
drijf in gaan nemen", aldus Musson.
(Door René Diekstra)
Als er iets is dat me steeds weer
geruststelt, dan is het wel dat er
in deze wereld zo ongelooflijk veel
domheid is. In zekere zin is domheid
zelfs het enige dat me in staat stelt
vertrouwen in de mens en de mens
heid te houden. Want stel je maar
eens voor dat de dingen die we met
z'n allen in deze wereld fout doen
oorlogen, hongersnood, rassenhaat,
discriminatie, uitbuiting, verslaving,
milieuvervuiling niet het gevolg
zijn van onze onwetendheid, van ons
gebrek aan inzicht en geestelijke
rijpheid, maar van een weloverwo
gen keuze. Dat we ze doen, ondanks
het feit dat we heel goed beseffen wat
we doen en wat de gevolgen daarvan
voor anderen en onszelf kunnen zijn.
Dan zou er geen enkel excuus meer
te vinden zijn voor alle verkeerde
dingen die wij als mensen doen. Op
voeding, voorlichting en alle andere
manieren die we hebben om elkaar
en onszelf te beïnvloeden, zouden de
wereld niet kunnen verbeteren.
Maar zolang we nog kunnen geloven
dat veel van de misstappen die we
begaan het gevolg zijn van domheid,
kunnen we ook blijven geloven dat er
nog iets te verbeteren valt. Dat we
van onze wereld ooit een oord kun
nen maken, waar mensen de macht
en invloed die ze hebben pas zullen
gebruiken als ze hebben vastgesteld
dat ze het welzijn van anderen er niet
nodeloos door zullen aantasten.
Helaas is het nog lang niet zo ver.
Dat werd me weer eens duidelijk
toen ik onlangs naar een uitzending
van het NOS-journaal zat te kijken,
waarin het item (zo noemen ze dat in
Hilversumwurgsex werd gebracht
op een manier waarbij de klompen
me uitvielen. Blijkbaar hadden de
makers even vergeten dat televisie
een monster is dat je constant in de
gaten moet houden, wil het geen on
nodige slachtoffers maken.
In de afgelopen jaren is er het nodige
onderzoek gepubliceerd over de ef
fecten die televisie kan hebben op ge
welddadig en risicovol gedrag bij kij
kers en vooral bij jeugdige kijkers.
Daaruit komt duidelijk naar voren
dat op bepaalde gebieden met na
me gedrag als zelfdoding of poging
daartoe en aanverwant zelfbescha-
digend gedrag televisie een dra
matische invloed kan uitoefenen.
Een voorbeeld. In 1981 zond het
tweede Duitse tv-net een documen
taire uit onder de titel 'Dood van een
scholier' waarin de hoofdrolspeler,
een 19-jarige jongeman, zich het le
ven beneemt door voor de trein te
springen. In 1982 werd de serie her
haald. Twee van mijn Duitse colle
ga's stelden vervolgens vast dat het
aantal jongeren dat zichzelf het le
ven benam door voor de trein te
springen, in periode tussen de eerste
(Van onze rtv-redacteur
Ale van Dijk)
We hebben het destijds met gro
te tegenzin aanvaard," herin
nert Carel Enkelaar zich. Voordat Ed
van Westerloo hem als hoofd Nos-tv-
programma's opvolgde, onderhandel
de hij jarenlang met de KNVB over de
tv-rechten van voetbalwedstrijden.
De Nos heeft jaren kunnen volhouden
dat verslaggeving via radio en tv van
gebeurtenissen op de voetbalvelden
behoorde tot de vrije nieuwgaring.
„Maar op een gegeven moment," weet
Enkelaar nog, „bracht de KNVB als
beslissend punt in, dat gedurende het
eerste half uur vanaf de aftrap in de
zondagse radio-rubriek 'Langs de Lijn'
geen flitsen van voetbalwedstrijden
mochten worden gepresenteerd."
Oud-journalist Enkelaar vond die
voorwaarde „onaanvaardbaar, want
in strijd met alle normen van normale
journalistiek." Maar waarom dan toch
gezwicht? Enkelaar: „De KNVB be
riep zich op de auteursrechten."
Met andere woorden: de voetbalbond
zorgt voor het drama en heeft dus zelf
het recht te bepalen wanneer van dat
drama verslag kan worden gedaan. Op
diezelfde gronden was jaren tevoren
vastgesteld, dat ook verslagdoen via
radio en tv van gebeurtenissen op de
voetbalvelden geld moest kosten.
