meer persoonlijkheid
voor de big mac
verstandig invriezen
sleutelhanger
humor aan tafel
PERESTROIKA BIJ
MAC DONALD'S
vegetarisch,
pakistaans en
nogmaals de wok
aan faft#
vrijdagkrant
perestroika
VRIJDAG 28 JULI 1989
blancheren
Mac Donald's wil aanzienlijk uitbreien met onder meer zestien zogenaamde Mac Drives.
Nog niet zo lang geleden
kon men blind iedere
McDonald's binnenlopen en
altijd ervaarde je hetzelfde: of
je voelde je er thuis als
liefhebber van deze eetcultuur,
of je kreeg het gevoel in een
kantine van een supermarkt
terecht te zijn gekomen. Tot
zelfs de glimlach van de puber
achter de counter was
inwisselbaar van Groningen
tot Goes. Het interieur, het
meubilair, de prullebakken en
de dweilen, alles leek
voorgeschreven. Die trots van
de hamburgerketen lijkt zich
nu langzamerhand tegen hen te
keren. De 52 restaurants van
McDonald's gaan zich meer en
meer als zelfstandige
restaurants opstellen. Ze
willen af van het imago van
koploper in de mayonaise
cultuur. En ieder restaurant
mag straks zijn eigen karakter
hebben.
De opkomst van de
McDonald's in Nederland, sinds
1971, is overrompelend te
noemen. In die 18 jaar is de
hamburgerketen uitgegroeid
tot een franchise-organisatie
met 52 restaurants, waar 4.000
vooral jongere werknemers bij
uitstek in deeltijdbanen hun
brood verdienen. En de groei is
nog niet uit. Binnen vijfjaar
moet het aantal restaurants tot
88 gestegen zijn en zestien van
die restaurants zullen
zogeheten McDrive's worden,
waar de automobilist niet meer
zijn auto uit hoeft voor zijn
bestelling. Er zijn ook plannen
om in Middelburg een Mc Drive
te vestigen. Nu telt McDonald's
nog slechts drie van dergelijke
restaurants.
McDonald's is gebaseerd op het
systeem van franchising. Een
zelfstandig ondernemer is een
licentiehouder. De
licentiehouder verplicht zich
om zich aan de
McDonaldformule te houden.
Tot voor kort was zo iemand
met handen en voeten aan het
beleid van het hoofdkantoor
gebonden. Maar die al te
strakke formule is zich nu aan
het veranderen.
"Perestroika bij McDonald's",
grapt een Amsterdamse
licentiehouder. Die
veranderingen komen niet te
vroeg. De Nederlandse
consument blijkt toch niet zo
gediend te zijn van de
eenheidsworst die mogelijk in
Amerika wel succes oplevert.
Woordvoerder Leo Detering
van McDonald's: „Voor wat de
kwaliteit van het gebodene
betreft, zal er weinig
veranderen. De eisen en
controles blijven hoog. Maar
het zal duidelijk zijn dat de
ambiance van een stad als
Roermond een heel andere is
dan die van Duiven of Den
Helder. Daar moet je als
restauranthouder op in kunnen
spelen. De McDonald's formule
moet dan geen keurslijf zijn.
De organisatie zal zich daarom
veel meer bezig gaan houden
met promotie-adviezen. Je
kunt niet van iedere actie in
iedere stad hetzelfde resultaat
verwachten. Je zult ter plekke
aan moeten voelen hoe je het
publiek kunt bereiken.
Mc.Donald's steunt natuurlijk
een landelijke
reclamecampagne. Maar de
rest moet van plaats tot plaats
kunnen verschillen".
Ook in de restaurants zelf kan
nu het nodige veranderen. De
restauranthouder is vrij om -
opnieuw binnen de formule
zijn eigen restaurant vorm te
geven en in te richten. Dat kan
bijvoorbeeld een stuk sjieker
dan het doorsneerestaurant, als
de buurt daarom zou vragen.
Detering: „Met McDonald's in
de jaren negentig willen we af
van dat imago dat hier en daar
nog bestaat en dat er op
neerkomt dat we niet echt met
gezond eten bezig zijn. Daarom
zijn we bijvoorbeeld met die
salades begonnen. En bij de
McDonald's kun je ook terecht
voor een bronwatertje. Wie met
kinderen wil eten kan dus
gezond eten. Want neem nu
zo'n salade. Die bestaat wel uit
ijsbergsla, wortel, selderij,
radijs, komkommer, tomaat, ei
en kaas. En alles vers.
Bovendien zijn er al drie
verschillende salades".
