PZC
Borssele is een dorp, geen kerncentrale...
Chemieconcernswerken
samen voor vakopleiding
VLOOfi LlAR-M
provincie ZATERDAG 24 JUNI 1989 1 3
ONDERZOEK: PLAATS VOOR TWEE
Concurrentie
Spoeling
MUZIEKVERENIGING WISSENKERKE VIERT EEUWFEEST
Stadswandeling
door Middelburg
op cassette
Tweede zeilrace
voor bruine vloot
op rede Veere
ONDERZOEK POLITICOLOGEN:
Kaloot
Verhalen
Ringrijderij
in Biggekerke
wf>ie nan heefj &el\\k PAf als
ysteeds VERHALEN in de KRANT zbf
over .5Mog, pan schrikt patonze. a
ik 2e6 alt dp -jt noet
(5een Slapende honden
klik in het ruhroebiep z>jn
heus wel wat l/ervuiuna &ewenv.
vat MERKEN ze echt niet als te hier.
KONEN laat ze toch KEER aelooenj
By the WAy.—, Hoe. /s't met ma
Hotels gaan
strijd aan
in Vlissingen
VLISSINGEN - Het oude Strandhotel aan de Boulevard
Evertsen in Vlissingen maakt na oktober of vanaf begin maart
volgend jaar plaats voor een volledig nieuw vijf sterren-hotel.
B. Stegeman, eigenaar van het Strandhotel, maakte dit vrij
dag bekend.
De Vlissingse boulevards tellen - als
alle plannen doorgaan - aan het begin
van de jaren negentig drie moderne,
kwalitatief goede hotels: Britannia,
een vernieuwd Strandhotel en een
nieuw hotel van Bouwmaatschappij
Ufkes Apeldoorn naast de Zeevaart
school. Onderzoekers hebben vastge
steld dat aan de boulevards maar voor
twee grote hotels plaats is.
Stegeman, projectontwikkelaar in het
Brabantse Te teringen, was vorig jaar
de kandidaat-bouwer van het nieuwe
hotel waarvoor de firma Ufkes zich nu
heeft opgeworpen. Gemeente Vlissin
gen sloot met hem een contract af,
maar verbrak enkele maanden later
deze overeenkomst. Stegeman zou
niet aan zijn verplichtingen hebben
voldaan.
De door de gemeenteraad goedgekeur
de overeenkomst kwam echter niet
overeen, vertelde de kandidaat-pro
jectontwikkelaar, met het contract
dat hij was overeengekomen met het
college van burgemeester en wethou
ders. Stegeman heeft na de verbreking
van het contract geen juridische stap
pen ondernomen, maar is verder ge
gaan met een nieuwbouwplan voor het
Strandhotel.
De Brabantse projectontwikkelaar wil
het Strandhotel verbouwen tot een vijf
sterren-hotel met tachtig kamers, een
verdubbeling van het huidige aantal.
De investering bedraagt twaalf mil
joen gulden. Stegeman is nog druk be
zig met afronding van de plannen en
heeft nog geen bouwaanvraag inge
diend. Vlissingen heeft aan een ver
bouwing van het Strandhotel de voor
waarde gesteld dat de huidige omvang
moet worden gehandhaafd.
Stegeman houdt zich aan die eis. Hij
blijft met zijn voorstel binnen de nor
men die zijn vastgelegd in het bestem
mingsplan. De Brabander meldde vrij
dag concurrentie van Britannia en het
nieuwe hotel van Ufkes zonder meer
aan te kunnen. „Ik neem aan dat Ufkes
weet wat hij doet, maar het Strandho
tel is het enige met strand voor de
deur. Als het vernieuwde Strandhotel
aanloopverliezen maakt, sta ik voor de
tekorten in. Voor mij staat namelijk
voorop: de ontwikkeling van de Vlis
singse boulevards."