Carel Enkelaar herinnert zich nog, dat
destij ds N os-radio-onderhandelaar
Cees Cabout met de voorwaarde van
de half-uur-stilte akkoord is gegaan
„uit solidariteit met de tv-collega's".
Cabout wilde niet, dat de tv-kijkers de
dupe zouden worden van het niet ac-
V
Carel Enkelaar: vrije nieuwsgaring.
cepteren van dat wekelijkse halfuurtje
radio.
Als reden voor de half-uurs-maatre-
gel gaf de KNVB op dat veel voetbal
supporters als gevolg van de maatre
gel er de voorkeur aan zouden geven
liever wedstrijden bij te wonen in
plaats van naar 'Langs de Lijn' te luis
teren. Of dat in de afgelopen tien, vijf
tien jaar ook het geval is geweest is
nooit bewezen. Er is ook nooit onder
zoek naar gedaan. Dat nu afstand is
gedaan van het half-uursverbod moet
volgens Enkelaar mede te danken zijn
aan „de grote hand vol geld", die de
KNVB nu van de Nos krijgt: „Een
kwestie van marktprijs, hé."
Nu heeft de KNVB de volledigde uit
zendrechten aan de Nos heeft ver
kocht. De Nos mag zelf video-program
ma's maken en verhandelen, bijvoor
beeld. En zo mag de Nos nu zelf bepa
len wat er met dat eerste half uur van
die voetbalwedstrijden gebeurt.
De hele gang van zaken destijds kan
nu het best worden gebundeld in de
vorm van een zwarte bladzijde in een
boek over de geschiedenis van de jour
nalistiek in Nederland. Zelfs voor wie
er van uitgaat, dat 90 percent van de
inhoud van de wekelijkse Langs de
Lijn-uitzendingen kan worden onder
gebracht onder de titel 'entertaine-
ment' en tien percent onder de rubriek
'journalistiek' vormt het half-uursver
bod een trieste vertoning.
Dat 'vrije nieuwsgaring' ook onder
deel vormt van het handjeklap tussen
vertegenwoordigers van de media en
de vrije jongens van de commerciële
voetbalmarkt is triest. Het feit dat be
taald moet worden om evenementen
met journalistieke waarde via de me
dia te verslaan, bleek de KNVB-on-
derhandelaars nog niet voldoende.
Dat het half-uurs-verbod nu is opgehe
ven kan ook mede zijn veroorzaakt
door de omstandigheid, dat de com
merciële voetbalondernemingen de
laatste jaren steeds minder afhanke
lijk zijn geworden van de bezetting van
de tribunes. Sponsors, shirtreclame en
media-contracten brengen meer geld
in het laatje dan supporters.
De tijd, waarin Europese tv-competi-
ties tussen Europese topclubs worden
georganiseerd, staat nu voor de deur.
Het toenemend aantal commerciële
tv-stations is bereid daar veel geld in
te steken.
Stakers in Kemerovo, een mijnstad in Siberië.
Het stakingscomité in de mijnstad Mezjdoerentsjensk spreekt een massa van 20.000 kompels toe die daar het werk
hadden neergelegd.
(Van onze verslaggever
Aly Knol)
Toezeggingen tussen de 3 tot 5,5
miljard roebel (9,5 miljard tot 18
miljard gulden) heeft de regering in
Moskou moeten doen, om aan de eer
ste eisen van de stakende mijnwer
kers tegemoet te komen en daarmee
de acties deels te breken. Nog niet eer
der waren er in de geschiedenis van
de Sovjetunie dergelijke massale
werkonderbrekingen.
President en partijleider Michail Gor-
batsjov sprak over „de grootste test
tot nu toe voor het vier jaar oude pere-
strojka-beleid". Hij zei dat de bezem
door de plaatselijke besturen gehaald
moet worden, omdat die er vaak schul
dig aan waren dat het hervormings
proces stagneerde. De stakingen heb
ben de economie een zware slag toege
bracht, maar „de economische hervor
mingen zullen resultaten te zien ge
ven".