„Natuurlijk speelt bij dit alles
mee dat we ons meer als
restaurant willen presenteren.
De menukeuze vergroten, de
restauranthouder de
gelegenheid geven nog meer de
sfeer in zijn restaurant zelf te
bepalen. Ach, laat ieder bij
zichzelf maar eens ten rade
gaan. Dan is de mogelijkheid
om toch steeds weer iets
nieuws te proberen, het leuke
van uit eten gaan. Ook al hoef
je daarvoor niet te veel tijd te
nemen. Afwisseling is
belangrijk voor gezond en
verstandig eten. Die afwisseling
willen wij bij McDonald's ook
bieden".
HUUB KLOMPENHOUWER
Door de eeuwen heen heb
ben mensen ernaar ge
streefd voedingsmiddelen te
bewaren. Er zijn immers tij
den dat er een overvloed aan
spullen is, terwijl produkten
in andere seizoenen schaars
zijn. Tegenwoordig kunnen
we bijna alles op elk gewenst
tijdstip aanschaffen, maar de
prijs kan nog wel eens ver
schillen.
Op de een of andere manier willen mensen altijd dat de sleutelhan
ger iets verraadt van hun persoonlijkheid of hobby. Automobilis
ten hebben meestal het beeldmerk van de auto die zij berijden of
zouden willen berijden aan hun steutels hangen en anderen laten
zien door een mini-sportschoentje of een golftas wat de favoriete
vrijetijdsbesteding is. Wie kok van professie is of uit liefhebberij kan
dat laten merken door een minigarde aan de sleutels te hangen. Het
prettige van deze sleutelring is dat u hem ook nog echt kunt gebrui
ken. Ze worden onder meer op de markte gebracht door Studio Ba
zar in Amsterdam.
Hoewel eten op zich een serieuze zaak is kun je ook wat humor aan
de dis brengen door de tafelaankleding. Vooral in serviesgoed is er
tegenwoordig veel mogelijk. Een goed voorbeeld van serviesgoed
met een knipoog is het Britse aardwerk dat wordt geïmporteerd door
Ter Maat in 's Hertogenbosch. Als u wilt kunt u daarmee een com
pleet dorp bouwen. Voor een theepot betaalt u f 69,95 en voor een
voorraadpot f 59,95. Er zijn ook bijpassende mokken en bijvoorbeeld
een botervloot.
Vorige week hadden we
het over de wok, die veel
zijdige oosterse pan die ook
zo handig is tijdens het kam
peren. Nu verscheen er on
langs een kookboekje dat be
schrijft hoe ook voor de vege
tariër de wok of wadjang een
uitkomst is. Met alleen een
wok is het mogelijk een wel
iswaar niet al te uitgebreide
maar toch voedzame en sma
kelijke maaltijd klaar te ma
ken.
Het aardige van Vegetarisch
koken met de Wadjang/Wok is
dat het boekje niet alleen re
cepten voor oosterse gerech
ten bevat maar ook Europese.
Met de wok is alles mogelijk,
koken, stomen, stoven en fri
turen. Als voorbeeld geef ik
het recept voor „prei met ci
troen".
In dezelfde serie verscheen
een bijzonder boekje over ve
getarisch koken dat tot stand
kwam met medewerking van
de „Jewish Vegetarian Socie
ty". De Joodse Vegetarische
Keuken bevat een groot aan
tal traditionele joodse gerech
ten zoals die worden gegeten
tijdens de vele joodse feestda
gen. De schrijfster probeert
aan te tonen dat jodendom en
vegetarisme volkomen met el
kaar in harmonie zijn en dat
vlees en vis kunnen worden
weggelaten zonder de typisch
joodse dis geweld aan te doen.
Aardappelkoek uit de oven is
een voorbeeld van een yegeta-
risch gerecht van Oosteurope-
se (Asjkenazische) oorsprong,
maar ook vele Sefardische re
cepten (uit de Spaanse joodse
keuken) zijn opgenomen.
Het derde boekje in de serie is
uitgegeven in samenwerking
met de Novib. De Pakistaanse
Keuken is geen receptenboek
zonder meer, schrijver en sa
mensteller Y. A. Coenders ver
schaft ook inzicht in de cul
tuur van Pakistan en be
schrijft tevens de jongste poli
tieke veranderingen in dit
land. Nassim Ahmed, ambas
sadeur van Pakistan bij de
Verenigde Naties prijst in het
voorwoord de kennis van de
schrijver met betrekking tot
Pakistan en die kennis strekt
zich verder uit dan de keuken
van dit land, een keuken die
ten onrechte in de schaduw
staat van die van India. Coen
ders die als jazz-drummer be
kendheid geniet, werkte in
Pakistan en leerde er de tabla
bespelen. Hij merkt terecht op
dat veel „Indiase" restaurants
in het westen door Pakistani
worden gedreven. Het volgen
de recept is typisch Pakis
taans.