Twee en niet drie hotels kunnen, vol
gens onderzoekers, renderen aan de
Vlissingse boulevards. Stegeman er
kende dat. „Dat is ai heel lang bekend
bij de gemeente en de provincie. Het
is niet juist, drie grote hotels. Ik wilde
op de plek van Ufkes bouwen, maar
die kans is mij ontnomen. Ik ben be
reid alsnog te praten met de gemeente
Vlissingen over de grond bij de Zee
vaartschool, anders blijft het Strand
hotel waar het zit. Ufkes of Britannia
gaan er dan aan. Het Strandhotel niet,
want dat ligt gewoonweg beter." De
projectontwikkelaar ontkende ran
cuneuze gevoelens te koesteren. „Al
les is mensenwerk. Ik ben terugge
worpen op de oude lokatie en ga daar
iets moois van maken."
Wethouder D. J. P. Bruinooge van eco
nomische zaken was vrijdag nog niet
op de hoogte van Stegemans plannen.
Hij deelde mee de bouwvergunning-
aanvraag af te wachten en noemde de
voorwaarden waaraan de gemeente
die zal toetsen: de nieuwbouw moet
gebeuren binnen de huidige eigen
domsverhoudingen, de parkeercapa-
citeit wordt in ogenschouw genomen
mèt de architectonische en stede-
bouwkundige vormgeving.
Bruinooge vreesde niet dat de voor
stellen voor het Strandhotel de ge
meentelijke partner Ufkes zullen af
schrikken. „De kans dat dit zou plaats
vinden, is onderkend. Voor Ufkes is
dat geen beletsel geweest met zijn ei
gen plannen te komen." De wethouder
waagde zich niet direct aan een uit
spraak of aan de boulevards plaats is
voor drie grote hotels. „Ik wil mij niet
mengen in het vrije spel der maat
schappelijke krachten, 't Zal van het
hotelmanagement afhangen. Aanbod
schept ook vraag. De gemeente Vlis
singen wil een nieuw vier sterren-hotel
aan de Boulevard Bankert en dat
komt er dankzij Ufkes."
De heren M. de Box (opleidingsfunctionaris M T.), A. Koole hoofd pz
Herculesen C. Beinsdorff hoofd pz Hoechstvlnrondertekenen de
overeenkomst. J. Swinkels kijkt of alles naar wens verloopt.
MIDDELBURG - Vertegenwoordi
gers van de bedrijven M T Che
micals, Hoechst en Hercules heb
ben vrijdag een samenwerkings
overeenkomst getekend, die leidt
tot een gezamenlijke opleiding in
de proces-industrie. Dat gebeurde
in het Centrum Vakopleiding tech
nische beroepen in Middelburg.
Het gevolg van de overeenkomst is
dat leerlingen van het Centrum ver
zekerd kunnen zijn van een stage
plaats bij een van de drie bedrijven.
Het gaat om 45 a 50 stagières per
jaar. Het geheel vindt plaats onder
auspiciën van het Arbeidsbureau
Walcheren. De overeenkomst werd
gekend onder het toeziend oog van
Arbeidsbureaudirecteur J. Swin
kels.
Al in 1986 bleek er behoefte te zijn
aan een eigen vakopleiding in de
proces-industrie in Midden- en
Noord-Zeeland. Vorig jaar is de zo
geheten Vapro-opleiding in het
Centrum Vakopleiding van start
gegaan. Daarnaast worden er zes
vrouwelijke process-operators op
geleid in samenwerking met de Jan-
neke Dierx-school.
„In de toekomst zal niet alleen wor
den opgeleid tot process-operator,
maar ook voor mechanisch opera
tor en op termijn wordt gedacht aan
de opleiding tot operator in de voe-
dings- en genotmiddelenindustrie.
Het Centrum Vakopleiding zal zich
sterk maken om deze opleidingen te
realiseren en ervoor zorgen dat er
een goede afstemming bestaat tus
sen de opleidingsbehoefte van de
werkgevers in Noord- en Midden-
Zeeland, de opleidingswensen van
de bij de arbeidsbureaus ingeschre
ven werkzoekenden én de mogelijk
heden die de regionale arbeids
markt te bieden heeft", vertelde
Swinkels gisteren.
Namens de drie bedrijven zei drs C.
Beindorff (hoofd personeelszaken
bij Hoechst): „Op MBO- en HBO-ni-
veau is er nog geen regionale oplei
ding op dit gebied, daarom vinden
wij deze mogelijkheid een zeer goe
de zaak. Er is een enorme behoefte
aan. Vooral als je bedenkt dat we in
de jaren negentig een chronisch te
kort aan vaklieden op het gebied
van process-operating verwach
ten".