In de de Sovjet- en de internationale
pers zijn in loop van de afgelopen we
ken talloze mijnwerkers en andere be
trokkenen aan het woord geweest. Wat
zij te zeggen hadden, vertelt veel over
het in de praktijk gebrachte socialis
me anno 1989.
Alexander Nazarov, docent aan het In
stituut voor Metallurgie in de mijn
stad Novokuznetsk geeft als verkla
ring voor de stakingen: „Er kwamen
drie dingen bij elkaar. De lucht is vuil,
het werk is zwaar en nu is er ook niks in
de winkels. De mijnwerkers verwach
ten een betere beloning voor hun werk
in Siberië".
Vladimir Gvosdev, voorman in een
mijn in Mezjdoeretsjensk en parle
mentariër, in de vergadering van het
Congres van Volksafgevaardigden:
„De levensstandaard van de mijnwer
kers wordt steeds lager. Zelfs aan de
eenvoudigste dingen, zoals kleding en
schoenen is gebrek. In de mijnsteden
is zelfs het water gerantsoeneerd.
Sommige levensmiddelen zijn hele
maal niet meer te krijgen. Zo leeft men
niet alleen in de Koezbass, zo leeft men
in heel ons rijke Siberië. De ministe
ries spugen op de sociale nood van de
Siberiërs. De diagnose is nu gesteld, de
skalpel moet ter hand worden geno
men en de operatie moet beginnen. We
hebben geen tijd te verliezen als wij
willen overleven".
In maart is premier Nikolaj Ryzjkov
op bezoek in Novokuznetsk. Emilia
Kalasjnikova, plaatselijk correspon
dent voor radio en tv: „Hij begreep dat
er enorme problemen waren, vooral
met het milieu. Hij hoorde en zag het
uit de eerste hand. Dat was in maart.
De mensen verwachtten dat er concre
te beslissingen zouden worden geno
men. Maar er gebeurde niets".
„Toen begon het Congres van Volksaf
gevaardigden. De arbeiders verwacht
ten dat er iets concreets zou worden
besloten. Wij waren al dat wachten op
iets belangrijks moe. Iedere dag keken
de mensen naar de televisie. Zij zagen
hoe er gepraat werd en gepraat werd
en dat er geen beslissingen vielen. Ze
hadden er genoeg van".
Alexander Polvetko, 35, mijnwerker
beschrijft zijn onvrede als volgt: „Het
leven is slechter en slechter gewor
den. Je werkt de hele dag, 500 meter
onder de grond, je longen komen vol
te zitten met rotzooi, er zit vuil in ie
dere huidplooi en dan kom je zeven
uur later naar boven en kun je niet
eens een stuk zeep krijgen om je te
wassen. Ik weet niet hoe ik moet zeg
gen hoe vernederend dit allemaal is".
Emilia Kalasjnikova: „De helft van de
mensen leeft in bouwvallige gebou
wen. Wij noemen ze barakken. Ze wer
den in de jaren dertig als tijdelijk on
derkomen gebouwd en ze worden van
daag de dag nóg gebruikt".
Een kompel uit Prokopjevsk: „Ik werk
sinds twintig jaar onder de grond en ik
woon nog altijd in een barak, waarvan
het dak ieder moment kan instorten.
Iedere dag riskeer ik mijn leven bij het
werk in de schacht. Het ontbreekt er
nog maar aan dat ik straks in mijn ei
gen huis de boel op mijn kop krijg".
Een andere mijnwerker uit Prokop
jevsk beklaagt zich over de afwezig
heid van zelfs maar het eenvoudigste
lineoleum voor op de vloer. Een win
keljuffrouw raadde zijn vrouw onlangs
serieus aan: „Leg zakken op de vloer,
die kan je man wel stelen op zijn be
drijf. Of neem Afghaanse tapijten, die
zijn er op het ogenblik toevallig wél".
Voor de prijs van vier maandlonen.
De mijnwerkers hebben zich ook zeer
kritisch uitgelaten over de bureau
cratie. Alexander Kusaimov, mijn-
De staking heeft verder de onwerk
baarheid van de officiële vakbonden
aangetoond. Een lokaal-tv program
ma in Tsjervonograd: „De staking
heeft de totale incompetentie en de
onverschilligheid van de vele vak
bondsfunctionarissen laten zien. De
werker in de Belovo-mijn in Kemero
vo, Oekraine: „Uiteindelijk is voor
ons de tijd gekomen om met de bu
reaucraten in de slag te gaan. In de
mijnen zijn bureaucraten nutteloos.