LEVERKERRIE
Ingrediënten: 25 gram marga
rine, 1 kleine gesneden ui, 1 ge
plet teentje knoflook, 2 eetle
pels korianderpoeder, 2 thee
lepels geelwortel, 1/2 theelepel
komijnpoeder, 1/2 theelepel
geplette mosterdzaadjes, 1/4
tot 1/2 theelepel rode peper
(naar wens), 1 pond lever, ge
wassen en in stukken, 1 eetle
pel geraspte kokosnoot, zout
(naar smaak), citroensap
(naar smaak). Bereiding: fruit
ui en knoflook glazig en voeg
de koriander, geelwortel, ko
mijn, mosterdzaad en rode pe
per toe. Roer en fruit zachtjes
gedurende vijf minuten. Voeg
nu de lever en twee eetlepels
water toe. Sudder gedurende
tien minuten. Voeg daarna de
kokosnoot toe en tenslotte,
als de lever gaar is, zout en ci
troensap.
PREI MET CITROEN
Ingrediënten: 750 gram prei, 1
citroen, 30 gram boter of
plantaardige margarine, 1/2 dl
groentebouillon, 3 theelepels
fijngehakte verse tuinkrui
den, zeezout en versgemalen
peper naar smaak. Bereiding:
maak de prei schoon en snijd
haar in stukjes van drie centi
meter. Rasp de citroenschil
op een fijne rasp en pers de
helft van de citroen uit. Smelt
de boter in een wadjang en
fruit de prei en het citroenrasp
enkele minuten in de hete bo
ter. Voeg de groentebouillon,
tuinkruiden, zout en peper
aan de prei toe en laat alles
tien minuten smoren in de af
gedekte wadjang. Af en toe
omscheppen om aanbranden
te voorkomen. Controleer de
smaak en dien het gerecht
warm of koud op.
AARDAPPELKOEK
UIT DE OVEN
Ingrediënten: 4 tot 6 middel
grote aardappelen, 1 uitje, 30
gram boter of plantaardige
margarine, 2 losgeklopte eie
ren, 3 eetlepels volkorenmeel,
1 1/2 theelepel zeezout, 1 1/2
theelepel bakpoeder. Berei
ding: rasp de aardappelen en
het uitje. Smelt de boter of
margarine in een ovenvaste
schaal en schep het geraspte
aardappelmengsel erdoor
heen. Voeg de rest van de in
grediënten aan de aardappe
len toe en meng alles goed
door elkaar. Bak de „Kartof-
felkugel" 30 tot 40 minuten
goudbruin in een voorver
warmde oven (180 graden Cel
sius) en dien het gerecht di
rect op.
RIEN VAN REEMS
De Joodse Vegetarische Keuken,
door Rose Friedman.
Uitgeverij BZZTöH, Den Haag.
ISBN 90 6291 404 7.
Vegetarisch Koken met de Wad-
jang/Wok.
door Jan Morgan.
Uitgeverij BZZTÖH, Den Haag.
ISBN 90 6291 435 7.
De Pakistaanse Keuken,
door V. A. Coenders.
Uitgeverij BZZTöH, Den Haag.
ISBN 90 6291 394 6.
Allerlei manieren heeft men
uitgeprobeerd om voedsel
langer houdbaar te maken:
drogen, zouten, inleggen in
zuur, wecken, koelen en diep
vriezen. Niet alle methoden
zijn voor ieder voedingsmid
del geschikt. Bij sommige
treedt een aanzienlijk verlies
van belangrijke voedingsstof
fen op. Een van de veiligste
manieren, waarbij bovendien
de meeste voedingsstoffen be
houden blijven, is het diep
vriezen gebleken. Voorwaarde
is wel dat de in te vriezen pro
dukten op de juiste wijze wor
den voorbehandeld.
In deze periode van het jaar is
er een grote aanvoer van
groente en fruit. De eigen
moestuin werpt bovendien
zijn vruchten af. De meeste
voedingsmiddelen bederven
echter als je ze gewoon be
waart, omdat bacteriën,
schimmels en gisten bij ka-
mertemperaguur groeien. Dat
is ook in de koelkast, bij 4 tot 7
graden C het geval, zij het in
mindere mate. Pas onder het
vriespunt komt de groei van
micro-organismen tot stil
stand.