Geconcentreerd musiceren de basisschoolleerlingen mee met de 100-jarige muziekvereniging Apollo.
WISSENKERKE - De jubilerende muziekvereni
ging Apollo in Wissenkerke was vrijdagavond tij
delijk uitgebreid met pakweg 100 jeugdleden. De
kinderen, leerlingen van de basisscholen in Wis
senkerke en Geersdijk, gaven samen met het hon
derdjarige Apollo een concert ter afsluiting van
een muziekproject. De leerlingen hadden zelf mu
ziekinstrumenten gemaakt voor dit optreden.
Op school hadden de kinderen vier weken lang re
gelmatig aandacht besteed aan muziek. Zo wer
den liedjes geleerd en kwamen leden van Apollo
demonstraties geven op school. De vereniging had
samen met de schoolkinderen enkele fanfarenum
mers ingestudeerd, die vrijdagavond ten gehore
werden geven in de feesttent aan de Sportlaan in
Wissenkerke. Eerder liepen de kinderen samen
met Apollo al musicerend een ronde door het dorp.
MIDDELBURG - De Middelburgse
WV introduceerde vrijdag op het
ramschip 'De Schorpioen' haar stads
wandeling per walkman. Een nieuwe
mogelijkheid om de stad te bezichti
gen naast de al bestaande stadswan
delingen met een gids. „De walkman
is een uitkomst voor de toerist die op
eigen houtje, in een eigen tempo een
stadswandeling wil maken", zei
VW-voorzitter H. M. J. Bogaert. Hij
overhandigde het eerste exemplaar
(een cassette met walkman) aan de
Middelburgse burgemeester mr C. G.
J. Rutten.
Bogaert benadrukte dat Middelburg
de eerste stad is die het walkmantoe-
risme in Zeeland introduceert. „In ste
den als Den Haag, Maastricht en Dor
drecht is het fenomeen reeds bekend",
zei Bogaert. De Middelburgse route
start op de markt voor het VW-kan-
toor en leidt via het stadhuis en de
Lange Noordstraat naar het Sint An-
theunisstraatje, waar Middelburgs
enige hofje ligt. Vandaar gaat de route
naar de abdij en eindigt via Spanjaard-
straat, Dam, Bellinckstraat en ver
schillende Middelburgse kaaien weer
bij het VW-kantoor. De wandeling
duurt ongeveer drie kwartier. Cassette
en walkman zijn bij het VW-kantoor
voor 5,- te huur. Na afloop van de
wandeling is het ook mogelijk de cas
sette te kopen.
Gemeente-archivaris drs P. W. Sijnke
heeft de tekst voor de toeristische
wandeling geschreven. De cassette is
gemaakt door het Utrechtse bedrijf
Frans Van Der Drift Producties. De
kosten van het project bedroegen cir
ca zesduizend gulden.
VEERE Zaterdag 8 juli wordt op de
rede van Veere de tweede zeilrace
voor traditionele bedrijfsvaartuigen,
de zogenaamde bruine vloot, gevaren.
De wedstrijd wordt georganiseerd
door Zeilvloot De Zeeuwse Stromen
in Zierikzee, die al een aantal jaren
ook tekent voor de Oosterscheldera-
ce.
De start is omstreeks 10.30 uur en de
finish valt tussen 15.00 a 16.00 uur. Om
17.00 uur worden de prijzen uitgereikt
in het gebouw van de jachtclub Veere.
De organisatie verwacht zo'n twintig
deelnemende schepen, waaronder tjal
ken, klippers, kotters, en botters. Ge
gadigden kunnen meevaren met de ra
ce.
Directeur F. Buys van hotel Britannia
aan de Boulevard Evertsen reageerde
vrijdag nuchter op alle plannen voor
nieuwbouw, ,,'t Is prachtig, maar ik
moet eerst nog zien of de hotels er ko
men. We zullen dan allemaal wat op
moeten schikken, want de spoeling
wordt dan dunner. Je blijft in Vlissin
gen zitten. Twee maanden per jaar zit
je vol. 't Zal van de prijsstelling en
presentatie afhangen wie het beste
boert."