Het enige dat ze doen, is nemen, ne
men, nemen. En wij werken tot wij er
dood bij neervallen en waarvoor? We
horen iedere dag over hervormingen
in Moskou, maar in Kemerovo mer
ken wij er niets van. Alles is op de bon.
Je kunt niet eens een lucifer krijgen
om je sigaret aan te steken. Als je al
sigaretten hebt kunnen vinden".
Joeri Yesterov, 43, mijnwerker in Ke
merovo: „Wij strijden tegen het bu
reaucratische apparaat dat ons op de
nek zit; tegen de mensen die niet
werken en beter leven dan alle ande
ren".
Valeri Sjerbakov, een invalide mijn
werker in het stakingscomité in de
Koezbass: „Wij willen het mes zetten
in de bureaucratie, vanaf de mijnen
hier tot in de top van de ministeries.
Die hele ketting moet doorbroken wor
den. De schakels in de ketting zijn
overbodig. Dat is waar het iedereen in
de kolenmijnen om gaat".
Georgi Safroniev, mijnwerker in de
Donbass: „Momenteel wordt alles in
Moskou gepland. Zij vertellen ons wat
we moeten doen. Maar wij weten wat
wij kunnen doen. Als het plan niet
wordt gehaald, vervalt onze bonus.
Wat wij ze proberen duidelijk te ma
ken, is dat wij mensen zijn. Zij zien ons
alleen maar als een middel om het plan
te uitgevoerd te krijgen".
Anatoli Rybakov, schrijver van de
bestseller 'Kinderen van de Arbat':
„Onze arbeidersklasse laat zien dat zij
een werkelijke macht op het politieke
toneel is. Deze ontwikkeling kan de
bureaucraten alleen maar doen huive
ren".
De eerste secretaris van de Commu
nistische Partij in de mijnstad Kissel-
jov, Siberië: „Alles leek zo normaal en
nu plotseling deze uitbarsting. Het
lijkt wel een natuurramp".
voorzitter van het lokale vakverbond
kwam helemaal niet opdagen. Hij
was met vakantie in een kuuroord en
bleef daar tijdens de hele staking".
Georgi Safroniev: „Wat de directie be
slist, is wat de vakbonden zeggen. Dat
is al 70 jaar zo. De top van de vakbond
is voornamelijk gekozen door de ba
zen. Onze vakbondsvertegenwoordi
ger stond niet eens achter deze sta
king. Wij willen hem kwijt".
Vakbondsvoorman Stepan Sjalajev:
„Het officiële vakbondswezen in de
Sovjetunie is medeverantwoordelijk
voor de arbeidsonrust. De vakcentrale
heeft de gerechtvaardigde verlangens
van de arbeiders niet op tijd onder
kend en daar geen oplossing voor ge
boden. Wij moeten lessen trekken uit
de stakingen".
Joeri Rudolf, vice-voorzitter van een
regionaal stakingscomité in de Koez
bass: „Wij willen niet als de oude vak
bonden zijn. Onze vakbonden zijn een
macht van de traagheid geweest".
Hoewel de stakers zeer tevreden zijn
over het bereikte akkoord, zijn zij
toch somber gestemd over de toe
komst. Pjotr Menayev uit Prokop
jevsk: „Het is een overwinning op het
systeem dat we in de laatste 70 jaar in
de Sovjetunie hadden. Een systeem,
waarin we hard werkten maar heel
weinig terug kregen".
Dena Shelobodin, mijnwerker: „Ik zie
het probleem. Gorbatsjov wil aan onze
eisen voldoen, maar waar moet het
geld vandaan komen? De economie is
een rotzooitje, voor iedereen. Als ze
ons loonsverhogingen geven, zal dan
niet iedereen hetzelfde willen? Uitein
delijk moet de perestrojka algehele
welvaart voor iedereen brengen, zodat
we allemaal beter kunnen leven. Zon
der dat zullen we er allemaal heel
slecht aan toe zijn".
Valeri Dimidov, 34, stakingsleider in
Novokuznetsk: „We hebben besloten
de staking tijdelijk op te schorten,
maar we zullen hem hervatten als dat
nodig is; als onze eisen niet volledig
worden vervuld, zoals is beloofd".