Daarnaast kunnen enzymen,
die altijd in produkten van
planten en dieren aanwezig
zijn, door hun inwerking de
geur, kleur en smaak veran
deren. Daarom is het goed om
Invriezen van verse groenten is eenvoudig zelf te doen.
groente vóór het diepvriezen
eerst te blancheren. Hierdoor
gaat slechts een klein deel
van de vitamine C verloren
en de voedingsmiddelen blij
ven langer goed. Na enkele
maanden is er in niet-geblan-
schoon. Breng een pan met
ongeveer vijf liter water aan
de kook en blancheer hierin
steeds porties van circa vijf
honderd gram groente.
De blancheertijd begint als
het water weer kookt nadat de
cheerde groente vrijwel geen
vitamine C meer aanwezig,
terwijl de wel geblancheerde
groente nog veel vitamine C
bevat. Aleen vruchtgroente
als komkommer, augurk, pa
prika en tomaat hoeven niet
geblanceerd te worden.
Gebruik voor diepvriezen eer
ste kwaliteit, verse jonge
groente. Als u zelf groente
kweekt, neem dan speciaal
voor diepvriezen bestemde
rassen. Maak de groente goed
groente erin is gedaan en be
draagt twee tot vier minuten
(afhankelijk van de soort
groente). Witte groentesoor
ten (witlof, knolselderij) blij
ven mooi blank als aan het
blancheerwater per liter 1
gram citroenzuur (verkrijg
baar bij drogist of apotheek)
wordt toegevoegd.
Koel na het blancheren de
groente zo snel mogelijk af
door deze in een vergiet in een
teil koud water te hangen. Het
Ongeveer twee jaar geleden
stuurde Frankrijk naar alle
postadministraties in de we
reld een brief waarin werd ver
zocht postaal aandacht te beste
den aan de 200-jarige herden
king van de Franse revolutie.
Nederland is niet op dit verzoek
ingegaan, omdat een dergelijke
herdenkingszegel niet zo goed
past in het Nederlandse uitgif-
tebeleid, en ook niet in het pro
gramma, want daar zit door
gaans, omdat ook nationaal al
tijd veel valt te herdenken, wei
nig speelruimte in. Wil men ten
minste het programma niet uit
breiden en dat wil de PTT te
recht niet.
Toch zijn veel landen op het
Franse verzoek ingegaan. Maar
dan toch altijd landen die meer
ruimte in hun programma heb
ben, landen/postadministraties
(bv. Jersey) die een nauwere
band met Frankrijk hebben en
niet te vergeten landen die graag
'revolutie en vrijheidsstrijd' op
zegels vastleggen.
Zo'n laatste land is bijvoorbeeld
de DDR. Daar verscheen 4 juli
drie mooi getekende zegels
'Franse Revolutie': 5 pf., de be
schieting van de Bastille op 14
juli 1789 (oplage 6 miljoen), 20
pf., sancullotes en vaandeldra
gers (8,1 miljoen) en 90 pf., de be
storming van de Tuileriën op 10
augustus (2,1 miljoen).
Luise (3 miljoen) en 85 pf., idem
van prinses Friederike (2,1 mil
joen).
Eveneens op 16 mei verschenen
twee zegels met tussenveld (in
samendruk ter gelegenheid van
'100 jaar Carl-Zeiss-Stichting Je
na'Op de zegel links (50 pf.) een
microscoop Jenaval, opde zegel
rechts (85 pf.) twee coördinaten-
apparatuur ZKM 01-250 C en op
het tussenveld een portret van
de natuurkundige Ernst Abbe
(1840-1905). Oplage: 3 miljoen.
De inauguratie van de dichter
Friedrich Schiller (1759-1805)
200 jaar geleden aan de universi
teit van Jena werd op 23 mei
eveneens met twee zegels met
tussenveld (in samendruk) her
dacht. Links (25 pf.) het titelblad
van de inaugurale rede, rechts
(85 pf.) een deel van de tekst van
de rede en op het tussenveld de
buste van Schiller en diens
handtekening. Ook hier een op
lage van 3 miljoen.
Dan werd op 13 juni met een
blokje waarin twee zegels (opla
ge 2,1 miljoen) de lutherse domi
nee en ornitholoog Christian
Ludwig Brehm (1787-1884) en
dienst beroemde broer, de 'die-
renonderzoeker' Alfred Edmund
Brehm (1829-1884) geëerd. Al
fred staat op de zegel links (50
pf.) en Christian rechts (85 pf.).
Op de blokrand diverse dieren.