Buys wil in Britannia, een vier ster
ren-hotel, ook wat veranderen. Een
aantal kamers wordt na het zomersei
zoen op vijf sterren-niveau getild en hij
heeft nog een optie op 35 nieuwe ka
mers, een verdubbeling van het huidi
ge aantal. „De bouw van de kamers
zal", vertelt Buys, „geen jaren meer op
zich laten wachten."
BORSSELE - Wie op zomerse een dag
het dorp Borssele binnenrijdt - met
het mooie, rechthoekige en vooral
lommerrijke plein, de statige pastorie
tussen de bescheiden woningen, de
kinderen rond de vaete en de bijna
voorwereldlijke rust rond de kerk - is
geneigd te concluderen dat hier de
laatste vijftig jaar niets is veranderd.
De moderne auto's, de brommers, de
buurtsupermarkt en de graffiti hinde
ren die indruk niet. En voor wie dan
nog speciaal gekomen is om te verne
men of de mentaliteit van de inwo
ners werkelijk zo gezagsgetrouw is
dat de vestiging van kerncentrales en
opslaggebouwen voor radio-actief af
val zonder mopperen wordt geaccep
teerd, leiden de eerste contacten tot
dezelfde conclusie.
Maar schijn bedriegt en in Borssele
moet je van goeie huize komen om
door die schijn te breken. Chris van der
Borgh en Jon Marree - de één afgestu
deerd, de ander daarmee bezig, in de
politicologie aan de Universiteit van
Amsterdam - is dat gelukt. Zij onder
zochten de veranderingen in Borssele
gedurende de laatste twintig, vijfen
twintig jaar. Op de weerslag van het
onderzoek: „Borssele is geen kerncen
trale, het is een dorp" studeerde Chris
van der Borgh af.
Betrokkenheid bij het kernenergie
vraagstuk en de mare dat Borsselaren
gewend zijn omstreden industriële
projecten in alle vriendelijkheid in hun
omgeving te ontvangen, vormden voor
Chris van der Borgh en Jon Marree de
aanzet om in het Zuidbelandse dorp
hun onderzoek te gaan doen. „Maar
het was vanaf het begin duidelijk de
opzet om de dorpsgemeenschap veel
breder te leren kennen dan in de be
trekkingen tot de kerncentrale. Die
centrale maakt deel uit van de veran
dering, in de economie, in het denken,
in de welvaart, maar net als Hoechst,
Pechiney, de crisis in de landbouw en
de gemeentelijke herindeling," zegt
Chris van der Borgh. Een serie van 24
diepte-interviews met alle 'soorten'
Borsselaren, van alle denominaties en
maatschappelijke geledingen, leverde
hem niet alleen een uiterst leesbaar en
interessant onderzoeksverslag op,
maar ook een waardevolle vriend
schap. Al in de inleiding staat het dui
delijk te lezen: Borsselaren zijn in de
eerste plaats ontzettend aardig.
Maar daarom was het de onderzoekers
niet begonnen. Ze wilden een beeld
krijgen van het dorp Borssele, hoe het
veranderde en wat de dorpsbewoners
daarvan vinden. Het tijdsbestek waar
in ze hun interviews afnamen wordt,
toevallig, begrensd door twee voor
Borssele uiterst belangrijke gebeurte
nissen: de 'nooit-meer Tsjernobyl-de-
monstratie'in het voorjaar van 1987 en
de oprichting van de dorpsraad in ja
nuari 1988. De twijfel, het totale ge
brek aan vertrouwen in het democra
tisch functioneren van de overheid,
door de onderzoekers als bindend ele
ment in de interviews herkend, kwam
toen met een verpletterende eenstem
migheid naar buiten.