Verschenen deze zegels op 4 juli,
in de afgelopen twee maanden
bracht de DDR nog wel iets
meer op de markt. Op 16 mei
werd een van de belangrijkste
klassieke Duitse beeldhouwers
uit de jaren rond 1800 met twee
zegels herdacht: Johann Gott
fried Schadow (1764-1850): 50 pf.,
detail van een beeld van prinses
Tot slot kwam wat de DDR be
treft op 18 juli een serie van vier
zegels uit ter gelegenheid van
het 40ste internationale congres
van paardefokkers, dat van 22
tot en met 28 augustus in Berlijn
wordt gehouden. Op de zegels
achtereenvolgens: 10 pf., halflin-
ger (8 miljoen), 20 pf., Engelse
volbloeden (8 miljoen), 70 pf.,
koudbloeden (3,2 miljoen) en
1,10 mark (edele warmbloeden
(2,1 miljoen).
ZWITSERLAND - Vanaf 1470
werd in Zwitserland gedurende
is goed om hierbij dezelfde tijd
als de blancheertijd aan te
houden. Verpak de groente
daarna in daarvoor geschikt
materiaal, zuig eventueel va
cuum met een pompje of door
een limomaderietje. Stop de
groente nu zo snel mogelijk in
de diepvries. Als u geblan
cheerde, diepgevroren groen
te gaat gebruiken, kunt u vol
staan met tweederde van de
normale kooktijd voor verse
groente.
Diepvriezen is ook zeer ge
schikt voor tuinkruiden,
vruchten en vruchtesap. Snel
kneuzend fruit kunt u het bes
te op een bakplaat of schaal
invriezen; de harde vruchten
kunt u daarna gemakkelijker
verpakken.
Nadere informatie over diep
vriezen, ook van allerlei ande
re produkten, is te vinden in
de brochure 'zelf diepvriezen'
van het Voorlichtingsbureau
voor de Voeding in Den Haag.
INEKE VOLKERS
Sleutelhanger verraadt kok.
Eveneens op 23 mei kwam Zwit
serland met zijn Europa-CEPT-
zegels. twee stuks, die uiteraard
inhaken op het thema voor dit
jaar: kinderspelen op een 50 rp.-
zegel hinkelt een kind en op een
zegel van 90 rappen spelen kin
deren blindemannetje.
IN' T KORT - Malta: 28 janua
ri, 25 jaar onafhankelijkheid, 2 c„
vlag van het Gemenebest, 3 c.,
vlag van de Raad van Europa, 4
c., vlag van de VN, 10 c., handen
ongeveer een eeuw een hele
reeks rijk geïllustreerde ge
schiedkundige kronieken ge
schreven. De vorig jaar begon
nen themareeks in de jaarlijkse
gaarse Nobelprijswinnaars. 2 ft
Richard Adolf Zsigmonö
(1865-1929), 2 ft., Robert Baran
(1876-1936), 2 ft., Gyorgy Heveij
(1885-1966), 4 ft., Albert Szen
Gyorgy (1893-1986), 4 ft., Györg
Bekesi (1899-1972) en 6 ft., Dene
Gabor (1900-1979); 6 decembei
100e geboortedag van preside!
Arpad Szakasits (1888-1965,4ft
portret.
HERO W
Pro-Patriaserie '700 jaar kunst
en cultuur' is op 23 mei voortge
zet met daarop afbeeldingen
ontleend aan deze beeldkronie
ken. Op een 35 15 rappen-zegel
zien we een illustratie uit de
Bendicht-Tschachtlankroniek
(1470) met daarop koning Frede-
rik II die een oorkonde overhan
digt (1218) waarmee de opkomst
van Bern wordt bezegeld. Verder
op de zegels beelden ontleend
aan: 50 20 rp., Bemerkroniek
van Diebold Schilling (1483), 80
40 rp„ Gerold-Edlibachkro-
niek (1485/1486) en 90 40 rp„ de
kroniek van Luzern, ook van
Diebold Schilling (1513).
die een ring vasthouden en
vlag van Malta, 12 c., de
schaal als symbool voor
tigheid en 25 c., staatsvlag,
desduiven en een politicus
maart: 1 £-zegel met het
staatswapen; 6 mei,
V W 'W'W W 1» «f w
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
8
8
8
8
I
f
1983 XööHOL
SS
gels, 10 c. (met links twee 'siei
velden'), jongen en vlieger en 3
c. (eveneens twee 'sier'-zegel
links), meisje met poppen.
Hongarije: 7 oktober, 100e
boortedag van de politicus Gyu
la Langyel (1888-1941), 4 ft., per
tret; 10 november, kerst, 2 ft
denneboom; 30 november, Hon