Chris van der Borgh en Jon Marree be
ginnen met een overzicht van de ge
schiedenis. Van schorren naar een be
dijkt eiland. Van moeizaam ploeteren
in de zware klei naar een ontsloten
Zeeland. Van de industriële ontwikke
ling die Borssele, ondanks het aanvan
kelijke verzet van het provinciebe
stuur, vroeg of laat wel moest aan
doen. De onderzoekers laten de Bors
selaren zelf het verhaal doen: in de
landbouw, waar het grootste deel van
de bevolking zijn boterham moest ver
dienen, was geen werk meer. De ontei
gening van landbouwgrond voor de
ontwikkeling van het Sloegebied riep
bij de boeren en boertjes wel emotione
le bezwaren op maar die werden goed
gemaakt met een puike prijs per vier
kante meter. Bovendien waren de
Borsselaren nuchter genoeg om in te
zien dat de spoeling alleen maar dun
ner zou worden als ze niet de kans zou
den grijpen die een baanje bij Hoechst,
Pechiney of Total hen bood.
Ze waren blij met de industrie en dus
met de kerncentrale, die het allemaal
mogelijk moest maken. Met weemoed
zagen ze hun Kaloot verdwijnen.
waar ze allemaal leerden zwemmen,
leerden vissen, waar ze lamsoor en
zeekraal sneden, waar ze kruukels
raapten en waar nu de eerste Neder
landse commerciële kerncentrale
verscheen. Toch ook een ding dat me
nig Borsselaar met een bescheiden
trots vervulde. En last hebben ze er
nooit van gehad. De centrale stinkt
niet, er komt geen rook uit en je hoort
'm zelden. Dat is meer dan je van an
dere industrieën kunt zeggen.
Tsjemobyl en, met terugwerkende
kracht, de vrolijke voorlichting waar
mee de komst van de centrale was be
geleid, hielpen de twijfel te zaaien, die
uiteindelijk de dorpsraad aan de bel
deed trekken. „Het is waar," zegt Chris
van der Borgh, „de Borsselaren zijn
nimmer bij het gemeentebestuur op
hun strepen gaan staan om geïnfor
meerd te worden. Zé hadden er geen
flauw benul van dat het een deel van
de Borsselepolders was, vlakbij, waar
de gemeente een afvalopslaggebouw
wilde helpen zetten. Er werd gespro
ken over het Sloegebied en het Sloe,
weet iedere Borsselaar, lag aan de an
dere kant van de dijk. Uit het late tijd
stip waarop de realiteit tot de inwo
ners doordrong, kun je concluderen
dat het contact tussen gemeentebe
stuur en bevolking minimaal, zoniet
nihil, was. Je kunt je afvragen in hoe
verre dit het gemeentebestuur goed
uitkwam".
De komst van de kernenergiecentrale in Borssele werd door het merendeel van de inwoners van het dorp met instem
ming begroet, zo concluderen onderzoekers Chris van der Borgh en Jon Marree.
Het verhaal van de kerncentrale is er
één, in het onderzoek staan vele ver
halen, anoniem opgetekend uit de
monden van een kleurrijke bevol
king. Over de sociale controle in de
gereformeerde gemeente, over de ver
meende betaling van anti-kernener
giedemonstranten, over verborgen te
levisies en over bijnamen. Sommige
onderwerpen krijgen een belichting
van alle kanten in een soort raamver
telling die de lezer doet smullen.
Chris van der Borgh en Jon Marree zijn
van plan het onderzoek in boekvorm
uit te geven zodra de op- en aanmër-
kingen van de geïnterviewden zijn ver
zameld en verwerkt. Wellicht gaat die
uitgave vergezeld van een tweede
boekje: het onderzoek dat een logisch
gevolg is van het eerste. De periode
tussen de oprichting van de dorpsraad
en de komst van de COVRA, waarin de
ontwikkeling van de dorpsgemeen
schap tot een mondige club met een
duidelijk spreekbuis, in een stroom
versnelling is geraakt.
Borssele is geen kerncentrale, het is
een dorp. Een dorp waar veel is veran
derd maar waar voldoende bewaard is
gebleven om het de moeite meer dan
waard te maken er op een zomerdag
binnen te rijden.
Mieke van der Jagt
BIGGEKERKE Bij de kerk in Big
gekerke wordt vandaag (zaterdag) een
ringrijderij gehouden. Leden van de af
deling Biggekerke van de Zeeuwse
Ringrijders Vereniging treden daar te
gen elkaar in het strijdperk. De wed
strijd begint 's morgens om acht uur en
zal omstreeks 17.30 uur worden afge
rond.
oosterburen AF
IN ONS PkOPUKT'.fWCHE LUFTl
